Naturvegleiing i Jotunheimen sommarsesongen 2012

Transkript

1 Naturvegleiing i Jotunheimen sommarsesongen 2012

2 Innhald 1. Arbeidstid Publikumskontakt Innleiing Gjennomført naturvegleiing sommarsesongen Møte med folk ute i arbeidsområdet Rutene i dalane mellom hyttene Høgfjells- og toppturar I nærområdet og på turisthyttene Andre innfallsportar og båtane på Gjende og Bygdin 4.2 Foredrag på kveldstid på turisthyttene Naturvegleiing ved større arrangement Nasjonalparkfestivalen 19. Mai Besseggløpet 23. Juni Jotunheimdagen 7.juli Opplegg med DNT Oslo Barnas Turlag, Gjendebu 10.juli Fjellfilmfestivalen september på Gjendesheim 4.4 Andre erfaringar verdt og nemne Oppsummering og vidareføring

3 Naturvegleiing i Jotunheimen sommaren Ingvild Øyjordet. I perioden 4.juli 18.august 2012, samt 15.september. Kathrin H Aslaksby I perioden 15. Mai 17. Oktober 2012 Geografisk arbeidsområde: verneområda i Jotunheimen. Samandrag av feltdagbok for utførte oppdrag: 1. Arbeidstid Ingvild Naturveiledning: 254 timeverk Reise/ klargjering: 34,5 timeverk Kontor 22,5 timeverk Sum utførte timeverk 311 timeverk Arbeidstid Kathrin Naturveiledning: 129 timeverk Reise/ klargjering: 31 timeverk Kontor 111 timeverk Sum utførte timeverk 271 timeverk Totalt timesverk Naturveiledning i Jotunheimen timer 2. Publikumskontakt Totalt Vegleiing ute i felt, arrangement ute Foredrag turisthytter ca. tal norske ca. tal svenske og danske ca. tal tyskarar og hollendarar ca. tal andre nasjonar Sum Innleiing I omtale av naturvegleiing frå direktoratet sine internettsider kjem det fram at; «Naturveiledning er formidling av kunnskap om naturen og dens sammenhenger, i den hensikt å styrke innsikt, respekt, engasjement og omsorg for natur- og kulturmiljøet.» Målsetjinga med naturvegleiing er å: styrke forståelsen for naturmangfold og naturvern gi kunnskap om arter, artsmangfold og økosystemer tydeliggjøre sammenhengen mellom natur og samfunn, menneskets avhengighet av naturen, og menneskets evne til å påvirke og forandre forhold i naturen styrke interessen for rekreasjons- og friluftsaktiviteter fremme engasjement i natur- og kulturmiljøspørsmål inspirere til en sunn og bærekraftig livsstil 3

