Vedlegg 12 Omtalerapport Samfunnsmessige virkninger

Transkript

1 Vedlegg 12 Omtalerapport Samfunnsmessige virkninger Page 1

2 Page 2

3 Samfunnsmessige verknader Foto: Kjell Olav Samland Frå KU program frå NVE, datert , er det stilt krav til ei omtale vedrørande kva og korleis prosjektet Herand kraft AS vil påverke verknader knytt til næringsliv, sysselsetjing, busetjing og kommunal økonomi. Det skal også leggjast fram ei enkel analyse basert på opplysningar frå Jondal kommune og erfaringstal frå tilsvarande prosjekt. 1.0 Datagrunnlag og datakvalitet Tabellen under summerer opp dei viktigaste kjeldene som ligg til grunn for denne utgreiinga Kjelde Datatype Kommunal- og Regionaldepartementet Inntektssystemet for kommunar og (KRD) fylkeskommunar (bl.a. H-2171 av 29/6-05, H-11/04 av 29/6-04 og H- Statistisk sentralbyrå (SSB) Statistikkbanken / KOSTRA 2180 av 14/10-05) Tall om Jondal kommune Befolknings- og kommuneregnskapstabeller Jondal kommune Årsmelding 2008 Kommunenes Sentralforbund (KS) Tabell: Skatt og inntektsutjevning jan-des 2008 Page 3

4 NordPool AS Industrikonsesjonsloven Vassdragsreguleringsloven Vannressursloven Skatteloven m/eiendomsskatteloven Forskrift fra Finansdep.: Vedtak om fastsettelse av rentesatser for beskatning av kraftforetak for inntekstsåret 2008 (samt for 2007, 2006 og 2005) Saksbehandlere i NVE, Finansdepartementet og Sentralskattekontoret for storbedrifter Kraftboken Brev frå Statnett og Jondal energi Spotmarkedsprisar for kraft Regelverket for skatting av kraftverk til kommunane Informasjon om lokalnettet og utbygg.planer Grunneigar Jon Steinar Skeie Grunneigar Kjell OIav Samland Bondebladet 29. april 2010 Art; Byrkelobønder med mykje kraft i s Grunneigar Atle Støyva, Byrkjelo kraft 1.1 Områdeskildring Herand kraft er planlagt i Jondal kommune i Hardanger, Hordaland fylke. Kommunen har omlag 1025 innbyggjarar (Jondal kommune). Basert på SSB sitt verkty for framskriving av innbyggjarar i framtida vil Jondal kommune ha 909 innbyggjarar i 2030 (SSB) Kommunen har eit totalt landareal på 210 km 2, derav utgjer Folgefonna nasjonalpark 1.19 km 2 av dette arealet. Jondal kommune består av bygdene og grendene Kysnes, Torsnes, Belsnes, Øvre og Nedre Krossdalen, Solesnes, Svåsand og Herand (Jondal kommune) Frå heimesida til bygda Herand ( har vi henta Herandsbygda sin eigen presentasjon av plassen: Herand er ei bygd med rike tradisjonar og mykje historie. Dette viser igjen i omgjevingane. Men det er og ei levande bygd med puls og andedrett. Me som lever her, ca 220 personar, er stolte av bygda vår. Me prøver å ta vare på henne etter beste evne, og samtidig sørge for utvikling, slik at ho forblir ein levedyktig og moderne stad å bu, eller vere turist på. Dette viser og igjen i kulturlandskapsprisane me fekk i Herand vart tildelt både den nasjonale og Hordaland fylke sin pris. Me har eit aktivt bygdelag som mellom anna driv barnehagen her, og som kjøpte skulen som vart nedlagt. Her kjem det no eit opplevingssenter der ein kan skaffe seg informasjon om dei ulike severdigheitane som finst i bygda. Turstiar, Herandsdagar, komlemiddagar, pubquiz og julemesse er og saker bygdelaget står for. Herand er ein av Landskapsparkane i Hordaland. Dette er tiltak for å skapa/halde oppe vekst og næring i bygda. Page 4

