Årsmelding for Møre og Romsdal Sau og Geit 2008.

Transkript

1 Årsmelding for Møre og Romsdal Sau og Geit 2008.

2 1 Innhald: Helsing frå Leiaren... 2 Program Årsmøte... 9 Tillitsvalde Adresseliste Lokallagsleiarar Medlemstal Rovvilt Rekneskap og Budsjett Tap av sau til rovdyr og erstatning Alveld Avlsutvalg geit Tal frå geitekontrollen Geit i vekst Årsmelding Region Midt Sau Organisert beitebruk/rmp, tilskot til beitelag Beste Vær, Bukk og Gjetarhund Årsmeldingar frå lokallaga Valgnemda sine framlegg... 44

3 2 Kjære medlemmar. 2 Ja, me er i live endå. Faktisk har me vel vorte sprekare siste åra. Likevel det er vel eit stykkje fram til me kan kallast heilt oppegåande. No snakkar eg ikkje om den einkelte si helse, men om småfehaldarane si økonomiske helse. Småfehaldarane si økonomiske helse har svinga mykje opp gjennom tidene.. Tidleg på 80 talet var den bra, både for sau og geit. Sidan gjekk det både opp og ned,-mest ned. Dei siste to åra har me fått ein brukbar oppgang att. Siste året på rundt 20 %,-seier dei som steller med driftsgranskingar. Ein del skuldast nok ulike reknemåtar. Det er kome inn ei ny linje i tabellen som heiter skattekorrigert vederlag pr årsverk. Dette talet kom vel inn då skattegrepa med jordbruksfrådrag kom inn i tingingane. For geitehaldet opplever me spennande tider. Eg har vore på 3 samlingar i år. På alle har det vore repr frå Tine som teiknar eit lyst bilte for geitehaldet. Det kvite geitosten, som eg alltid har hevda er verdas beste, sel som aldri før. Nye markedet vert erobra. No sist Russland med sin kjempeordre som femdoblar produksjonen ved Ørsta meieriet. Tine prioriterar eksport,- me får ikkje kjøpt den her i Norge. Det er ein merkeleg situasjon,- eg veit ikkje om eg likar heilt dette at den ikkje er å få kjøpt i Norge. Likevel,- det at me får selt alt me lagar utan at me utnyttar heimemarkedet gjer at me har potensiale for endå meir... Når eg seier spennande tider så betyr det og litt frykt for framtida. Me har eit marked, men geitebøndene sluttar. Har gjennombrotet kome for seint? I mitt nærmiljø har det slutta 2 stk no etter jul. Eg og kona tel på knappane: Skal me leige meir kvote og utvide? Me har mjølkestallen med plass til 48 geit i slengen. Mjølkestallen er som ein sentral i fjøset. Kjem du lettvint til mjelkestallen kan du mjølke mange geiter på 2 t, kanskje opp mot 350 geiter. Mjølkeprisen er bra,- spesielt i vintermånadene. Her må me dvs geitehaldarane,nsg og Tine legge ein plan. Me har markedet, men for lite mjølk. Det er fleire mulegheiter: Me kan gje dei geitehaldarane som er att fri ubegrensa kvote. Me kan innvitere til nyetableringar ved å gje rammer (dvs mjelkepris og finansiering) som gjer at alle ser at dette må lønne seg å byrje med. Me kan la utviklinga gå sin gang. Når me ikkje greier å fylle markedet vil markedet forsvinna og me tilpassar oss eit nytt lågare marked. Me geitebønder har no i fleire år latt Tine få høyre kor elendig markedeføring dei har drive på geiteprodukt,- og med rette. Ostekompaniet har ikkje hatt hverken pengar eller vilje?? til å markedsføre norske geitmjelkprodukt. Dei har vore meir opptekne av importostar. Når no Tine har satt inn resursar og innsatsen gjev utteljing i auka salg,- så får me altså for lite geitemjelk. Dette går ikkje an. Her må noko gjerast!! Kom med innspel.! Sauehaldet: Eg opplevde noko i jula som eg ikkje veit korleis eg skal tolke: Me skulle samlast heile familien til nyttårsfeiring. Kona og eg tykte me kanskje hadde litt knapt med pinnakjøt,- me brukar å ha det på nyttårsdag og - oppattvarma.

