Lettvint løysing VALFRITT SIDEMÅL: Dette er heilt klart ei lettvint løysing, meiner Olin Johanne Henden i Sogn og

Transkript

1 Medlemsblad for Noregs Mållag Nr. 3 juni 2011 Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Eventyr og fantasi Eit gjennomgåande trekk i bøkene er at dei har eit element av fantasi og eventyr i seg. Ragnar Hovland har gitt ut ei bok om favorittbøkene sine. MIDTEN Foto: Herborg Pedersen/Samlaget Lettvint løysing VALFRITT SIDEMÅL: Dette er heilt klart ei lettvint løysing, meiner Olin Johanne Henden i Sogn og Fjordane Høgre om landsmøtevedtaket som slår fast at partiet skal arbeide for å innføre valfritt sidemål i ungdomsskulen. Eg meiner det kan få parodiske konsekvensar. Og eg trur ikkje det er fullt så lett å setje det ut i livet som tilhengjarane vil ha det til, seier sentralstyremedlem Arne Hjeltnes. SNUR IKKJE: Elisabeth Aspaker, utdanningspolitisk talskvinne i Høgre, meiner toget er gått. Det vil kome eit nytt ordskifte om dette i samband med programarbeidet til stortingsvalet. Men eg trur det er utenkjeleg at partiet skal snu i dette spørsmålet. Side 6 7 Foto: Jan Nik. Hansen INTERNETT Ambassadøren Det skal vere personleg, men ikkje privat, seier Linda Sæbø som er kåra til Årets nynorskbrukar 2011 for bloggen Den gode feen. Sidan 2003 har ho skrive om handarbeid, interiøret heime og familien sin. Side Usynleg Det har aldri vore trykt fleire bøker og avisartiklar på nynorsk. Problemet er at dei som skal lære nynorsk, ikkje les så mykje bøker og aviser. Side UNGDOM Foto: stock.xchng Språkglede LANDSMØTET 160 deltakarar, god stemning og viktige ordskifte. Landsmøtet i Sand var eit av dei mest vellukka landsmøta på mange år. Håvard B. Øvregård vart attvald som leiar i Mållaget. Side 4 5 Foto: Hege Lothe

2 Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Utgjeven av Noregs Mållag Tilskrift: Postboks 474 Sentrum 0105 OSLO Redaktør: Kjartan Helleve , faks I redaksjonen: Hege Lothe, Tuva Østvedt Heimeside: Abonnement: 250 kroner per år Utforming: Språksmia AS smia@spraksmia.no leiarteigen Kvar einaste dag går dei forbi meg Og mange av dei same går forbi meg kvar einaste dag Og eg syng for dei kvar einaste dag Jon Fosse, Gitarmannen No MÅ du komme deg på skulen! Kva har det å seie for andre at eg nyttar nynorsk? Nei, det må eg ikkje. Høgre vann valet. For nokre år sidan var eg med på å skipe eit lokallag. Me hadde tre fire møte, alle med høgtflygande planar om kva me skulle gjere i framtida. No er framtida her, og eg må diverre melde at laget ligg brakk. Eg trur likevel me var inne på eit godt spor. Eg hadde nett byrja som bladstyrar, og byrja allereie å bli lei av at folk eg intervjua svara at dei nytta nynorsk av di det var naturleg for dei, det var det språket dei kunne. Sjølvsagt er det heilt i orden, men det var kjekkare med dei som hadde reflektert hakket vidare. Så eit ljosare hovud enn mitt kom opp med fylgjande motto for laget vårt: Kva har det å seie for andre at eg nyttar nynorsk? Det er grunnen til eg set sånn pris på Jon Fosse. Ikkje akkurat ein kjøkemeistertype, men han har ein veldig sjølvtillit når det kjem til det kunstnarlege uttrykket sitt. Og det med god grunn, kan ein vel trygt seie. Difor takka han ja til å flytte inn i Grotten. Ikkje av di han hadde lyst som privatperson, men av di det var eit signal. «Det eg symboliserer er den seriøse diktinga, og sjølvsagt nynorsken», sa han til Morgenbladet. Hadde det vesle laget mitt vore aktivt, så skulle han ha fått heidersmedlemskap på dagen. Kjartan Helleve, redaktør Høgre sin valfridumskap Vi har to år på oss til å tryggje sidemålet i Noreg. Høgre sitt landsmøtevedtak i mai om å «innføre valgfritt sidemål i ungdomsskolen» var ein vekkjar. Det syner kva utfordring vi står føre i Høgre sitt vedtak har førebels ingen praktisk konsekvens, uansett kva som skjer i kommunevalet til hausten. Obligatorisk sidemål er bestemt nasjonalt, og i Stortinget som sit fram til 2013 er det eit solid fleirtal for obligatorisk sidemål. Men etter neste stortingsval kan det sjå annleis ut. For det er i 2013 slaget vil stå. Alle partilandsmøta skal våren 2013 vedta stortingsvalprogram for perioden Valet hausten 2013 vil avgjere kva program som vert gjennomført. Ei regjering av Høgre og Framstegspartiet i 2013 vil kunne utradere obligatorisk skriftleg sidemålsopplæring frå skulen, om dei ikkje kjem på betre tankar og endrar politikken sin til noko meir nynorskvennleg. Vi veit òg at det er fylkeslag i andre parti som har vedteke nynorskfiendtleg politikk på dette området. Politisk arbeid med sidemålsaka bør difor vere ein hovudprioritet i tida fram til neste stortingsval. Høgre sitt vedtak og mediemerksemda i etterkant har også ført noko godt med seg. Mange har blitt klar over kor viktig arbeidet fram mot 2013 er. Opposisjonen internt i Høgre har vorte tydelegare, med sentralstyremedlem Arne Hjeltnes i spissen på landsmøtet. Media har merka seg at leiar Erna Solberg og første nestleiar Jan Tore Sanner røysta mot vedtaket, og fleire tillitsvalde har uttalt seg mot vedtaket i media i etterkant. Embla Belsvik, leiar for Sogn og Fjordane Unge Høgre, seier rett ut til NRK at ho trur mange vil føle seg krenkte av dette vedtaket, og det er Håvard B. Øvregård, leiar heilt riktig. Sogn og Fjordane Høgre har i media varsla at dei vil ta omkamp om saka på landsmøtet i Mållaget må støtte desse gode kreftene i partiet. Men først og fremst må vi synleggjere Høgre sin valfridumskap i denne saka. Skulepolitisk er det idioti å argumentere med valfridom i basiskunnskap i skulen. Dette veit Høgre. I same fråsegn som det famøse sidemålsvedtaket står det at «Høyre vil ha en skole der alle elever får utfordringer å strekke seg etter». Dette er politikk som passar Høgre si verdsetjing av «Kunnskap i skulen». Utfordringar å strekkje seg etter er det motsette av å senke krav og forventningar, og det sistnemnde er det Høgre no gjer i sidemålssaka. Når andre parti gjer det same, er Høgre straks framme med spanskrøret. Høgre veit vel at basiskunnskap i skulen må vere obligatorisk. Det er difor dei vil ha obligatorisk andre framandspråk. På landsmøtet vedtok dei å «innføre annet fremmedspråk fra barneskolen». Kvifor er det ikkje samsvar mellom Høgre sin fornuftige framandspråkspolitikk og ufornuftige sidemålspolitikk? Det er diverre ungdomspartiet sitt behov for billege poeng i skuledebattane som styrer Høgre sitt synspunkt i denne saka. «Valfritt sidemål», eller rett fram «nei til nynorsk», er diverre ein vinnar i skuledebattar i store delar av landet. Og ungdomspartiet skjemst ikkje av å hetse nynorske ordbøyingar så lenge det gjev Teikning: Kjartan Helleve røyster. Skuletrøytte elevar som vil lære mindre vert såleis styrande for «kunnskapspartiet» Høgre sin skulepolitikk. Valfridomen til Høgre på dette punktet er hol og innhaldslaus propaganda. Både skulepolitisk og språkpolitisk. Språkpolitisk er valfritt sidemål ein fallitt og ei undergraving av nynorsken sin status som nasjonalspråk i Noreg. Målbrukslova seier i dag at «Bokmål og nynorsk er likeverdige målformer og skal vere jamstelte skriftspråk i alle organ for stat, fylkeskommune og kommune». Obligatorisk opplæring i skriftleg sidemål er ein føresetnad for denne jamstellinga. Trass i den grove feilslutninga det er, held partiet fram med å hevde at valfritt sidemål er til beste for nynorsken. Sidan Høgre er så oppteken av valfridom: Kva valfridom får nynorskbrukarar om ein tek bort obligatorisk sidemål? Kan eg velje å bruke nynorsk når eg skal jobbe med ein tekst saman med andre som aldri har lært å skrive det? Kan vi forvente at statsetatar nyttar både nynorsk og bokmål om ikkje det er ein del av felleskunnskapen frå grunnopplæringa? Vil nynorskkommunar og nynorskskular få betre «valfridom» ved tilsetjingar av språkleg kompetente (nynorskbrukande) søkjarar om det vert valfri sidemålsopplæring? Svaret på alle desse spørsmåla er nei. Valfridomen er ein illusjon. På same måte som valfritt pensum, valfri karakter, valfri straff, valfritt inntakskrav og valfri skatt. Alt dette er valfridomar Høgre er imot, fordi det er dumskap. Valfridumskap. Håvard B. Øvregård Noregs Mållag 2

3 intervjuet Foto: Hege Lothe Kihl prosjektleiar for Språkåret Nynorsk kultursentrum har fått i oppdrag frå Kulturdepartementet å utvikle planar for eit nasjonalt språkår i 2013, og Jens Kihl er no tilsett som prosjektleiar. Jens Kihl blir rett person på rett plass, og vi gler oss til å sjå han i aksjon, seier direktør Ottar Grepstad i Nynorsk kultursentrum. folk En ormt viktig Språkmeldinga var viktig for norsk, men heilt avgjerande for teiknspråket. Foto: Siri Vaggen Olsen Ein burde kunne forvente av nokon som arbeider i ein språkorganisasjon at dei møter ukjente språk med ein viss grad av respekt. Men nei. I aller fyrste spørsmål til den nye teiknspråkrådgjevaren i Språkrådet tråkkar underteikna rett i salaten og fyrer av fylgjande mangel på finkjensle: Kor mange er det som er avhengige av teiknspråk i Noreg? Vi likar ikkje å seie «teiknspråkavhengige». Ingen er då avhengige av norsk eller avhengige av samisk? Vi er teiknspråkbrukarar, seier Sonja Myhre Holten. Ein flaum av pressemeldingar og artiklar med ordet «nynorskbrukar» veltar opp i medvitet, og eg blir raud i andletet sjølv om eg berre sit framføre datamaskina og les e-post. Behovet for å styrkje medvitet kring teiknspråket er med eitt veldig påfallande. Tungesvik 75 år «Hans Olav Tungesvik er en meget bevisst bruker av det nynorske språket, og på hans CV står da også en femårsperiode som leder av Noregs Mållag. Han skriver da også sine bøker og artikler på et malmfullt og godt nynorsk. Han er tildelt H M Kongens fortjenestemedalje i gull», skreiv KrF i samband med at Tungesvik runda 75 år 22. mai. På bokmål, signert partileiar Knut Arild Hareide. Me gratulerer! Eit fullverdig språk I stortingsmeldinga «Mål og meining. Ein heilskapleg norsk språkpolitikk» vart teiknspråk anerkjent som eit fullverdig språk og meldinga varsla om at Språkrådet skulle få målpolitisk ansvar for meir enn bokmål og nynorsk. På grunnlag av dette har Språkrådet fått eigne midlar til å tilsetje Myhre Holten. Men for å svare på spørsmålet ditt, så opererte Språkmeldinga med brukarar. Dette skil ikkje mellom døve, tunghøyrde eller høyrande brukarar. Same meldinga seier at det er ein stad mellom ti og tjue tusen som brukar samisk. Det kan ein jo tolke til at språka er om lag like store, men eg føler vel at samisk får meir merksemd enn teiknspråk. Det har vore ein del uro kring døveskulen i Bergen, der det er snakk om at arbeidet skal sentraliserast i Trondheim. Opplever du at staten gjev med den eine handa medan dei tek med den andre? Det er trist å seie det, men ja, det er nok slik det kan opplevast, sjølv om skulen i Bergen vart redda. Mange døve ser på døveskulane som arnestaden til Norsk teiknspråk (NTS), og då er det ikkje kjekt når det er snakk om å leggje ned skular. Det er eit paradoks når språkmeldinga i utgangspunktet skulle gje teiknspråket vern, seier Myhre Holten. Min jobb blir jo å sjå til at slike miljø blir verande tilgjengelege for høyrselshemma. Vi skal jo heller ikkje gløyme at det ved enkelte kommunale skular finst gode miljø som held NTS rikt og levande. Vil endre haldningane Kva betyr det at Språkmeldinga la slik vekt på teiknspråket og inkluderte det i Språkrådet sitt språkpolitiske ansvarsområde? For oss teiknspråkbrukarar var Språkmeldinga enormt viktig. Denne offentlege godkjenninga gjorde noko med oss både som gruppe og som individuelle språkbrukarar. Vi vart på ein måte ein del av samfunnet, og språket vart ein del av den norske kulturarven. Til no har teiknspråket vore noko høyrselshemma nytta som erstatning eller kompensasjon for norsk. No har det fått status som eit STATUS: Dersom teiknspråk hadde blitt eit fag i grunnskulen, ville det ha auka statusen for språket, seier Sonja Myhre Holten. Foto: Døves Tidsskrift eige språk, og gjennom plassen det har fått i Språkrådet, vil statusen berre auke. Kva har vore og kva er utfordringane til teiknspråket? Haldningane knytte til språket, særleg mellom døve og i fagmiljøet rundt. Vidare er det viktig å formidle til resten av samfunnet kva teiknspråk er for noko, og kva verdi det har. Vi er ikkje ei isolert gruppe, men tvert i mot ein del av eit stort internasjonalt og globalt nettverk. Og til slutt er det ei oppgåve å auke kunnskapen om døve som gruppe. Det å vere døv er heilt ok, i motsetning til kva mange høyrande trur. Ikkje på timeplanen I eit sidemålsordskifte eg hadde i 17. maitoget, var det ei som sa at ho i tillegg til nynorsk gjerne skulle hatt eit kurs i teiknspråk medan ho gjekk på skulen. Er det nokon skular som har slik opplæring for alle elevar, og er det grunn til å tru at noko slikt kan kome inn i grunnskulen? Opplæringslova gjev høyrselshemma SONJA MYHRE HOLTEN nytilsett teiknspråkrådgjevar i Språkrådet kjem frå stillinga som seniorrådgjevar ved Skådalen kompetansesenter er utdanna språkvitar med mastergrad i teiknspråk, allmennlærar med fyrste avdeling spesialpedagogikk og teiknspråkspråklærar. barn rett til undervisning i og på teiknspråk. Det merkelege er at medelevane ikkje har tilgang til skolering i teiknspråk, sjølv om eg veit at det tidlegare var råd å ha det som valfag ved nokre skular. Dette gjer etter mitt syn inkluderinga av høyrselshemma i den vanlege skulen vanskeleg. Dersom teiknspråk hadde blitt eit fag i grunnskulen, vil det gjeve språket ein auka status, og ikkje minst ville det ha gjeve ein auka kunnskap om språket og brukarane. Problemet er sjølvsagt kven som skal undervise. Det er ikkje mange som er utdanna i teiknspråkdidaktikk, pedagogikk og teiknspråkgrammatikk. Som du ser, det er nok av utfordringar å gripe fatt i. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no Foto: Knut Egil Wang Fosse til Grotten Eg er glad for at Jon Fosse har takka ja til å flytte inn, sa kulturminister Anniken Huitfeldt då ho melde at regjeringa ville gje han nøklane til Grotten, æresbustaden for kunstnarar. Det er ei stor ære, som sagt, likevel var eg ganske bestemt på å takka nei. Men eg prøvde å sjå livet mitt litt utanfor. Og å sjå det å takka ja til Grotten også med ein slags avstand. Det eg då såg var at det er viktig med ein slik bustad, ikkje fordi eg eller andre mogelege innflyttarar treng til hus, men for å symbolisera. Og det eg symboliserer er den seriøse diktinga, og sjølvsagt nynorsken, sa Jon Fosse til Morgenbladet. Mediemålprisen til Harald Thingnes Sportsjournalisten Harald Thingnes er tildelt Alf Helleviks Mediemålpris for sitt konsekvente og ledige nynorsk i ein bokmålsdominert journalistisk sjanger. «Harald Thingnes er eit viktig språkleg førebilete, både for andre journalistar, og ikkje minst for språkbrukarar i heile landet som følgjer NRK sine sportssendingar på radio og fjernsyn», meinte juryen. Foto: NRK 3