5 Me er ikkje så mange som bur her, men me har eit rikt tilbod av lag, organisasjonar og aktivitetar. Me har mellom anna eige musikklag. Ikkje så mange små bygder har hornorkester i 17.mai-toget sitt. Herand musikklag er høgst oppegåande, og feirar 50- årsjubileum i år. Idrettslaget kjøpte nyleg inn spinning-syklar, og det vart so populært at det er venteliste for å få bruke dei. Butikken vår er viktig for det daglege brødet, men og for det sosiale livet. Her kan ein slenge innom, og ein treffer folk å prate med. Etterpå kan ein orientere seg om det som skjer ved å studere oppslagstavla utanfor. Næringsliv Herand er ei tradisjonell jordbruksbygd. Jordbruk/skogbruk har vore grunnlaget for busetnaden her, og er framleis ei viktig næring. Dei aller fleste har også eit anna arbeid i tillegg til gardsdrift. Akvakultur har vorte ei viktig næring siste 20 åra. I dag er det sysselsett personar i eit smoltanlegg og på eit matfiskanlegg. Det er og ein maskinentreprenør med 5-6 arbeidstakarar, og ei databedrift har etablert seg her, samt ein del 1-2 mannsbedrifter av ymse slag. Ein del pendlar til kommunesenteret Jondal eller lenger (Nordsjøen, anleggsarbeid). Kommuneøkonomi Jondal kommune hadde i 2008 ei skatteinntekt på kr per innbyggar. Dette utgjorde 94,6 % av landsgjennomsnittet (Kjelde: Utrekning av skatt og inntektsutjamning for kommunane, januar-desember 2008, Kommunal og Regionaldepartementet), og kommunen fekk dermed inntektsutjamningsmidlar på 681 kr per innbyggjar. Ifølgje Jondal Kommune Årsmelding 2008 hadde kommunen driftsinntekter på 97,4 mill kr i 2008, av dette var skattar 32,7 mill. kr, statlige rammetilskot 29,4 mill. kr og andre inntekter på 35,3 mill. kr. Sum driftsutgifter var for same år 94,9 mill kr, og netto driftsresultat var i overkant av 4 mill kr. (året 2008 er nytta ettersom vi ikkje hadde alle nødvendige tal/dokument tilgjengeleg for 2009 på utgreiingsstadiet) 1.2 Moglege konsekvensar alternativet På bakgrunn av tilgjengelege tal frå 2008 har kommunen ein relativt god økonomi. Næringslivet i kommunen er blant anna tufta på bergverk (Jondal skifer), akvakultur og landbruk. Sistnemnde næring er pr i dag avhenging av statlege overføringar. Dersom statlege budsjettprioriteringar held fram som i dag, kan ein gå ut ifrå at kommunen også i framtida vil ha god økonomi. Dersom det blir påkrevja at kommunen må klare seg utan overføringar frå staten, samtidig som at landbrukssektoren ikkje får ei økonomisk oppblomstring i Noreg, vil kommunen trenge eit meir inntektsgjevande næringsliv og sysselsetting for å kunne oppretthalde sin gode økonomi. Page 5

6 1.2.2 Næringsliv og sysselsetting Byggekostnadene er utrekna til i alt 196 mill. kr for hovudalternativet 1 (noko høgare for alternativ 2 og 3). Trekkjer ein i frå kostnadane for maskin og elektro (65 mill. kr), utstyr som vil bli importert, samt planlegging, administrasjon, finansiering og oppkoplingsavgift til nettet (til saman ca. 18,7 mill. kr) gjenstår ca. 71,5 mill. kr som kan gje grunnlag for entreprenørarbeid. Basert på tidlegare erfaringar frå tilsvarande utbyggingar vil ei omsetning på 82 mill. kr vil kunne gje ca. 60 årsverk sysselsetting. Entreprenøren vil normalt ha eigen arbeidstokk, men ettersom fleire av grunneigarane i prosjektet sitt på entreprenørkompetanse vil det være ønskeleg at desse eventuell anna lokal arbeidskraft leiger seg inn til hovudentreprenør for prosjektet. Hovuddelen av dei potensielle leveransane vil være