Målprisrapport

Transkript

1 Rapport-nr.: 18/ Målprisrapport Oppnådde prisar i forhold til målpris og prisutvikling for utvalde landbruksråvarer i jordbruksavtaleåret

2

3 Rapport: Målprisrapport Avdeling: Oppnådde prisar i forhold til målpris og prisutvikling for utvalde landbruksråvarer i jordbruksavtaleåret Handel og industri Dato: Ansvarleg: Seksjon marknads- og prisutvikling / Anne Thorine Lundstein Bidragsytarar: Rapportnr.: 18/2011 Målprisrapport

4 Innhald Innhald... 2 Forord Pris- og marknadsvurderingar av målprisvarer Korn Utteken pris i avtaleåret Norsk kornhaust på det jamne Historisk høge kornprisar ute Fleire ekstraordinære kvoteauksjonar Mjølk Utteken pris i avtaleåret Ein stabil norsk mjølkemarknad Kjøt Prisuttak i avtaleåret for gris Marknaden for svinekjøt veks stadig Prisuttak i avtaleåret for lam Attraktivt lammekjøt Egg Utteken pris i avtaleåret Norsk eggmarknad prega av omstilling Grøntsektoren Grønsaker akkumulerte prisar Bruk av midlane i jordbruksavtalen Pris- og marknadsutvikling for veksthusgrønsaker Pris- og marknadsutvikling for sommargrønsaker Pris- og marknadsutvikling for lagringsgrønsaker Eple andre året på rad med lita avling Poteter prisuttak utover målprisen Marknads- og prisutvikling på andre varer Storfekjøt Utteken pris i avtaleåret for storfe Behov for suppleringsimport av storfekjøt Fjørfekjøt Utteken pris i avtaleåret for kylling Målprisrapport

5 2.2.2 Full produksjon av kylling igjen Marknadsbalanse i kjøtmarknaden i Matmjøl Prisreduksjon på ferdig mjøl Auka importprisar stabil råvarekostnad til norsk industri prosent norsk matkveite i mjølet Kraftfôr Stabil prisutvikling på kraftfôr Kraftig auke i kraftfôrsalet til svin prosent korn i norsk kraftfôrproduksjon Prisutvikling på kraftfôrråvarer Målprisrapport

6 Forord Det er etablert eit system med målprisar for fleire sentrale jordbruksvarer. Målprisar skal vere prisar som jordbruket reelt skal oppnå ut frå balanserte marknadsforhold, det fastsette importvernet og dei marknadsreguleringshøve ein har. Den ansvarlege marknadsregulatoren skal løpande rapportere oppnådd pris på noteringspunktet til Statens landbruksforvaltning (SLF). I avtaleåret hadde følgjande jordbruksvarer målpris: mjølk, svinekjøt, lammekjøt, egg, korn, eple, poteter og ti grønsaksslag. I kapittel 1 blir marknadssituasjonen for desse varene vurdert. Vurderinga konsentrerer seg om avtaleåret For å etterleve pliktene i WTO-avtalen om redusert bruk av internstøtte er det i dei seinare åra gjort store endringar i målprissystemet. Målpris og marknadsreguleringshøve for kylling blei avvikla i Det blir no årleg fastsett ein referansepris som grunnlag for administrering av tollsatsar. Frå og med 1. juli 2009 blei det gjort endringar i marknadsordninga for storfekjøt. Målprisen blei avvikla og erstatta av ein volummodell. Avtalepartane fastset den øvre prisgrenseprosenten, mens Nortura fastset den planlagde gjennomsnittlege engrosprisen for kvart halvår. I kapittel 2 blir marknadssituasjonen for storfekjøt og fjørfekjøt, i tillegg til mjøl og kraftfôr, vurdert. Statens landbruksforvaltnings rapportar Markedsrapport 2010 Pris- og markedsvurderinger av sentrale norske landbruksvarer og Omverdenen til norsk landbruk og matindustri 2010 frå februar 2011 inneheld meir og supplerande marknadsomtale og vurderingar. 4 Målprisrapport

7 1 Pris- og marknadsvurderingar av målprisvarer I dette kapitlet vurderer vi marknadssituasjonen for alle sektorar med målprisvarer: prisuttak med omsyn til den avtalefesta målprisen, produksjonsvolum, handelsutvikling og omfang av ulike marknadsregulerande tiltak i regi av SLF eller Omsetningsrådet. Vurderinga gjeld først og fremst avtaleåret Tabell 1: Prisuttak for målprisvarene avtaleåret , i kroner per kilo eller oppgitt eining Varegruppe Representantvare Målpris/styringspris Akkumulert prisuttak Avvik Korn 1 Kveite, matkorn 2,46 2,46 - Rug, matkorn 2,32 2,32 - Bygg 2,13 2,13 - Havre 1,93 1,93 - Oljefrø 4,87 4,87 - Mjølk Mjølk av ku og geit (kroner per liter) 4,54 4,54 - Gris Slaktegris 29,51 29,38 0,13 Lam Lam 59,15 58,64 0,51 Egg 2 Egg 17,12 17,06 0,06 Grønsaker Tomat 17,15 14,94 2,21 Agurk, stk. 6,69 6,18 0,51 Kepaløk 5,93 6,08 0,15 Purre 16,98 14,54 2,44 Kvitkål 5,92 5,15 0,77 Rosenkål 11,15 11,53 0,38 Blomkål, stk. 7, ,40 Gulrot 7,15 7,25 0,10 Knollselleri 14,54 13,64 0,90 Isbergsalat, stk. 7,80 7,05 0,51 Frukt Eple 12,96 12,82 0,14 Potet Potet 3,31 3,49 0,18 1 På grunn av overnotering i avtaleåret er det styringspris på kveite, bygg og havre for inneverande avtaleår. Målprisane for kveite, bygg og havre for avtaleåret er høvesvis 2,48, 2,14 og 1,95 kroner per kilo. 2 På grunn av overnotering i føregåande avtaleår er det styringspris på egg for inneverande avtaleår. Målprisen på egg for avtaleåret er 17,24 kroner. 1.1 Korn Utteken pris i avtaleåret I avtaleåret blei det teke ut målpris/styringspris for alle målprisvarene. Matkveite, bygg og havre blei i avtaleåret overnotert med høvesvis 2, 1 og 2 øre per kilo. Som følgje av det blei det for avtaleåret sett styringspris i staden for målpris på matkveite og bygg og havre til fôr. Målprisrapport