4 målnytt Klart språk på nye vognkort Breva frå Statens vegvesen skal bli lettare å forstå. Først ut er vognkortet, som går til ein million bileigarar kvart år. Verken vi eller brukarane våre skal kaste bort tid på eit uforståeleg språk. Som ein av dei største brevskrivarane i landet både pliktar og ønskjer vi å gjere oss forstått, seier kommunikasjonsdirektør Sissel Faller i Statens vegvesen. Vognkortet er ein av dei største utsendingane til Statens vegvesen. Kortet inneheld viktig informasjon, og mange får i dag ikkje med seg denne informasjonen fordi språket i vognkortet og følgjebrevet er for vanskeleg. Den nye versjonen tek vare på det juridiske samtidig som språket er enkelt og forståeleg. Byråkratispråket og faguttrykka er tekne vekk, og inn er det kome ord som vert brukt i daglegtalen. (NPK) Njord Vegard Svendsen Foto: Teresa Grøtan Nynorskpris til Njord V. Svendsen Njord V. Svendsen får Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistar i Det er den beste pennen som får prisen i år, seier leiaren for juryen Gry Molvær. Utan å vite det stikk juryen med denne tildelinga handa inn i den aktuelle debatten om mellombels tilsette i media. Svendsen har vore det han kallar «ufast» medarbeidar i Bergens Tidende i fem seks år, fekk ikkje halde fram og slutta i BT ei veke før juryen hadde møte og gav han prisen. Etter år som vikar og frilansar byrja han i fast arbeid 2. mai, som kommunikasjonsrådgjevar for NIFES Nasjonalt Institutt for ernæringsog sjømatforsking i Bergen. Dette endrar ikkje på tildelinga vår. Svendsen får prisen for det han har gjort som journalist, seier Gry Molvær. Med seg i juryen har ho sjefredaktør Tom Hetland i Stavanger Aftenblad og forfattar Olaug Nilssen. Magni Øvrebotten, i NRK Nynorsk mediesenter, er sekretær for juryen. Prisen vert delt ut under Dei nynorske festspela i Ørsta 24. juni. Føremålet med Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistar er å fremje bruk av nynorsk i media, og årleg ære ein dyktig journalist som er eit føredøme for andre. Prisen går til ein journalist som har utmerka seg med bruk av levande og god nynorsk i media, og som gjennom arbeidet sitt har gjeve nynorsk innpass på nye område. Tidlegare vinnarar av denne prisen er Linda Eide, NRK, Kjell-Erik Kallset, Dagsavisen (no Klassekampen), Odd Reidar Solem, TV 2, Ronny Brede Aase, NRK og Astrid Brekken, NRK. (Pressemelding) Færre nynorskelevar NYHENDE! Sivlesongbok! 60 sider, hefta og omslag i fargar. 30 songar, kort biografi, ordforklaringar. Ting boka ved å skrive til: Køppen Forlag Pb Skien eller koeppenforlag@hotmail.com Bortsett frå Sogn og Fjordane, der nynorskprosenten dei ti siste åra har lege stabilt på 97,2 prosent, er det ein svak nedgang i alle dei ni fylka som er medlemer av Landssamanslutninga av nynorskkommunar (LNK), fortel organisasjonen på nettsida si. LNK har henta inn tala frå Grunnskolens informasjonssystem (GSI). Tala viser at til saman 12,96 prosent av elevane frå første til tiande klasse hadde nynorsk som hovudmål i skuleåret 2010/2011. Det er ein nedgang på 0,22 prosent frå i fjor og 0,39 prosent frå skuleåret 2008/2009. Etter Sogn og Fjordane er det Møre og Romsdal som ligg høgast på statistikken. Her har 52,5 prosent av elevane i år nynorsk som hovudmål, mot 53,2 prosent i fjor. Hordaland kjem på tredjeplass med 39,7 prosent, mot 40,1 prosent i fjor. (NPK) Ny barnebok av Knut Hauge I samband med 100-årsjubileet for Knut Hauge har Kvitvella Forlag gjeve ut Lasse frå Lærdal, eit gjenoppdaga bokmanus av Knut Hauge. Ein eventyrroman for barn i alle aldrar. Kr 199,-. Kjøp i bokhandelen eller bestill via eller frå Kvitvella Forlag, 2910 Aurdal, tlf Nyhende! Kr 198,- (pluss porto kr 27,-) HISTORISK NYNORSK: Bak tredjeklassingane som går studiespesialisering, ser vi to av veggavisene som har blitt produserte dette skuleåret. Her er det gjort greie for fleire historiske hendingar og periodar. Det som gjer dei litt utanom det vanlege, er at dei er på nynorsk. Sitjande frå v.: Ida Marie Larsen, Marte Gravrok, lærar May Johanne Molund og Ingvild Myrvang. Bak frå v.: Marte Helgesen, Marie Grønvold, Gina Berg Fredheim, Therese Solvang, Marlene Myrlund, Tom-Erik Aarøen, Katrine Ursvik og Martin Jonassen. Ikkje alle i klassen var til stades då biletet vart teke. Foto: Kari Anne Skoglund/Nye Troms Historieprosjekt med meirverdi Historietimane fekk i år ein litt ny vri for tredjeklassingar som går studiespesialisering ved Bardufoss Høgtun videregående skole. Elevane har nemleg hatt lærebøker på nynorsk, og læraren har brukt sidemålet i undervisninga. Skriftlege oppgåver og prøver har dei levert med nynorske svar, og i alt av munnlege framlegg har dei nytta sidemålet. Nye innfallsvinklar Det har gått over all forventning, og vi har berre positive erfaringar med å ha nynorsk i historietimane. Det er viktig å ha nynorsk med nye innfallsvinklar, for det er eit fag vi blir fort lei av, seier Ingvild Myrvang. I staden for å bli meir lei sidemålet, har klassen blitt meir motivert for å løyse oppgåvene i både historie og nynorsk. Dette prosjektet er finansiert og støtta av nynorsksenteret ved Høgskolen i Volda. Motvillig i starten Læreboka er den same som tidlegare, men denne er skriven på sidemålet. Sjølv om elevane er nøgde med prosjektet i historietimane, var dei ikkje like positivt innstilte då tanken vart lansert. Vi diskuterte det på førehand, og dei gjekk litt motvillig med på prøveprosjektet. Men sidan har klassen vore motivert og positive til å ha nynorsk i historietimane, fortel lærer May Johanne Molund. Sjølv om dei fleste av oss har ein dialekt som er nærare nynorsk enn bokmål, så har vi ei automatisk dårleg innstilling til sidemålet, seier Gina Berg Fredheim. Mange vil nok kjenne seg igjen i skildringa om at det var ille å måtte skrive oppgåver på nynorsk. Men klassen gjekk med på prøveprosjektet, og alle elevane var positivt overraska over resultatet. Resultat i nynorsk Historielæraren er også klassen sin norsklærer. Ho fortel at gjennomsnittseleven opplever at nynorskkarakteren går ned frå andreklasse til tredjeklasse. Det er naturleg i og med at krava går opp, forklarer Molund. Men ikkje for denne klassen, og det synest læraren og elevane er artig å sjå. Vi har forbetra karakteren vår i nynorsk, og karakteren i faget har gått opp for dei fleste. No flyt det betre når vi skriv nynorsk, og fleire får betre karakterar i nynorsk enn bokmål, seier Marte Gravrok. Historietimane har framleis vore historietimar, og rettskriving har ikkje fått mykje merksemd. Det som har vore fint, er at sjølve faget har hovudfokuset, og ikkje rettskrivinga. Og det har vore motiverande å sjå at det har gitt resultat på nynorskoppgåvene, seier Marte Helgesen. Gjer det igjen Enn så lenge har ikkje skulen nokon planar om å vidareføre nynorsk i historietimane. Men dei har materialet dei treng med bøkene, og det er ikkje heilt utenkjeleg at dei blir tekne i bruk att. Avgangselevane oppfordrar fleire klassar til å ønskje seg historietimar med nynorskvri. Det har vore eit bra tiltak, og andre burde gjere det same og kanskje i fleire fag, seier Gina, og resten av klassen er heilt samd. KARI ANNE SKOGLUND/ NYE TROMS karianne.skoglund@nye-troms.no 4

5 Kringkastingsprisen til Norge Rundt-veteran NRK-profilen John Skien (66) fekk sist i april Kringkastingsprisen 2010 for sitt lange virke som nynorskbrukar i statskanalen, ikkje minst som bidragsytar til programserien Norge Rundt gjennom fleire tiår. I fire omgangar har han vore programleiar for programmet, og han har produsert over 170 innslag til programmet. Skien er ein del av ryggrada for nynorsk i fjernsynet, sa styreleiar Martin Toft, under prisutdelinga. Prisvinnaren har vore fast tilsett i NRK sidan Juryen peiker på at språket hans er «ein god, trygg og musikalsk nynorsk med klang frå Sør-Vestlandet». Eg set veldig pris på at juryen har funne ut at eg har snakka og skrive eit forståeleg norsk. Kall det gjerne nynorsk, kall det nynorsknært, kall det dialekt, kall det blandingsmål. Når du er fødd i Stavanger, flytter til Ølen som sjuåring og kjem tilbake til Stavanger som syttenåring, då blir du ein språkleg bastard, sa prisvinnaren sjølv då han takka for prisen, og streka under at han aldri har interessert seg for målsaka. Eg er ingen språkstridens general, som Einar Økland uttrykkjer det, sa Skien. (NPK) Foto: Hege Lothe Språkrådet lagar tilrådd norm Styret i Språkrådet stør framlegget til ny offisiell nynorskrettskriving, men vil samstundes lage ei eiga tilrådd norm. Det var eit samrøystes styre som slutta seg til innstillinga frå rettskrivingsnemnda på møtet i mai. Framlegget er no sendt til Kulturdepartementet for endeleg handsaming. I vedtaket heiter det at «Språkrådet sluttar seg på alle punkt til innstillinga frå rettskrivingsnemnda og rår til at Kulturdepartementet godkjenner framlegget til ny rettskriving for nynorsk med verknad frå 1. august 2012». Imponert Nemnda har først og fremst rydda og forenkla. Det gamle systemet med hovudformer og sideformer fell bort. Med denne reforma blir nynorsk normert på eigen grunn, utan omsyn til bokmål. Krafta og soliditeten i arbeidet til nemnda imponerer. Framlegget har fagleg tyngd og brei politisk legitimitet. Inga rettskrivingsreform i Noreg har vore betre fundert, seier styreleiar Ottar Grepstad i ei pressemelding. Lagar tilrådd norm 2012-normalen vil gjere det lettare å skrive rett, både for den røynde språkbrukaren og for den som er språkleg usikker. Rettskrivinga blir enklare, på mange punkt tydelegare, men ikkje så mykje strammare. Som det verbale språket nynorsk er, har det særleg mykje å seie at det no blir lettare å bøye verba rett, seier styreleiar Grepstad. Styret i Språkrådet er likevel noko uroa for at valfridomen kan bli for stor. Difor gjekk eit fleirtal i styret inn for at Språkrådet skulle utarbeide ei tilrådd norm som kan gjere det lettare for mange å skrive regelrett og stilsikkert. Denne norma skal ikkje markerast på noko vis i ordbøker, men vere digitalt tilgjengeleg hjå Språkrådet. Dette skal ikkje gå ut over den individuelle valfridomen eller den regionale krafta i nynorsk, men gi ein ferdig pakke og eit trygt kvalitetstilbod for alle dei som ønskjer eller treng det, seier Grepstad. ENDELEG I MÅL: Ottar Grepstad takkar for vel utført arbeid. Frå venstre: Aud Søyland, sekretær for rettskrivingsnemnda; Ottar Grepstad, styreleiar i Språkrådet; Grete Riise, leiar i rettskrivingsnemnda. Foto: Språkrådet Nytt hierarki Endre Brunstad, førsteamanuensis i nordisk fagdidaktikk ved Universitetet i Bergen og medlem av fagrådet for normering og språkobservasjon i Språkrådet, er overraska over styrevedtaket om «tilrådd norm». Eg trudde at poenget med heile rettskrivingsprosessen var at hierarkiet i nynorskrettskrivinga skulle vekk. Brunstad har samstundes forståing for sjølve ideen. Mange av dei store tekstprodusentane er plasserte i Oslo, dvs. i eit bokmålsområde, og når det vert opp til dei å avgjere normvalet, kan ein tenkje seg at tradisjonsformer som "stikk seg ut", vil tape for bokmålsnære former. Ein måte å unngå det problemet på, er å innføre eit hierarki i rettskrivinga. Kva er skilnaden på ei slik smal norm og det systemet ein tidlegare hadde med hovudformer og sideformer og ein læreboknormal? Skilnaden treng ikkje å vere så stor, sjølv om den tilrådde norma skal vere eit såkalla «tilbod». Det ser ut til at norma er tenkt å svare til læreboknormalen, men ein uhyre trong variant av den. I pressemeldinga heiter det faktisk at der ikkje skal vere valfridom i «tilrådd norm», men sjølve styrevedtaket går ikkje så langt. Kva så som skal vere prinsippgrunnlaget for ei så trong norm, er heller uklårt. Det er òg uklårt kven som skal fastsetje prinsippa. Det reiser i sin tur problemstillingar som gjeld den politiske legitimiteten til den vidare prosessen. Sjølve nemningsbruken er elles sjølvmotseiande, for alle normer er i prinsippet «tilrådde». Skulle resten av norminventaret vere «frårådde normer»? Gjennomslagskraft Trur du at Språkrådet greier å «stimulere flest mogleg offentlege institusjonar, produsentar av digitale språkreiskapar, forlag og aviser og andre viktige normagentar til å bruke norma» som det står i styrevedtaket? Fyrst må departementet eventuelt seie ja, og det er ikkje sikkert. Det er dessutan usikkert kva målrørsla meiner. Elles er det uklårt korleis norma skal formidlast. Ein kan vanskeleg tenkje seg at norma skal kunne brukast dersom ho berre finst som eit dokument med opplisting av former, og ikkje eksisterer i form av ei ordliste. Styret opnar samstundes opp for bruk av norma i digitale verkty, og det vil bl.a. seie retteprogram. I prinsippet vil eg tru at ei «tilrådd norm» kan ha gjennomslagkraft i statsforvaltinga i og med at det er tilrådingar frå statens eige språkorgan med departemental godkjenning. Eit departementalt «bør» er som kjent ikkje som andre «bør». KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no Lanserer Aasen kommune Dersom Ørsta og Volda slår seg saman, bør dei vurdere å ta namnet Aasen kommune, meiner Møreforsking og Telemarkforsking. I slutten av mai fekk kommunane overlevert ein rapport frå dei to forskingsinstitusjonane. Ifølgje Møre-Nytt går dei der langt i å argumentere for Aasen kommune, i staden for å ta namnet til ein av kommunane eller slå dei saman til Ørsta Volda eller Volda Ørsta. Aasen skal ha kome opp i gruppesamtalar med tilsette i kommunane og har vorte positivt motteke. Namnet ber preg av ein kommunal profil der nynorsk skrift og skriftkultur vil stå sentralt. Volda og Ørsta har alt ei slik nasjonal særstilling i dag, skriv forskarane. Rapporten viser at ei samanslåing vil gje eit betre tenestetilbod til innbyggjarane, og ein samanslått kommune vil utgjere ei sterkare regional røyst. Men det vil vere lite økonomisk vinst ved å slå saman kommunane. (NPK) Ny direktør før sommaren Styret i Det Norske Samlaget håpar å tilsetja ny direktør i forlaget før sommarferien. Me er no midt i prosessen, men me håpar å bli ferdige før sommaren, seier styreleiar Kristin Bjella til Nynorsk pressekontor. Ho vil ikkje seia kor mange kandidatar styret har å velja mellom, men seier at styret har «ein god prosess». Samtidig med at forlaget lyste etter ny forlagsdirektør, blei det òg lyst etter ny forlagssjef for litteratur. Kven som blir tilsett i denne stillinga, blir først avgjort etter at ein ny forlagsdirektør er på plass. Me ønskjer at den nye forlagsdirektøren skal få vera med på dette, difor ser me for oss ein totrinnsrakett: først tilsetjing av forlagsdirektør og så forlagssjef, seier Bjella. (NPK) SNART: Styreleiar Kristin Bjella vonar ny direktør i Samlaget er på plass til sommaren. Foto: Margunn Sundfjord, NPK 5