innanfor bygg- og anleggsverksemd i forbindelse med legging av røyrgate ( driving av vassveg i tunnelar for alternativ 2 og 3), anleggsvegar og kraftstasjon. Det vil lokalt være behov for betongblanderi, graving, køyring og snikkararbeid. Grunneigarane ønskjer sjølve å stå for drifta av anlegget og planlegg å etablere ei vaktordning når prosjektet er komme i drift. Driftsmessige oppgåver som krev spesialkompetanse vil måtte leigast inn av sakkyndige konsulentar. Det er også eit ønskje om å nytte lokale kraftselskap til dette arbeidet om ein finn deira teneste konkurransedyktige. Grunneigarinntekter: Det er grunneigarane sjølve som er aksjeeigarar og mogelege utbyggjarar. Det er såleis forretningsmodell, prosjektoverskot og forvaltning av dette som avgjer kva innverknad prosjektet vil ha på grunneigarane si næringsinntekt. Frå utrekningar der ein har teke utgangspunkt i prosjektkostnad og middels til høg kraftprisforventning har ein neddiskontert framtidige inntekter til i dag til ein noverdi for prosjektet. Netto driftsresultat for Herand Kraft AS etter skatt rekna som noverdiar over 40 år til i området mill. kr. 2.0 Skattar og avgifter Frå utgreiingsprogrammet er vi blitt bedte om å omtale ; Verknader knytt til næringsliv, sysselsetjing, busetjing og kommunal økonomi. Dette omfattar direkte inntekter til kommunen i form av skattar og avgifter osv. Kommunale skatteinntekter frå eit kraftverk der grunneigarane eig kraftverket 100% sjølv er markant høgare enn der grunneigarane ikkje sitt med heile eigarskapet i aksjeselskapet sjølve. Dette på bakgrunn av at både personskatt for fallrettsleige og selskapskatten til aksjeselskapet blir skattlagt i Jondal kommune. Det er difor ein vinn/vinn-situasjon dersom Herand Kraft også kan realiserast med ein slik modell. Kommunane sin økonomi (offentleg sektor) ved ein kraftutbygging kan bli påverka på følgjande måte av eit vasskraftprosjekt (positivt/negativt): 1. Kommunen sine direkte skatte- og avgiftsinntekter frå kraftverket, samt eventuelt tildelt konsesjonskraft. 2. Indirekte skatteinntekter frå prosjektet skapt gjennom ringverknader i lokalsamfunnet. Dette gjeld både som følgje av utbygginga sin direkte etterspørsel etter varer og tenester i lokalsamfunnet, kraftverket sine inntekter til grunneigarane og som følgje av kommunen sin auka etterspørsel etter auka skatteinntekter frå kraftutbygginga. Page 6

7 3. Eventuelle negative verknader på kommuneøkonomien som følgje av konsekvensar for andre næringar som landbruk, reiseliv osv., og negativ påverknad av sosiale forhold som kan medføre auka sosialutgifter. 4. Endringar i statlege overføringar til kommunen som følgje av det endra inntektsgrunnlag (verknader på inntektsutjamninga). 5. Kommunen og grunneigarane sin eventuelle del av kraftverksoverskotet av prosjektet som medeigarar. I anleggsperioden vil kommunen berre få direkte skatteinntekter i form av eigedomsskatt. I driftsperioden vil kommunen få direkte skatteinntekter i form av naturressursskatt, konsesjonsavgift og eigedomsskatt. Ettersom selskapet Herand kraft er registrert i Jondal kommune og majoriteten av grunneigarane (aksjonærane) bur i Jondal kommune vil også kommunen få auka skatteøyre frå overskot og fallrettsleige. 