4 3 Eg vart difor send til Volda for å prøve å få tak i meir pinnakjøt. Eg frykta at det var tynnt i hyllene. Men der fekk eg hakeslepp, det bugna av pinnakjøt: heile sider, oppskore, oppskore og pakka i fine pakkar frå Nortura, og fire fem andre firma som eg ikkje hugsar namnet på. Eg tenkte: Er det overskot på lammekjøt? Eg har høyrt det var underskot. Noko av svaret kom i fjernsynet nokre dagar etterpå: Matvarer som var julepakka måtte vekk før jula rann ut og vart no selt til nedsett pris og det var mange andre varer enn pinnakjøk som skulle ut. Eg har ikkje høyrt anna enn at markedet på lammekjøt er i balanse. Ein kjenning eg var i prat med no nyleg var forsiktig optmist og uttrykte seg slik: Det er ikkje så verst, lammekjøtprisen er no endeleg komen opp att på 1980 nivå. Då meinte han i kroner og ikkje korrigert for inflasjon. Faktisk skulle vel prisen idag vore på ca 80 kr pr kg for å vore på 1980 nivå. Eg føler likevel at økonomien i sauehaldet ikkje er på botn. Dette skuldast at at sauehaldarane er mykje meir effektive i drifta si og har eit mykje betre resultat uttrykt i kg kjøt levert pr vinterfora søye. Ser me på prisane til produsent så var dei i juni 2007 på 94 % av 1998 prisane. I juli 2007 var dei på 114 % av 98 nivå og i jan 2009 på 116,5 % av 98 nivå. Det kom altså eit omslag i juli 2007 og sidan har det gått oppover,- få berre håpe det held fram. Kompetansekrav: Akk ja,- Ved kvart einaste frokostbord og heilt fram til over middag må eg forsvare dette framfor kona. Ho greier ikkje forstå kvifor eg som har høgskule og 30 års røynsle må gå på studiekurs for å bli kompetent til å stelle geitene våre. Eg prøver meg med at eg må lære å styre sinne i meg. Ho svarar at det kan ho passe på. Kven er det som er kompetent til å skrive lærebøker i dette då?? held ho fram. Eg svarar at du treng ikkje vere kompetent for å stille vanskelege og mistenleggjerande spørsmål sjølv om du ikkje har greie på ting. Det er noko alle kan. Då må ho gje seg og eg har vunne: Kompetansekrav er viktig. Me har alle godt av å tenkje gjennom korleis me driv og om dyra har det godt. Men faktum ar vel at me er avhengige av at dyra har det godt! for elles vert avdrotten liten og det økonomiske resultatet deretter. God dyrevelferd er ein vinn vinn situasjon for bonden Ja, men bøndene tenar jo ikkje så bra,- kanskje det er dyrevelferden som er for dårleg og ikkje prisane?? Nei,nei,nei Den gjennomsnitlege bonden driv godt og har god avdrott,- men prisane er for låge! Eg trur eg må gje kona rett: Den norske bonden er kompetent nok i massevis,- meir kompetent enn mattilsynet er når det gjeld å gjere sin jobb. Eg og kona vert einige tilslutt: Den viktigaste faktoren på god dyrevelferd er at bonden har det godt. Dei fleste dyretragediar kjem av at noko går gale med bonden. Ofte er det økonomiske problem som tyngjer kombinert med at han i media vert framstillt som snyltar. Difor vil eg sei: Ei god dyrevelferd startar i Regjering og Storting ved å gje bonden gode vilkår. Eg var på første møtet i Ivar Åsentunet,- det var faktisk lærerikt og vætrinæren Olav Hauso la saka fram på ein morosam og lun måte. Me får ta dette kurset som eit sosialt samvære,- me har godt av å kome saman og diskutere fag og andre problem. Men Mattilsynet er kome litt i tvil no og vil visst sjå litt nærare på dette kompetansekravet.

5 4 Året som gjekk har bydd på både opp og nedturar. Me hadde planlagt ein nyskapning,- Sauefestival i Innerdalen. Sidsel var leiar i festivalkomteen. Ho gjorde ein formidabel jobb. Det same kan me vel sei om oss andre og. Me hadde alt på plass, både program og opplegg elles. Me skulle møtast for å setje opp scene og bord. Ein del sommarfuglar i magen hadde me alle. Måndagen før festivalen fekk me melding om at ein mann var sakna i Innerdalen. Dette var mann til ho som skulle vere kokke på Rendalsætra den helga. Leitinga etter mannen gav ikkje resultat og mannen er framleis ikkje funnen. Slik me ser det hadde me ikkje anna valg enn å avlyse heile festivalen. Dette vart årets nedtur. Me hadde fått gode tilbakemeldingar, mange var påmelde og været var fint. Me hadde gode sponsorar gjennom BU,Gjensidige, Nortura og kommunane Surnadal og Sunndal. Ein del utgifter hadde me hatt før sjølve festivalen. Desse fekk me dekka gjennom delutbetalingar frå dei løyvde midlane. Økonomisk kom me difor frå dette utan pengeutlegg. Ca 14 dagar etter hadde me styremøte. Me hadde på det tidspunktet ein del ubrukt energi og me bestemte oss for å prøve med ny festival til sommaren. Vertskapet i Innerdalen trekte seg frå vidare deltaking og me bestemte oss for å prøve Romsdalsmuseet. Likevel,- etterkvart forsvann energien frå leiaren i laget, leiaren i festivalkomiteen og også dei andre i komiteen,- det kokte bort i kålen. Når eg tenkjer på det no: Eg er glad me ikkje har satt igang noko denne sommaren. Men!! Ideen med ein Sauefestival er god og Romsdalsmuseet er ein eigna plass. Det finns nok heilt sikkert også andre eigna plassar. Er det nokon som føler seg kalla og som har energi og pågangsmot så stå opp!! Elles starta året med Kurs for nye sauebønder 1-2 mars. Her var det med 14 nye sauebønder. Første dag av dette kurset var halde i lag med årsmøtet. Me hadde gode foredragshaldarar ved Kari Håskjold som snakka om marknadsstoda og framtida i sauehaldet, Lise Grøva om flått og Marianne Ås Halse om Rutinar kring lamming. Andre dag var sett av til praktisk sauehald. Sauehaldarane Marvin Røen og Odd Bjarne Bjørdal fortalde om si drift og drøfta ulike ting som deltakarane tok opp. Her vart mykje drøfta. Har eit inntrykk av at denne dagen med mange praktiske røynsler vart spesielt godt motteken. Kurset for nye sauebønder er ein kursserie og siste helga i okt hadde me kurs nr 2 i serien: Kurset var lagt opp av Olav Sørstrand og Roar Kavli.