6 Alt anna enn skriftleg På landsmøtet til Høgre vedtok partiet å arbeide for valfritt sidemål i ungdomsskulen. Elisabeth Aspaker, utdanningspolitisk talskvinne i Høgre, svarar på kvifor. Er dette no den offisielle politikken til Høgre? Det er usemje om dette i partiet og det er ei ærleg sak, og det som er programfesta i dag er at partiet skal arbeide for at sidemålsundervisninga skal gjerast valfri i den vidaregåande skulen. Det vil nok difor kome eit nytt ordskifte om dette i samband med programarbeidet til stortingsvalet. Men eg trur at det er utenkjeleg at partiet skal snu i dette spørsmålet. Det toget trur eg er gått. Var det bakgrunnen for vedtaket? Hovudargumentet vårt er at norske elevar slit med å skrive hovudmålet sitt godt. Me trur det ville ha vore betre om dei kunne få lov å konsentrere seg om hovudmålet skriftleg. Det betyr ikkje at ein skal ta vekk sidemålet, noko som i dei fleste tilfella vil seie nynorsk.. Me har heile tida vore klåre på at sidemålet ikkje skal svekkjast. Me ynskjer meir litteratur, større vektlegging av språkhistoria og av kulturarven. Då Høgre la fram Kunnskapsløftet, gjekk me inn for at elevane skal lære seg to obligatoriske framandspråk, der det skulle vere ei munnleg språkopplæring. Det er den tenkinga me vil overføre til norskfaget. Det er heller ingenting i vegen for å gje nynorsk litteratur og saksprosa større plass i skulen, t.d. ved å ha nynorske lærebøker i eit anna fag. Då trur eg at elevane ville fått eit anna forhold til nynorsk, og fått det meir inn under huda. Samstundes bør litteraturdelen i norskfaget styrkjast og då særleg med tanke på nynorsk litteratur. Eg trur det er viktig å skape ein goodwill for nynorsk, at bokmålselevane les og blir kjende med språket, men at det er dei elevane som har det som hovudmål, som skal bere dei kvalitative sidene ved nynorsken vidare. Eg har sjølv vore lærar i ungdomsskulen og snakkar mykje med tidlegare kollegaer, og eg er overtydd om at ein ville ha gjort nynorsken ei stor teneste om ein kunne unngått mykje av den kranglinga med elevane om kvifor dei skal lære seg to skriftspråk. Vil ikkje dette få konsekvensar for korleis språklova blir handheva? Blir det ikkje vanskeleg å krevje at dei som skal arbeide i t.d. statsforvaltinga skal kunne skrive både nynorsk og bokmål om dei aldri har vore borti nynorsk? Den føresetnaden blir jo heilt feil. Eg trur det er fullt mogleg å lære seg ganske mykje nynorsk ved å lese det, ved å høyre det og ved å bli kjent med det, utan at ein har lært seg bøying av verb. Om du får behov for å kunne det skriftleg i ein framtidig jobb, så må ein lære seg det på same måten som ein lærer seg andre fag ein treng i ulike jobbar. Det må vere råd å plukke opp faget når ein treng det. Den største utfordringa er likevel dei svakaste elevane. PISAundersøkingane syner jo at det er ein stad mellom femten og tjue prosent av elevane som har problem å ordleggje seg godt og med rett språk sjølv i hovudmålet sitt. Har det skjedd noko i med elevane sine evner til å lære seg to språk dei siste åra, eller er dette noko de meiner har vore slik heile tida? Det er ikkje godt å seie, sidan me ikkje har hatt slike undersøkingar tidlegare. Men om du går inn i skulen og høyrer med lærarar som har vore i skulen i fleire tiår, så vil dei nok seie at problematikken kring sidemålsopplæringa alltid har vore der. Eg har jo god kontakt med dei tidlegare kollegaene mine, og dei er like i stuss over denne øvinga. Spørsmålet er om ikkje me skal bruke ressursane på ein annan måte enn å tru at det er sidemålsundervisninga som skal redde nynorsken. Vil ikkje eit slik vedtak som de gjorde på landsmøtet gjere det endå vanskelegare for lærarar å argumentere for kvifor elevar skal lære seg nynorsk? Fyrer ein ikkje berre oppunder den skepsisen som er i skulen? Eg opplevde ikkje at ordskiftet på landsmøtet var eit spy-norsk-ordskifte. Det tek eg avstand frå, det er ikkje det me vil. Men eg trur det er viktig for nynorsken sin status i det norske samfunnet at fleire får ei meir positiv haldning til språket. Det trur eg ikkje er råd å få til slik faget blir undervist i dag. Eg trur ikkje at framtida til nynorsk ligg i at bokmålselevane skal lære seg å skrive språket. Eg har forståing for dei som Eg trur det er viktig å skape ein goodwill for nynorsk. spør kvifor me skal beherske to parallelle norske skriftspråk når me lever i den verda me lever i, der det er mykje viktigare, for t.d. norske arbeidsplassar, at me heller lærer oss eit framandspråk til. Uansett kva yrke ein endar opp med, så møter ein t.d. arbeidsmanualar på tysk eller engelsk. Så eg trur me må vurdere korleis me innrettar norskundervisninga i samsvar med den verda me lever i. SIDEMÅL: På landsmøtet til Høgre i mai vedtok partiet ein storresolusjon om skule, inkludert eit punkt som seier at partiet skal arbeide for å «innføre valgfritt sidemål i ungdomsskolen». Setninga var ikkje med i det originale framlegget til resolusjon, men vart fremja på landsmøtet av stortingsrepresentant Linda Cathrine Hofstad Helleland. Framlegget var vedteke med 164 mot 87 røyster. Det kan ein jo vere samd i. Men det er ikkje mange år sidan det var vedteke ei stortingsmelding om språk, der ein la vekt på at det uansett var viktig å ta vare på norsk språk. Dei elevane som ynskjer å lære seg nynorsk, skal sjølvsagt få lov til å gjere det. Trur du at det er nokon bokmålselevar som kjem til å velje å ha nynorsk som sidemål? Kvifor skulle det ikkje vere det? Av di dei i mange år har fått høyre at dei ikkje har bruk for det. Du nemnde jo sjølv at mange lærarar har vanskar med å argumentere for kvifor elevane skal lære seg nynorsk. Den nynorskundervisninga du skisserer, reduserer jo nynorsk til eit kulturemne, meir enn at det er eit levande språk og eit verktøy. Hadde det vore slik at me gjekk inn for å fjerne språket heilt, så hadde eg forstått reaksjonane. For flinke elevar trur eg ikkje at nynorsk er noko problem. Men for mange andre elevar så trur eg at dette kan vere utslagsgjevande for at dei greier å meistre hovudmålet sitt skikkeleg. Er dette eit inntrykk du har, eller finst dei ei undersøking som stadfestar dette? Dette seier jo lærarar som står framføre klassane, og dette har jo eg opplevd sjølv. Me skjerma jo dei svakaste elevane frå å lære seg eit ekstra språk som dei overhovudet ikkje beherska. Forstår du redsla for at ei slik tilnærming til faget kan føre til at nynorsk mister statusen sin som nasjonalt språk? Det forstår eg ikkje. Med dei føringane som m.a. er lagde i Språkmeldinga, så er det ingen tvil om at den posisjonen nynorsk har i det norske samfunnet er spikra fast. Den posisjonen blir halden i hevd ved at ein gjev nynorsk ein stor plass i norskfaget, berre med unnatak av det skriftlege. Eg trur den redsla er overdriven og at ein har ei overdriven førestilling om kva nivå nynorskkunnskapane til elevane som kjem ut av den vidaregåande skulen faktisk har. Forvaltinga må ha eit høgare krav enn den knotenynorsken som mange elevar kan når dei går ut av skulen. Men kven sin feil er det at elevane ikkje kan god nynorsk? Er det dei sjølve, faget eller lærarane som sviktar? Eg trur det har noko med haldningar å gjere. Elevane blir møtt med to parallelle norske språk og ein skjønar ikkje kvifor det er slik. Eg tru at det påverkar kor mykje krefter ein legg inn i arbeidet. Flinke elevar greier dette fint, og kjem gjerne ut med minst like god karakter i sidemålet som dei har i hovudmålet. Men problemet er den gemene hop. Det er sikkert råd å få ut statistikk på dette, å sjå kor mange elevar som har dårlegare karakter i nynorsk som sidemål enn hovudmålskarakter. Det studentar på lærarskulen i Oslo kvir seg mest til, er å skulle undervise i nynorsk som sidemål. Er det av di dei kjenner seg fagleg svake eller er det av di dei reknar med å møte ein motvilje mot faget? Det kan sjølvsagt vere at dei Skuffa over vedtaket TIDLEGARE: Det er viktig at elevane byrjar med nynorsk endå tidlegare i skulen. Tidleg start gjer det lettare å lære eit anna språk, seier Arne Hjeltnesog Olin Johanne Henden. Foto: Jan Nik. Hansen Det kan ikkje bli for mykje språk i skulen, seier Arne Hjeltnes, sentralstyremedlem i Høgre. På landsmøtet i Høgre i mai talte han engasjert for å halde på obligatorisk sidemål i ungdomsskulen. Han er på besøk hos Gloppen Høgre. Der møter han også Olin Johanne Henden som er andrekandidat til fylkestingsvalet i Sogn og Fjordane i september. Begge to var utsendingar på landsmøtet i mai. Der handsama utsendingane ein såkalla storresolusjon om skule. I denne resolusjonen vart det gjort framlegg om også å gjere undervisninga i sidemål i ungdomskulen valfri. Frå før har Høgre programvedtak på at dei ynskjer å fjerne den obligatoriske sidemålsundervisinga i vidaregåande skule. Overraska Denne striden i Høgre går igjen i mange parti. Det er ei motsetning langs ein sentrum-periferiakse og langs ein kulturakse, seier Arne Hjeltnes. Var du overraska over vedtaket på landsmøtet? Eg vil seie det slik: Eg vart overraska over kor mange som var på mi side. Resultatet viste 164 mot 87 røyster, og det vil seie at om lag 30 prosent var samde med oss. Det gjev håp. Det er langt fleire enn dei som har nynorsk som hovudmål, seier Hjeltnes. Vi vart veldig skuffa over vedtaket, seier Henden, som representerte Sogn og Fjordane Høgre på landsmøtet. Henden og Hjeltnes fortel at sjølve saka kom bardus på. Vedtaket var ikkje resultat av ein lang prosess i partiet. Resolusjonen vart lagt fram laurdag, og sundag skulle saka avgjerast. Truleg vil 6

7 IKKJE GRAMMATIKK, TAKK: Eg trur det er fullt mogleg å lære seg ganske mykje nynorsk ved å lese det, ved å høyre det og ved å bli kjent med det, utan at ein har lært seg bøying av verb, seier Elisabeth Aspaker, utdanningspolitisk talskvinne i Høgre. Foto: Høgre/CF-Wesenberg kjenner seg usikre reint fagleg, men det kan og vere at dei hugsar attende til sin eigen skulegang. Det er sikkert todelt det der. Men då går jo haldningane i arv, og nynorsk blir nesten som ei arvesynd ein aldri kjem i frå. Ein kjem jo ikkje unna den fundamentale problemstillinga om kvifor elevane skal lære seg to skriftspråk så lenge alle i Noreg skjønar begge språka. Vegen til eit levande nynorsk språk går gjennom dei som har det som hovudmål og som veks opp i dei områda av landa der språket er rotfest. Det er dei som er dei fremste til bere kvaliteten vidare. No blir det færre og færre av dei som har nynorsk som hovudmål. Ja, bli det det? Ligg det ikkje nokolunde stabilt på om lag tretten prosent? Jo, men der ein har opna for valfridom, ved at elevane kan velje hovudmål ved overgangen til den vidaregåande skulen, der ser ein at mange fell i frå. Særleg ser ein dette i randsonene. Nynorskbrukarar er ikkje ein eigen etnisitet, det er ikkje noko ein fell attende på. Det er ei politisk avgjerd at me skal ha to språk her til lands, og spørsmålet er korleis ein legg best til rette for det. Då må ein jo sjå nærare på tiltak som kan rette på dette, korleis ein kan setje inn ekstraordinære midlar i dei delane av landet der dette er eit problem. Men det å påtvinge elevane skriftleg nynorsk i resten av landet, er ikkje det som reddar nynorsken. Blant dei fylka der nynorsken står sterkt, er òg fylke med auke i folketalet. Så eg vil ikkje spå at talet på nynorskelevar vil gå ned. Og så må me sjå nærare på kvifor elevar vel vekk nynorsk når dei kjem på den vidaregåande skulen, det burde vore mogleg å forske seg til. Eg blir litt skeptisk når du no snakkar om forsking og stimulering. Kva konkrete framlegg tiltak har Høgre for å styrkje nynorsken sin posisjon i skulen? Oppgradere litteraturdelen, lese meir og ta nynorsken inn i andre fag. Det trur eg vil gje bokmålselevar eit heilt anna forhold til språket og det blir ikkje lenger ein sidedisiplin i norskfaget. Mange av bokmålselevane høyrer nok ein del nynorsk, men ser det knapt på trykk. Eg skulle gjerne sett at me hadde ei meir liberal presse som var meir open, og at det var råd å skrive på den målforma ein sjølv ville i t.d. Dagbladet, VG og Aftenposten. Er de opne for dette, eller vil de arbeide for det? Me må tenkje heilt nytt. Nynorsk må bli ein meir naturleg del av kvardagen for store delar av ålmenta, og ingen har noko har noko å tape på dette, alle minst nynorsken. Det er eg overtydd om. Kva tykkjer du om dei som seier «om sidemålet skal bli valfritt, skal algebra bli valfritt òg»? Hadde me hatt to matematikkfag, så kunne me sikkert hatt den diskusjonen. Men norsk er vel berre eitt fag? Ja, eller to skriftspråk då. Me har ikkje to typar algebra, me har ikkje bokmålsalgebra og nynorskalgebra. Forstår elevane kvifor dei må ha algebra? Det er sjølvsagt ei utfordring i mange fag. Dei fleste skjønar at dei må lære seg matematikk og engelsk, men mange har problem med å skjøne kvifor dei skal lære seg to skriftspråk. Det vil jo sikkert gjelde for dei som har bokmål som sidemål òg. Nynorskelevar blir eksponerte for bokmål på ein heilt annan måte og er i praksis tospråklege. Ja, men det treng ikkje bety at dei må skrive det. Du kan jo opparbeide kunnskapar med å lese og høyre eit språk. Det er slik me har tenkt når me har gjort framlegg om eit ekstra framandspråk i grunnskulen. Ein skal lære språket å kjenne, utan at det er naudsynt å skrive det. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no spørsmålet om valfritt eller obligatorisk sidemål verte eit emne ved handsaminga av stortingsvalprogrammet om to år. Ikkje gjennomtenkt Hjeltnes og Henden meiner at dette vedtaket ikkje er godt nok gjennomtenkt. Dette vedtaket er heilt klart ei lettvint løysing. Eg meiner det kan få parodiske konsekvensar. Og eg trur ikkje det er fullt så lett å setje det ut i livet som tilhengjarane vil ha det til, seier Hjeltnes. Ei anna side ved vedtaket er at nynorskelevar skal kunne velje vekk bokmål. Skal ein då kunne bruke nynorsk i alle samanhengar, også på redaksjonell plass i VG og Dagbladet? spør Henden. Kunnskapsparti Det er viktig for meg å seie at Høgre er eit kunnskapsparti. Resolusjonen heiter jo også «Kunnskap i skolen», og då vert det feil at vi skal gå imot at elevane skal få meir kunnskap. Vi seier i same resolusjon at vi vil at elevane skal lære eit andre framandspråk i grunnskulen, og dersom vi meiner at dei greier det, så må vi også tru at dei kan lære nynorsk, seier Henden. Eg likar heller ikkje prinsippet med å ta vekk kunnskap sjølv om eg ser at det kan vere vanskeleg for elevane å lære nynorsk dersom dei trur dei ikkje får bruk for det, seier Hjeltnes. Spennande Mange elevar tykkjer det er kjedeleg å lære nynorsk. Både Hjeltnes og Henden er opptekne av at faget må vere noko anna enn pugging og grammatikk, og at fornyingsarbeid i skulen er viktig. Eg reiser mykje rundt på skulane, og eg møter mange lærarar og elevar som tykkjer nynorsk er vanskeleg å arbeide med. Men eg meiner det er mykje som kan gjerast med faget for å få det meir humørfylt. Og det er mange flinke nynorske forfattarar som skulle vore endå meir brukte, smiler Hjeltnes. Han legg til at det er viktig at elevane møter nynorsk tidleg. Det er viktig at elevane byrjar med nynorsk endå tidlegare i skulen. Tidleg start gjer det lettare å lære eit anna språk, seier han. I fjor sommar var eg i ein landsby i Zambia. I den landsbyen hadde dei sju språk. Når dei greier det, då bør vi greie å handtere nynorsk og bokmål her i landet, legg Henden til. HEGE LOTHE Milevis unna UiO oppfyller ingen av Språkrådet sine krav til bruk av nynorsk, melder studentavisa Universitas. Det er ikkje noko nytt at UiO bryt mållova. Vi er likevel veldig skuffa. Det er dumt for studentane at det ikkje oppfyller krava, og lover er jo til for å bli fylgde, seier Tina Fauskanger, leiar i Studentmållaget i Oslo. Berre 2 av 115 dokument som UiO rapporterte inn til Språkrådet i 2010 låg føre på båe målformer. UiO greidde heller ikkje å nå opp til nokre av dei andre krava i mållova. 7

