Innsparingspotensial i budsjett 2009 Notat til møtet i heradsstyret 18. desember 2008

Transkript

1 Kvam herad Rådmannen Innsparingspotensial i budsjett 2009 Notat til møtet i heradsstyret 18. desember 2008 Innleiing Rådmannen la fram sitt framlegg til budsjett den 17. november. Formannskapet handsama det den 1. desember. I møtet bad fleire representantar om at rådmannen la fram eit oversyn over andre kuttforslag enn dei som han la fram i sitt første framlegg. Det er dette oversynet rådmannen no legg fram. I sum er framlegga på nær 30 millionar. Dette kan kuttast utan at heradet bryt lova. Skjønt det vil vere klokt å ha nokre millionar i bakhand til å supplere der herad etter kvart ser at kutta har negative verknader som må bøtast. Det er ikkje likeframt å kutte i kommunal drift. Kutta let seg først realisere over fleire år. Nokre av kutta vil krevje interne prosessar med tillitsvalde. Nokre av kutta vil nok føre til utgiftsauke på andre felt. Til dømes vil eit kutt i tilskotet til lag og organisasjonar på omsorgsfeltet nok auke etterspurnaden etter ordinære pleie- og omsorgstenester. Likeeins vert det eit problem for PLOMMA og arbeidsplassane der, dersom heradet ikkje lengre vil kjøpe bedriftshelsetenester utover det lova krev. Verknadane av kutta er ikkje i eit og alt enkle å kartleggje, og ikkje råd å talfeste på krona. I sitt framlegg til budsjett tilrådde rådmannen ei innsparing på 17 millionar. Med dei 30 som her er identifisert, og med ein handfull millionar i bakhand for å bøte på uheldige verknader som ikkje er råd å sjå i dag, er det råd å spare om lag 45 millionar i drifta. Kutta er lista opp etter sektor, det ligg ikkje nokon prioritering i presentasjonen. Rådmannen vil til sist minne om at han alt har levert sitt framlegg til budsjett. Ingen av kuttforslaga som følgjer i det vidare var altså inkludert der. 1.1 Kutt i administrasjon og fellesutgifter Ved å leggje alle politiske møter til kvelden Ved å redusere møtegodtgjersle Ved å endre frikjøpsdagar Ved å kutte to politiske utval er det råd å fjerne ein politisk sekretær Ved å stogge reine velferdstiltak for tilsette (til dømes haustfesten) Ved å stogge tilskot til trening i treningssenter Ved å leggje ned ikkje lovpålagd bedriftshelseteneste Ved å leggje om seniorpolitikken som heradsstyret vedtok i Ved å leggje ned døgnvakta ved IKT-eininga Ved å stogge eigeninitierte kurs som ikkje er eksternt finansiert

2 1.2 Merknader frå rådmannen I sum er her 2 millionar som alle teknisk sett er enkle å realisere. Rådmannen vil rimelegvis ikkje kommentere omleggingar i politisk struktur. Fleire har vendt seg til rådmannen og spurd om ei auka møteverksemd på kveldstid automatisk gjev høgare lønsutgifter til tilsette. Rådmannen meiner det vil vere råd å tinga fram ein avtale om at dei tilsette som regelmessig må vere i planlagde møte om kvelden får lagt om arbeidstida si til å omfatte kveldsarbeid. Ved ad hoc -møte må ein pårekna overtidsbruk for tilsette som fell inn under overtidsbestemmelsane. Bedriftshelsetenesta har rådmannen kommentert i innleiinga. Seniorpolitikken vart utvikla for å halde på verdifull arbeidskraft. I nokre delar av arbeidsmarknaden vert det dei neste åra enklare å rekruttere, slik det ser ut i dag. Men tilhøva i arbeidsmarknaden kan fort endre seg om regjeringa løyver til å byggje og utbetre offentleg infrastruktur. Då vil heradet igjen slite for å sikre seg ingeniørar og økonomar. Kampen om pleiarar er hard nær sagt uavhengig av utviklinga i privat sektor. Seksten lærar har fylt 62 år og kan når som helst ta ut førtidspensjon. Kampen om dyktige lærarar vil òg hardne til. Heradet har i to år nytta midlar til eit interkommunalt utviklingsprogram Filosofi og leiing for 70 leiarar i Kvam og elles i Hardanger. Programmet er meint å gå over fire år. Rådmannen fekk i desember svar på søknad til KS om støtte til programmet. KS fann programmet så verdifullt at det løyvde heradet kr , nok til å dekkje alle heradet sine utlegg ved programmet i 2009, inkludert studieturar. Ved å stogge vaktordninga i IKT mistar heradet inntekter, mellom anna frå Kvinnherad kommune. Netto innsparing vert difor ikkje større enn Kutt i utgifter til barnehage Ved å leggje ned barnehagane Oma og Tørvikbygd Merknader frå rådmannen Millionen er summen av spart styrarstilling på Oma og reduserte finansielle kostnader ved ikkje å byggje ny barnehage i Tørvikbygd. Ungane i dei to barnehagane lyt fordelast på Strandebarm og ny barnehage i fråflytta Vikøy-Aksnes skule. Nedlegginga er ikkje i tråd med barnehageplanen som heradsstyret vedtok i Kutt i utgifter til skule Ved å avslutte samarbeidet med Voss og kommunar i Hardanger Ved å flytte vaksenopplæringa til kommunale bygg (sjå avsnitt 9) Ved å flytte elevar frå Steinsdalen til Norheimsund alt frå hausten 2009 Ved å heve minstetalet i SFO frå 5 til Ved å halvere verksemda i kulturskulen Merknader frå rådmannen Samarbeidet med Voss og kommunane i Hardanger er del av program for skuleutvikling og evaluering. Det er ikkje obligatorisk, men staten løyver til samarbeidet.