6 5 Kurset vart lagt til Rindal med Marvin Røen som vert og Olav Sørstrand og Roar Kavli som kursleiarar. 18 kursdeltakarar var med. Tema for kurset var: Sauen etter innsett. Heile laurdagen gjekk med til fjøsbesøk og tre fjøs vart vitja. Om kvelden Middag og sosialt samvær. Søndag var detbjørn Wæhre i Nortura sin tur. Tema var driftsbyggningar, foring, sauekontroll + mykje meir. Også for dette kurset fekk me gode tilbakemeldingar. Neste kurs i serien vert hjå Odd Bjarne Bjørdal. Ein vil då ta for seg tida kring i lamminga. Me føler vel at me har fått til noko med desse kursa. Det er god påmelding og gode tilbakemeldingar. Godt Jobba Olav og Roar!!. Tillitsmannsmøte 08. Me hadde ikkje tenkt å ha noko tillitsmannsmøte i år. Sauefestivalen skulle fungere som samling for sauehaldarane. Etter at festivalen måtte avlysast sovna me hen eit par veker. Me vart vekte av ein telefon frå Sogn og Fjordane. Dei dreiv og planlagde tillitsmannmøte og lurte på om dei kunne få kome på besøk til fylket vårt. Det kunne dei sjølvsagt og me heiv oss rundt og starta på planlegginga av eit tillitsmannsmøte med Sogn og Fjordane Sau og Geit som gjester. Me plasserte møtet på Åndalsnes. Sogningane kom med buss oppover og det høvde fint med ein stopp hjå Tor Lie på Stranda. Faren Lars Lie tok oss med gjennom norges største geitfjøs med plass til ca 250 geit, og endå dreiv dei og byggde på. Lars snakka noko om bukkar, men eg trur det nok var meir geiter som skulle ha plass. Det ser ut som om einkelte har ei utømmeleg kjelde av pågangsmot. Skal tru kor langt det skal bli? Fransk x norsk På bruket driv dei ogeit forsøk med innblanding av fransk alpegeit for å betre ysteeigenskapane i mjølka. På bilte ser ein desse dådyrfarga geitene som altså er fransk alpegeit kryssa inn i norsk geit. Elles har dei mjelkestall med plass til 2 x 24 mjølkegeit og 24 mjelkeorgan og elektronisk mjølkamåling. Eg får ein grøn farge i ansiktet av misunning. Turen gjekk vidare til Stordal der me fekk servert godt gamaldags sosakjøt,- herleg.

7 6 Me sjekka inn på Bellevue hotell på Åndalsnes der medlemmane frå Møre og Romsdal hadde møtt opp. Me var då ei forsamling på opp mot 50 personar. Første post på programmet var orientering om Ulvådalen Sankarlag. Gjennom vakre stemningsfulle bileter og god tale tok Atle Bakken og sonen Kjetil oss med gjennom beitesesongen. Vidare fekk me ei god orientering om voktarhund der Erik Brovold gav ei fin leksjon i bruk og røynsler med voktarhund. Dagen vart avslutta med orientering om Porreprosjektet. Porreprosjektet går ut på å foredle sau frå eit spesielt område,-ulvedalen?og profilere dette spesielt. Som middag fekk me pinnakjøt av porrelam. Det smaka fortreffeleg. Under middagen fekk me underholdning av Rauma Spelemannslag som gav oss ein halv time med slattar frå område. Me greidde ikkje å sitje stille, men måtte prøve dansefoten. Søndagen bar det av garde med buss til Oppdal. Guida av Leif Malones køyrde me opp gjennom Raumadalen over Dombås og til Oppdal der me vitja Tande Gård som har norges største sauefjøs, med plass til ca 800 sauer. I fjøset var det i tillegg til sauer også eit rom for foredrag og servering, og servering fekk me rikeleg av. Elles eit foredrag om opplegget på garden. Sauefolk. Odd Risan, Kolbein Ryste og Audun Nedrebø Leiar i Sogn og fjordane Halvar Espeset var sjåfør. Bakerst Leiar i Møre og Romsdal Magnus Skjerdal Frå Tande Gård gjekk turen vidare til Brødrene Bjørndalen,- norges største treskjerarbedrift. Ein må vel kunne slå fast at denne turen var eit utslag av stormannsgalskap ettersom me vitja både norges største geitefjøs, sauefjøs og treskjærarbedrift. Sjølv om ikkje alle treng å tenkje så stort er det no artig og nyttig å sjå.