8 Nynorsk litteraturpris til Jan Roar Leikvoll «Leikvoll er ein av dei dristigaste og mest interessante forfattarane i norsk samtidslitteratur», skriv juryen i grunngjevinga for Nynorsk litteraturpris Jan Roar Leikvoll fekk prisen for boka Fiolinane som er gjeven ut på Samlaget. Det er Noregs Mållag, Det Norske Samlaget og Det Norske Teatret som står bak prisen. Han vart fyrste gong delt ut i 1982 og er på kroner og eit diplom. Juryen har vore Vidar Lund og Margunn Vikingstad. Leikvoll kom til opninga av landsmøtet og tok i mot prisen. Han vart veldig glad for tildelinga. Landsmøtet Sullikt landsmøte i I Sand i Suldal fekk 160 utsendingar og gjester oppleve eit av dei mest vellukka landsmøta på mange år. Det var god stemning, men også skarpe, viktige ordskifte. Vegard Markhus ynorsk Barnelitteraturris til Vegard Markhus Vinnaren av Nynorsk barnelitteraturpris for 2010 vart Vegard Markhus for boka Timothy mister seg sjølv! Han har både skrive og illustrert boka som er gjeven ut på Aschehoug forlag. I grunngjevinga står mellom anna dette: «Juryen for Nynorsk barnelitteraturpris har i år oppdaga ei perle av ei biletbok. Det er forfattaren si andre bok, og han har laga eit surrealistisk univers som er stringent logisk og burlesk på same tida.» Juryen for Nynorsk barnelitteraturpris har vore Anne Marit Godal, Eva Westvik og Ketil Kolstad. Det er Noregs Mållag som deler ut prisen på kroner, og Vegard Markhus kom sjølv til Suldal for å ta i mot prisen. Stipend til Paleologos og Mariell Øyre Noregs Mållag har med støtte frå Kulturdepartementet delt ut to nynorskstipend, kvart av dei på kroner. Dei to stipenda gjekk i år til Andreas Paleologos og Mariell Øyre. Tanken med desse stipenda er at dei skal få nynorsk i bruk på område der han ikkje har så stort spelerom frå før. Andreas Paleologos får stipendet for å utvikle vidare mu- Mållagsleiaren og stipendmottakar Andreas Paleologos. Foto: Kjartan Helleve Foto: Eirik Svela sikkteaterfram- syninga Det beste eg veit, og sende henne på turné. Me har tru på dette prosjektet. Det syner fram nynorsken på ein ny og spanande måte som er retta mot eit særs viktig publikum nemleg små barn. Framsyninga er leiken, levande og moderne, seier Håvard B. Øvregård, leiar i Noregs Mållag. Mariell Øyre har lenge fått mykje merksemd for bloggen sin «Hjartesmil». Ho får stipend for å lage Hjartemagasinet, som er eit magasin basert på bloggen «Hjartesmil». Hjartesmil-bloggen er populær og stadig å finne på oversyna over dei mest lesne bloggane i landet. Magasinet presenterer mellom anna stoff og bilete frå eit knippe av dei mest lesne bloggarane i Europa innanfor den sjangeren «Hjartesmil» tilhøyrer. Den glansa vekebladog magasinverda har sakna nynorskrøyster. Med det brennande engasjementet for å nå ut har prisvinnaren slege den fyrste kilen inn i bokmålsmonopolet som har prega denne sjangeren. Noregs Mållag vonar at den kilen står djupt og støtt, seier Øvregård. Den nye målstriden handlar ikkje berre om norsk språk i Noreg, men også om minoritetsspråk og framandspråk. Djupast sett dreier det seg om å verdsetje språk, fleirspråkskunnskap og det at vi lever i eit fleirspråkleg samfunn, sa Håvard B. Øvregård i leiartalen til landsmøtet. Språkglede Målsaka er heilt avhengig av språkgleda. Gleda i å lære språk er ein av våre beste medspelarar. Mange foreldre er språkfiendar. Vaksne trur gjerne at ungar lærer like tregt som dei sjølve. Og så fôrar dei ungane med negative språkhaldningar, sa Øvregård, og kom også inn på kor viktig dette er i sidemålsordskiftet. Sidemålsordskiftet handlar om drap på gleda i å lære språk. Ei sjølvoppfyllande førestilling om elevane si manglande interesse for sidemål, som i dette ordskiftet konsekvent tyder nynorsk, reduserer evna og viljen elevane har til å lære både nynorsk og bokmål i skulen. Rettskrivingsdebatt Det var fleire spennande debattar, men det var saka om framlegg til ny nynorskrettskriving som fekk mest merksemd. Styret i Noregs Mållag hadde levert høyring til rettskrivingsnemnda i februar, basert på landsmøtevedtaket frå Styret bad difor landsmøtet om ikkje å fatte vedtak i saka. Fleire var usamde med styret i dette. I dei utsende landsmøtepapira hadde Arvid Langeland, leiar i Voss Mållag, utforma eit framlegg som opna slik: Framlegget til ny rettskriving for det nynorske skriftmålet opnar i urovekkjande grad for tilnærming til eller reint samanfall med bokmål. Det er ikkje vorte ei tydeleg, enkel og stram norm. Noregs mållag bed difor om at framlegget vert gjennomgjenge på nytt, heitte det i framlegg til vedtak. Mange ulike syn Det var fleire som var sterkt kritiske til framlegget til nemnda, men det var mange som tvilte på om det var rett å byrje prosessen ein gong til. Astrid Myhre, leiar i Aust-Agder Mållag, ynskte å avvise framlegget til rettskriving. Men hennar utgangspunkt var at ho var usamd i at nemnda gjorde framlegg om å ta ut fleire bokmålsnære ord som er viktige for nynorsken lokalt på Agder. Også Margit Ims, frå Bø Mållag i Telemark, ytra seg kritisk til nemnda si innstilling til ny rettskriving, med bakgrunn i at ordtilfanget som det er naturleg å bruke i austlandsnynorsk, vert teke vekk. Spennande røysting Siste dag var det knytt stor spenning til RØYSTING: Det var knytt stor spenning til utfallet av røystingane om rettskrivinga i nynorsk. Her røystar mellom andre Marie Morken og Kari Pedersen frå Meland Mållag og Arvid Langeland og Lars Kvamsdal frå Voss Mållag. Foto: Hege Lothe røystinga i saka. Det skulle no røystast over fleire framlegg, og det var 124 røyster i salen. Fyrst var det røysting for framlegget frå Voss Mållag, som vart sett opp mot eit framlegg frå Sigbjørn Hjelmbrekke: Landsmøtet i Noregs mållag ynskjer å oppretthalda skiljet mellom hovudformer og sideformer. I denne røystinga fekk Voss Mållag 48 røyster og Hjelmbrekke sitt framlegg fekk 25 røyster. I neste røysting vart framlegget frå Voss Mållag sett opp mot eit framlegg frå Astrid Myhre og Vegard Sætervadet: Landsmøtet avviser rettskrivingsnemnda sitt forslag til ny nynorsk rettskriving og bed om ny gjennomgang av nynorsknorma. I denne røystinga fekk Voss Mållag 52 røyster og Myhre/Sætervadet fekk 14. Resten var fråhaldne. Deretter vart framlegget frå Voss Mållag sett opp mot eit framlegg frå Rogaland Mållag: Framlegget til ny rettskriving for det nynorske skriftmålet opnar i nokon grad for tilnærming til eller reint samanfall med bokmål, men Noregs Mållag aksepterer at ein viss grad av valfridom må verta oppretthalden for at nynorsk framleis skal kunna ha ei brei, geografisk utbreiing. I denne røystinga fekk Voss Mållag 48 røyster og Rogaland Mållag 78 røyster. Deretter vart det eit lengre ordskifte om røysterekkjefølgja. Resultatet vart at framlegget frå Rogaland Mållag vart sett opp mot framlegget frå styret om ikkje å vedta noko. I denne røystinga var det 51 som ikkje ville vedta fråsegna og 49 som ville vedta henne, og resten var fråhaldande. Dermed valde eit fleirtal på landsmøtet ik- 8

9 Foto: Aschehoug Målpris til Yngvar Andersen Årets prisvinnar er kjend for å vere glad og positiv. Du har knapt sett han utan at eit varmt smil har lyst mot deg. Ein perfekt ambassadør for nynorsk, seier Håvard B. Øvregård, leiar i Noregs Mållag. Yngvar Andersen starta opp treningssenteret Mykjemeir i Oslo i Han valde medvite å bruke nynorsk i næringsverksemda si. Nettsidene har nynorsk som standard men dei som absolutt vil, kan velje å få teksten på bokmål. Seinare har han blitt eit kjent andlet som treningsekspert i NRK-programmet Puls, der han bruker eit ledig, konkret og godt språk. Andersen fekk målpris frå Luster Mållag i 2008 og målpris frå Sogn og Fjordane Mållag tidlegare i år. Han var ikkje til stades for å ta imot prisen, men sende ei videohelsing som vart synt fram i landsmøtesalen. Suldal 6på landsmøtet: Korleis er det å vere på landsmøte i Mållaget? Randi Einrem, Vefsn Mållag: Det er kjekt å kome på landsmøte i Mållaget. Det er mange oppglødde folk som gjev ny inspirasjon. Gry Folkvord, Odda Mållag: Det er veldig kjekt å vere på landsmøtet i Noregs Mållag. Dette er mitt aller fyrste landsmøte, og eg har møtt mange interessante folk og vi lærer mykje. Det er veldig god stemning og folk er veldig imøtekomande. Og så er det kjekt å få møte litteraturprisvinnarane, og eg tykte landsmøtetalaren Margareth Sandvik kom med mange gode konkrete tips. Øystein A. Vangsnes, Tromsø Mållag: Eg er på landsmøte for aller fyrste gong og eg tykkjer det er veldig interessant og kjekt. Bodil Vinjevoll, Målselv Mållag: Det er veldig viktig å møte resten av organisasjonen. Både knyte kontaktar og snakke med folk. Spesielt for oss som er så langt vekke. ØVST TIL HØGRE: Valdresingar på landsmøtet. Frå venstre Margunn Søyland, Bjørn Karsrud, Aud Søyland, Ingunn Kompen og Karen Marie Kvaale Garthus. MIDTEN: God tone mellom Karstein Bjørge i Sotra Mållag og Astrid Olsen i Bergen Mållag. NEDST: Frå venstre: Kristin Birkenes, Studentmållaget i Kristiansand, Sara Marie Niday, SmiO, Tina N. Fauskanger, SmiO, Idun Lio, SmiK, Martin Årseth, SmiB, Helene Urdland Karlsen, SmiB, Odin H. Omdal og Martine Rørstad Sand frå Studentmållaget i Bergen. Alle bileta: Hege Lothe kje å gjere eige vedtak i saka om rettskriving. Norskfaget Ei større fråsegn om norskfaget vart lagd fram frå styret til landsmøtet. I fråsegna blir det peika på at Noregs Mållag understrekar at norskfaget er det viktigaste faget i skulen, og meiner at meistring av språket er ein grunnleggjande dugleik som ligg til grunn for læring i alle andre fag. Norskfaget har òg ein viktig funksjon i å gje alle norske born eit felles språkleg utgangspunkt. Elevane skal verte medvitne om at det er to målformer her i landet, og alle elevar skal lære å lese og skrive både nynorsk og bokmål. Vi krev eit lyft for sidemålsopplæringa for dei med bokmål som hovudmål. Vi vil ha tidlegare start med sidemålsopplæring, sidemålsopplæring i andre fag enn norsk, eigen sidemålsdidaktikk og meir forsking på sidemålsundervisninga, seier Håvard B. Øvregård. Også eit treårig nytt arbeidsprogram vart vedteke. Tittelen på programmet er: Gjennom ord blir verda stor. I komande treårsperiode vil Mållaget leggje sterkare vekt på skulemål enn dei siste åra. Nytt styre, ny nestleiar Håvard B. Øvregård tok attval som styreleiar. Aud Søyland er tilbake som nestleiar, etter eitt års pause. Ho overtek etter Jens Kihl frå Oslo som vart ny styremedlem, og Terje Kjøde frå Ørsta rykkjer opp frå varaplass. Bente Riise og Helga Hjetland var ikkje på val og held fram i styret. 1. vara: Sigbjørn Hjelmbrekke, Bø i Telemark; 2. vara: Magne Heide, Kvæfjord; 3. vara: Marit Aakre Tennø, Luster og 4. vara: Reza Rezaee frå Oslo. Sosial samling Det kom heile 160 utsendingar og gjester til Ryfylke fjordhotell i Suldal. Då var det mållagsfolk i alle ledige senger i Suldal, og vel så det. Dette gjorde sitt til at det vart eit triveleg landsmøte, fortel Gro Morken Endresen, dagleg leiar i Noregs Mållag. Ho vart gledeleg overraska over kor mange som tok turen til Ryfylke. HEGE LOTHE hege.lothe@nm.no Marit Rommetveit Staveland, Time Mållag: Det er lenge sidan eg har vore på landsmøte sist. Eg tykkjer det er artig å treffe gamle kjende frå rørsla, men ekstra kjekt å treffe nye folk. Særleg kjekt er det at Noregs Mållag har valt å knyte landsmøtet opp mot Rasmus Løland-markeringa. Åsmund Lien, leiar i valnemnda: Det er alltid kjekt å kome på landsmøte i Mållaget. Eg fann ut at eg har eit jubileum. I år er det 40 år sidan eg var på mitt fyrste landsmøte. 9