8 Tabellen nedanfor viser målpris for dei ulike kornartane for avtaleåret , akkumulert noteringspris ved slutten av avtaleåret og avvik frå målprisen for avtaleåret samla sett. Tabell 2. Norske Felleskjøps innrapporterte prisuttak for korn i avtaleåret Prisar i øre per kilo Kornart Målpris/styringspris Akkumulert prisuttak Avvik Kveite, matkorn * Rug, matkorn Bygg, fôrkorn * Havre, fôrkorn * Oljevekstar * Styringspris er oppgitt. Målprisane: kveite 248 øre per kilo; bygg 214 øre per kilo; havre 195 øre per kilo Frå og med avtaleåret er målprisen for bygg definert til å gjelde fôrkorn. Det er ein definisjon som er gjord i samband med ein gjennomgang av målprisvarene der ein sette klarare definisjonar for kva vare målprisen skal relaterast til. For bygg og havre er den nye definisjonen òg i tråd med kva som tidlegare har lege i forståinga av avtalen. Prisgrunnlaget er produsentprisnoteringar for basiskvalitet ved Felleskjøpets mottaksanlegg i Drammen, Holmestrand, Larvik og Kambo. Prisane blir noterte kvar veke og inkluderer alle tillegg og trekk som ikkje kan relaterast til matkvaliteten og fôrverdien på kornet. Frå og med avtaleåret er også Felleskjøpet Agris anlegg i Trøndelag målprisanlegg for bygg. Ved berekning av akkumulert noteringspris blir Norske Felleskjøps basisprisar kvar veke vekta med kvantumstal frå alle mottaksanlegg der felleskjøpa har førstehandsomsetninga, med unntak av Felleskjøpet Rogaland Agder. Den øvre prisgrensa er definert som målpris + 10 prosent, og prisnotering over den øvre prisgrensa to veker på rad utløyser generell tolladministrering. Som det kjem fram av figurane for målprisuttak i dei neste underkapitla, har det ikkje vore noteringar over øvre prisgrense for nokon av kornartane i avtaleåret. Når det likevel har vore tolladministrering, skriv det seg frå importbehov for å supplere norsk produksjon. Dei neste kapitla presenterer kurvene over dei vegne noteringsprisane kvar veke gjennom avtaleåret Priskurvene stimulerer til levering av korn forholdsvis tidleg i avtaleåret. Marknadsregulatoren ønskjer så tidleg som mogleg oversikt over den totale kornavlinga for å få kanalisert denne vidare inn i matmjøl- og kraftfôrindustrien Matkveite Prisuttaket for matkveite i enda som sagt med ei overnotering på 2 øre per kilo. Det blei derfor styringspris for på 2,46 kroner per kilo. I figuren nedanfor ser vi styringspris, øvre prisgrense og løpande noteringspris for matkveite i avtaleåret Målprisrapport

9 øre/ kg uke Noteringspris Øvre prisgrense (271 øre) Styringspris (246 øre) Figur 1: Kurve over prisuttak for matkveite i avtaleåret (noteringspris kvar veke) Prisen for matkveite låg som venta under styringsprisen i starten av avtaleåret og innhaustingsperioden. Differansen var 10 øre. Ein betydeleg del av matkveiten som blei levert til mottaksanlegga til Felleskjøp-gruppa, blei teken imot i innhaustingsperioden, med særleg store mengder i vekene Per 1. oktober 2010 var 44 prosent av matkveiten levert. Mottaket hos Felleskjøp-gruppa er elles i tråd med leveringsmønsteret for all matkveite, der tala viser at 47 prosent av all matkveite i heile landet var levert ved utgangen av september. Marknadsregulatoren Norske Felleskjøp (NFK) endra basisprisløypa for matkveite 9. desember For matkveite blei den nye basisprisløypa heva med 1 øre per kilo i veke 1 til veke Det blei levert betydelege mengder matkveite til heva basispris desse vekene, og i alt 94 prosent av all matkveiten for kornåret var levert innan utgangen av februar Matrug Noteringsprisen for matrug har stort sett vore stabil mellom 2,31 og 2,33 kroner per kilo gjennom heile avtaleåret. Det er relativt små kvantum med rug som blir leverte, samanlikna med dei andre kornartane. Rug blir dessutan hausta noko tidlegare enn dei andre kornslaga, og det meste er treskt ved utgangen av august. I 2010 var nærmare 80 prosent av den totale mengda matrug levert til mottaksanlegga til felleskjøpa ved overgangen til september. Prisuttaket for matrug som gjennomsnitt for året enda på målprisen 2, Bygg og havre Figurane nedanfor viser styringspris, øvre prisgrense og løpande noteringspris for avtaleåret Målprisrapport

10 øre/kg uke Noteringspris Øvre prisgrense (234 øre) Styringspris (213 øre) Figur 2: Kurve over prisuttak for bygg i avtaleåret øre/kg uke Noteringspris Øvre prisgrense (212 øre) Styringspris (193 øre) Figur 3: Kurve over prisuttak for havre i avtaleåret Priskurvene som er baserte på den oppnådde noteringsprisen kvar veke for bygg og havre, viser stort sett det same forløpet som kurva for matkveite. Prisen ligg under målprisen i starten av sesongen, for så å stige etter innhaustingsperioden og fram til slutten av desember. Deretter ligg prisen høgt fram mot april, før han tek til å falle. Marknadsregulatoren Norske Felleskjøp (NFK) endra basisprisløypa for bygg 9. desember Basisprisløypa for bygg blei redusert med 2 øre per kilo frå og med veke 52 i 2010 til og med veke 13 i Prisuttaket for bygg og havre enda på styringspris på høvesvis 2,13 øre per kilo for bygg og 1,93 øre per kilo for havre Oljevekstar Målprisen for avtaleåret var 4,87 kroner per kilo, som òg blei det endelege prisuttaket. Prismekanismen blir i svært liten grad brukt for oljefrø, der noteringsprisen stort sett har vore på nivå med målprisen gjennom heile avtaleåret. På same måten som for rug er det liten norsk produksjon av oljefrø, og nesten heile avlinga blir levert om hausten. 8 Målprisrapport