8 7 Tillitsmannsmøte varte 3 dagar til endes og 3.dagen,-søndag starta med ei orientering av porsjektleiaren for prosjekt Framtidsretta sauehald i Sogn og Fj Kjellfrid Støylen som fortalte om positive og negative røynsler frå prosjektet. Neste mann ut var Håvard Øyrahagen frå NSG, som tok for seg aktuelt frå NSG. Helga Kvamsås, Marianne Halse og Johannes Nedrebø frå Tine og Nortura snakka om det som rører seg i organisasjonane før Olav Søgnesand frå Geit i Vekst avslutta med eit altfor kort innlegg om Geit i Vekst. Det har lett for å bli for lita tid på slike møter, det er mange ting å debattere. Neste år er Møre og Romsdal Sau og Geit innviterte til Sogn og Fjordane på felles tillitsmannsmøte der. Det gler me oss til!! Me kan vel slå fast at arbeidet i styret i år har dreia seg i det vesentlege om 3 saker: 1. Sauefestivalen Kurs for nye sauebønder 3 Tillitsmannsmøte. Andre ting me har vore med på er: Norsk Geitesenter. Leiaren var med i ei styringsgruppe som fekk igang att arbeidet med eit Norsk Geitesenter. Som kjent vart arbeidet med eit norsk geitesenter lagt på is ei lita stund då geitehaldarane som skulle huse senteret trekte seg. Ei ny arbeidsgruppe med repr frå Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal Sau og Geit i tillegg til repr frå Tine og Nortura. Ola Søgnesand vart vald til leiar. Gruppa inviterte geitemiljø frå Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal til å kome med innspel på plassering av senteret. Det kom inn innspel frå Oldedalen, Eidsdalen og Aurland. Desse vart kalla inn til audition der dei lagde fram sine planar for geitesenter. Eg må sei: Dette er det mest gjevande eg har vore med på. Me fekk lagt fram tre gode og gjennomarbeidde framlegg. Styringsgruppa måtte ha ekstra møte for å kåre ein vinnar som då vart Aurland. Styringsgruppa hadde tilsamen 4 møter og eg føler at heile arbeidet var ein særs god prosess og eit særs interessant tiltak å vere med på. Me ser med store forhåpningar fram til det vidare arbeidet som no vert teke vidare av ei arbeidsgruppe i Aurland. Leiaren i styringsgruppa Ola Søgnesand er også med i den lokale arbeidsgruppa.

9 8 Geitesenteret er planlagt i tilknytning til Sogn Jord og Hagebruksskule i Aurland Midtnorsk Kompetansesenter på Oppdal. Det vart teke eit initiativ til eit kompetansesenter for sau på Oppdal. Møre og Romsdal Sau og geit vart inviterte til å vere med. Me tykte me kom litt langt uti periferien for området senteret skulle omfatte og tenkte oss att nytten sauebøndene her i fylket hadde av eit slikt senter vart beskjeden. I tillegg vart det på den tida arbeidd med eit prosjekt på sau her i fylket der Nortura og BU var aktørar. Me takka difor nei til å vere med i kompetansesenteret på Oppdal i denne omgang. Kompetansesenteret vart likevel oppretta og prosjektleiar tilsett. Ho er komen hit til årsmøtet vårt på friarferd for å orientere om senteret. Forsøket med på få til eit prosjekt her i fylket har førebils stranda ettersom Nortura er inne i ei sparetid og ikkje fann midlar til å skyte inn. BU løyvde midlar til prosjektet. Møre og Romsdal Sau og Geit har ikkje vore med i dette arbeidet. Skal me arbeide med eit slikt tiltak (prosjekt)?? Møre og Romsdal Sau og Geit på nett. Me har no fått oss heimeside. Dette gjev oss enorme mulegheiter til å nå ut til medlemane. Spørsmålet er: Greier me å nytte desse mulegheitene. Heimesida må driftast og det krev kompetanse, tid og initiativ.