10 Landsmøtet Målblome til Anne-Ma Eidhammer Anne-Ma Eidhammer var vanleg utsending på landsmøtet og var heilt ukjent med at ho skulle få tildelt målblome. Så då ho blei ropt fram av Håvard B. Øvregård, vart ho beint fram nesten mållaus. «Stø kravet om nynorsk undervisningsmateriell i alle fag til framandspråklege» Slik lyder oppropet som 50 ordførarar har samla seg bak i 2009, og som har vore viktig for å setje nynorskopplæring for vaksne innvandrarar på dagsorden siste åra, sa Håvard B. Øvregård. Målarbeidet er heilt avhengig av lokale eldsjeler og gode initiativ. Og av og til får slike lokale initiativ nasjonal verknad. Det var nyleg avgått Fråsegner vedtekne av landsmøtet i Noregs Landsmøtet i Noregs Mållag krev satsing på norskfaget Norskfaget er det viktigaste faget i skulen. Meistring av språket er ein grunnleggjande dugleik som ligg til grunn for læring i alle andre fag. Norskfaget har òg ein viktig funksjon i å gje alle norske born eit felles språkleg utgangspunkt. Elevane skal verte medvitne om det språklege mangfaldet vi har i Noreg, og alle elevar skal lære å lese og skrive både nynorsk og bokmål. Utfordringar i norskfaget Landsmøtet i Noregs Mållag merkar seg at det er eit stort ordskifte om norskfaget for tida, og ser at det er store utfordringar i norskfaget i dag. Mange elevar oppnår ikkje god nok kompetanse i nynorsk, og norsklærarane er under eit krevjande tids- og arbeidspress. Gjennom revideringar av læreplanen dei siste åra særleg gjennom Kunnskapsløftet frå 2006 har det kome fleire prioriterte område inn i norskfaget. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner at norskfaget framleis må vere eit danningsfag som skal gje elevane forståing for tospråksituasjonen i Noreg. Samtidig må det vere sjølvsagt at elevane får god lese- og skriveopplæring i nynorsk og bokmål. Vi er derfor kritiske til at norskfaget vert fylt opp av andre emne som tek tida frå den viktige opplæringa i basisdugleikane. Nynorsk som hovudmål Språklæring går ikkje føre seg i eit vakuum på skulen. Når elevar for det meste møter bokmål utanfor skulen, vert det vanskelegare for dei å tileigne seg god kompetanse i nynorsk uavhengig av kva hovudmål dei har. For elevar med nynorsk som hovudmål er det ekstra viktig å møte mykje nynorsk i skulen for å vege opp for bokmålsdominansen elles. Det er viktig å gjere desse elevane trygge i nynorsk for å unngå målbyte. Sidemålsopplæringa Landsmøtet i Noregs Mållag stør læreplanen si tydelege stadfesting av at elevane skal meistre både nynorsk og bokmål. Mange elevar med bokmål som hovudmål får ikkje tilfredsstillande opplæring i sidemålet sitt. Dette kan føre til at elevane ikkje får ei positiv meistringskjensle knytt til nynorsk, og at dei får ei negativ innstilling til vurdering i faget. Landsmøtet i Noregs Mållag krev eit lyft for sidemålsopplæringa for dei med bokmål som hovudmål. Elevane med nynorsk som hovudmål DET NYNORSKE BLIKKET: Unge blikk på landsmøtefesten. Frå venstre Janne Nygård, leiar i NMU, Maria Svendsen og Vebjørn Sture. Foto: Hege Lothe møter så mykje bokmål i dagleglivet at dei ikkje har det same behovet for sidemålsopplæring dei er i praksis toskriftspråklege utan særleg formell undervisning. Eit lyft for sidemålsopplæringa: Tidleg start Tidlegare start med sidemålsopplæring er ein god måte å gjere det lettare for elevane med bokmål som hovudmål å meistre nynorsk, og gjer at elevane får færre fordomar mot å lære det. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner: Kompetansemåla for 4. og 7. årstrinn i læreplan i norsk må endrast slik at læreplanen betre legg til rette for tidlegare start med sidemålsopplæring. Erfaringar med tidleg start med sidemålsopplæring må samlast inn og formidlast til andre skular. Det må gjennomførast forskingsprosjekt på tidlegare start med sidemålsopplæring. Eit lyft for sidemålsopplæringa: Bruk av nynorsk i andre fag enn norskfaget Det er i dei siste åra gjort mange positive sidemålsforsøk for elevar med nynorsk som sidemål, der ein gjennom å nytte nynorsk i andre fag enn norskfaget har gjeve elevane eit betre grunnlag for å meistre begge skriftspråka. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner: Skular bør nytte sidemål i andre fag enn norskfaget som eit verkemiddel for at elevane skal meistre både bokmål og nynorsk, og at regelverket for skulen må leggje til rette for dette. Erfaringar med bruk av sidemål i andre fag enn norskfaget må samlast inn og formidlast til andre skular. Det må gjennomførast forskingsprosjekt på bruk av sidemål i andre fag enn norskfaget. Eit lyft for sidemålsopplæringa: Utvikling av nynorsksdidaktikk Elevar med nynorsk som hovudmål har ein annan læringssituasjon og andre utfordringar enn bokmålselevar. Dette er i liten grad teke opp i lærarutdanninga og norskdidaktikken. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner: Éin eller fleire lærestader med lærarutdanning må få eit nasjonalt ansvar for å utvikle nynorsk didaktikk for hovudmåls- og sidemålselevar. Eit lyft for sidemålsopplæringa: Forsking på sidemålsopplæringa Det finst svært lite forsking på sidemålsopplæringa, trass i at ho er mykje debattert i det offentlege. Landsmøtet i Noregs Mållag vil at mindre synsing og meir forskingsbasert kunnskap skal liggje til grunn for sidemålsordskiftet. Det trengst kunnskap om gjennomføring av sidemålsopplæringa i skulen og korleis dette påverkar elevane sitt læringsresultat. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner: Det trengst meir forskingsbasert kunnskap om metodar og tidsbruk i sidemålsundervisninga, og lærarane sin kunnskap i og haldningar til sidemålet. Norsk i lærarutdanninga Lærarane sine norskkunnskapar er avgjerande for god norskundervisning i skulen. Landsmøtet i Noregs Mållag er i tvil om dei ulike lærarutdanningane legg til rette for og sikrar at framtidige lærarar har god nok kompetanse i nynorsk og bokmål. Tilbodet norsklærarane har om kurs og etterutdanning i nynorsk, står ikkje i høve til kva dei treng. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner: Det må undersøkjast i kva grad lærarutdanninga legg til rette for og sikrar at framtidige lærarar har god kompetanse i nynorsk og bokmål. God kompetanse i nynorsk og bokmål er også eit avgjerande krav for lærarar som ikkje skal undervise i norsk, fordi språklæring skjer i alle timar og i alle fag. Alle lærarar må få tilbod om kurs og etterutdanning i nynorsk. Vurderingsordningar Læreplanen og kompetansemåla skal styre opplæringa. Men i eit stort og omfattande fag som norsk har vurderingsordningane stor påverknad på korleis kompetansemåla vert prioriterte i opplæringa. Det er difor avgjerande at vurderingsordninga i norskfaget synleggjer kravet om at elevane skal meistre både nynorsk og bokmål. Landsmøtet i Noregs Mållag er ope for endringar i vurderingsordninga for norskfaget, men slike endringar skal ikkje svekkje kravet om skriftleg kompetanse i både nynorsk og bokmål slik det er slege fast i dagens læreplan. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner: Det må vere ei særleg vurdering av eleven sin kunnskap i sidemålet, både på ungdomsskulen og i studieførebuande vidaregåande opplæring. Vurderinga må vere gjennom eigen standpunktskarakter eller obligatorisk eksamen, eller helst båe delar. Elevar i studieførebuande vidaregåande opplæring må ha sidemål som ein del av norskfaget til og med det avsluttande året for å oppnå ein god nok kompetanse i språket. Forsøk i norskfaget Landsmøtet i Noregs Mållag støttar forsøk i norskfaget som er i tråd med læreplanmåla. Det må vere eit krav at slike forsøk vert dokumenterte undervegs og i etterkant, at erfaringane vert vurderte av kompetente fagmiljø, og at dokumentasjon vert gjord tilgjengeleg for andre skular og eksternt interesserte. Landsmøtet i Noregs Mållag meiner: Det er viktig med eit mangfald av forsøk i norskfaget. Forsøk i norskfaget må vere i tråd med gjeldande læreplanmål. Forsøka må dokumenterast, og dokumentasjonen må gjerast tilgjengeleg for eksternt interesserte. Erfaringar frå forsøk må i tillegg vurderast av kompetente fagmiljø. Tospråkssituasjonen I sidemålsordskiftet vert det stundom spurt om kvifor vi må ha to språk. Den norske språksituasjonen med to levande skriftspråk er ein styrke og ein ressurs for norske språkbrukarar. Gjennom å meistre nynorsk og bokmål i tidleg alder vert ein betre i norsk. Dette er ein styrke som elevar med bokmål som hovudmål i dag ikkje får ta full del i, på grunn av manglande prioritering av og for dårleg opplæring i sidemålet. Landsmøtet i Noregs Mållag ynskjer at det ikkje berre skal vere nynorskelevar som skal dra nytte av den norske språksituasjonen. 10

11 leiar i Vindafjord Mållag, og framleis styremedlem i Karmsund Mållag, som stod bak oppropet. Anne-Margrethe, eller Anne- Ma Eidhammer har sjølv vore vikarlærar for innvandrarar, og såg kor viktig dette var lenge før ordførarar og kommunale vaksenopplæringar såg alvoret. Tildelinga av målblomen var svært populær, og Anne-Ma Eidhammer fekk veldig applaus frå salen. Mållag på landsmøtet: Korleis har de arbeidd med barnehagekampanjen «Gjennom ord blir verda stor» og kva gjer de vidare? Skriftkulturen i kommunane I språkmeldinga (St.mld. 35, Mål og meining) og andre offentlege dokument står det tydeleg at styresmaktene har eit stort ansvar for å verne om jamstillinga mellom bokmål og nynorsk. Det skal leggjast spesielt til rette for at nynorsk blir meir reelt likestilt med bokmål. Ein rapport frå mars i år om målbruken i nynorskkommunane, viser at vi berre unntaksvis finn kommunar som set språkpolitikk på dagsordenen. Dei tek ikkje alvorleg nok at dei som kulturforvaltarar også har ansvar for skriftkulturen. Det er kommuneplanar for det meste, men skriftkulturen er gløymd i dei aller fleste kommunane. Mange kommunar gøymer seg bak den såkalla språknøytraliteten, som i praksis tyder sterk bokmålsdominans, sjølv i kommunar der nynorsk har stor plass i skulen, avisene, i lag og organisasjonar og elles i lokalsamfunnet. Mange kommunar overlet til dei tilsette å velje skriftmål. Slik kan det ikkje halde fram. Kommunane må ta ansvaret sitt som språkpolitiske aktørar. Til det treng dei støtte i form av midlar og kompetansebygging frå staten og frå sin eigen interesseorganisasjon, KS, og desse instansane må samstundes leggje press på kommunane om å ta oppgåva som språkpolitisk aktør på alvor. Landsmøtet i Noregs Mållag i 2011 meiner at kommunane må setje seg følgjande minimumsmål: Kommunane tek ansvar for å utvikle språkleg sjølvtillit til eigen skriftkultur og språkleg toleranse til andre sin skriftkultur. Kommunane må byggje opp medvit om skriftkulturen i kommuneadministrasjonen. Dei språknøytrale kommunane må vise at vi har ein tospråkleg skriftkultur ved å bruke begge målformene i ulike samanhengar. RØYSTING 1: Astrid Myhre stilte med røysteskilt nr. 33 og baby på armen. Foto: Hege Lothe FREMST: Helga Hjetland var på plass i landsmøtesalen. Foto: Hege Lothe Språknøytrale kommunar og nynorskkommunar må vidare: Bruke nynorsk i kommuneplanar, sakspapir, annonsar og utoverretta informasjon på nettsider og i brosjyrar. Leggje til rette for god målbruk hjå dei tilsette, td. ved å arrangere skrivekurset På sakslista, som LNK har utarbeidd. Ta ansvaret som skuleeigar ved å syte for: Allsidig og tidleg møte med nynorsk i barnehagen og skulen. Språket i skulen og kva læremiddel som blir skaffa. Korleis norskopplæringa blir gjennomført. Å fremje nynorsk i kulturarbeid og kulturarrangement. Staten må ta ei aktiv rolle for å sjå til at kommunane tek det lovpålagde ansvaret for å forvalte språklovene og oppfylle innbyggjarane sine språklege rettar. Etterutdanning i samband med ny nynorskrettskriving 1. april leverte Riise-nemnda innstillinga om ny rettskriving til styret i Språkrådet. Styret behandlar saka i mai, og sender venteleg innstillinga vidare til Kulturdepartementet til godkjenning. Etter planen skal den nye nynorskrettskrivinga takast i bruk frå hausten Alle som nyttar nynorsk, blir påverka av den nye norma. I tillegg til dei som har nynorsk som hovudmål, gjeld det offentleg tilsette på statleg, fylkeskommunalt og kommunalt nivå, lærarar, journalistar, forfattarar, tilsette i nettredaksjonar og publikumsretta tenester ofl. Vi veit at det også i dag er eit klart behov for å styrkje nynorskkompetansen i store delar av det offentlege og i andre yrkesgrupper. Mangelen på kompetanse er ein viktig grunn til at nynorskbrukarar ikkje får oppfylt retten til språkleg jamstelling. Med ei ny rettskriving er det fare for at endå fleire kvir seg for å skrive nynorsk, viss dei ikkje får tilbod om opplæring. Innføringa av den nye norma er eit unikt høve til å gi eit kompetanselyft til alle yrkesgrupper som bruker det nynorske skriftmålet. Ei slik satsing på kompetanseheving i nynorsk er òg i tråd med St.meld. 23 ( ) Språk bygger broer og St.meld. 35 ( ) Mål og meining, der overordna språkpolitiske mål er nettopp å leggje til rette for at nynorsk blir meir reelt likestilt med bokmål, og at det offentlege skal leggje vekt på å føre eit korrekt og forståeleg språk. Landsmøtet i Noregs Mållag vil oppmode Stortinget om å gi særskilde løyvingar til å gjennomføre eit kompetanselyft i nynorsk i offentleg sektor på alle forvaltningsnivå og i utdanningsinstitusjonane frå barnehage til høgskuleog universitetsnivå. Noregs Mållag forventar at Kunnskapsdepartementet og Fornyings- og administrasjonsdepartementet lagar eigne planar for dette. Språkrådet har ei viktig rolle i å følgje opp arbeidet. Undervisningsmateriell på nynorsk Norske elevar har etter opplæringslova, 9.4, rett til å få undervisningsmateriell på hovudmålet sitt. Ein del av det undervisningsmateriellet som blir brukt i den norske skulen, blir utvikla og produsert av ulike lag og organisasjonar. Mykje av dette blir gjeve gratis til skular, og mykje av det er godt. Dei fleste store organisasjonar har også heimesider med mykje god informasjon, laga for skuleelevar på ulike nivå. Etter gjeldande læreplan, Kunn skapsløftet, skal elevane i alle fag søkja informasjon på nettsider og i andre kjelder. Men det aller meste av det materiellet som blir laga av organisasjonane kjem berre på bokmål, trass i at mange av dei får statsstønad for å utvikla informasjonsmateriell for born og unge. Eit aktuelt døme er UNICEF, SN sin barneorganisasjon, som no inviterer alle grunnskulane i landet til å delta i Det store jubileumsløpet: «UNICEF-RUNDEN er en lærerik og inkluderende skoleaktivitet hvor alle barns rettigheter settes på dagsordenen. Ved påmelding får dere alt nødvendig materiell helt gratis, inkludert et spennende undervisningsopplegg spesielt tilpasset læreplanen.» Sjølv om dei reklamerer med å setja alle barns rettar på dagsorden, lagar dei berre materiell på bokmål. Også på heimesidene deira er alt stoff på bokmål. UNICEF er ein av mange organisasjonar som får statsstønad for å utvikla informasjonsmateriell for born og unge. Noregs Mållag krev at organisasjonar som får statsstønad skal laga alt informasjonsmateriell som er tenkt brukt i skulen, på begge målformer. Alternativt kan ein bruka begge målformer i same publikasjon, halvparten nynorsk og halvparten bokmål. Solgunn Liestøl, Haugesund Mållag og Ungdomslag: Vi har vore på barnehagebesøk saman med Håvard B. Øvregård i ein barnehage i Koparvik, og vi har besøkt nynorskelevane ved Gard skole i Haugesund. Vi ønskjer òg å invitere til kurs i songleikar for barnehagetilsette! Det har vi gjort ein gong før og det var ein suksess! Øystein Vangsnes, leiar i Tromsø Mållag: I Tromsø arbeider vi med eit prosjekt der vi lagar songhefte med nordnorske songtradisjonar. Dette heftet kan nyttast i barnehagane, og vi trur det er eit viktig tiltak. Vi har fått støtte frå Tromsø kommune til prosjektet. Margit Ims, styremedlem i Bø Mållag: I Bø har vi delt ut bokpakker i barnehagar i kommunen. Vi har òg laga ei eiga barnebok med forteljingar frå Midt- Telemark. Dessutan har vi kontakta ordførar og rådmann. Framover kjem vi til å arbeide med å få dei ansvarlege i kommunen til å setje nynorsk på dagsorden. Ja, vi synest dette er ein god kampanje. Og vi synest det er fint at mållaget sentralt har gjort kampanjen så lett å jobbe med. Det er viktig. Karen Marie Kvåle Garthus, Sør-Aurdal Mållag: Eg tykkjer dette er ei veldig viktig sak. For oss i Valdres er det spesielt viktig at borna i barnehagane i dei nynorske skulekrinsane får møte nynorsken allereie i barnehagen. Vi ynskjer at alle born må få eit positivt møte med både nynorsk og dialekt i barnehagen. Aud Lunde, leiar i Sogn og Fjordane Mållag: Dette er ei veldig viktig sak. Trass i at Sogn og Fjordane er eit nynorskfylke, så fløymer det over med bokmålsbøker i barnehagane, og det er viktig å gjere noko med. Terje Kjøde, leiar i Sunnmøre Mållag og Ørsta Mållag: Vi tykkjer dette er ei veldig viktig sak. For oss på Sunnmøre er det viktig at borna i barnehagane i får møte nynorsken allereie i barnehagen. Fleire av laga våre har teke tak i kampanjen og delt ut bøker og materiell i barnehagane. I Ørsta har vi hatt ei vellukka samling i Aasentunet der vi presenterte kva slag mangfald det finst av nynorsk litteratur, songar, rim, regler og forteljingar. 11