4 Hovudmålsetjing for naturvegleiing i Jotunheimen - gje besøkande innsikt i, forståing for og kunnskap om natur- og kulturarven i Jotunheimen. Naturvegleiinga i Jotunheimen har hatt fokus på formidling av føljande fem tema: - Lokal natur- og kulturhistorie (fangsttradisjonar, seterkulturen m.m.). - Flora og fauna. - Geologiske prosessar som har forma landskapet. - Verneformål for nasjonalparken og tilhøyrande landskapsvernområde. - Klimaendringar og korleis dette påverkar plante- og dyrelivet. Denne rapporten summerer opp erfaringar frå sesongen 2012 med forslag til vidareføring av naturvegleiing i Jotunheimen. 4. Gjennomført naturvegleiing sommarsesongen Ingvild sitt hovudfokus for sesongen 2012 har vore naturvegleiing ute i arbeidsområdet med vektlegging på møte med folk langs vandrerutene, samt foredrag og vegleiing på kveldstid på turisthyttene og deltaking ved større arrangement i samarbeid med turisthyttene. Kathrin sitt hovedfokus for sesongen 2012: Naturveiledning tilpassa større arrangement i Jotunheimen og foredrag på turisthyttene Samarbeide lokalt med informasjonssentra, turistbedrifter, Den Norske Turistforening. Kulturlandskapspleie med beitedyr også som del av naturveiledning se egen rapport. Innspill til Nordisk ministerråd sitt prosjekt Gode naturvejledning i Norden se egen rapport. 4.1 Møte med folk ute i arbeidsområdet. Tilfeldige møte langs vandrerutene i Jotunheimen har i år vore hovudprioritet i naturvegleiingsarbeidet. Store delar av arbeidsområdet har vorte dekt; frå dei vanlege vandrarrutene i dalane mellom turisthyttene til dei mest populære høgfjells- og toppturane som Galdhøpiggen, Glittertinden, Fannaråken, Besseggen og Bukkelægret. I tillegg har turisthyttene og andre innfallsportar til Jotunheimen, samt turistbåtane vore viktige arenaer i møte med folk. Generelt er erfaringa med å møte folk «aktivt» ute i fjellet god. Det er lett å koma i dialog med folk og dei fleste viser stor interesse for Jotunheimen med ønskje om å lære meir. På turar som Besseggen og Galdhøpiggen når ein mykje folk på kort tid og får på den måten synleggjort SNO og naturvegleiing. Formidling av natur og vegleiing kan vera like så bra i møte med færre folk der ein fører ein lengre samtale eller følgjer desse over ei tid. Berre det å vera ute i Jotunheimen og gjera folk oppmerksame på feltet naturvegleiing og synleggjere kompetansen trur eg er viktig. Vidare følgjer erfaringar gjort ved dei ulike arenaene i løpet av sommarsesongen Rutene i dalane mellom hyttene. Tur frå hytte til hytte er populært i Jotunheimen og naturvegleiing i møte med folk langs desse rutene er derfor høgaktuelt. Vegleiing i nærkontakt med naturverdiane Jotunheimen har å by på opnar for større innsikt og oppleving. I kontakt med folk blir spørsmål brukt som verkemiddel; har vandraren sett noko interessant på turen? Har han vore i Jotunheimen før? Dersom ja, kvar og kva fører han attende? Dersom ikkje, har han vore i andre naturområde, innanlands eller utanlands? Korleis er desse samanlikna med Jotunheimen? Har du sett reinsdyr på vegen? Visste du at? 4

5 Vegleiinga tilpassast kvar enkelt møte og gjennom ein naturleg samtale får ein fletta inn både flora, fauna, geologi, kulturhistorie som kjenneteiknar det spesifikke området. Både nordmenn og utlendingar går langs dei merka rutene. Dei fleste bur på hyttene, men ein del ligg i telt. Inntrykket er utlendingar i større grad nyttar seg av telt enn nordmenn. Andelen utlendingar som vandrar i dalane synast å vera større enn på dei utprega toppturane; ein møter fleire nordmenn enn utlendingar på dei utprega høgfjells- og toppturane. Andre erfaringar i møte med folk ute langs vandrarrutene; tyskarar er godt representert, der fleire har besøkt Jotunheimen tidlegare år. Møte med ei tysk dame som var på vandring i to veker i Jotunheimen for å stadfeste ein tysk vandreguide om Jotunheimen ho hadde gjeve ut vitnar om god marknadsføring av området i Tyskland. Nederlendarar er også godt representert. Elles er møte med svenskar og danskar av fleirtal. Mange svenskar ytrar at det er kortare køyreavstand til Jotunheimen som fjellområdet i Sverige og at området er meir spektakulært. I tillegg er området meir tilgjengeleg og tilrettelagt i forhold til betente turisthytter; i Sverige er anmarsjen frå bilveg til sjølve fjellområdet lang og hyttene er i større grad sjølvbetente. Folk frå Sveits, Frankrike, Austerrike, Polen, Tsjekkia, Irland, USA, Sør- Korea utgjer ein mindre del av tilfeldige møte. Ein typisk tur for mange er fem til seks dagars rundtur med start frå Gjendesheim der dei er innom Glitterheim, Spiterstulen og Gjendebu og legg inn tur til Galdhøpiggen og/eller Glittertinden samt Besseggen og Bukkelægret. Vestover går mange mellom Leirvassbu, Olavsbu, Skogadalsbøen og Sognefjellshytta der Fannaråken er eit populært mål. Det gode nettverket av turisthytter mogleggjer ein rekkje ulike kombinasjonar. Tilfeldig møte langs vandreruta- her i Mjølkedalen Naturvegleiing på ruta mot Kyrkja. 5