10 9 Ei heimeside som berre ligg der utan at det kjem noko på den kan vere meir til irritasjon enn til nytte. Me vil prøve å legge ut årsmeldinga på heimesida og ikkje ha noko papirutgåve. Me håpar å spare pengar på dette kr Adressa til heimesida er: Eg har litt fuglar i magen. Arbeidet i Styret: Styret har hatt 6 styremøter utanom Årsmøtet og Tillitsmannsmøtet. Me må vel kunne sei at det har vore ein brukbar aktivitet. Me har handsama i alt ca 34 saker. Dette er ikkje 34 ulike saker. Dei største sakene,- som er nemde over,- går att på fleire styremøter. Leiarvervet tek på. Sjølv om eg sjølv tykkjer eg er flink til å fordele oppgåvene på styremedlemanne, og styrer dreg særs godt ilag, så er det slik at ansvaret ligg der og tyngjer. Eg har difor sagt til valgnemda at dei skal prøve så godt dei kan å finne ein ny leiar.det er viktig å få ny leiar før den gamle er så lei att han har problem med å fungere. Så langt er ikkje eg komen, men eg kjenner at det skal bli godt å få letta ansvaret over på andre. Eg vil ynskje den nye leiaren lukke til med arbeidet vidare Helsing Magnus Velkommen til Årsmøte i Møre og Romsdal Sau og Geit. På Rica Hotell Kristiansund 28 febr og 1.mars 2009 Frammøte på Vågen Gard på Averøya laurdag 28.febr kl 12.00, vidare til Rica Hotel Kristiansund. Ja endå eit år er gått og me ein brukbar inntektsauke har fått... Ja iallefall om me skal tru på det som statistikken seier, eller som det står i statistikkvisa: Før da står i statistikken og då må det vera sant. Statistikk kan brukast til å få fram det ein ønskjer, og det er ikkje alltid at statistikken fortel heile sanninga. Driftsgranskingane fortel om ein gjennomsnittsauke for landbruket på 22 %. No er det slik at 22% av ei ei låg inntekt ikkje vert så mykje, men det går no rette vegen... Så me er optimistar endå og inviterar til Årsmøte! Årsmøte skal i år vere i Rica Hotell i Kristiansund 28.febr og 1.mars med frammøte på Vågen Gard på Averøya.

11 10 Laurdag 28.febr kl Me møtest på Vågen Gard på Averøya, hjå Evy og Terje Starheim.Dei driv med sau og foredlar sau til spennande kjøtprodukt. Dei tek også imot sau frå distriktet rundt. Her får me servert foredla sauekjøt, foredrag om drifta og omvisning.(les meir om Vågen Gård på Me reiser frå Vågen Gard ca kl til Bremsnes ferjekai, vidare med ferje til Kristiansund. Me sjekkar inn på Rica Hotell og tek til med programmet kl: Yngve Rekdal som arbeidar i selskapet Skog og landskap vil snakke om Sauen i Landskapet. Gjennom tale og bileter går han gjennom det meste om sauen på utmarksbeite :kaffe med noko attåt Bjørn Wæhre, Nortura. Det skjer mykje i Nortura for tida, og det skjer mykje i småfehaldet. Her vert det høve til meiningsutvekslingar John Magne Kronborg: Nytt frå Gjensidige Middag med utdelingar og underholdning: Me har fått tak i musikaren og moromannen Tor Erik Jenstad som saman med to medspelarar vil underhalde med folkemusikk og noko attåt. Kan hende det kan bli noko dans med dei same etterpå. (dette må me avklara med hotellet) Søndag 1.mars Årsmøtesaker : Opprop Åpning Leiarens tale Årsmelding Kaffe med noko attåt Rekneskap Valg Nytt frå Tine og Geit i Vekst v Helga Kvamsås og Ola Søgnesand

12 Åpen post Lunch og heimreise. Tillitsvalde i Møre og Romsdal Sau og Geit 2008 Namn Adresse Verv Valgår Periode Odd Bjarne Bjørdal 6165 Sæbø Valgnemd år Åge Thorsen Vågstranda Valgnemd år Svein Skjølsvold Rindal Valgnemd år Rolv Arne Ljøen 6218 Hellesylt Vara l år M og R Gjetarh.lag Leder Ingolf Mork. Roaldset 6450 Hjelset Leder år Håvard Folden Tomrefjord Revisor år Thor Ringsbyl Rekdal Revisor år Vara Magne Dahle 6387 Vågstranda Vararevisor år Kolbein Ryste 6150 Ørsta LeiarAvlsutv. sau år(som leiar 1 år) Atle Moen 6440 Elnesvågen Avlsutv. sau år Gilde BS Marianne Aas Halse Avlsutv. sau år Avlskonsulent Størdal. Lensvik Avlsutv. sekr. Harald Wahlstrøm 6440 Eidsvåg Vara for Moen år VaraSynnøveKjelstad. 6218Hellesylt Vara for Ryste år Vara Gilde BS Jan Ove Stene Haram Vara for Halse år Leiar Astrid T. Dyrkorn 6218 Hellesylt Avlsutv geit år(som leiar 1 år) TINE M VestHelga Kvamsås Tine Vest Førde. Avlsutv geit år Egil Rekkedal Fiskå Avlsutv geit år Fylkesagr. Husdyrbr. Åshild Fylket, Molde Avlsutv sekr. Bruno Viddal 6190 Bjørkel Vara for Dyrkorn år VaraGeirNordal 6140Syvde Vara for Rekkedal år Vara TINE Steffen Nordang?. Vara for år Rovviltutvalet vart nedlagt i Rovdyrutv år(som leiar 1 år) Sidsel Ramsøy er styret sin Rovdyrutv år rovviltkontakt.l Ingolf Mork Hjelset Leiar Gjetarhundlag 2008 John Folde Engdal 6686 Valsøybotn Alveldutvalg Inger Johanne Tafjord 6215 Eidsdal Geitedagane Inger Johanne Tafjord 6215 Eidsdal Styremedlem år Roar Kavli 6320 Isfjorden Styremedlem år Leder Magnus Skjerdal Bjørke Leder styret år Olav Sørstrand 6570 Smøla år(som st.medl i 2008) NestleiarSissel HolteRamsøy 6645 Todal Nestleiar år Åshild Melkeraaen Fylket Observatør Marianne Aas Halse Gilde BS Sekretariat 1. VaraAstri Tronstad Dyrkorn 6218 Hellesylt 1.Vara til styret år 2. Vara LasseØvstedal 6391 Tresfjord. 2.Vara til styret år 3. Vara Helga Krangnes 6650 Surnadal. 3.Vara til styret år