12 Eg vil helst ikkje tenkje på kva menneske eg ville ha vore om eg ikkje hadde lese alle desse bøkene. Litterært sjølvportrett Ragnar Hovland tek oss med på ei litterær rundreise i den nye essaysamlinga si. Me tuslar kring hyllene på biblioteket. Eg har bede Ragnar Hovland å sjå etter bøker som er nemnde i Kunsten å komme heim og andre essay, den nye boka hans. Det er ei samling tekstar, eller essay om du vil, om bøker. Det handlar om Dickens, Jansson, Wodehouse, Bichsel og Carroll. Og Dickens har dei i boksamlinga. Og noko Nyquist. Ikkje så mange i forhold til kor mange han faktisk har skrive, men noko er det då, seier Hovland. Det var forlaget som kom til Hovland med ideen om å gje ut ei samling. Det er tjue år sidan førre essaysamling og det var på høg tid å få samla noko av den utanomlitterære skrivinga mellom to permar. Eg tykte det var ein god idé. Då kom det jo ei ny bok frå meg, så no slepp eg jo å tenkje på det på ei stund. Mange av tekstane i boka er henta frå ei spalte i Klassekampen som heiter «God bok», der Hovland skriv nokre gonger i året. Planen frå starten av var å skrive om bøker som hadde inspirert han til å skrive, og om bøker han hadde freista å etterlikne. Det er ikkje det same. Til dømes gav dei tidlege bøkene til Tor Åge Bringsværd meg lyst til å skrive, utan at eg ville etterlikne han. Arild Nyquist ville eg derimot lære av, eg ville prøve å få det til det same han gjorde. Finn du framleis nye heltar i litteraturen? Ja, det gjer eg, men ikkje i like stor grad som i ungdomen. Eg siterer Graham Greene i boka som seier at det berre er i barndomen at bøker kan ha avgjerande påverknad på våre liv. Men visse nye litterære har eg fått, men dei råkar ikkje like hardt som då ein var sytten år gamal. Greier du å lese ei bok utan å analysere henne? Har du framleis same evna til å bli sogen inn av ei bok? Nja, det er vel ikkje så ofte, men det hender. Det skjer jo noko med eit lesande menneske når ein sit på eit forlag og vurderer manus år etter år. Det skal litt til å bli rørd. Men resultatet er jo at eg legg meir merke til dei bøkene som faktisk står ut, dei bøkene som er verkeleg bra. Samling for ettertida Hovland samla i hop dei tekstane han kunne finne, og sende over til redaktøren. Det var minst dobbelt så mykje materiale som det som no ligg føre i bokform. I samråd med ein konsulent landa dei på at det var best å avgrense det til litteratur, og noko reising. Så byrja arbeidet med å reinske opp og ta ut dei fleste referansane til kvar tekstane hadde stått på trykk i ut RAGNAR HOVLAND Forfattar og manuskonsulent hjå Det Norske Samlaget Aktuell med boka Kunsten å komme heim og andre essay gangspunktet. Nokre meldarar av boka har meint at ein har reinska opp for mykje, at det burde ha stått kvar tekstane var publiserte fyrste gongen. Ja, eg har sett det, men eg ville at tekstane skulle vere sjølvstendige. Kva inntrykk fekk du sjølv når du las gjennom tekstane? Var alt like godt? Nei, alt var ikkje like godt, og det meste av det dårlege har altså ikkje kome med i boka. Dette er jo den nye Samlagssjangeren: ein samlar tekstar som har stått på trykk ein annan stad og gjev det ut som bok. Ein kritikar meinte at tekstane i Agnes Ravatn si nye bok Folkelesnad fungerte i avisa, men ikkje som bok. Det er ikkje eg samd i. Eg tykkjer det er ein god sjanger, og det er det fleire grunnar til. Aviser tek ein ikkje vare på, og dermed risikerer ein at tekstane forsvinn. Det ville ha vore synd for verdifulle tekstar. Det er ikkje alt eg har skrive som er fantastisk, men eg har ein innebygd motvilje mot å skrive for skrivebordsskuffa. Eg vil gjerne at det eg skriv, skal vere lett å få tak i framtida. Ei bok som dette gjer det enkelt. Og? Og kva? Du sa det var fleire grunnar? Ja, nemleg. Jo, det var ein meldar som meinte at han kjende meg litt betre etter å ha lese boka. Ho er på mange måtar eit litterært sjølvportrett, og seier mykje om kva bøker eg har lese, og kva type bøker eg likar. Føler at eg gir litt av meg sjølv. Eit slikt inntrykk får ein berre ved å lese tekstane samla, slik det er gjort her. Difor trur eg slike samlingar har noko for seg. Blir du sur om ein meldar heng seg opp i slikt? Eg blir ikkje sur, denne boka har fått både gode og lunkne meldingar, og det får ein jo berre leve med. Men eg blir litt oppgitt av meldingar som ligg på sida av boka, t.d. når ein meldar ville lære meg om alle dei kvinnelege forfattarane eg burde ha teke med. Var du medviten om slikt når de sette saman boka? At det var kult å ha med nokre obskure forfattarar? Det er lite som er obskurt i denne boka. Det er litt av di at eg t.d. i denne spalta i Klassekampen skulle skrive for vanlege litteraturinteresserte avislesarar, og då kunne det ikkje vere dei mest obskure bøkene eg tok med. Kva bøker har du så teke med? Er det råd å snirkle det inn? Eg har nok aldri sett så stor pris på den realistiske psykologiske romanen, sjølv om det er gode bøker i den sjangeren òg. Eit gjennomgåande trekk i favorittbøkene er at det hender underlege ting, at dei har eit element av fantasi og eventyr i seg. Kunne debutert som lyrikar Me tuslar vidare nedover hyllene og kjem til H-hylla og jammen santen finst det ikkje nokre bøker av han sjølv òg. Me er tidleg ute og det er knapt med folk. Likevel kikkar me oss rundt, lett nervøse for å bli avslørt. Det er litt klamt å leite etter eigne bøker i ei folkeboksamling. Det er ikkje noka komplett samling dette heller, berre ein sju-åtte titlar. Nei, sjå her, seier Hovland og trekkjer ut ei tynn flis av ei bok. Det er Psst! Kubanske notat som han gav ut på det ørvesle forlaget Baskerville/Texas i Det er ei samling av det han sjølv vil kalle kortprosa, medan andre vil seie det er lyrikk. Frå veska dreg han opp Texas: korte tekster av lange menn, som er Eduardo Andersen, Reidar Karlsen og han sjølv. Igjen same kortprosaen, for det er ikkje lyrikk. Eg får ut den lyriske sida av meg i kortprosaen. Det er enklare slik, då risikerer eg mindre. Er du redd for å risikere? Nei, eg føler heller at eg har risikert ein del. Særleg dei fyrste bøkene var eg usikker på om nokon ville skjøne og vere villige til å gje ut. Faktisk kunne eg ha debutert som lyrikar. Eg sende ei diktsamling til Solum forlag og dei hadde sagt at dei ville gje den ut. Men slik vart det ikkje? Eg fekk eit brev frå forlagssjefen om at det var tronge tider, nedskjeringar og difor hadde dei ikkje råd til å gje henne ut. Du vil ikkje ta den opp av skrivebordsskuffa òg? Nokre av dikta har kome med i andre bøker, nokre i barnebøker og andre i Bussen til Peking. Resten trur eg diverre ikkje hadde nokon evig verdi. Kva skriv du på no? Eg skriv på ein roman som kjem til hausten. Eg har byrja på han, men det er enno litt jobb igjen. No er det jo fullt av manus på forlaget som skal bli bøker til hausten, så eg har tenkt at det berre er ein fordel om eg ventar litt, til etter at det verste har lagt seg. Det er av rein omsut for redaktørkorpset. Yrkesliv/hobby Me finn oss ein krok og tek nokre bilete framføre hylla der bøkene om Yrkesliv/ Hobby står, ein bakgrunn fotografen tykkjer høver knakande godt. Etterpå snik me oss ut, forbi bibliotekaren og håpar at ho ikkje kjenner Hovland att og skal snakke om Sveve over vatna eller om at Jon Fosse skal flytte inn i Grotten. Vel ute blir me ståande på trappa og myse litt i vårsola. Eg vil helst ikkje tenkje på kva menneske eg ville ha vore om eg ikkje hadde lese alle desse bøkene. Vil du gå så langt som til å seie at du er glad i bøker? Ja, det vil eg nok. Eg vil til og med seie at eg er glad i bøker som ein fysisk ting. Fine omslag og fin produksjon og slikt. Eg kan kjøpe ei bok berre av di ho har eit fint omslag. Blir du aldri lei bøker? Jo, det kan gå månader der eg ikkje les eller skriv eit kløyva ord. Kor mange bøker har du lese? Det er umogleg å seie. No les eg ikkje mange bøker i året, om me då ser vekk i frå alle desse manusa eg les. Les vel gjerne ei og anna bok kvar månad, men det blir ikkje meir enn det. På det verste i ungdomen kunne det vere fleire bøker om dagen, og likevel ha tid til å gjere andre ting. Har du bøker du skulle ha lese? Eg har knapt lese noko av Dostojevski, og endå mindre av Thomas Mann. Såg på ei liste over klassikarar, og det var overraskande mange eg ikkje hadde lese. Les du mykje om litteratur sjølv? Tingar du t.d. litterære magasin frå inn- og utland? Eg tingar Vinduet og Vinduet. Eg skulle gjerne ha sagt Vagant, men eg trur ikkje eg tingar det lenger. Eg les generelt lite om litteratur. Vart liksom ferdig med det på eit tidspunkt, sjølv om eg enno kan kome over velskrivne og innsiktsfulle tekstar. Det fristar ikkje så mykje lenger. Så det blir ikkje noko litteratur mellomfag på deg? Nei, men eg har litteratur grunnfag, og det opplevde eg som lærerikt. Ikkje minst las eg på den måten klassikarar som eg elles ikkje ville ha kome på å lese, Don Quijote til dømes. Men du har ikkje blitt professor 2 ein stad? Nei, det har eg ikkje. Eg har halde ei gjesteførelesing om fransk litteratur på Universitetet i Bergen. Og det er det? Ja. Er ikkje det rart? Er det ingen som har kome på deg som undervisar? Tydelegvis ikkje. Men du er eit ynda objekt som emne for litterære analysar. Les du dei? Eg har lese eit par, mellom anna den av Gaute Sortland som han skreiv om Ei vinterreise. Så eg har eit par liggjande på vent. Men alt i alt er det ikkje så mykje som er skrive om bøkene mine, det har mest dreidd seg om barnebøkene. Dei siste åra har det vel moglegvis kome nokre fleire. Kva er grunnen til at det er så få? Det kan det vel vere fleire grunnar til, men kan vere at bøkene fell litt utanom, at dei kan vere litt vanskelege å plassere. Det er ikkje heilt enkelt å vite om det berre er lettbeint overflate, eller er det faktisk noko der. Det er vel dette vestlandet. Du er jo kjent som referansepunktet for vestlandshu Det finst ikkje nokon vestlandshumor. Skiljet går mellom god og dårleg humor. Ja vel? Og dei bøkene du har skrive om? Dei bøkene eg likar, har god humor. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no

13 Foto: Kjartan Helleve

14 blogging Målpris til Sogndal Fotball Sogndal Fotball skårar også på nynorsk språkbruk. No får dei mål- brukspris frå Landssamanslutninga for nynorskkommunar (LNK). LNK sin pris for offentleg målbruk går til ei offentleg verksemd som arbeider for å fremje nynorsk språk, eller til einskildpersonar som markerer seg som nynorskbrukarar i det offentlege. Det er utruleg kjekt å få ein slik pris. Nynorsk er i ryggrada vår, seier dagleg leiar Egil B. Mundal i Sogndal Fotball. Saman med knadssjef Rasmus Mo tok han imot prisen på LNKs landsting i mar- Suldal. Den gode ambassadøren Linda Sæbø er kåra til årets nynorskbrukar. Sidan 2003 har Linda Sæbø skrive om handarbeid, interiøret heime og familien sin på bloggen Den gode feen. I fjor kåra Dagbladet sine lesarar den til beste interiørblogg i landet, og i vår vart ho kåra til Årets Nynorskbrukar 2011 av Nynorsk Kultursentrum. Dette er ein kulturpolitisk pris, sa direktør Ottar Grepstad i Nynorsk kultursentrum då dei kunngjorde prisvinnaren. Interiør og familieliv har vore eitt av dei sterkaste domena for bokmål, og språkpresset i Stavanger-regionen er formidabelt. Då kjem kvar einaste nynorskbrukar på Internett godt med, sa Grepstad. Ein ekstra dimensjon Utmerkinga kom svært overraskande på Sæbø. Eg blei veldig glad og tykkjer det er utruleg kjekt. Men då dei ringde var eg ikkje sikker på om det var nokon som tulla med meg. Eg kunne heller ikkje heilt skjøne kvifor eg skulle få ei slik utmerking. Tekstane mine er ikkje utan feil, nokre medvitne og andre ikkje. Ottar Grepstad måtte argumentere for at eg faktisk var verdig ein slik pris, og understreka at dei ikkje såg etter perfekte nynorskbrukarar. Det viktigaste var at eg nytta nynorsk i ein slik samanheng som ein blogg om interiør og handarbeid, og formidlingsevna. Så det var litt rart ja, men veldig kjekt. Er det framleis rart når det no har gått ei stund? Nja, litt, kan hende. Eg skriv jo nynorsk av di det er språket mitt og har ikkje reflektert over at det skulle vere så spesielt. Men etter at eg la ut ei melding på bloggen om at eg hadde fått utmerkinga, så kom det ei røys av kommentarar som trekte fram nynorsken som ein ekstra dimensjon ved bloggen. Mange skreiv at språket gjorde han meir personleg og nær. Så eg er nok ein meir medviten språkbrukar no, sjølv om det framleis er rart at eg skal fortene ein pris. Det er jo berre noko eg held på med på fritida. HOBBY: Eg er utruleg glad for prisane eg har fått, seier bloggar Linda Sæbø. Foto: Privat Personleg, ikkje privat Linda Sæbø byrja med bloggen då var heime i fødselspermisjon med den eldste guten sin. Kvelden måtte fyllast med noko, og ho vart aktiv i eit hobbyforum på nettet. Så dukka blogg opp, og Sæbø og ti andre fann ut at dei skulle lage kvar sin blogg der dei la ut bilete og tekstar om ting dei laga. Sæbø skjøna tidleg at ho aldri ville klare å lage nok ting til at ho kunne oppdatere bloggen ofte nok. Difor spedde ho på med innlegg om koppar og kar heime og små glimt frå familielivet. Dermed kunne ho oppdatere oftare, og slik auka lesartala. Sjølv om talet på lesarar kan dale i periodar, ligg det normalt på ein stad mellom 3500 og 5000 vitjingar om dagen. Sjølv om familien i høgste grad er til stades, så har Sæbø ei medviten grense om kva ho kan/vil leggje ut tekstar og bilete om. Det skal vere personleg, men ikkje privat. Nokre legg ut bilete av ungane sine, andre ikkje. Eg er vel ein stad midt i mellom. Eldsteguten er no åtte år gamal, og det er ikkje lenge før han kanskje tykkjer det er pinleg å vere ein del av dette. Så no blir det mindre bilete av han. Og om adre enn familien min er med på bilete, spør eg alltid om lov før publiserer dei. Det hender også at eg LINDA SÆBØ kåra til Årets Nynorskbrukar 2011 starta bloggen «Den gode feen» i 2003 Dagbladet-lesarane kåra bloggen hennar til den beste interiørbloggen i fjor Bloggen har mellom 3500 og 5000 lesarar kvar dag. sladdar ut andlet. Det skal også vere kjekt å lese for alle, og skal ikkje opplevast som pinleg. Dette skal jo vere ein blogg om det som opptek ptek meg, og ikkje om meg. Ikkje superkvinne Eg blir jo heilt misunneleg når ein ser kor ryddig du har det heime. Nei, det skal du ikkje bli! Det er utruleg viktig for meg at eg ikkje står fram som ei superkvinne ne som alltid har orden heime. Difor legg eg også ut bilete av rotet mitt, og det er nesten forbausande kor godt det blir motteke. e. Lesarane set pris på situasjonar ar dei kjenner seg att i. Ein kan ikkje berre leggje ut glansbilete. e. Det er ein ståande vits mellom m oss bloggarar at ein berre kan rydde eit hjørne av stova, ta bilete og leggje ut på nettet, og vips trur alle at du har det i orden overalt. Men slik er det sjølvsagt ikkje, og det syner eg gjerne fram. Av og til. Du har fått pris for beste interiørblogg og for nynorskbruken. Kva blir det neste? Eg er utruleg glad for prisane eg har fått, men no trur eg snart det held. Eg får jo nesten prestasjonsangst av all denne heideren. Det er no eingong berre ein hobby. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no Sivlesongar samla i eiga bok Det skal vere berre Bjørnson og Garborg som har fleire tonesette dikt enn Per Sivle. No har Sivle fått si eiga songbok. Primus motor har vore Jan Køppen Petersen, og boka kjem ut på Køppen forlag. Det var etter eit årsmøte i Sivle-laget på Stalheim hotell at ideen dukka opp. Sidan eg tidlegare hadde gjeve ut Berre ein hund som lydbok, fekk eg vere med i komiteen som skulle samle inn songane og arbeide fram mot ei bok, fortel Køppen Petersen. Det er sjeldan at forfattarar får si eiga songbok på denne måten. Saman med Tone Ringen, Hans Høimyr og Anne Kari Dreier måtte difor Køppen Petersen gå gjen- nom ei mengd songbøker. Ikkje uventa var det «Den fyrste song» og «Lerka» som gjekk att. Til slutt enda dei opp med 30 songar, inkludert fleire dikt som er tonesette i sam- band med at denne boka skulle kome ut. Eigentleg skulle det også vere ein cd med boka, men det vart for dyrt. Det har vore viktig at dette er ei songbok, og ikkje berre ei samling. Songane er ordna alfabetisk og notane er skrivne inn att på ny med besifring, slik at dei blir tydelege og enkle å lese. Songboka Sivle-songboka bør difor vere eit funn m.a. til skulebruk og i ulike samlingar. Boka blir gjeven ut med støtte frå mellom anna Drammen, Voss og Skien kommunar, i tillegg til Norsk Kulturråd, Aurland Sparebank, Voss Sparebank og Mållaget Dag. Ho er spreidd til bibliotek og bokhandlar over heile landet. Det er moro med slike prosjekt som dette, fortel Køppen Petersen. Det er utfordrande, men samstundes svært lærerikt. Det er kjekt å sjå at så mange tonesetjarar har late seg inspirere av dei eineståande tekstane til Sivle. KJARTAN HELLEVE Foto: Kjartan Helleve 14