2.1 Naturressursskatt For naturressursskatten tilfell for tida 1,1 øre/kwh til kommunen av den totale avgifta på 1,3 øre/kwh. Differansen går som inntekt til fylkeskommunen. Inntekta frå naturressursskatt er med andre ord knytt til den årlige produksjon i kraftverket og er ikkje avhengig av dei økonomiske resultata av produksjonen. Grunnlaget for utrekninga av naturressursskatten er gjennomsnittleg årsproduksjon dei siste sju åra, inkludert inntektsåret. Ettersom dette er eit nytt anlegg tek ein utgangspunkt i utrekna middel årsproduksjon. For vårt reknestykke er det teke utgangspunkt i alternativ 1, med ein middel produksjon på 78,6 GWh. Avgifta skal fasast inn over 7 år, slik at den utgjer 1/7 av kraftproduksjonen det første driftsåret, 2/7 det andre driftsåret osv. Den kommunale skatteinntekta blir dermed 1,1 øre x 78,6 mill. kwh = 0,865 mill. kr pr år frå og med det sjuande år gjeve dagens skattesats. Naturressursskatten inngår derimot i inntektsutjamningssystemet mellom kommunane. Ettersom Jondal kommune ligg over 90 %, tilsvarande som kommune B i figur under, av landsgjennomsnittet for skatteinntekter vil kommunen i tillegg til grunnlagskompensasjonen bli tilført 0,45 % som nettogevinst frå denne skatten. Page 7

8 For Hordaland fylkeskommune gjeld ikkje inntektsutjamninga, og naturressursskatten blir då: 0,2 øre x 78,6 mill. kwh = kr pr år frå og med det sjuande året gjeve dagens skattesats. Dersom ein antek at prosjektet startar ved nyttår første året, blir naturressurskatten 1/7 av resultatet over, dvs kr det første driftsåret, kr andre året, osv. 2.2 Konsesjonsavgift og konsesjonskraft For utrekning av eventuelle konsesjonsavgifter og konsesjonskraft til Jondal kommune gjer ein først greie for konsesjonsgrunnlaget: Etter Lov om vassdragsreguleringer (1917) krev det ( 2): konsesjon for produksjon av elektrisk energi som øker vannkraften: a) med minst 500 nat.hk. i et enkelt eller flere vannfall som kan utnyttes under ett, eller b) med minst nat.hk i hele vassdraget. Likeeins, etter Lov om erverv av vannfall, bergverk og annen fast eiendom m.v.(industrikonsesjonsloven 1917) krev ein etter ( 1): konsesjon for å erverve eiendomsrett eller bruksrett (fall eller stryk) som ved regulering antas å kunne utbringes til mer enn naturhestekrefter, enten alene, eller i forbindelse med andre vannfall som erververen eier eller bruker når fallene hensiktsmessig kan utbygges under ett.. Prosjektet vil gje 0 nat.hk. ved utrekning etter Vassdragsreguleringsloven og 1250 nat.hk. ved utrekning etter Industrikonsesjonsloven. Herand kraft kraftverk kjem dermed verken inn under Vassdragsreguleringslova eller Industrikonsesjonslova. Derimot, etter Lov om vassdrag og grunnvann (vannressursloven 2000) står det i 19 (særregler for vannkraftutbygging), 2. ledd: Hvis det for et elvekraftverk med midlere årsproduksjon over 40 GWh ikke er gitt konsesjon etter Industrikonsesjonsloven, fastsettes konsesjonsavgifter etter reglene i dennes 2 fjerde ledd nr Kraftverket vil bli dermed bli ilagt konsesjonsavgift etter Industrikonsesjonsloven i henhold til Vannressursloven, men skal ikkje tildele konsesjonskraft. Konsesjonsavgift Når konsesjonsvilkåra er klare, vil NVE rekne ut konsesjonsavgifta. I nyare tildelte konsesjonar er den kommunale delen av konsesjonsavgifta gjennomsnittleg fastsett til rundt 24 kr. per naturhestekraft ifølgje sakshandsamarar i NVE. Page 8