11 1.1.2 Norsk kornhaust på det jamne Kornåret blei betydeleg betre enn det historisk svake kornåret Samanlikna med året før auka den totale kornavlinga for med 14 prosent, men samanlikna med gjennomsnittet dei føregåande fem åra var det likevel ein nedgang på 1 prosent. Tilgangen på kveite auka totalt med 18 prosent frå året før, og av den samla mengda kveite utgjorde matkveite 59,2 prosent. Det viser ei betring av kvaliteten på kveiten for kornåret i forhold til , då matdelen var på berre 32,7 prosent. Det gav seg utslag i ein auke for norsk matkveite på heile 114 prosent frå til og ein påfølgjande nedgang på 29 prosent for fôrkveite. Den betra kvaliteten på kveiten gav mindre tilgang på norsk fôrkveite enn året før, og samanlikna med dei fem føregåande åra var nedgangen på fôrkorn 10 prosent. Samanlikna med dei fem føregåande åra var det ein nedgang på 13 prosent for kveite totalt sett. Bygg- og havreavlingane auka med høvesvis 15 og 7 prosent frå føregåande sesong. For karbohydratråvarer samla sett var det ein oppgang på 14 prosent i kornåret Vi må sjå den prosentvise veksten for i samanheng med det svake kornåret Samanlikna med dei fem føregåande åra var det nemleg ein nedgang på 1 prosent for karbohydratråvarer i Den totale norske produksjonen 1 av korn og oljevekstar i sesongen blei tonn, jf. tabellen nedanfor. Det er ein auke på 15 prosent samanlikna med avlinga. Forutan nedgang i produksjonen av erter, fôrkveite og fôrrug viser tabellen vekst for alle kornslaga. Tabell 3. Produksjon av norsk korn og norske erter og oljefrø kornåret og kornåret (kilo) Tilgang Endring (%) Kveite, mat Kveite, fôr Kveite totalt Rug, mat Rug, fôr Rug totalt Bygg Havre Karbohydrat totalt Erter Oljefrø Protein totalt Samla totalt Kjelde: SLF (prosentdel mat og fôr byggjer på fordelinga som kornkjøparane har oppgitt). Leigemaling og såkorn er haldne utanfor. 1 Produksjon vil her seie totalproduksjon minus såkorn og leigemaling. Målprisrapport

12 1.1.3 Historisk høge kornprisar ute Verdsmarknaden var i kornåret relativt stabilt fram til sommaren 2010, då prisane steig både på nordamerikansk og europeisk kveite. Prisendringane fell saman med at Russland innførte eksportforbod på kveite på grunn av dårlege avlingar. Med ein så viktig aktør ute av verdsmarknaden heldt prisane fram med å stige. Frå 2011 har den nordamerikanske kveiten stort sett vore dyrare enn den norske, og det har vore mindre prisforskjell mellom norsk og europeisk kveite enn det tradisjonelt sett er. Sidan svartehavslanda entra verdsmarknaden i juni 2011, har prisane vore fallande. Norsk engrospris på matkveite er lagd inn i figuren som eit samanlikningsgrunnlag NOK/tonn Nordamerikansk hvete (FOB) Europeisk hvete (FOB) Norsk mathvete (noteringspris korrigert for PNS og håndteringskostnader) igur 4: Prisutvikling for matkveite i Nord-Amerika, Europa og Noreg frå til omrekna til norske kroner F Kjelde: IGC, NFK og SLF (Nordamerikansk kveite: gjennomsnitt av kveitesortane canadisk CWRS og amerikansk DNS. FOB. Europeisk kveite: gjennomsnitt av tysk B-kveite og fransk Grade 1 frå Rouen. FOB) Den samla kveiteproduksjonen i verda er framstilt i tabellen nedanfor. Den rekordstore avlinga i sesongen innebar at ein i kornåret gjekk inn med store lager. Dei store inngåande lagera, saman med den store avlinga i , førte til at ein i hadde store mengder korn på lager. Produksjonen i kornåret gjekk ned 28 millionar tonn på verdsbasis samanlikna med året før, men på grunn av store mengder overlagra kort var det totalt tilgjengeleg tilnærma like store mengder korn. Tabellen viser òg at forbruket av korn på verdsbasis heldt fram med å stige i sesongen. 10 Målprisrapport

13 Tabell 4. Verdas lager frå føregåande sesong, produksjon, forbruk og handel av kveite dei siste fire kornåra. I millionar tonn * Lager frå førre året Produksjon Totalt tilgjengeleg Forbruk Handel * Foreløpige tal Kjelde: International Grains Council Fleire ekstraordinære kvoteauksjonar Matmjøl- og kraftfôrindustrien har behov for å supplere norsk produksjon med import. Kvantumet og kvaliteten på det som må importerast, er avhengig av storleiken og kvaliteten på den norske avlinga. Matkorn og karbohydratråvarer til kraftfôr blir tekne inn via importkvotar til redusert toll, der tollsatsen blir fastsett av SLF på bakgrunn av differansen mellom norsk engrospris og verdsmarknadspris. Dei administrerte tollsatsane sikrar dermed at importkornet kan importerast til ein pris tilsvarande norsk pris. Kvotane blir vanlegvis fordelte tre gonger i året. Det har i kornåret vore tollfritt å importere fleire av råvarene som er omfatta av kvotane, på grunn av unormalt høge prisar på verdsmarknaden. Kvotane blir fastsette på bakgrunn av prognosar frå marknadsregulatoren over norsk produksjon og forbruk, samtidig som det blir teke omsyn til venta tollfri import frå land under nulltollordninga, og dei blir fordelte ved auksjonar som SLF held. Sjå auksjonsresultata i tabellen nedanfor. I tillegg til dei tre faste auksjonsrundane i august, november og mai har det i vore fleire ekstraordinære kvoteauksjonar. Norske Felleskjøp har som marknadsregulator ansvar for å utarbeide prognosar for tilgang til og forbruk av korn, og for å komme med tilråding til SLF om kva kvote som dekkjer råvarebehovet til marknaden. Tabell 5: Importkvotar fordelte i avtaleåret Tal i tonn og kroner Periode Korn til mat Auksjonsbeløp Karbo til kraftfôr Auksjonsbeløp Oljefrø Auksjonsbeløp August September November 1) April Mai Juni Juli Totalt for Kvoteutnytting per 22. august ) Inkludert 1400 tonn durumkvote frå Canada For matkorn blir kvoterettane omsette til låge prisar, ofte rundt 10 kroner per tonn. For karbohydratkvotane til kraftfôr er det fleire aktørar som konkurrerer om importkvantumet. Trass i at Målprisrapport