6 Sjogholet med Sjogholstinden og Mjølkedalstinden. Svartdalen Høgfjells- og toppturar. Populære høgfjells- og toppturar som Galdhøpiggen, Glittertinden, Besseggen, Bukkelægret og Fannaråken trekkjer mykje folk og er derfor naturlege turar for naturvegleiing. Folk tek turane som dagstur eller som ein del av eit lengre opphald i Jotunheimen. Fleire besøkjande går alle dei fire fyrstenemnde turane i kombinasjon med vandring mellom hyttene, ofte med Gjendesheim som startstad. Galdhøpiggen og Besseggen som dei mest besøkte trekkjer folk frå heile verda og av erfaring møter ein både godt vante og mindre turvante vandrarar på desse rutene. Fordelen er at ein når mykje folk på kort tid. Galdhøpiggen på ruta frå Spiterstulen. Toppen av Fannaråken. Besseggen I nærområdet og på turisthyttene. Turisthyttene er naturlege utgangspunkt og innfallsportar til verneområda i Jotunheimen. Hyttene og nærområdet samlar mykje folk, anten dei er på vandring i området eller tek dagsturar. Naturvegleiing ved hyttene kan synleggjere naturverdiane i området og her vil ein kunne nå eit større spekter av besøkjande; frå bilturistar til den typiske fjellvandraren. Eit møte med eit nederlandsk ektepar utanfor Leirvassbu illustrerer dette; paret var i området for tiande gong og opplevde området i form av dagsutflukter med bil. Kontakt med folk på 6

7 hyttene på kveldstid, anten gjennom foredrag eller dialog, er gode møter som berikar føregåande eller komande vandringar eller utflukter i Jotunheimen Andre innfallsportar og båtane på Gjende og Bygdin. Møte med folk på båtane på Gjende og Bygdin gjev gode moglegheiter for vegleiing anten folk er på tur inn i eller ut av Jotunheimen. Folk viser interesse og har ofte spørsmål til turen dei har framfor seg eller har opplevd. Formidling av naturverdiane ved Gjende når ein befinn seg i akkurat dette området i løpet av båtturen gjev moglegheit for innleving. 4.2 Foredrag på kveldstid på turisthyttene. Etter gode erfaringar frå sommarsesongen 2011 vart informasjonskveldar på turisthyttene med ljosbileteforedrag vidareført sommaren Foredraget «Eventyrriket Jotunheimen» vart brukt som utgangspunkt for informasjonskveldane, men tilpassa frå område til område i forhold til naturlege gradientar som aust-vest, høgde, geologi samt bruk i dag og i historisk tid. Foredrag vart heldt på Gjendesheim, Gjendebu, Leirvassbu, Skogadalsbøen og Glitterheim. Erfaringar og attendemeldingar frå foredraga er gode; folk er utruleg interesserte og engasjerte. Eit godt bilete på dette var da eg dagen etter foredrag i Leirvassbu møtte på ein svensk familie ute langs stigen der dei ytra glede over å ha funne fjellsmelle og kjent dufta av nellik! Foredraga møter hovudmålsettinga for naturvegleiing i Jotunheimen på ein god måte. Ved bruk av bilete og å stille spørsmål er det lett å «få med» publikum og skape ein god dialog gjennom heile foredraget. Bilete set i gang tankane til folk; anten om dei memorerar noko dei allereie har sett eller tek med seg når dei legg i veg på tur neste dag. Formidling av enkel artskunnskap vil kunne auke naturopplevinga hjå folk. Berre å kunne knyte eit namn til ein blome, og kanskje kunne plassere akkurat denne blomen til levestad, gjev noko ekstra til det visuelle. Lokal kulturhistorie med fangsttradisjon på reinsdyr i spissen er kunnskap den generelle lyttaren finn spennande og nytt. Informasjon om verneområda i Jotunheimen og bevisstgjering om tiltak og tilrettelegging for å imøtekome både vern og bruk er viktig. Folk nikkar i prat om stigtilretteleggingsprosjekta og kjenner att tiltaka frå sine turar. Etter foredraga fortset dialogen der folk fortel om eigne opplevingar og stiller spørsmål. Kanskje lurar dei på ein blome eller ein formasjon i landskapet dei har sett? Ofte har folk også praktiske spørsmål i forhold til turmål, tips m.m. 7