9 Dersom ein nyttar denne satsen, får en følgjande konsesjonsavgift: 1250 nat.hk * 24 kr = kr per år (Konsesjonsavgifta inngår ikkje i inntektsutjamningssystemet, og kommunen får heile summen.) 2.3 Eigedomsskatt Jondal kommune vil få direkte skatteinntekter både i anleggsperioden og driftsperioden i form av eigedomsskatt. Kommunen nyttar høgaste sats, som for tida er 7 promille (0,7 %) for innkrevjing av eigedomsskatt. Lov om skatt og formue av inntekt (skatteloven 1999) gjev hovudregelen for korleis kraftanlegg skal skattleggjast og verdifastsetjast. I tillegg utgjev Finansdepartementet forskrifter med nærmare reglar for gjennomføring av takseringa. Til saman gjev dette eit detaljert og omfattande regelverket ei presis utrekningsmetodikk der føremålet er likningsfastsetjing og faktisk likning av eksisterande kraftverk. Ettersom kraftverket ikkje er sett i drift vil ein ikkje kunne måle likningsverdiane på eit slikt detaljertnivå på bakgrunn av denne konsekvensutgreiinga. Ein har verken føresetnader eller krav til dette å gjere dette ettersom datagrunnlaget vil være førebles og tala som er nytta er basert på erfaringstal frå tilsvarande utbyggingar. Vi har her nytta ein forenkla metodikk for utrekningar av dei framtidige likningsverdiane av kraftverket. Utrekningane følgjer likevel prinsippa i skattelovgjevnaden, og det framkjem kva forenklingar som er gjort. Prinsippet for utrekning av eigedomsskatt er følgjande: Noverdien av: Salsinntekter (brutto driftsinntekter) - Driftskostnader - Eigedomsskatt - Grunnrenteskatt - Kostnader til utskifting av driftsmiddel = Formueverdien (grunnlaget for eigedomsskatten) Lov om eigedomsskatt til kommunane (1975) sett likevel eit tak på grunnlaget for eigedomsskatten på kr 2,35/kWh. Herand kraft gjev 78,6 GWh for alternativ 1. Maksimum verdigrunnlag blir dermed 78,6 * 2,35 = 184,7 mill. kr. Med skattesats på 7 promille gjev dette ein maksimum eigedomsskatt på 1,29 mill. kr per år. Lova gjev også ein minimumssats på kr 0,95/kWh. Minimum verdigrunnlag blir dermed 78,6 * 0,95 = 74,7 mill. kr. Med skattesats på 7 promille gjev dette ein minimum eigedomsskatt på 0,52 mill. kr per år. Lovpålagt eigedomskatt vil etter idriftsetting ligge i området 0,52 1,29 mill. kr pr år. Basert på vår utrekningsmodell vil Herand kraft AS, føresett at utbygginga blir som omsøkt, tilføre Jondal kommune 1,29 mill kr pr år 2.4 Grunnrenteskatt. Grunnrenteskatten er ein årleg overskotsskatt til Staten. Den er rekna ut frå følgjande postar: Salsinntekter ordinære driftskostnader konsesjonsavgift eigedomsskatt avskrivingar friinntekt = Overskot (utrekningsgrunnlag) Sidan grunnrenteskatten er ein overskotsskatt vil den være avhengig av kva overskot ein får i kraftverket. Under avsnittet om grunneigarinntekter har vi rekna ut at forsiktige anslag tilseier netto driftsresultat for Herand Kraft AS etter skatt rekna som noverdiar over 40 år til i området mill. kr. Page 9

10 Vi har rekna ut at grunnrenteskatten årleg vil kunne utgjere 2,3-4,0 mill kr dei første sju år (gjennomsnitt 3,15 mill. kr). 