14 det var ein betydeleg storleik på importkvoten for karbohydratråvarer til kraftfôr som er blitt auksjonert ut i , har fleire av auksjonane enda med rekordhøge bod. Det blei i november tildelt kvotar for 206 og 207 kroner per tonn, mens auksjonen i mai enda på 360 kroner per tonn. Beløpet som er innbetalt for importkvotane til kraftfôr i , summerer seg til 47,8 millionar kroner, eller ein ekstrakostnad i tillegg til tollsatsen på 17,5 øre per kilo. 1.2 Mjølk Utteken pris i avtaleåret Målprisen i avtaleåret var 4,54 kroner per liter mjølk som råvare. Det var ein auke på 13 øre per liter frå førre avtaleåret. Aktuell målpris og prisuttak i avtaleåret er presenterte i tabellen nedanfor. Tabell 6: Prisuttak for mjølk i avtaleåret , kroner per liter Varegruppe Representantvare Målpris Noteringspris Avvik prisuttak Mjølk Mjølk av ku og geit 4,54 4,54 0,00 Akkumulert vegen noteringspris for mjølk frå TINE Råvare til vidare foredling blei for avtaleåret ,54 kroner per liter. Figuren nedanfor viser utviklinga for noteringsprisen og akkumulert vegen noteringspris gjennom avtaleåret. 4,90 4,80 4,70 4,60 kr per liter 4,50 4,40 4,30 4,20 4, uke målpris øvre prisgrense Not.pris akkumulert veid noteringspris Figur 5: Målprisuttak avtaleåret Ein stabil norsk mjølkemarknad Norsk mjølkeproduksjon ligg på om lag 1500 millionar liter årleg. I avtaleåret omsette TINE Råvare 1440 millionar liter mjølk til vidare foredling. Omsett mengd rå mjølk frå TINE har gått 12 Målprisrapport

15 ned med om lag 50 millionar liter dei siste fire åra, og 12 millionar liter det siste året. Q-meieriene har auka produksjonen, og totalt kan vi sjå ein reduksjon av norskprodusert mjølk dei fire siste åra på om lag 2 prosent. TINE Industri var den størst avtakaren med 1237 millionar liter. Synnøve Finden, Normilk og Q-meieriene er dei tre største kjøparane av mjølk utanom TINE, med kjøp på høvesvis 112, 64 og 17 millionar liter. Q-meieriene har i tillegg eigne leveransar på 72 millionar liter. Lillehammer Ysteri AS, Rørosmeieriet, Kraft General Foods og Aksut er mindre aktørar som til saman kjøpte 9,5 millionar liter mjølk til vidare foredling frå TINE Råvare. TINE er den største meieriaktøren i den norske marknaden med ei innkjøpt mjølkemengd på 1237 millionar liter i avtaleåret Det er ein reduksjon i mjølkemengda i forhold til dei fem føregåande avtaleåra. Dei tre mellomstore aktørane Synnøve Finden, Q-meieriene og Normilk har auka mjølkemengdene i den same perioden. Synnøve Finden har lege i overkant av 100 millionar liter i dei åra som tabellen dekkjer, men i hadde bedrifta ein betydeleg vekst. Q-meieriene har no 72 millionar liter årleg frå eigne produsentar. Det er ein auke på om lag 20 millionar liter sidan 2005, samtidig som mengda mjølk som Q-meieriene har kjøpt frå TINE Råvare, har auka med om lag 10 millionar liter. Den største mengda kjøpte Q-meieriene frå TINE Råvare likevel i Normilk har òg ein jamn auke i kjøpt mjølkemengd og er i dag den fjerde største avtakaren av mjølk i Noreg. Aksut produserer fetaliknande ostar og er den minste norske aktøren i meieriproduktmarknaden. TINE produserer varer i stort sett alle meierivaresegmenta og er ein dominerande aktør både i daglegvaremarknaden og i industrimarknaden. Synnøve Finden produserer hovudsakleg kvitost og brunost, mens Q-meieriene først og fremst produserer drikkemjølk og produkt i jogurtsegmentet. Begge desse aktørane har vesentlege delar av daglegvaremarknaden. Normilk produserer mjølkepulver i hovudsak for industrimarknaden og har over halvparten av denne marknaden. Lillehammer Ysteri, Rørosmeieriet, Kraft Foods og Aksut er som sagt små aktørar i den norske marknaden. Lillehammer Ysteri opplevde ein stor auke i nytta mengd mjølk i avtaleåret , men ein liten reduksjon av mengda i begge avtaleperiodane etter dette. Rørosmeieriet hadde ein merkbar nedgang i mjølkemengda i , men i auka ho til 2,3 millionar liter, den største mengda nokosinne. Kraft Foods har òg auka volumet, men i ei meir forsiktig takt. Tabell 7: Omsett mengd mjølk frå TINE Råvare til aktørane i marknadsordninga for mjølk, i millionar liter Avtaleår TINE Industri Synnøve Finden Normilk Q-meieriene Andre aktørar Totalt Volum Kr/l , , , , , , , , , , , ,54 1 Målprisen i avtaleåret blei frå 1. januar 2009 auka med 30 øre per liter frå 4,11 kroner til 4,41 kroner. Akkumulert vegen noteringspris for andre halvår 2008 var 4,11 kroner per liter, akkumulert vegen noteringspris for første halvår 2009 var 4,32 kroner per liter. Prisen i tabellen er ein akkumulert vegen noteringspris for heile avtaleåret Kjøt I kjøtsektoren er det no berre svinekjøt og lammekjøt som har målpris. Marknadsregulatoren har ansvaret for å leggje til rette for at målprisen skal kunne takast ut i marknaden. Målprisrapport

16 For avtaleåret var grunnlaget for noteringsprisen engrosprisar for heile slakt ved følgjande av slakterianlegga til Nortura SA: Trondheim, Rudshøgda og Forus. Prisen på økologiske varer er ikkje med i målprisgrunnlaget. Den øvre prisgrensa for dei ulike kjøtslaga er målprisen + 10 prosent. Ei eventuell prisnotering over den øvre prisgrensa to veker på rad utløyser generell tolladministrering. Akkumulert noteringspris er eit vege gjennomsnitt av prisane basert på tilførslar kvar veke. Verken noteringane for svinekjøt eller lammekjøt oversteig den øvre prisgrensa i avtaleåret Prisuttak i avtaleåret for gris Målprisen for svinekjøt i avtaleåret var 29,51 kroner per kilo, etter å ha auka med 0,45 kroner frå førre avtaleåret. Den akkumulerte noteringsprisen for avtaleåret enda på 29,38 kroner per kilo. I starten av avtaleåret venta marknadsregulatoren eit avvik på 0,20 kroner, men prognosane mot slutten av avtaleåret tyda på eit avvik på 0,15 kroner. Dei endelege akkumulerte tala for avtaleåret viser at prisuttaket blei 13 øre under målprisen. Tabell 8: Prisuttak i for svinekjøt, i kroner per kilo Varegruppe Representantvare Målpris Noteringspris Avvik Slaktegris kl. E og S med eit gjennomsnitt for alle Gris kjøtprosentar og alle varegrupper under 85 kilo 29,51 29,38 0,13 Som grafen viser, hadde avtaleåret to lange periodar med relativt stabile prisar, men med sesongtypiske prissvingingar rundt jul og ei viss prisstiging mot slutten av perioden. Noteringsprisen i første halvår låg rundt 29,00 kroner, fram til han i veke 41 auka med om lag 50 øre og deretter, i veke 43, auka med nye 50 øre. I veke 50 og 51 fall noteringsprisen til det same nivået som før veke 41. I andre halvår låg noteringsprisen stabilt på om lag 10 øre over prisen i første halvår, før han i veke 18 auka med 50 øre og blei liggjande øre over målprisen ut avtaleåret. Den siste prisnoteringa var 0,68 kroner høgare per kilo enn prisnoteringa i starten av avtaleåret. Kr/kg 31,00 30,50 30,00 29,50 29,00 28,50 28,00 27,50 27, Uke Målpris Noteringspris Figur 6: Prisutvikling svinekjøt i avtaleåret Målprisrapport