13 12 Adresseliste lokalleiarar Merkn NAMN FORMANN ADRESSE Tlf. Mobil E-Post opd 2008 Aure sau og Geit Nancy Aalmo 6693 Mjosundet opd 2008 Eide Sau og Geit Gunnar Silnes 6490 EIDE opd 2008 Eids/Nordat Sau og Geit Øystein Klempe 6214 Norddal Fryst Frei Sau og Geit V/ODDBJØRN REITEN 6523 FREI opd 2008 Fræna Sau og Geit Lisbeth Hallingsholm 6409 Molde opd 2008 Geiranger Sau og Geit V/KRISTIN BAKKEN 6216 GEIRANGER opd 2008 Gjemnes Sau og Geit V/ NILS N. ENGDAL 6639 TORVIKBUKT Halsa Sau og Geit Rolf Sandvik 6683 Vågland opd 2008 Haram Sau og Geit V/JAN OVE STENE 6272 HILDRE opd 2008 Hareid og Ulstein S og G Jon Kåre Mork 6060 Hareid jon.kaare@tussa.com opd 2008 Herøy Sau og Geit V/ATLE BAKKEN 6080 GURSKØY atle.bakken@tussa.com opd 2008 Isfjorden Sau og Geit Leif Malones 6320 ISFJORDEN leif@malones.no opd 2008 Nesset Sau og Geit V/HARALD WAHLSTRØM 6460 EIDSVÅG I R harald.valstrom@veidekk Nordre Vartdal S og G V/PETER E. VARTDAL 6170 VARTDAL oppd2009 Rindal Sau og Geit Svein Skjølsvold 6657 RINDAL anne.skjolsvold@svorka. opd 2008 Rødvendalen Sau og Geit Solfrid Holm 6360 Åfarnes oalfrhol@online.no oppl2002 Sande Sau og Geit V/GUTTORM OKSAVIK 6084 LARSNES oppl2007 Skodje Sau og Geit V/MAGNE PER FYLLING 6260 SKODJE opd 2008 Smøla Sau og Geit V/OLAV SØRSTRAND 6570 SMØLA o-soerst@online.no opd 2008 Stordal Sau og Geit Stig Runar Nakken 6250 STORDAL stig.runar.nakken@hotma opd 2008 Stranda Sau og Geit Kjell Inge Langlo Stranda? kilanglo@adsl.no opd 2008 Sunndal Sau og Geit AndersH Kamsvåg 6613 Gjøra anders.kamsvaag@sunn opd 2008 Sunnylven Sau og Geit John Langeland 6218 HELLESYLT astridogjohn@hotmail.com opd 2008 Surnadal Sau og Geit Erik Sæterbø 6650 Surnadal nyhusan@gmail.com opd 2008 Sykkylven Sau og Geit Ole Jostein Fet 6220 STRAUMGJERDE olejfet@xi.no opd 2008 Tingvoll Sau og Geit Jan I Aasen 6670 ØYDEGARD janingvaraasen@live.no Opd 2008 Todalen Sau og Geit Ola Bruset 6645 Todal bruset@svorka.net opd 2008 Tresfjord Sau og Geit Kåre Frostad 6391 TRESFJORD Kass:hans.jakob.frostad@ opd 2008 Valldal/Fjøra Sau og Geit V/JARLE HAUGE 6210 VALLDAL nr-jarle@online.no opd 2008 Valsøyfjord Sau og Geit Einar N Botten 6686 VALSØYBOTN einar.botten@c2i.net opd 2008 Vanylven Sau og Geit Reidun R Berge 6146 ÅHEIM akrberge@online.no opd 2008 Verma Sau og Geit V/LARS FRANSPLASS 6330 VERMA l.fransplass@c2i.net opd 2008 Vestnes Sau og Geit V/ARNFINN OTTAR LIEN 6394 FIKSDAL aoli@onlien.no opd 2008 Vestre Rauma S og G Richard Bøe 6386 Måndalen richard@boes.no opd 2008 Vistdal Sau og Geit Stein Bjerkli 6364 VISTDAL stein.bjerkeli@nessetpos opd 2008 Volda Sau og Geit Eldar Dahle 6133 LAUVSTAD eldar.dahle@tussa.com opd 2008 Ørskog Sau og Geit V/EIVIND VESTRE 6240 ØRSKOG eiviv@online.no opd 2008 Ørsta Sau og Geit V/ODD BJARNE BJØRDAL 6165 SÆBØ oddbjarne.bjordal@tussa opd 2008 Åskard Sau og Geit Arnfinn Bøklepp 6644 BÆVERFJORD Valgnemd Odd Bjarne Bjørdal 6165 Sæbø oddbjarne.bjordal@tussa opd 2008 Gjetarhundnemd Ingolf Mork 6450 Hjelset ingolf@mork.as Revisor Håvard Folden 6393 Tomrefjord Revisor Thor Ringsby 6395 Rekdal Revisor Oddbjørn Bergheim 6392 Vikebukt Avlsutvalg sau Kolbein Ryste 6150 Ørsta k-ryste@online.no Avlsutvalg geit Astrid Tronstad 6218 Hellesylt ast-t-d@frisurf.no Alveldutvalg V/John Folde Engdal 6686 Valsøybotn John.folde.engdal@tine.n Geitedagane Inger Johanne Tafjord 6215 Eidsdal i-johanne@c2i.net Styreleiar MRSG Magnus Skjerdal 6190 Bjørke magnus.skjerdal@tussa.c Styremedlem MRSG Olav Sørstrand 6570 Smøla o-soerst@online.no ny i 06 Nestleiar MRSG Sidsel Ramsøy Todalen sidselramsoy@hotmail.co StyremedlemMRSG Roar KavliI 6320 Isfjorden Rkrokhaug@online.no Styremedlem MRSG Inger Johanne Tafjord 6215 Eidsdal i-johanne@c2i.net