2.5 Oversikt kraftspesifikke skattar Skattar/part Jondal kommune Hordaland Fylkeskommune Norske Stat Naturresursskatt * Konsesjonsavgift Eigedomskatt Grunnrenteskatt ** Sum i kr. årleg *etter år 7. Inngår i inntektsutjamning ** gjennomsnitt over dei første 7 år I tillegg vil det tilfelle skatt frå selskapet og grunneigarane (aksjonærane) gjennom selskapsog personskatt til Jondal kommune og den Norske Stat. 3.0 Helsemessige forhold Under anleggsperioden vil det bli noko lastebiltrafikk på RV550, spesielt for frakting av betong. Eksisterande avkøyring til kraftstasjon vil nyttast. Det vil bli ingen eller lite trafikk med hjullastarar eller andre anleggsmaskiner på RV550, og det blir ikkje etablert anleggsområde inntil vegen som vil gje trafikkmessige ulemper. Anleggstrafikken vil kunne medføre noko støy, men vi føresett at trafikken i liten grad vil ha noko helsemessig effekt. Etablering av rigg og bubrakker for arbeidarar kan i prinsippet påverke det sosiale livet også for nærmiljøet under anleggsperioden. Sjølv om prosjektet vil busetje nokre titalls anleggsarbeidarar under anleggsperioden, forventar ein ikkje at prosjektet vil skapa utelivsproblem verken i Jondal eller andre kommunar. Dette har blant grunna skiftordningane, der det blir arbeida lange dagar og med lange avspaseringar der arbeidarane reiser heim. Jordkabelen vil bli lagt i god avstand til hus, og ingen vil utsetjast for magnetfelt over 0,4 µt (årsgjennomsnitt). Kraftstasjonsbygget vil bli utført med støyisolerande materiale slik at ein ikkje opplev støy, over gjeldane grenseverdiar, frå anlegget i driftsperioden. På bakgrunn av dette kan ein seie at prosjektet vil ha lite/ingen (0) helsemessige konsekvensar for innbyggjarane, verken i henhold til trafikk, brakkeproblematikk, støy eller elektromagnetiske felt. 4.0 Tilleggseffektar 4.1 Vassverk Herand Vassverk svarar til vassforsyninga for bortimot alle innbyggarane i Herand og dagens forfatning på anlegget vil krevje ei oppgradering i høve til gjeldande standardkrav frå Mattilsynet. Page 10

11 Ved ei eventuell utbygging av Storelva ønskjer Herand kraft å leggje til rette for ei oppgradering av vassrensanlegg til godkjend standard for dette. Herand Kraft ønskjer å stille vederlagsfritt tilgjengeleg lokale i tilknyting til kraftverket for vassrenseanlegget, halde straum til drift av anlegg samt tilrettelegg for eit inntak som gjev Herand Vassverk best mogleg råvasskvalitet. Ved å flytte vassverksinntaket opp til kraftverksinntaket vil ein og i utgangspunktet få ein monaleg betre råvasskvalitet inn på renseanlegget når dette kjem i drift. Som brukarar og kjennskap til eksisterande vassverk ser Herand kraft det som eit stort føremonn for både Herand Vassverk, abonnentar at ein får samkøyrd utbygginga for kraftverk med oppgradering av vassverket. Dette trur vi vil gje fleire positive synergieffektar både i planleggings- utbyggings- og driftsfasen. Herand kraft vil følgje dette arbeidet saman med Herand Vassverk og Mattilsynet i den vidare prosessen. 4.2 Kulturlandskapsfond For bygda Herand og andre utkantbygder, vil ei av dei største utfordringane i framtida vera å klara oppretthalda eit aktivt landbruk og med det ivareta kulturlandskapet. Generalforsamlinga i Herand kraft A/S har difor vedteke å yta ein prosent av brutto omsetnad (med ein kraftpris på 40 øre vil det årleg gje vel kr for omsøkt anlegg) frå det tidspunkt selskapet kan gje utbyte, til å støtta opp om dette. Herand Landskapspark arbeider med å etablera eit kulturlandskapsfond og midlane kan gå inn i dette fondet. Midlar frå fondet skal i hovudsak gå til aktive bønder og andre i Herand som held kulturlandskapet i hevd, men noko kan og nyttast til rydding/vedlikehald av turstiar og utsiktspunkt kring i kulturlandskapet. Herand Kraft ynskjer i tillegg at delar av fondet kan gå til fellestiltak i bygda som skjøtting av våre felles kulturminne, bygningar og areal. Herand Kraft vil ha sin representant i dette fondet, og fondet skal forvaltast etter nærare retningsliner til beste for bygda. 