17 1.3.2 Marknaden for svinekjøt veks stadig Marknadsregulatoren Nortura SA hadde om lag 67 2 prosent av marknaden for slakt av svinekjøt i Andre store aktørar er Fatland, Furuseth Slakteri og Midt-Norge Slakterier. Marknaden for svinekjøt veks stadig, med auke i både produksjon og etterspurnad. Marknadsregulatoren har gjennom avtaleåret venta ein produksjonsauke på 3 4 prosent i 2010 og ein 3 vidare vekst på 1 2 prosent i Salsveksten i 2010 var likevel mindre enn produksjonsauken. På grunn av utviklinga i produksjon og etterspurnad har avtaleåret vore prega av overskot av svinekjøt. I juni 2010 viste Norturas prognose eit overskot på 4200 tonn for 2010, og første halvdelen av avtaleåret var det reguleringseksport av 1172 tonn svinekjøt. Prognosane til Nortura viser at 2010 enda med eit overskot på om lag 2600 tonn. I slutten av desember 2010 gjekk omsetningsavgifta for svin opp frå 1,10 til 1,40 kroner for å finansiere avsetjingstiltak, og det har også i andre halvdelen av avtaleåret vore reguleringseksport av svinekjøt. Prognosane for 2011 viser at differansen mellom venta produksjon og engrossal blir noko mindre enn året før, med om lag 1 prosent auke i både tilførsel og sal. Marknadsregulatoren ventar eit overskot på om lag 2400 tonn i I slutten av november 2010 blei det innført administrative tollnedsetjingar på ribbe etter daglegvarebransjen sine priskampanjar for ribbe. Det var altså underskot på denne stykkingsdelen, sjølv om det elles var overskot av svinekjøt. Det blei importert om lag 430 tonn ribbe i perioden med nedsett toll. Under reguleringseksporten tidlegare same hausten blei det eksportert om lag 210 tonn svinekam. Ved inngangen til avtaleåret låg det i underkant av 900 tonn svinekjøt på reguleringslager. Lagerbehaldninga steig frå 900 til om lag 1100 tonn frå veke 27 til 32, før ho minka jamt ned til om lag 120 tonn i veke 52. I andre halvår auka behaldninga jamt frå 122 tonn i veke éin og to til ho var på om lag 1840 tonn ved utgangen av avtaleåret. Som det kjem fram av, blei det i produsert bortimot tonn svinekjøt, og norsk produksjonen av svinekjøt har aldri vore større. Mens eksporten er redusert i forhold til førre avtaleår, var importen noko større enn i Den norskproduserte delen i marknaden, som dei to førre avtaleåra låg på 99 prosent, minka med eitt prosentpoeng i Tal frå Animalia, Prognosemøte hos Nortura Prognosar frå Nortura, juni 2011 Målprisrapport

18 Tabell 9: Produksjon og handel av svinekjøt , og , i tonn Norsk produksjon + Import Eksport = Totalt tilført Norskprodusert del % % % Refererer til faktiske tal for eksport/import per 30. juni 2011, jf. handelsstatistikken til SSB. Tala for norsk produksjon er henta frå leveransestatistikken, jf. innmeldt slakt til SLF per 30. mai Overslag for produksjonen i den siste månaden av avtaleåret er henta frå prognosane til prognosemøte hos Nortura i juni Produksjonen av norsk svinekjøt auka med 2400 tonn i forhold til produksjonen i Det utgjer ein produksjonsvekst på om lag 2 prosent tre prosentpoeng lågare enn produksjonsveksten i Totalt er det eksportert 3659 tonn svinekjøt i under kapittel 2 i tolltariffen, og av dette er det 68 prosent ordinært uforedla kjøt, jf. posisjon i tolltariffen. I første halvdelen av avtaleåret blei det eksportert om lag 2100 tonn svinekjøt, og 1172 tonn av dette var reguleringseksport. Eksporten i andre halvår låg på om lag 1560 tonn. Av den totale eksporten i avtaleåret utgjorde eksport av svinekjøt for utanlands foredling om lag 1829 tonn. Dette kjøtet blir teke inn igjen til Noreg som foredla vare under kapittel og i tolltariffen. Tilsvarande blei det importert 2054 tonn svinekjøt i Av dette utgjorde 56 prosent ordinært uforedla kjøt under tolltariffens 02.03, mens 39 prosent av importen var salta og spekt kjøt (02.10 i tolltariffen). Av WTO-kvoten på 1381 tonn svinekjøt blei det til saman i 2010 importert 4,5 tonn, mens det per første halvår 2011 er importert 9 tonn på denne kvoten. EU-kvoten på 200 tonn skinke av svin er per første halvår 2011 utnytta med 57 prosent, då det er importert 114 tonn skinke Prisuttak i avtaleåret for lam Målprisen for lammekjøt auka med 1,40 kroner i jordbruksavtalen for Ved slutten av avtaleåret var det akkumulerte prisuttaket for lam 51 øre under målprisen. Ved starten av avtaleåret blei det venta eit avvik på 1,20 kroner, mens det blei nedjustert til 0,60 kroner mot slutten av avtaleperioden. Tabell 10: Prisuttak i avtaleåret for lammekjøt, i kroner per kilo Varegruppe Representantvare Målpris Noteringspris Avvik Lam, 1 alle klassar R og O bortsett frå R+ Lam (feittgruppe 2, 2 og 2+) 59,15 58,64 0,51 1 ) Målprisen er unnateken ferske lam i tida 1. juli til 1. september, og gammalnorsk sau og dielam. 16 Målprisrapport