15 Det at Sogndal Fotball naturleg bruker nynorsk i ei verd som er så dominert av bokmål, er viktig for haldningane til dette språket, både i lokalmiljøet og nasjonalt, skriv styret i grunngivinga si for tildelinga. Det finst dei som synest nynorsk er heilt bak mål i fotballsamanheng. Styret i LNK strekar under at nynorsken duger også der. Nynorsk blir ikkje sidrumpa når ei fotballside skriv «Siger på vindfulle La Manga» eller «heimetrøye», særleg ikkje når Tone Damli er med og reklamerer for trøya, meiner dei nynorskkommunale. (NPK) STOLTE: Egil B Mundal (t.v.) og Rasmus Mo i Sogndal Fotball er stolte over å få målprisen frå LNK. Foto: Elin Moen Karlsen / Norsk Plan Når det blir personleg BLOGGAR ER EIN god arena for å marknadsføre produkt. Difor fungerer dei også godt til å marknadsføre nynorsk. Å lage ei heimeside tek tid. Ein må fyrst ha eit domenenamn, som ein må skaffe seg frå ein leverandør, og gjerne betale nokre kroner for. I tillegg må ein lære seg eit publiseringsverktøy; sjølve programmet som lagar nettsida. Det er enklare å lage ein blogg. Det finst fleire ulike publiseringsverktøy, og alle ligg fritt tilgjengeleg på nettet. Felles er at dei er enkle å bruke, og dei er enkle å få opp på nettet sidan ein ikkje treng noko domene. Det enkle oppsettet ein blogg har, gjer at sakene kjem opp i den rekkjefølgja ein skriv dei i. Det nyaste innlegget vil alltid lig- gje øvst. Dei enkle publiseringsverktøya har gjort det enklare for kven som helst å kome seg ut på nettet. Dei fyrste bloggane dukka opp på slutten av 90-talet. Utover 2000-talet voks populariteten og dei seinare åra har talet på bloggar eksplodert. I mars 2011 var det om lag 150 millionar offentlege bloggar i verda. I Noreg er det registert fleire hundre tusen blog- gar, utan at dei treng å vere aktive. Det auka talet på bloggar gjorde at ein lett kunne sjå kva typar bloggar som dukka opp. Grovt sett kan ein dele dei opp i tre: personleg, kommersiell og tema. Den personlege kan minne om ei dagbok, med refleksjonar over sitt eige liv og ting ein tenkjer på eller har opplevd. Den kommersielle bloggen er knytt til ei verksemd eller eit produkt, på same måte som ein tema- tisk blogg er knytt til eit særleg emne som t.d. sport, politikk eller musikk. Internasjonalt handlar dei mest populære bloggane om teknologiske duppedittar, politikk og ei samling av rare ting som finst på nettet. I Noreg og Sverige er dei mest populære bloggane skrivne av tenåringsjenter, om me då nyt- tar den utvida definisjonen av tenåring. Marknadsplass Det er som eit personleg uttrykk at blog- gen har funne sin plass i den norske medi- everda. Sjølv om alle dei ulike sjangrane nyttar det same verktøyet for å kome på nett, så er det den personlege vrien som skil ein blogg frå eit anna medium. Dei personlege bloggane har ein intimitet, ein nærleik, som gjer at ein les blogginnlegga på ein heilt annan måte enn andre nettsi- der eller aviser. Det er ein person som har skrive innlegga, og slik les ein det. Blogg- verda er blitt ein intimsfære. Dei mest populære bloggane har difor blitt viktige kanalar for marknadsføring, og dei mest populære kan tene opp mot hundre tusen i månaden. Og éin ting er reklame, ein annan ting er produktplasse- ring. Skribentane blir tilsendt gratis varer, innspel som dei så omtalar i same personlege stil. Grunnen til at denne typen marknadsføring fungerer, er sjølvsagt denne intimsfæren som bloggarane skaper. Det er som om du kjenner personen, du les jo praktisk talt dagboka hennar. Som lesar senkjer ein garden og blir meir open. Dette veit marknadsfolk å gjere seg nytte av. Nynorske bloggar Det finst mange nynorske bloggar, men på lista over dei mest populære bloggane i Noreg, er det tre som står fram. Mariell Øyre har lenge fått mykje merksemd for bloggen sin Hjartesmil. Bloggen er svært populær, og fleire tusen er innom i løpet av ein dag. På landsmøtet til Noregs Mållag fekk Mariell Øyre eit stipend på kroner. Stipendet fekk ho for Hjartemagasinet, som er ein slags forlenga arm av både forma og innhaldet som bloggen har, men er mindre personleg og har i større grad bidrag frå andre enn Øyre sjølv. Bloggen handlar om «kjolar og kjærleik og alt som er fint». Han har heilt klårt eit personleg preg, og både kjærasten, vener og familie dukkar opp rett som det er. Det er heller ikkje råd å lese bloggen utan å få med seg at ho har budd ei stund i Paris og er på veg til London. Sidan Øyre er fotograf har han eit sterkt visuelt uttrykk, og bileta er vel så viktige som tekstane. Det er bileta av dei nære tinga, mat, sko, kjolar og innkjøp. Øyre stiliserer kvardagen, og kvardagen hennar er vakker, sjølv på gråe dagar. Typisk blogg Ein annan nynorsk blogg er Tone Damli Blogg, som er hakket meir lesen enn Hjartesmil. Her må ein nok snakke om det utvida nynorskomgrepet, sidan innslaget av dialekt er over snittet. Han har noko av det same personlege uttrykket, men er i langt større grad ein salskanal. Tone Damli er i utgangspunktet ein artist, og bloggen hennar ber preg av det. Akkurat no kan du kjøpe t-skjorter og armband med ein tekst frå den siste plata hennar. Slik sett er han ein meir typisk blogg. Om ein ser gjennom lista over dei mest populære bloggane i Noreg, er det akkurat slik dei ser ut: forholdsvis unge jenter som syner fram kva dei et, syner fram nye kjolar dei har kjøpt og kor herleg den siste ferieturen var. Til skilnad frå dei kunstnarlege bileta på Hjartesmil er det amatørbilete, gjerne teke i spegelen, som dominerer hjå Tone Damli. Nynorsken er likevel til stades, om ikkje så artikulert som hjå Mariell Øyre. For dei med litt mindre utflytande liv er Den god feen populær. Igjen er den personlege vinklinga inngangsporten. Bloggen er skriven av Linda Sæbø og har mest fokus på interiør, altså ting og tang. Ting og tang i heimen hennar. For her dukkar det opp ungar, kjøkken, barnedåp og 17. mai-feiring. Men som Hjartesmil, har denne bloggen eit godt visuelt auge. Bileta har ein kvalitet i seg sjølv, og det er tydelegvis god orden heime hjå Sæbø. I fjor vart han kåra av Dagbladet sine lesarar til den beste interiørbloggen i landet. Det vart framheva at nynorsken gav bloggen ein personleg eigenart. Nynorsk reklame Alle dei tre nemnde bloggane er nynorske fyrtårn. Ungdom og unge vaksne er enormt mykje på nettet, og dei les mykje meir tekst på skjerm enn dei gjer i trykt utgåve. «kvar dag er det tusenvis av personar i dette landet som les nynorsk som ellers ikkje ville gjort det som les nynorsk på bloggen min. (<3!!!!!) og eg er så himla takksam for det, for at de kjem tilbake hit, til tross for at eg skriv nynorsk. eg er så glad for at de gløymer at det er nynorsk eg skriv og ser forbi språket, set pris på språket. for eg kjempar for språket mitt kvar einaste dag. eg er ein nynorsk superhelt, og det er den beste typen superhelt.» Slik ordla Mariell Øyre seg i vinter i blogginnlegget «ein lang tekst om nynorsk». Nærleiken som Øyre har klart å skape på bloggen sin, nyttar ho her til slå eit slag for nynorsk. Nynorsk er ikkje lenger eit vanskeleg fag på skulen, det er noko ein kosar seg med. Reaksjonane på innlegget lét ikkje vente på seg. Det er hundrevis av kommetarar på innlegget og mange er av typen: «Før hatet jeg nynorsk. Etter at jeg begynte å lese bloggen din, hater jeg ikke lenger nynorsk. Skulle ønske jeg kunne skrive nynorsk uten store feil. Måtte bare si det, tusen takk.» I staden for å nytte bloggen sin til selje deodorantar, sprudlevatn og billige klede, sel ho medvite inn nynorsken til ei viktig målgruppe. Det er ikkje tilfeldig at Mållaget har hengt seg på prosjektet hennar, etter at både Nynorsk Kultursentrum og LNK har gjort det tidlegare. Fancy Tone Damli får liknande kommentarar: «åhh, ko kjekt og sjå at det endeleg er ein nynorsk blogg på topplista! :D» I sommar reiser Linda Sæbø til Dei Nynorske Festspela for å få heideren som Årets Nynorskbrukar Og då ho la ut ein melding om dette bloggen sin, kom det slike kommentarar: «Gratulerer så mye. Hørte det på Lokalen idag og ble så fornøyd på dine vegne. Og nå skal jeg innrømme en ting: Til mine elever som synes nynorsk suger (deres ord) og ikke kan brukes til noe som helst, så har jeg vist dem bloggen din og de har fått seg en wow-opplevelse. Nynorsk er ikke en utdøende rase som bare brukes av sære kulturpersonligheter, men til og med av fancy bloggere. Det må jo til og med ongdommane lika.» KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no 15

16 Kronikk Nynorskapp Brukarar av Apple sine iphone-telefonar og ipad-lesebrett kan no for første gong laste ned ein nynorsk applikasjon, eller app som ordet gjerne blir forkorta til. Boka som kan overførast digitalt frå App Store for 17 kroner, Sommaren med Gommo, er ei barnebok om kontakt på tvers av generasjonar slik barn kan oppleve det. Forfattar og illustratør er Åshild Lappegard frå Ål i Hallingdal. Ho var 19 år då ho laga boka, der ho skildrar i ord og teikningar korleis ho og venninnene hugsar attende til sommarveker på stølen saman med bestemora, Gommo som det heiter i Hallingdal. Usynleg, men vesentleg Det har aldri vore trykt meir bøker og avisartiklar på nynorsk. Problemet er at dei som skal lære nynorsk, ikkje les så mykje bøker og aviser? Idenne kronikken presenterer Hjalmar Eiksund hovudresultata i ei ny gransking av lese- og skrivevanar blant tiandeklassingar. Norsk blir rekna som eitt språk. Nynorsk og bokmål er likevel så ulike at dei kan reknast som to ulike skriftspråk, men til forskjell frå mange andre nærskylde språk representerer dei to norske målformene ikkje nokon separate etniske minoritetar eller avgrensa geografiske regionar. Val av målform i eit område kjem ofte som eit resultat av politikk og samfunnsklasse, kultur og motkultur. Nynorsk skil seg derfor frå dei mange andre mindretalsspråka, sidan det i hovudsak er eit skriftleg og ikkje eit munnleg mindretalsspråk. Ambisiøst Nynorsk har eit sterkt juridisk vern, og er i tillegg godt representert i læreplanen for grunnopplæringa. Allereie før fjerde trinn skal norske elevar vere gjort kjende med eit utval av songar, dikt og eventyr på både nynorsk og bokmål. Etter sjuande skal alle ha utforska eiga skriving på begge målformene, og etter tiande årstrinn skal alle elevar meistre både nynorsk og bokmål skriftleg. Det er verdt å merke seg at dei to målformene alltid er refererte til som par, medan dei innarbeidde omgrepa hovudmål og sidemål ikkje er nemnde i kompetansemåla for norsk, noko som tyder på like kompetansekrav i dei to målformene. Læreplanen er med andre ord ambisiøs. Etter ti år i skulen skal elevane vere kompetente i fleire måtar å skriftfeste språket sitt på. Ifølgje framståande språkforskarar er dette bra for språkforståinga. Norske elevar forstår dei skandinaviske nabospråka betre enn svenske og danske elevar og «skulda for dette får mellom anna den unike tospråkkompetansen. Men alt er ikkje like bra. Ifølgje fleire internasjonale undersøkingar er norske femtenåringar mindre positive til leseaktivitetar enn andre elevar. I tillegg tyder mykje på at elevar med nynorsk som opplæringsmål er noko svakare i norsk enn dei med bokmål som opplæringsmål. Mange har forsøkt å tilbakevise dette, mellom anna med å peike på systematiske feil i bakgrunnsmaterialet. Likevel heng tala ved og blir mellom anna refererte til i stortingsmelding 23 ( ) om språket vårt. I tillegg sluttar mange å bruke nynorsk etter grunnskulen, eller når dei tek til på høgare utdanning og gjennom jobben. Fleire undersøkingar stadfestar desse tendensane som gjerne blir omtalt som den nynorske lekkasjen. Normeringsagentar Eit særtrekk ved både bokmål og nynorsk er den store variasjonen av skrivemåtar som er godkjende som korrekt rettskriving. Dette er ein realitet, sjølv etter dei siste innstrammingane frå rettskrivingsnemndene. Det er ei utfordring å ha full oversikt over kva som er rett og gale, og nye granskingar understrekar at fleirtalet er forvirra over valfridomen. Mange aviser og forlag har derfor eigne husnormer og rettskrivingsstandardar med eit strammare utval rettskrivingsreglar, og desse normene har stor påverknad på kva som blir oppfatta som korrekt norsk av folk flest. Ifølgje gjeldande teoriar er dermed aviser og forlag vesentlege premissleverandørar til rettskrivinga og blir omtalte som dei viktigaste normagentane til moderne norsk. Dette verkar naturleg, sidan dei står for majoriteten av all trykt tekst på norsk. I eit slikt lys står nynorsk sterkt: Det er aldri før blitt skrive og publisert så mykje nynorsk tekst i aviser og bøker som no. Fleire verksemder køyrer i dag nasjonale reklamekampanjar på nynorsk, noko som var uaktuelt berre få år tilbake. I tillegg kjem den velkjende nynorskprosenten i NRK, utdanningsinstitusjonar og kulturelle institusjonar med nynorsk arbeidsspråk, og lova om språkbruk i staten. Nynorsk er godt synleg, i alle fall for den som ser etter. Men sjølv om ein tekst er publisert, er det ikkje sikkert han blir lesen, og spesielt ikkje av tiandeklassingar. Elevar les mykje, truleg meir enn før. Men ein forsvinnande liten del av teksten er henta frå aviser og bøker. Nesten tre fjerdedelar av tida elevane bruker på lesing skjer framfor ein PC- eller TV-skjerm. Den typiske «tekstforfattaren» er i tillegg andre ungdommar, som gjennom chatte-sider, e-postar og sosiale medium dominerer skriftkvardagen til jamaldringane sine. Det er derfor lett å argumentere for at normagentane for tiandeklassingen vel så ofte er andre tenåringar, og ikkje forlag og aviser og åleine. Nynorskmangel Tekstane elevane skriv til kvarandre, er sjeldan på nynorsk. Den einaste «nynorskkanalen» av ein viss storleik er leksearbeid. Mengda nynorsk varierer derfor med kva som er opplæringsspråket i skulen. Det er nesten berre nynorskelevane elevar med nynorsk som hovudmål som les nynorske lekser, for bokmålselevane er det så godt som usynleg. Nynorsk er derfor nesten å rekne som eit reint skulespråk, ikkje berre for bokmålselevane, men òg for nynorskelevane. Den enklaste måten å lære eit skriftspråk på er gjennom aktiv bruk, men elevane manglar gode nynorske tekstar i kvardagen som kan verke som språklege førebilete. Sjølv om læreplanen krev lik kompetanse i nynorsk og bokmål, er det vanskelegare å lære nynorsk enn bokmål, rett og slett fordi tilgangen til nynorsk tekst er mindre. Trass i fagre ord om jamstelling er kompetansen i dei to målformene ulik. Dialektskrivarar Korleis påverkar dette fritidsskrivinga til tiandeklassingen? For bokmålselevane er svara som forventa. Dei vel å skrive på bokmål når dei skriv til vaksne, men vel lik så ofte slang eller dialekt når dei skriv til andre ungdommar. Det interessante er svara frå nynorskelevane. Nesten ingen av dei skriv nynorsk. Ein stor majoritet skriv eine og åleine på dialekt og aldri bokmål eller nynorsk, og vel dei å skrive normert, blir det nesten like ofte på bokmål som på nynorsk. «Å skrive dialekt» er eit upresist omgrep. Det er ikkje snakk om eit fonetisk korrekt attgiving av dialekten, meir at skrivarane krydrar teksten sin med ulike markørord som ligg nær opp til munnleg tale. Trass i at det ikkje er ei autorisert skriftleg utgåve av dialekten elevane nyttar, er det overraskande stor semje om korleis dialekten skal skrivast. Denne semja er òg med på å definere kven som er innanfor og utanfor den sosiale gruppa dialektområdet femner om. Språklege domene Vanlegvis blir termen «diglossi» brukt til å skildre eit språkdelt samfunn der medlemmane skiftar språkleg kode i ulike kulturelle samanhengar. Ifølgje ein streng definisjon av omgrepet omhandlar diglossi berre talt språk, men for mange er det å skrive på Internett likeverdig med det å snakke. Det kan derfor gi meining å bruke omgrepet på skriftspråk òg. Elevane med nynorsk som opplæringsspråk vekslar språk eller kode når dei skriv, avhengig av kven dei skriv til. Det ser ut til å det vere ei felles forståing for at bokmål, nynorsk og dialekt representerer ulike tekstlege domene: Nynorsk er akseptert som eit regionalt språk for vaksne nynorskbrukarar, eller som ein elev seier det: «Nynorsk er berre brukt av gammalt folk over 25 år.» Bokmål ser ut til å vere akseptert som det eigentleg nasjonale språket. Til og med elevar med eit medvite forhold til eiga målform argumenterer med at nynorsk er upassande i nettsamtaler med ukjende, eller når ein skriv til offentlege institusjonar: «Eg skriv alltid på nynorsk, men på ulike nettsider, som til dømes Lånekassa, skriv eg på bokmål. ( ) Bokmål er kanskje enklare å forstå for dei som skal lese søknaden. Eg vil unngå trøbbel. Det er enklare å bli forstått dersom eg bruker bokmål. Dessverre så er det slik» «Oskar» Oskar påstår dette, sjølv om norsk lov pålegg nasjonale institusjonar å svare med same målform som søknaden er skriven på. Oskar hevdar å vite at bokmål er målforma som høver best når ein skriv søknader. Anten veit han ikkje betre, eller så meiner han at nynorsk er ueigna og lett å misforstå. Utsegna er endå meir interessant når ein veit at det lokale kontoret til Lånekassa ligg i eit typisk nynorskområde mindre enn ti kilometer unna. Identitetsspråket Skriftleggjord dialekt er allment akseptert som identitetsspråket. På sosiale nettstader er det viktig å bruke ulike identitetsmarkørar for å understreke den virtuelle profilen. I tillegg til profilbilete og lister over arbeid, ulike aktivitetar og interesser, viser skriftspråket korleis eigaren av profilen ønskjer å bli oppfatta. Teksten er både spontan og flyktig og har meir til 16