3 Spørsmålet om å samle kommunale einingar i kommunale bygg, og såleis spare nokre av dei 5,4 millionane som heradet i dag betaler i husleige, er eit viktig punkt på sikt. Viktig og verknadsfullt. Rådmannen kjem attende til dette i eit samla punkt om husleige. Eventuell flytting av elevar frå Steinsdalen til Norheimsund er rimelegvis både eit teknisk og eit pedagogisk spørsmål. Rådmannen meiner det er plass til å huse elevane i Norheimsund barneskule, men vil tilrå å utsetje flytting til skulen er ferdig utvida og utbetra. Ei flytting vil rimelegvis gjere det råd å nytte bygget i Steinsdalen til anna formål (eller selje det) tidlegare enn planlagd, og dermed avvikle eksterne leiemål raskare. Rådmannen treng tid for å rekne innsparing i detalj. Ved å heve minstetalet ved SFO vil ordninga felle bort ved dei minste skulane. 4.1 Kutt i helsetenesta Ved å redusere stillingsressursen som helsesyster Ved å redusere folkehelsekoordinatorstillinga Ved å redusere stillinga som kommunelege Ved å leggje ned funksjonen som utekontakt Ved å stogge tilskotet til Grannehjelpa Ved å stogge løyvingar til frivillige organisasjonar Ved å leggje ned legekontoret i Strandebarm Merknader frå rådmannen Det teknisk sett enklaste av desse tiltaka er å stogge overføringane. Det vert neppe ei netto innsparing all den tid heradet må vente at fleire brukarar vil vende seg til einingane for pleie og omsorg, og helse og velferd. Dei andre tiltaka er råd å realisere, fleire av dei utan at Kvam vert dårlegare stilt enn nabokommunane. Men, verknadene vil vere merkbare. Folkehelsekoordinatoren er ei 50 prosent stilling, der halvparten (av dei 50) er finansiert av fylket. Stillinga har som hovudoppgåve å søkje om statlege satsingsmidlar og initiere aktivitet mellom dei som ikkje tek del i organisert idrett. Deler av stillinga kan finansierast ved sal av tenester til andre kommunar. Heradet er privilegert som har kommunelege i heil stilling. Innsatsen gjer det råd å planleggje og posisjonere seg for å opprette eit distriktsmedisinsk senter i Kvam. Det er ei styrkje både for pasientar og for tilsette som slik får større faglege utfordringar. Det siste er eit godt kort i kampen om knapp arbeidskraft. Funksjonen som utekontakt er ikkje lovpålagt. Det er eit lågterskeltilbod i barnevernet som er viktig. Kort sagt; om utekontakten vert borte må andre løyse mange av dei same oppgåvene. Å leggje ned legekontoret i Strandebarm vil tappe eit av fire sentre i heradet for det fleire opplever som ein vital funksjon. 5.1 Kutt i pleie og omsorg Ved å redusere talet på støttekontaktar Ved å redusere fritidsaktivitetane for funksjonshemma Ved å leggje ned Firkløveren