19 Grafen nedanfor viser prisutviklinga for lammekjøt gjennom avtaleåret. Som normalt minka prisen mykje i september. Prisnoteringane låg relativt stabilt på om lag 57,50 kroner fram til veke 47. I desember auka prisen med om lag ei krone, før han minka igjen med om lag 50 øre etter jul. Utover i andre halvår auka prisen med ei krone både i veke fem og tolv. Fordi det var knapt med lammekjøt og utfordringar med å ta ut målprisen, kom det vanlege prishoppet mot slutten av avtaleåret mykje tidlegare enn året før, og prisen låg på 63,50 64,00 kroner frå veke 17 og ut avtaleperioden. Den siste noteringa låg på 63,66 kroner 4,51 kroner over målprisen. Kr/kg 65,00 64,00 63,00 62,00 61,00 60,00 59,00 58,00 57,00 56, Uke Uke Målpris Noteringspris Figur 7: Prisutvikling lammekjøt i avtaleåret Attraktivt lammekjøt Marknadsregulatoren Nortura SA hadde i underkant av 70 5 prosent av marknaden for slakt av lammekjøt i Andre store aktørar er Fatland, Furuseth Slakteri, Horns Slakteri og Nordfjord Kjøtt. Norsk produksjon av lammekjøt har vore stabil dei seinare åra, og marknaden er relativt sjølvforsynt. Det var venta at det i 2010 skulle bli eit overskot på om lag 600 tonn, ettersom salsveksten såg ut til å bli mindre enn produksjonsveksten. Ved byrjinga av avtaleåret låg det om lag 400 tonn lammekjøt på reguleringslager. Engrossalet gjennom hausten 2010 blei likevel større enn prognosane viste, mens tilførslane av norskprodusert lammekjøt blei noko mindre. Stor etterspurnad førte til nedbygging av reguleringslageret, som talde 74 tonn ved inngangen til 2011, mot 800 tonn ved inngangen til Prognosane for 2011 viser eit underskot på om lag 600 tonn. På grunn av underdekninga blei det sett i verk tollnedsetjing på ferskt heilt/halvt slakt av lam i mai og juni. Det blei importert noko meir i avtaleåret enn i , mens eksporten blei redusert med 15 tonn. Med prognosar for norsk produksjon i den siste månaden av avtaleåret ser det ut til at den norskproduserte delen i marknaden minka med 1 prosent i Tal frå Animalia for 2010 Målprisrapport

20 Tabell 11: Produksjon og handel av lammekjøt , og , i tonn Norsk produksjon + Import Eksport = Totalt tilført Norskprodusert del % % % Refererer til faktiske tal for eksport/import per 30. juni 2011, jf. handelsstatistikken til SSB. Tal for norsk produksjon er henta frå leveransestatistikken, jf. innmeldt slakt til SLF per 30. mai Anslag for produksjonen i den siste månaden av avtaleåret er henta frå prognosane til prognosemøte hos Nortura i juni Produksjonen av norsk lammekjøt ligg an til å bli om lag tonn i , ein auke på 1 prosent forhold til produksjonen i Totalt er det eksportert 17 tonn lammekjøt i under kapittel 2 i tolltariffen, i all hovudsak ordinært uforedla kjøt, jf i tolltariffen. Eksport av spekt og salta kjøt, som fenadlår, pinnekjøt og liknande (02.10 i tolltariffen), utgjorde berre 0,1 prosent av eksporten. Det blei importert 1459 tonn lammekjøt i , om lag 160 tonn meir enn i førre avtaleåret. Av WTO-kvoten på 206 tonn blei det i 2010 importert 185 tonn, og islandskvoten på 600 tonn hadde ein utnyttingsgrad på nær 100 prosent. I første halvår 2011 er det tilsvarande importert 64 tonn av WTOkvoten, ein utnyttingsgrad på 31 prosent, mens islandskvoten blei fullt utnytta dei seks første månadene i Under tollnedsetjinga i mai og juni blei det importert om lag 480 tonn. I tillegg blei det importert 176 tonn lammekjøt frå Namibia i avtaleåret Det var ein reduksjon frå føregåande avtaleår, då det blei importert 384 tonn. Namibia har hatt toll- og kvotefri tilgang til Noreg for lammekjøt. Frå og med 2011 er importen av lammekjøt frå Namibia, Botswana og Zwaziland avgrensa til 400 tonn per år. 1.4 Egg Marknaden har vore prega av store utfordringar med overproduksjon på grunn av omstrukturering i eggbransjen til nye driftssystem før forbodet mot å halde verpehøns i tradisjonelle bur trer i kraft frå Ved utgangen av avtaleperioden har overskotet snudd til knappheit i marknaden, og det er behov for import. Engrosprisane låg lågt i første halvår av avtaleperioden , men har auka betydeleg i andre halvår Utteken pris i avtaleåret Det har vore ein styringspris på 17,12 kroner i avtaleåret , mens den avtalte målprisen var 17,24 kroner per kilo. Styringsprisen var eit resultat frå vedtak mellom avtalepartane i 2009 og ei lita overnotering i førre avtaleåret, jf. rapporten frå i fjor. 18 Målprisrapport

21 Tabell 12: Prisuttak for egg i avtaleåret Kroner per kilo Varegruppe Representantvare Styringspris 1 Noteringspris Avvik Egg Egg klasse A over 53 gram 17,12 17,06 0,06 1 Styringsprisen ligg 12 øre under målprisen på 17,24 kroner per kilo på grunn av overnoteringar i avtaleåra og Marknadsregulatoren har ansvar for å leggje til rette for at målprisen skal kunne takast ut i marknaden. Etter første halvdel av avtaleåret var det akkumulerte prisuttaket 25 øre under styringsprisen. Nortura heva prisane på alle variantar av målprisvara frå januar Dei dyrare variantane av egg har auka i kvantum i avtaleperioden, mens den rimelegaste varianten (standard egg frå høns i tradisjonelle bur) har blitt stadig mindre i kvantum og berre utgjorde 17,4 prosent av volumet av målprisvara egg ved utgangen av avtaleåret. Til saman har dette bidrege til sterk auke i den vekta gjennomsnittlege noteringsprisen på egg utover avtaleåret. Det akkumulerte prisuttaket for avtaleåret blei 17,06 kroner, altså 6 øre under styringsprisen. Prisgrunnlaget er engrosprisnoteringar som er oppnådde for egg av representantvare i lausvekt i brettpakning for egg frå produksjon i både tradisjonelle bursystem og nye driftssystem. Noteringsstaden for egg er Nortura-anlegget i Hå. Den øvre prisgrensa er målprisen + 10 prosent. Gjennomsnittsprisen for året blir vegen etter tilførslane kvar veke. kr/kg 17,40 17,30 17,20 17,10 17,00 16,90 16,80 16,70 16,60 16,50 Styringspris Uttatt pris Målpris Figur 8: Målprisuttak egg i avtaleåret Norsk eggmarknad prega av omstilling Avtaleåret har som førre avtaleåret vore prega av ein omstillingsfase til nye driftssystem og betydeleg overproduksjon. Frå er det forbod mot å halde verpehøns i tradisjonelle bur. Alternativa blir hald i innreidde bur (miljøinnreidde bur) eller driftssystem med frittgåande høns (på golv eller i aviar). I denne omstillingsfasen har det oppstått ein overskotssituasjon frå andre tertial 2009, sidan dei som byggjer nytt, legg opp til store produksjonar (konsesjonsgrensa er 7500 dyr), samtidig som mange av Målprisrapport