4.3 Gjenbruk av varme Kraftstasjonen blir planlagt slik at varmetap i anlegget vil kunne nyttast til anna type næring, eks. ved/flis/pellets tørking eller veksthus etc. 4.4 Tunellmasse Tunellmassane /dersom tunellanlegg må plasserast slik at tilstrekkeleg massar kan takast igjen på eit seinare tidspunkt og nyttast for dei som måtte ha behov for dette. Grunneigarar, entreprenørar, verksemder, og ellers folk i bygda som måtte ha behov for masse, det var nemnt at Marine Harvest i Herand skal utvida anlegget sitt og kanskje har behov for stein. Vidare er det ynskje om at dei som treng det, kan hente masse til eige bruk i anleggsperioden. Grunneigarane på Herand ser det som veldig positivt at massane kan nyttast til oppgradering og etablering av nytt landbruksland. Dette vil være med å styrke Herand som jordbruksbygd. 5.0 Erfaringstal frå tilsvarande prosjekt Prosjektet Byrkjelo kraft AS er Noregs største bondeeigde kraftverk med ein produksjon på 61,4 GWh og tilhøyrande utbyggingskostnad på 86 millionar kroner. Prosjektet er eige av 23 gardsbruk som ved hjelp av innleidde konsulentar har utført utbygginga i eigen regi. Byrkjelo Page 11

12 kraft AS er organisert på tilsvarande måte som Herand kraft og vi har difor henta erfaringstal frå denne utbygginga. Frå grunneigar og styreleiar Atle Støyva har vi fått følgjande informasjon: Viser til forespørsel ang. verknadene av ei kraftutbygging på det lokale samfunn/samfunnsliv. Næringsliv, sysselsetting, busetting og kommunal økonomi. For næringslivet er det utført mykje arbeid i byggefasen frå lokale entreprenørar. dette gjeld grunnarbeid, betong og byggearbeider samt litt elektrikar og rørleggararbeid. Vi nytta også hovudentreprenør og prosjekterande frå distriktet. Med lokale entreprenørar meiner vi både lokalt eigen kommune og nabokommunar. Kostnadene fordeler seg slik i mill kr: Grunnarbeid 11,2 Betong 10,3 Tømrararbeid 1,1 Rørleggararbeid 0,02 Elektrikararbeid 0,11 Andre kontraktarbeid frå hovudentreprenør 0,4 Rigg og drift 1,7 Avskoging 0,67 Vegbygging 0,56 Eige arbeid 0,2 Prosjektering Edvin Helle AS 3,3 Sum 29,56 Anleggsperioden var 18 mnd. med anslagsvis 10 mann i arbeid i snitt. I driftsfasen betaler vi ut kr i lønnskostnader, i all hovudsak innanfor bygda. Kommunen får skattar frå aksjonærane gjennom utbetalt fall-leige. Dei to første driftsåra har vi betalt ut 2,1 mill i fall-leige der vel 90 % vert verande igjen i kommunen. Av dette vert det då skatta 28 %. Skatt frå eigarar / aksjonærar Eigedomsskatt Naturressursskatt 1,1 % år 1, Produksjonen var mindre enn dei forventa 61,5 GWh. Sosiale og helsemessige tilhøve Det vart registrert eit avvik/uheldig tilhøve i forhold til negative konsekvensar for det reint helsemessige, det gjaldt brenning av greiner og stubbar i rørgatetraseen, der den sure røyken la seg utover sentrumsområdet. Det er ikkje kome inn andre klager / merknader til anleggsaktiviteten. Det er heller ikkje registrert andre uheldige tilhøve for temaet i internkontrollsystemet. Derimot har vi fått mange positive kommentarar på at området har blitt meir tilgjengeleg pga. både anleggsveier og vår tilrettelegging for turaktivitet i området. Det er bla. bygt to bruer for dette formålet. Mvh. Atle Støyva, leiar Byrkjelo Kraft AS. Page 12