4 5.2 Merknader frå rådmannen Ved å leggje ned Firkløveren (bufellesskap for demente med 9 senger) vil presset auke på heimetenesten og ventetida til institusjonsplass auke. Bortfallet av Bjørketeigen vil fagleg sett vere eit stort tap. 6.1 Kutt i næringsavdelinga Ved heilt å kutte faste næringstilskot Ved heilt å kutte andre næringstilskot Ved å leggje ned heile næringsavdelinga Ved å leggje ned det kommunale føretaket Ålvik Vekst Ved å avvikle stillinga som utmarkskonsulent og leggje oppgåvene på is Merknader frå rådmannen Næringstilskot går mykje til fellestiltak i Hardanger (Hardangerrådet, Reisemål Hardangerfjord mm). Andre næringstiltak er til sporadiske søknader frå håpefulle og iderike kvemmingar, og til flytteprosjekt i Hardanger. Ved å spare til Ålvik Vekst, vil heradet samstundes måtte sende 5 millionar attende til fylkeskommunen. Utmarkskonsulenten arbeider med oppgåver som dels ikkje er til å kome forbi (ferdsel i utmark og viltforvaltning), og dertil marknadsføring/turisme, skilting i utmark mm. 7.1 Kutt i teknisk eining Ved å etablere felles vaktordning med Kvam kraftlag Ved å redusere grøntforvaltninga 7.2 Merknader frå rådmannen Grøntforvaltninga kan reduserast, den ikkje lovpålagt. Det er òg råd å vurdere å setje grøntforvaltninga ut på anbod. Truleg er omfanget for lite, og grøntområda for langt i frå kvarandre, til at her er mykje å spare. 8.1 Kutt i kultur og idrett Ved å redusere aktivitetstilbodet til barn og unge Ved å leggje ned ferieklubben Ved å sentralisere alle bibliotek Ved å avvikle bokbilen Ved å stogge arbeidet med kunstformidling Ved å avvikle støtta til drift av idrettsanlegg Ved å inndra driftsmidlane til idrettskonsulenten Ved å inndra midlar til Jon Fosse - senter Ved å inndra støtte til lokale kulturhus, nærmiljøtiltak mm Merknader frå rådmannen Desse kutta er teknisk sett enkle å realisere. Konsekvensane er i fyrste omgong at lag og organisasjonar må gjere meir på dugnad. Kvam har, målt etter talet på innbyggjarar, er stort kulturbudsjett og ditto administrasjon samanlikna med fleire andre kommunar i fylket vårt. Her er det råd å kutte i drifta utan å kome i konflikt med den nye kulturlova.

5 9. Redusere eksterne leigemål Heradet betaler i dag 5 millionar i husleige kvart år. Ved å flytte kommunal verksemd inn i til dømes ein fråflytta og nyvølt Steinsdalen skule vil heradet på sikt kunne spare opp i mot ein million i årleg husleige. Rådmannen treng rimelegvis meir tid til ei slik berekning. I tilfellet HS finn at det er ein god ide å samle kommunale tenester i kommunale bygg ber rådmannen om vedtak som gjer det klårt at ha, frisinna, kan arbeide med dette. Det lyt mellom anna bety art heradet vurderer å flytte tenester frå Norheimsund til Steinsdalen. Døme på slike er PPT. Barnevern og helsestasjon. Innsparinga krev både planlegging og ombygging. Ho let seg først realisere frå Inndra stillingar Prinsipielt er det råd å inndra fleire stillingar enn rådmann la fram i sitt framlegg til budsjett. Rådmannen la der til grunn ei pragmatisk tilnærming ved å inndra utvalde stillingar etter kvart som dei vert ledige, og fylle hol som ikkje kan tolast ved interne omrokkeringar. Som alternativ og/eller supplement er det råd å identifisere tenester som HS vil byggje ned og flytte tilsette frå desse. Det vil by på praktiske utfordringar, ikkje minst fordi Kvam herad er ein arbeidsplass med mange spesialistar, som ikkje på kort sikt kan setjast til kva som helst. Det vil, slik rådmannen ser det, vere enklare å tilby utvalde tilsette sluttpakkar. Rådmannen legg ved eige notat om oppseiingar. 11. Seie opp avtalen med tingretten Vert avtalen sagd opp, med verknad frå , vil heradet spare i husleige. Å halde hus til tingretten er inga lovpålagt oppgåve. Tingretten ynskjer nye lokalar i Kvam. Rådmannen sender førespurnad til lokale huseigarar i januar om heradsstyret finn det tenleg med rettslokale i heradet i det vidare. 12. Sluttord frå rådmannen Heradsstyret kan nærme seg kuttlista frå rådmannen på minst tre vis. I eit taktisk perspektiv kan det starte med dei kutt som er enklast å realisere, leggje seg litt på veret og håpe på at KS sin appell til regjeringa om ei krisepakke vinn fram. I eit matematisk perspektiv kan det starte med dei kutt som verkeleg monnar, og som sikrar ein stødig veg mot eit tilrådd driftsoverskot på 2-3 prosent. I eit politisk perspektiv må det først finne ut kva tenester det vil heradet skal drive med (utover dei lovpålagte), kva nivå desse skal halde (utover det lovpålagte) og kor desse skal leverast. Rådmannen meiner det som her vert lagt fram ikkje er meir dramatisk enn at heradet sine ambisjonar om vekst må dempast noko og serviceerklæringane forfattast på nytt. Om alle kutta vert realiserte vert framleis standarden på tenestene vere anstendig og høgare enn i kommunar som opplever langt større folketalsauke enn Kvam. Nokon hungersnaud står dermed ikkje for døra, sjølv om mange sjølvsagt vil hevda at no går det åt skogen for oss alle i hop. Som rådmannen ofte har sagt og skreve; folk i Kvam er godt vande. --- o0o ---