22 produsentane som skal avvikle, foreløpig driv vidare. Overskotet eskalerte i Det førte til betydeleg lageroppbygging. Reguleringslageret (også skalegg 6 ) var i starten av 2010 på tonn. Storleiken på lageret har variert ein del gjennom avtaleåret. Til dømes var lageret nesten tomt rundt juletider, mens det var ein ny lagertopp på rundt 800 tonn i utgangen av mars, men sett under eitt har reguleringslageret blitt bygd ned i løpet av avtaleåret. Ved slutten av avtaleåret var det tomt, og det har vore behov for å utnytte ulike importmoglegheiter. Tabell 13: Marknadsbalanse for egg , prognose frå juni Tonn Tilførslar eggpakkeri Endring siste år Engrossal Endring siste år Balanse før førtidsslakting Teke ut ved førtidsslakting Balanse etter førtidsslakting ,4 % ,4 % ,9 % ,3 % ,9 % ,9 % ,5 % ,3 % Kjelde: Totalmarknad kjøt og egg, marknadsprognose kjøt og egg per juni Faktiske tilførslar frå godkjende pakkeri til SLF gjennom fagsystemet EGGSYS Tabell 13 viser produksjonsveksten frå Nortura ventar sterkare vekstrate i 2012 samanlikna med dei to førre åra. Salet aukar, men ligg noko under tilførslane, og det er venta at vekstraten for sal kjem til å minke noko både i 2011 og Overskotet har blitt dempa gjennom førtidsslakting av verpehøns i 2010 og Marknadsregulering av egg Omsetningsrådet godkjende i 2010 ekstraordinære tiltak for å dempe overskotet som har oppstått / vil kunne komme, og ein del av desse tiltaka er blitt vidareførte i Omsetningsavgifta blei heva i 2010 for å dekkje dei auka reguleringskostnadene. Frå april 2010 har omsetningsavgifta vore på 1,10 kroner per kilo. Eitt av tiltaka var frivillig førtidsslakting av verpehøns. Det blei gitt godkjenning til å nytte førtidsslakting for å redusere produksjonen med inntil 2000 tonn i Det blei for året 2011 godkjent førtidsslakting som tiltak for å redusere produksjonen med inntil 1800 tonn i 2011, men marknadssituasjonen har utover våren utvikla seg slik at det ikkje har vore behov for å nytte dette fullt ut. Prisnedskriving av egg til miljøfôr blei òg godkjent som tiltak i 2010 (avgrensa til 686 tonn frå lager), og det blei levert totalt 334 tonn til miljøfôr. Dette er ikkje brukt som tiltak i Reguleringseksporten er avgrensa av WTO-kvoten på anten 1577,6 tonn eller 17,2 millionar kroner for egg og eggprodukt. Reguleringseksporten var i 2010 på 201,6 tonn skalegg, 819 tonn eggekvite og 74 tonn heileggpulver til ein total eksportkostnad på 16,7 millionar kroner. Heile skaleggeksporten gjekk for seg i første halvår, og eggekvite fordelte seg med litt større eksport i første enn i andre halvår, mens heileggpulveret hovudsakleg blei eksportert i andre halvår. I første halvår 2011 har det 6 Kjøle- og fryselagring av eggprodukt kjem i tillegg til det tradisjonelle reguleringslageret av skalegg. 20 Målprisrapport

23 vore reguleringseksport av heileggpulver på om lag 47 tonn og eggekvite på 450 tonn, men ingen skaleggeksport. Eksportstøtte til spesialmarknaden (levering av egg til skip i utanriksfart, til Svalbard og til oljeboringsplattformer) kom på 190 tonn første halvår Til samanlikning var leveransane på høvesvis 181 tonn og 407 tonn første og andre halvår Liten utanlandshandel med egg og eggprodukt Det er liten import og eksport av skalegg og eggprodukt samanlikna med storleiken på den norske eggproduksjonen. Marknadsbalansen styrer til ein viss grad kor mykje som blir importert og eksportert, særleg når det gjeld skalegg. Ein del av importen og eksporten er faste handelsstraumar gjennom ordninga utanlands foredling av norsk råvare og blir mindre påverka av marknadsbalansen. I avtaleåret medførte overproduksjonssituasjonen lågare import og høgare eksport enn vanleg. I avtaleåret har både import og eksport auka, hovudsakleg på grunn av meir utanlands foredling av norsk vare. Storleiken på norsk produksjon av egg utgjer 100 prosent av dei totale tilførslane til den norske marknaden, jf. Tabell 14. Tabell 14: Produksjon og handel av skalegg og eggprodukt 1 i avtaleåra og , i tonn Norsk produksjon + Import Eksport = Total tilførsel Norskprodusert del % % Kjelde: SLF, innrapporterte eggleveransar, EGGSYS og handelsstatistikk frå SSB 1 Av eggprodukt er heilegg medrekna her (tollvarenummer og ), omrekna til skalegg med faktor 4,74. Den ordinære tollsatsen på hønseegg (skalegg til konsum) er 12,59 kroner per kilo. Den tollfrie EUkvoten (på hønseegg til klekking og konsum) er på 290 tonn. Det har blitt importert 79 tonn skalegg innanfor kvoten per første halvår 2011, det vil seie ei kvoteutnytting på 27 prosent. I 2010 blei det importert 69,5 tonn ei utnytting på 24 prosent, som heilt ut blei importert i andre halvår. WTOkvoten på hønseegg (skalegg til konsum) er på 1295 tonn. Det er ein redusert tollsats til 3,78 kroner per kilo innanfor denne kvoten. Det var ingen import innanfor kvoten i I første halvår 2011 er det blitt importert 64 tonn innanfor denne kvoten, altså ei kvoteutnytting på nærmare 5 prosent til no. Det har ikkje vore import av skalegg utover det som er blitt teke inn gjennom dei nemnde kvotane i første halvår 2011, men på grunn av marknadssituasjonen og tomt reguleringslager blir kvoteutnyttinga langt høgare i 2011 enn i 2010, då importen av skalegg var uvanleg låg (70,1 tonn). Utover importen av skalegg blei det import på 29 tonn tørka heilegg og 110 tonn heileggmasse og liknande i første halvår Det er uvanleg høge kvantum. Det er hovudsakleg gjeninnførsel av norsk vare etter foredling i utlandet. Det har ikkje vore administrativ tollnedsetjing av hønseegg sidan Eksporten av skalegg (64,5 tonn), tørka heilegg (47 tonn) og flytande eggekvite (507 tonn) har i første halvår 2011 vore nokså låg, etter ein relativt stor eksport av skalegg og nemnde eggprodukt i 2009 og Derimot har eksporten av heileggmasse og liknande, som tidlegare har vore ubetydeleg, vore uvanleg høg i første halvår 2011 (91 tonn). Hovuddelen av eksporten av skalegg og nemnde eggprodukt inngår i ordninga utanlands foredling av norsk råvare til gjeninnførsel. Det har lenge vore produksjon av langegg i Danmark som blir førte ut som skalegg og inn igjen som eggprodukt, mens det er etter måten nytt med utførsel av eggprodukt til omelettmiks. Målprisrapport