14 13 Medlemstall Lag Aure Averøy 12 Borgund Eide Eidsdal/Norddal Frei Fræna Geiranger Giske Gjemnes Halsa Haram Hareid/Ulstein Herøy Hjørundfjord Isfjorden Liabygda 6 6 Molde Nesset Nordre Vartdal Rindal Rødvendalen Sande Skodje Smøla Stordal Stranda Sunndal Sunnylven Surnadal Sykkylven Tingvoll Todal Tresfjord Tustna Valldal/Fjørå Valsøyfjord Vanylven Verma Vestnes Vestre Rauma Vistdal Volda Ørskog Ørsta Ålvundeid Fylkeslaget Åsskard SUM

15 14 ROVVILTUTVALET Årsmøte i Møre og Romsdal Sau og Geit la i 2008 ned rovviltutvalet etter forslag frå dåverande leiar, Svein Skjølsvold. Sidsel Ramsøy ifylkesstyret har no ansvar for rovviltrelaterte saker. Roar Kavli deltok på konferansen:rovdyr,alveld, flått,eit samarbeid mellom Møre og Romsdal, og Sørtrøndelag fylke.med påfølgande møte i Rovviltutvalget. Jon Kr Aune deltok på møte som rovviltutvalet i region 6 hadde i Stjørdal i november. Fylkesstyret sende uttale til Rovviltutvalet i region 6 om fordelinga av fellingstilatelsar av jerv i regionen der me peika på den skjeive fordelinga mellom fylka i regionen. Tre jervar felt i fylket så langt denne sesongen Det er felt tre jervar av ein total kvote på 8 under lisensfelling så langt denne sesongen. Alle dei tre dyra er felt i området med mål om ynglande jerv, og kvoten for dette delområdet er dermed fylt. Vi tildeler eitt dyr frå reservekvoten til området med mål om ynglande jerv slik at felling framleis kan skje også i dette området. Etter denne fellinga og tildeling av eitt dyr frå reservekvoten står det att ein kvote på totalt 6 jervar som fordeler seg slik: Område med mål om yngling 1 jerv Område utan mål om yngling 5 jervar Jervane som er felt i Møre og Romsdal denne sesongen er følgjande: Hann på 17 kg felt 9. november i Todalen i Surnadal kommune under hjortejakt Hann på 13,8 kg felt 9. januar i Todalen i Surnadal kommune på åtejakt Ho på 9,4 kg felt 13. januar i Grøvudalen i Sunndal kommune på åtejakt Sjå kartet som er vedlagt under relatert artikkel for å sjå kor det er mål om å ha ynglande jerv i vårt fylke. Lisensfellingsperioden starta og varar fram til og med 15. februar. Natt til søndag 8/2 vart den siste jerven i fylket skutt. Den var tatt på åte i Jordalsgrenda.