8 Opplegget med fordrag torsdagskveldar på Gjendesheim med tilbod om botanisk vandring langs Gjende påfølgjande dag vart vidareført frå 2011 på forespørsel fra Gjendesheim. Foredraga vart annonsert på oppslagstavla og i resepsjonen på Gjendesheim samt under middagen same kveld. Totalt vart fire foredrag heldt, fordelt på to naturvegleiarar. Det deltok rundt 25 personar kvar kveld og attendemeldingane frå deltagarane var også gode. Inntrykket er at gjestane er meir «spreidd» på Gjendesheim etter middagstid samanlikna med dei andre foredragshyttene, mogleg som følgje av Gjendeosen som eit meir trafikkert område. Vandring langs Gjende Responsen på tilbodet om botanisk vandring langs Gjende påfølgjande fredag var dårleg i år ingen møtte. Oppmøte vart lagt til brygga på Gjendeosen etter at fyrste morgonbåten returnerte, med moglegheit for gjestar i Memurubu til å delta. I fjor vart turen langs Gjende annonsert via internett og DNT sine nett sider i lenger tid i forkant av sommaren. På den måten kunne folk leggje inn opplegget i turplanen sin. Inntrykket er at folk reiser heim eller har lagt andre turplanar denne dagen, i hovudsak Besseggen. Opplegget må vurderast og andre alternativ diskuterast, men det gode samarbeidet med Gjendesheim bør vidareførast. Rik flora langs Gjende; flekkmarihand, fjelldronning, kanelrose. I år har også foredrag på fleire turisthytter i Jotunheimen vorte prioritert. I samband med opplegg med DNT Barnas Turlag på Gjendebu vart det heldt eit foredrag i peisestua her. På Leirvassbu vart foredraga avtalt med vertsskapet og annonsert under middagen. To foredragskveldar vart gjennomført med oppfylt peisestue begge kveldane. Spesielt god erfaring vart gjort frå Leirvassbu med lav som eit innslag i foredraga. Mangfaldet av lav på høgfjellet vart synleggjort ved at folk fekk aktivt sjå og ta på ulike lavartar samla inn og tørka frå nærområdet i forkant. God dialog med vertsskapet og Leirvassbu som eit «smørauga» i 8

9 Jotunheimen med rekreasjonsmoglegheiter for alle og einkvan, stor som små, opnar for vidareutvikling av samarbeidet. Dette området har mykje besøkjande og er ein del av Jotunheimen som kan dekkjast i større grad framover enn gjort dei siste sesongane. I tillegg til Jotunheimdagen vart det heldt eit foredrag i Glitterheim seinare på sommarsesongen der avtale med verten vart gjort i førekant. Vellykka kveld med god respons frå dei besøkjande. Det gode samarbeidet med Glitterheim bør også vidareførast. Foredrag vart også heldt på Skogadalsbøen der så å seie alle gjestane deltok. Dialogen fortsette etter foredraget og også her var folk begeistra for lav. Mangfaldet av lav er stort i Jotunheimen; her kvitkrull, gulskinn og raudberglav. Reinsgrav i Utladalen synleg frå merka stig, - viktig kulturminne i naturvegleiinga. 4.3 Naturvegleiing ved større arrangement Nasjonalparkfestivalen 19. Mai 2012 Den årlege Nasjonalparkfestivalen gjekk av staben den mai 2012 i Utladalen. Laurdag den 19. mai arrangerte SNO Jotunheimen tur til Avdalen gard i lag med Barnas Turlag, Årdal. På turen opp langs Naturs- og kulturstien, fekk både små og store deltagara på 9

10 seg en ryggplakat med bilde og tekst om eit dyr, ein fugl eller ei plante som dei skulle gjette kva var. Vel oppe i Avdalen fekk alle vera med å spikke seg ein knagg av emne dei sjølve var med å sanke, kverne korn i mølla og skyte med pil og boge. Meir enn 40 personar vandra fornøgde heim frå Avdalen denne dagen Besseggløpet 23. Juni 2012 På oppmoing frå arrangørane til Besseggløpet stilte Kathrin på stand ved Gjendeosen saman med DNT Gudbrandsdalen. Barnas turlag hadde en guidet vandring fra Bessheim til Gjendeosen og naturvegleiar var ansvarleg for å sette opp ein natursti på strekninga. Ein lavvo vart satt opp ved målområde og det vart servert vaflar steika på bålpanne og informerte om SNO og DNT. Arrangementet tildrog seg mest familie og kjende av deltagara og talet besøkjande på standen speila det lave publikumstale til Besseggløpet Jotunheimdagen 7.juli 2012 I samband med Jotunheimdagen 2012 deltok SNO Jotunheimen ved Glitterheim Turisthytte. Med ønskje frå Glitterheim vart det arrangert felles tur til Glittertinden med innlagt naturvegleiing. Om lag 30 personar, både store og små, deltok på turen der samtaleemnet hovudsakleg vart vinkla mot natur- og kulturverdiar i området; flora og fauna samt kulturminne og spor etter fangsttradisjon som er spesielt rikt for Veodalen. Nøgde folk på toppen av Glittertinden under Jotunheimdagen Opplegg med DNT Oslo Barnas Turlag, Gjendebu 10.juli 2012 I samarbeid med Gjendebu og DNT Oslo vart det arrangert eit dagsopplegg for Barnas Turlag som ein del av deira 4 dagers camp på Gjendebu. Fokuset var tradisjonell bruk av natur der 10