24 1.5 Grøntsektoren Grønsaker akkumulerte prisar I jordbruksavtalen for blei det gitt eit pristillegg på 3,1 prosent for grønsaker og frukt med verknad frå 1. juli Det blei gjort ulike endringar i målprisen for alle målprisvarene. Dei gjennomsnittlege endringane på årsbasis kjem fram av tabellen nedanfor. Det blei gjort ei teknisk endring i noteringsgrunnlaget for rosenkål og knollselleri. For rosenkål blei noteringsgrunnlaget endra frå 500 gram til 400 gram flowpack, mens målprisen for knollselleri blei fjerna i vekene For avtaleåret klarte ein ikkje å ta ut målprisen for dei fleste grønsaker. Det er berre unntaksvis at ein har greidd å ta ut pristillegg for grønsaker i marknaden dei seinare åra. For veksthusgrønsakene tomat og agurk har noteringsprisen også dette avtaleåret i gjennomsnitt lege under målprisen. For frilandsgrønsakene var det berre kepaløk, gulrot og rosenkål som oppnådde prisar over målprisen. Tabell 15: Prisuttak og pristillegg gitt i jordbruksavtalen 2010 for avtaleåret , i øre per kilo eller oppgitt eining Representantvare Gj.snittleg tillegg i Målpris Notert pris Avvik målpris Tomat 47, Agurk, stk. 12, Kepaløk, > 70 mm 29, Purre 25, Kvitkål 74, Rosenkål, 0,5 kg flowpk. 35, Blomkål, stk. 49, Gulrot 49, Knollselleri 34, Isbergsalat, stk. 2, Bruk av midlane i jordbruksavtalen SLF har sett på kor mykje av midlane i jordbruksavtalen som verkeleg blir teke ut av marknaden, og det viser seg å vere store ubrukte midlar. Totalt for grøntbransjen poteter, grønsaker og frukt er 50,6 millionar kroner av dei fordelte målprispengane ubrukte. For poteter blir det teke ut meir enn målprisen skulle tilseie, ettersom uttaket i marknaden i var 10,1 millionar kroner meir enn målprisnivået. For frukt var marknadsuttaket kroner lågare enn målprisen skulle tilseie, mens heile 59,8 millionar kroner av fordelte målprispengar var ubrukte for grønsaker. Det vil seie at det samla for frukt og grønsaker var 60,6 millionar kroner ubrukte midlar. Av dette stod tomat og agurk for om lag 35 millionar kroner, mens blomkål, isbergsalat og kvitkål utgjorde om lag 25 millionar kroner. Av dei andre produkta var det nokre som tok ut meir enn målprisnivået, og andre som tok ut litt mindre. 22 Målprisrapport

25 I jordbruksavtalen for er det totalt gitt 20,3 millionar kroner til målprisvarene av frukt og grønsaker for periodane med målpris. Denne verdien vil vere samanliknbar med tala for prisuttaket i tabellen nedanfor. Det vil seie at ubrukte midlar i avtalen var tre gonger større enn tildelinga i jordbruksavtalen i år, og at mesteparten av dei ubrukte midlane gjeld for grønsaker. Tabell 16: Verdiuttak i forhold til målpris for avtaleåret Vareslag Avvik utteken pris i marknaden/målpris (øre) Mengder (tonn / 1000 stk.) Samla verdiuttak i forhold til målpris (1000 kroner) Agurk (stk.) Tomat Kepaløk Purre Kvitkål Rosenkål (stk.) Blomkål (stk.) Gulrot Knollselleri Isbergssalat (stk.) Eple Sum frukt og grønsaker Potet Pris- og marknadsutvikling for veksthusgrønsaker Tomat Etter ein turbulent forsesong i 2010 verka eksporten av norske tomatar til EU regulerande, og marknadssituasjonen for dei norske tomatane betra seg i juli etter at produksjonstoppen var nådd. Utover hausten betra situasjonen seg for omsetninga av norske tomatar, som fekk ein prisoppgang. Etter ein periode med litt dårleg kvalitet i form av for tidleg hausta tomatar stabiliserte marknaden seg med jamn tilførsel fram til midten av oktober. Det var norsk tomat i omsetning fram til slutten av oktober, men med fri konkurranse frå utlandet frå 15. oktober var prisen låg dei siste vekene. I midten av april 2011 kom dei første tomatane frå Rogaland i små mengder, men alt i slutten av april auka tilførslane. Produksjonen tok seg opp utover i mai, men var for liten til å dekkje etterspurnaden. Prisane var til dels svært låge, før ein i slutten av mai fekk eit prishopp på over 6,00 kroner per kilo og dermed nærma seg målprisen. Etter ein periode med uro i samband med E. coli-krisa i Europa tok interessa for importerte tomatar seg opp igjen og pressa prisen på norske tomatar ned. Mot slutten av juni var produksjonstoppen nådd for norsk tomatproduksjon, og marknaden var i balanse. Det viste seg likevel å vere behov for suppleringsimport, og ei daglegvarekjede har i heile sesongen berre hatt importtomatar i omsetning. I avtaleåret var den oppnådde prisen for tomat 14,94 kroner per kilo, 221 øre under målprisen. Prisen var notert under målpris i store delar av avtaleåret. Målprisrapport