16 15 Rekneskap og Budsjett År/Post Rekneskap 2007 Budsjett 2008 Regnskap 2008 Budsjett 2009 Inntekter Medlemskont. NSG , ,00 Gjeterhund , ,00 Annonser ,00 Avlsarbeid sau 4800 Renter , ,00 Faghelg 2007 / ,00 Sauefestivalen ,00 Prosjekt unge sauebønder/samdrift sau ,00 Diverse aktiviteter ,00 Faghelg Sum , ,00 Kostnader Arbeidsgiveravgift , ,00 Kost- og møtegodtgj , ,00 Faghelg 2008/ ,50 Tillitsmannsmøte Sauefestivalen ,00 Prosj. unge sauebønder ,00 Styremøter , ,00 Kontorrek. / tlf / porto , ,00 Godtgj. leder , ,00 Godtgj. kasserer , ,00 Godtgj. styremedl , ,00 Godtgj andre tillitsvalgte 3 000,00 Gjeterhund , ,00 Trykking årsmelding , ,00 Årsmøte , ,00 BSF , ,00 Gaver / premier , ,00 Gebyr ,00 100,00 Rovdyrtiltak , ,00 Midler lokallag , ,00 Geit , ,00 Avlsarbeid sau ,00 Samdrift sau SUM , ,00 Overskudd ,52 750,00 Underskudd

17 16 Geitene klar til cruise Balanse Egenkapital ,02 Eiendeler: Årets resultat ,48 Bankinnskudd ,54 Egenkapital ,54 Fordringer ,00 Materialer 7 500,00 Tilleggsopplysninger T-skjorter ,00 Fordringene består av: Sum ,54 Egenandeler årsmøte 5 840,00 Egenandeler tillitsm.møte 4 675,00 Gjeld og egenkapital Annonser 1 500,00 Arbeidsgiveravgift 4 096,00 Prøveavgifter gjeterhund 1 100,00 Geit ,00 Forventa tilskudd usb ,00 Sauefestivalen ,00 Godtgj tillitsvalgte 3 000,00 Egenkapital ,54 Sum ,54

18 17 Tap av sau til rovdyr og erstatningar 2008 Det vart utbetalt rovviltskadeerstatning for 1383 sauer i Førre året var talet Ser ein attende på erstatningane tidlegare år, er det 2007 som står att som eit ekstremår med høge erstatningstal. Når det gjeld jerv er erstatningane i 2008 på line med dei tidlegare åra. Erstatninga er ytt på grunnlag av sannsynleggjort eller dokumentert skade sauer er erstatta på grunn av jerveskade, 235 på grunn av bjørneskade, og 5 på grunn av kongeørnskade. (I tillegg vert det betalt ut erstatning for 7 kje på grunn av kongeørnskade.) Det er fleire beiteområde med store sauetap som har fått dokumentert jerv og bjørn som skadevaldar gjennom Statens naturoppsyn (SNO) sine kadaverundersøkingar. Talet på dokumenterte jerveskadar er likevel vesentleg lågare enn i Totalt er det dokumentert ved obduksjon at jerv har avliva 37 sauer, bjørn har tatt 9 og kongeørn 5. I 2007 var det til samanlikning dokumentert 74 jerveskadar, 9 bjørneskadar og 3 kongeørnskadar. Det er svært vanskeleg å finne kadaver på utmarksbeite, så hovuddelen av erstatninga blir ytt på grunn av at vi ser jerv eller bjørn som den mest trulege årsaka til at tapa er høgare enn det som er rekna som normaltap for den som søkjer om erstatning. Ingen får erstatta tap av sau innafor normaltapet så sant dette tapet ikkje er dokumentert av SNO. Vi legg stor vekt på dokumenterte rovviltskadar i søknadsåret i det beiteområdet som søknaden kjem frå. Med vesentleg mindre geografisk spreiing av dokumentasjonane i år enn førre året gav det seg utslag i færre søkjarar. Det førte og til vesentleg mindre erstatning enn omsøkt for dei søkjararane som hadde dyra i område utan dokumentert rovviltskade. På grunn av rekordmange jerveynglingar i vårt fylke i år (6) var det mange som frykta ekstra store tap. Det skjedde ikkje. Det kan vere fleire grunnar til det. Ein av årsakene kan vere at det siste sesong blei avliva heile 8 jervar i vårt fylke. I tillegg er det mange sauebønder som har sanka dyra tidleg når dei har mistanke om pågåande jerveskade. Det er eit tiltak som vi veit reduserar tapet av sau. Det er ikkje erstatta tap på grunnlag av skade frå gaupe eller ulv i Tabellar og oversikter over tap og erstatningar i 2008, ligg på Møre og Romsdal fylke sine nettsider areal og miljøvern, rovviltforvaltning, sjå meny til venstre.

19 18

20 19 Erstatning for rovviltskade på sau og lam i Møre og Romsdal for åra fordelt på kommunar