11 borna fekk vera med å lage mat i å kokegrop, laga sin eigen te av sjølvplukka urter samt steikt kornkaker på helle. Eit av høgdepunkta på dagen var å få helse på dei firbeinte skjøtselsarbeiderane som held kulturlandskapet ope på Gjendebu killingane! Aktivitetane var vel så spennande for vaksen som for barn og vi fekk gode tilbakemeldingar. Kathrin sto for planlegginga og den praktiske gjennomføringa og Ingvild var med som «assistent». Denne type naturvegleiing knytt opp mot DNT sine årlege arrangement i Jotunheimen er ei sers god måte å nå fram til barn så vel vaksne om Jotunheimens natur og kulturhistorie. Her har vi ei definert målgruppe med deltagare som vi kan tilpasse og skreddersy naturvegleiings opplegg til. Engasjerte born og vaksne får oppleve og sanse matlaging i kokegrop. Å få helse på levande kje er ei stor oppleving for mange barne og eit godt utgangspunkt for vegleiing om tema skjøtsel av kulturlandskap og kulturhistoria vår Fjellfilmfestivalen september på Gjendesheim. I samband med Fjellfestivalen 2012, var SNO til stades og bidrog på tur langs «Blomsterstigen» langs Gjende. Festivalen blir arrangert av Stiftelsen Fjellkultur oppretta av forlaget Fri Flyt AS og Den Norske Turistforening og var i år lagt til Gjendesheim. Mellom 40 og 50 fjellglade folk deltok på turen langs med Gjende til Hamnsanden. Opplegget var ein del av turprogrammet på festivalen og eit gratis tilbod til for alle. Turen var annonsert på nettstaden til festivalen i forkant av arrangementet, samt i programmet utlevert til alle deltakarane. I løpet av vandringa var både flora, fauna, geologi, kultur og historie formidla. Sommarfloraen var bytt ut med haustlege vekster og både blåbær og tyting viste seg fram. Haustfargar, kvite toppar, sol og eit smaragdgrønt Gjende laga ei stemningsfull ramme rundt det heile. På Hamnsanden venta Ole Kristian Ødegård i figur som sjølvaste Jo Gjende. 11

12 Livshistoria til storjegeren vart servert, avslutta med spekemat og ein salut på ekte Jo Gjende vis. Den lokale felespelaren Vegard Vårdal sette vakre tonar på det heile. Primus grilla pølser og kaffe vart servert. Deltakarane var utruleg engasjerte og interesserte; Jotunheimen fengjer folk. For å nå fleire samla Ingvild saman folk til eit miniforedrag nede ved vasskanten. Ein vellukka dag, med eit viktig engasjement på eit bra arrangement, der mykje folk samlast og nyter Jotunheimens kvalitetar. Dette er noko vi bør satse på også neste år! Sjølvaste Jo Gjende til stades ved Gjende. Ivrige lyttarar kosar seg til fjells. Eit utval av følgjet, med bl.a. Jo Gjende (Ole Kristian Ødegård), lokal felespelar Vegard Vårdal, turleiar frå DNT og SNO Naturveiledar. 4.4 Andre erfaringar verdt å nemne. - tilrettelegging av stigar og gjerde i brukssonene i nasjonalparken får gode attendemeldingar frå brukarane og er eit naturleg emne å nemne i samband med foredrag. - ein dag på besøk i istunnelen i Klimapark2469 var verdifullt då deira guida turar i stor grad dreiar seg om naturvegleiing og formidling av natur- og kulturhistorie innanfor same område og vektlagde tema. 12