13 Frå Bondebladet, , sin artikkel Byrkjelobønder med mykje kraft i kjem det fram at utbygginga i tillegg til dette har stimulert til framleis oppretthalding av busetnad og drift av landbrukseigedommane. Vi referer til intervju med grunneigar Ole Øystein Kleppe, Atle Støyva, Margunn og Svenn Ove Bjørkelo: Kraftselskapet er eit svært viktig bidrag til at ikkje fleire har lagt ned drifta. Åtte-ni bruk hadde sikkert vore nedlagt om vi ikkje hadde bygd. Folk har fått ekstrainntekter, og fått råd til å stelle fjøsen og det dei har gjort. Økonomien i bondestanden er slik at det er inntekter utafrå som gjer at ein klarar å halde hovudet over vatnet, seier Kleppe. Avtalen vi har, er at fallretten følgjer bruket. Den kan ikkje skiljast i frå. Det har gjort at det har blitt meir interesse for å ta over bruka blant dei unge, fortel Støyva. Vidare har kraftverket betydd ekstra mykje for jordbrussatsinga til ekteparet Margunn og Svenn Ove Bjørkelo ettersom desse har satsa stort dei siste åra. For seks år sidan hadde dei liter i mjølekvote, i dag har dei liter. Margunn har slutta i jobben ved sida av bruket og begge har blitt heiltidsbønder. Ettersom dei har meir enn 5 dobla mjølkeproduksjonen sin på 6 år har det vore naudsynt med fleire investeringar, blant anna i ny driftsbygning. Den nye driftsbygninga som er under utbygging kjem til å koste rundt 10 millionar kr. Drifta skal i utgangspunktet bere seg sjølv. Og det gjer den også. Men det er veldig betryggande at vi har kraftverket. Kraftverket gjer at det vert enklare å betale ned lånet. Vi kan vere sikre på at vi klarar å betale for oss. Banken meiner det er ein kjempefordel at vi har det. Utan kraftverket er eg ganske sikker på at vi ikkje hadde fått lov til å byggje, fortel Svenn Ove. Ettersom Byrkjelo kraftverk på fleire måtar kan samanliknast med Herand kraftverk, er det stor grunn til å tru at dei positive verknadane som er omtala over også vil komme Jondal kommune og bygda Herand til gode ved ei eventuell utbygging. Oppsummering Næringsliv, sysselsetting, tenestetilbod og kommunal økonomi Ei utbygging som omtala i søknaden vil kunne gje ei positiv effekt for fleire. Spesielt vil lokalt busette grunneigarar i prosjektet kunne få dette som ei viktig tilleggsnæring til tradisjonell gardsdrift. Dette vil kunne stimulere til vidare drift og framleis oppretthalding av det veldrivne kullturlandskapet på Herand. Det vil også være positivt for sysselsetting og lokalt næringsliv i anleggsfasen p.g.a. auka etterspørsel etter varer og tenester. Ein del av årsverka i anleggsfasen vil sannsynlegvis kome regionen til gode gjennom bruk av lokale og regionale underentreprenørar. Under driftsfasen vil det også vere behov for noko ettersyn av inntaksdam og kraftstasjon og dette vil bli handtert av grunneigarane lokalt. Den kommunale økonomien i Jondal kommunen vil få eit positivt bidrag i form av bl.a. auka skatteinngong i anleggsfasen, auka inntektsskatt frå fallrettshavarane i driftsfasen, samt eigedomsskatt, naturressursskatt og konsesjonsavgift. Utrekningar viser at eigedomsskatten, naturressursskatten og konsesjonsavgifta til saman vil utgjere ca kr f.o.m. det 7. driftsåret. Utbygginga er vurdert å ha positiv konsekvens for kommuneøkonomien og lokalsamfunnet på Herand. Page 13