13 Tilrettelegging Klimapark Oppsummering og vidareføring. Hovudmålsetting for Naturvegleiing i Jotunheimen - gje besøkande innsikt i, forståing for og kunnskap om natur- og kulturarven i Jotunheimen. Tilfeldige møte langs vandrarrutene har vore hovudfokus sommarsesongen 2012 for å nå målsetting for naturvegleiing i Jotunheimen. I løpet av sesongen er store delar av rutenettet i Jotunheimen vorte gått. Møte med besøkjande ute i felt gjev rom for områdespesifikk naturvegleiing. Ved at heile arbeidsområdet er brukt, frå aust til vest, nord til sør, når ein ulike målgrupper for vegleiinga. Foredrag på turisthyttene på kveldstid har vore viktige supplement til dei tilfeldige møta, men hovudarenaen vil fortsatt vera ute i friluft. Her når ein eit større publikum med mykje naturkunnskap på relativt kort tid. Gode attendemeldingar og erfaringar frå desse opplegga gjer sitt til at dette bør vidareførast. Godt samarbeid med DNT sine arrangement og turisthyttene er viktig då desse er sentrale samlingspunkt for aktuell målgruppe i naturvegleiingsarbeidet. Deltaking ved prioriterte årlege arrangement i Jotunheimen bør vidareførast. Vinjerock blir arrangert ved Eidsbugarden kvar sommar med over 3000 fjellglade festivaldeltakarar. Arrangementet er høgaktuelt både i forhold til målgruppe og beliggenheit til Jotunheimen nasjonalpark. Arrangøren har også fleire turar i løpet av festivalen som ligg innanfor verneområdet. Her kan ein kanskje få til eit opplegg for neste år? Eigne opplegg i samarbeid med turisthyttene har eit potensialet for utvikling; kva med arrangerte fisketurar med utgangspunkt frå turisthyttene i samarbeid med aktuelle fjellstyre i området? Jotunheimen har gode fiskemoglegheiter og tilbodet er ope for alle; store som små, norske som utlendingar. Ofte ligg også fiskevatna nær eller i overkommeleg avstand frå turisthyttene. Fiske er ein fin arena for formidling av alt frå økologi og samspel i og rundt fiskevatnet til informasjon om utnytting før og no. Fiske gjev kvar einskild oppleving og innleving i kontakt med naturen. Ved fiskelykke vil deltakaren få oppleve heile prosessen frå fiskekroken knytast til fangstreiskapen til råvara ligg på bålet og mettar magen. Kulturhistoriske vandringar i område med spor etter fangsttradisjon, med utgangspunkt i turar 13

14 omtala i boka «Jotunheimen historien, maten, turene» kan bidra til innsikt i kultur- og naturhistorie. For god oppslutning er det viktig at slike arrangement blir annonsert i god tid i førevegen, både på turisthyttene samt deira heimesider og «fan-sider» gjennom sosiale media der mykje folk kan nåast. Naturvegleiingskurs for studentar ved Høgskulen i Sogndal har vore faste innslag i Avdalen kvar haust fram til Desse kursa er gjennomarbeida og har fått gode attendemeldingar. Desse kan lett tilpassas studentar og skuler. Kathrin har vært i kontakt med Sogn Jord og hagebruksskule, som har vist interesse for denne type kurs. Jotunheimen byr på storstilt natur; her Kyrkja og Leirvatnet. «Å gi barn og voksne gode opplevelser i og med natur - i tillegg til kunnskap om natur - er en vesentlig del av arbeidet med å formidle verneverdiene i et naturområde. Gjennom opplevelse, innlevelse og kunnskap skapes kjennskap og innsikt. Gjennom formidling av verneverdiene i et område har vi en unik sjanse til å skape engasjement og forståelse for økologiske prosessene som vi mennesker er en del av. En økende del av befolkningen mangler erfaring med friluftsliv og kontakt med natur i hverdagen, men oppsøker natur gjennom korte besøk i ferier. Ved å gi rom for både opplevelse og innlevelse gjennom bruk av alle sansene i møte med natur, kan naturveiledning i Jotunheimen bidra til å øke miljøbevisstheten hos den enkelte.» Frå Pilotprosjektet Naturveiledning i Jotunheimen Fjellsmelle og raudberg i Rauddalen. September 2012, Ingvild Øyjordet og Kathrin H. Aslaksby 14