17 Det å gjere om bøker til dataapplikasjonar er ein ny måte å formidle litteratur på, eller fleire måtar samtidig. Den som bruker appen, får tekst, tale og illustrasjonar på ein gong på skjerm og høgtalar. Ein applikasjon er eit lite dataprogram. Webutviklar Espen Tokerud og Kari Randen har laga løysinga for Boksmia, og Astrid Randen les. Det er det vesle forlaget Boksmia, som held til på ein geitegard 850 meter over havet i Hallingdal og kallar seg Nord-Europas høgastliggjande forlag, som er først ute med nynorskapplikasjonar. Eg synest det er spesielt artig at det første nynorsktilbodet i det nye mediet er primært for barn og knyter band til historie, seier forleggjar Olav Randen. Rein og kvit reklame Nynorsk er berre brukt av gammalt folk over 25 år. Skuleelev AGENT: Margunn Søyland Nesbakken prøver seg med salstriks i bokhandelen på Fagernes for å få selt inn den nyoppdaga barneboka etter Knut Hauge, Lasse frå Lærdal. Foto: Bjørn Karsrud Nyoppdaga bok frå Knut Hauge 31. mai ville Knut Hauge ha fylt 100 år. I det høvet gjev Kvitvella Forlag ut ei nyoppdaga barnebok. Lasse frå Lærdal er basert på eit nyoppdaga manus som tidlegare ikkje er gjeve ut som bok. Hauge skreiv boka i Sjølv karakteriserte han boka som ein eventyrroman for barn i alle aldrar. Boka handlar om bussjåføren Lasse frå Lærdal, han som skjøna fuglefløyt og dyreskrik og var ven med alle som går på fire, og med dei som flyg i lufta. I tillegg til eventyret om Lasse og dei ulike dyra gir boka oss ein interessant tidskoloritt frå 60- og 70-åra. Knut Hauge var frå Lomen i Vestre Slidre i Valdres. Saman med Olav Duun, Tarjei Vesaas, Alfred Hauge og Johannes Heggeland representerer han ifølgje Ottar Grepstad ein av dei fem store prosaforfattarskapane i den nynorske bokheimen i det 20. hundreåret. Hauge gav ut rundt 30 bøker. Mest kjend er han for åttebandsserien Sagaen om Ulfsætta, som kom ut i perioden I 1977 kom boka Ein roman om kjærleiken og om døden, utgjeven gjennom Bokklubben i eit samla opplag på Knut Hauge har frå før gjeve ut berre ei barnebok, Pekka, elva og eventyret (1962). Forfattaren Olav Gullik Bø har i samband med 100-årsjubileet skrive eit skodespel basert på denne boka. Skodespelet, som også er gjeve ut av Kvitvella Forlag, har tittelen Pekka. Det er råd å laste ned Pekka, elva og eventyret gratis på heimesidene til Valdres Mållag. Kvitvella forlag er forlaget til Nord- Aurdal Mållag. Familien etter Knut Hauge har velvillig sagt frå seg royalty frå salet, og overskotet vil bli fordelt mellom Vestre Slidre Mållag, Valdres Mållag og nynorskprosjektet Målstreken. Boka blir marknadsført gjennom ulike salskanalar og gjennom nettsida (Pressemelding) TRI-GLOSSI: Nynorskelevane vekslar mellom tre ulike skriftlege kodar, ein nasjonal, ein regional og ein identitetskode, og opplever dermed ein slags «tri-glossi»-situasjon, og er kanskje umedvite fleirspråklege, skriv kronikkforfattaren. Foto: stock.xchng felles med tale enn tradisjonell tekst. For nynorskelevane indikerer det nynorske skriftspråket eit sett med identitetsmarkørar som blir assosierte med vaksenverda og gjerne rurale profesjonar. Dette frir dei seg frå når dei skriv på dialekt. For nynorskelevane representerer den skriftleggjorde dialekten identitetsspråket. Fleirspråklege i eitt språk Nynorskelevane vekslar derfor mellom tre ulike skriftlege kodar, ein nasjonal, ein regional og ein identitetskode, og opplever dermed ein slags «tri-glossi»-situasjon, og er kanskje umedvite fleirspråklege. I ei globalisert verd er dette ønskt situasjon. I den førebelse OECD-rapporten Language Education Policy Profiles frå 2003 blir det jamvel omtalt som ein ressurs: «The Norwegian education system is linguistically rich and includes pupils who, either through schooling or by other means, have significant experience of the diversity of languages and varieties of languages ( )» Forskarar og fagfolk hevdar til liks med læreplanen at kompetanse i dei to norske målformene er ein fordel. Den offisielle oppfattinga er at bokmål og nynorsk er likestilte. Likevel er det skilnad mellom læreplanmåla og den daglege bruken av nynorsk blant norske femtenåringar. For elevar er ikkje fordelen ved å vere fleirspråklege gitt og blir slik eit lett bytte for dei som argumenterer for å gjere tospråkskompetansen valfri. Dei ser kanskje på nynorsk som vakkert og historisk viktig, men ser ikkje eigennytten i å lære det. For dei er nynorsk så å seie usynleg og dermed uvesentleg. Dette er ei alvorleg utfordring. Ein synleg nynorsk er truleg viktigare som motivasjon for skuletrøytte sekstenåringar med stemmerett enn eventuelle nye rettskrivingsreglar. HJALMAR EIKSUND Hjalmar Eiksund arbeider til dagleg ved Nasjonalt senter for nynorsk i opplæringa (Nynorsksenteret) ved Høgskulen i Volda. Han har skrive «Med nynorsk på leselista : ein komparativ studie av lesevanar blant ungdommar på Sunnmøre og i Trøndelag». (2011) Masteroppgåve i Nynorsk skriftkultur / Skrifter frå Ivar Aasen-instituttet nr. 27. Logg inn på samisk Regjeringa har no gjort innlogging til offentlege tenester tilgjengeleg på nordsamisk. I dag blir MinID brukt som innlogging av nær 2,5 millionar menneske. For at samisk skal vere eit levande språk, må det også vere ein del av den digitale kvardagen. Direktoratet for forvaltning og IKT (Difi) har no gjort innlogging med elektronisk ID til offentlege tenester tilgjengeleg på nordsamisk, seier fornyings-, administrasjons- og kyrkjeminister Rigmor Aasrud. Nordsamisk som språkval er tilgjengeleg i den siste versjonen av IDporten, fellesløysinga som gir sikker innlogging til det offentlege. Ein versjon dei fleste offentlege verksemder skal ta i bruk første halvår i år. Unesco har klassifisert dei tre samiske språka som trua. Nordsamisk er det største av dei tre. (NPK) 17

18 Med språkprat i skulesekken Nynorsk Kultursentrum sitt undervisningsopplegg «Snakk om språk» er like levande på sjuande året. Korleis skal ein formidle omgrep som språkleg identitet, språkleg medvit og språkleg refleksjon til 13-åringar? Dette temaet kan vere ugjennomtrengjeleg og litt vanskeleg å nærme seg i norsk skule. Desto viktigare er det å gjere terskelen låg, og formidle til elevar at språk er viktig å vite noko om. Nynorsk kultursentrum står bak framsyninga «Snakk om språk», som er eit tilbod den Kulturelle skulesekken i Møre og Romsdal gjev til ungdomsskuleelevar. Prosjektet starta i 2004 med Runar Gudnason frå rappegruppa Side Brok og Marit Neergaard. Eirik Helleve som då var tilsett ved Aasentunet, kom med i prosjektet i Bakgrunnen var at det skulle vere eit språkfokusert undervisningstilbod med ein person som barn og unge kjende til frå før. Side Brok hadde på den tida slått gjennom via media, og dermed fekk dette prosjektet mykje merksemd. SNAKK OM SPRÅK Snakk om språk! er ei vidareføring av framsyninga Det undrande språket som er sett av over 4000 elevar i Møre og Romsdal, Sogn og Fjordane, Hordaland og Bærum sidan starten i Nynorsk Kultursentrum har utvikla framsyninga, og ho blir formidla gjennom den kulturelle skulesekken. Mest Gudnason Eigentleg var det meininga at prosjektet skulle brukast fritt og fleksibelt, slik at Runar kunne skiftast ut med fleire «språklege kjendisar». Olaug Nilssen og Øystein Runde har vore innom og turnert, men det er Runar Gudnason som har vore den dominerande. Gudnason og Helleve seier at dei har halde på med dette prosjektet så lenge fordi det er kjekt. Dei turnerer tre fire veker kvart skuleår, og det er passeleg mengd. Aktivitet og samspel med elevane er viktig, og det er kjekt. Det er som ein mellomting mellom det å vere lærar og underhaldar, hevdar dei. Det er også fint at dei kan avvike frå manuskriptet innimellom. Mykje av det vi snakkar om, gjer inntrykk blant elevane, og det er viktig, hevdar språkunderhaldarane. Dei oppdagar at elevane snakkar om framsyninga i pausane, det gjer dette arbeidet gjevande og inspirerande. DIALOG: Framsyninga har form av dialog mellom elevane og utøvarane, og det er lagt opp til eit aktivt og deltakande publikum. Foto: Katrine Briksdal Medvitne elevar Det er tydeleg at elevane har språkleg medvit. Runar Gudnason meiner at ungdomar her i distriktet er meir medvitne om språkleg identitet og reflekterer meir rundt språk og dialektar enn ungdomar på austlandet, der dei også har vist framsyninga si. Dette skal eg sjølvsagt vere litt forsiktig med å hevde, men det er inntrykket vi har, seier Gudnason. Framsyninga for 8. klasse ved Godøy Skule er slutten på den femte og siste turnéveka denne våren, men dei ønskjer å halde fram neste år. Dei har spikra nokre framsyningar i Ryfylke, og har eit ønske om å arbeide utanfor det nynorske kjerneområdet. Alle turneringane denne våren har vore i Møre og Romsdal. Dette er ikkje ei framsyning som berre høyrer heime i nynorskfylka, men også over heile landet. Dialektar og språkleg refleksjon gjeld overalt. Særleg grenseområda som Oppland og Rogaland er viktige målområde for oss. Aktive, lærande elevar Godøy Skule har sett fram til møtet med Helleve og Gudnason. Ungdomssteget har elevar både frå Giske og Godøya, og elevane er svært medvitne om dei språklege forskjellane mellom dei to øyane. Dei var aktive med det same det vart spurt om dialektorda. Giskingane seier «øss» og «gøtt», medan Godøyingane seier «åss» og «gått», kom det frå elevgruppa. 8. klassingane frå Godøy er som dei fleste tenåringar, dei synest det er stas med ein ekte rappar og kjendis. Rappinnslaga til Runar vart møtt med nølande applaus i starten, men stemninga steig etter kvart. Samtalen mellom språkunderhaldarane og elevane gjekk radig når han snakka om kjende saker som dialektar, språk og makt og nynorsken si stilling. Språkquizen som avrunda framsyninga fekk opp konkurranseinstinktet. Framsyninga har form av dialog mellom elevane og utøvarane, og det er lagt opp til eit aktivt og deltakande publikum. Vi har valt denne forma fordi elevane vert meir engasjerte, og det er ei opnare form. Det vert meir nytt og friskt og vi lærer heile tida noko nytt i møte med elevane. Dette gjer det også meir underhaldande for alle partar. Det er viktig med underhaldningsper spektivet. Alt går lettare med litt humor og open diskusjon, fortel Gudnason og Helleve. Denne forma er svært veleigna når eit slikt tema skal formidlast til denne aldersgruppa. Aktive elevar er lærande elevar. Gudnason og Helleve viste på ein forståeleg måte gjennom framsyninga si at språk er noko som rører alle i kvardagen, det er ein del av identiteten vår. Dialektane våre er verdifulle og skal hevast høgt. KATRINE BRIKSDAL Godøy skule ODDMUND LØKENSGARD HOEL Mål og modernisering «Hoel maktar å knyta den ytre språkhistoria saman, betre enn nokon har gjort før han» Olaf Almenningen, Klassekampen RAGNAR HOVLAND Kunsten å komme heim og andre essay «Det er en fryd å boltre seg i Ragnar Hovlands tekster» Jon Øystein Flink, Klassekampen Kr. 359,- Kr. 229,- AGNES RAVATN Folkelesnad «Denne boka er en skatt» Ellen Sofie Lauritzen, Dagsavisen Kr. 429,- GYRID AXE ØVSTENG, PER RAGNAR MØKLEBY (ill.) Draumar «Draumar er ei nydelig bildebok om et nydelig søskenforhold" Marie L. Kleve, Dagbladet Kr. 329,- 18

19 NMU jublar for Paradise Hotel-språket Deltakarane i reality-programmet Paradise Hotel blir ofte skulda for å vere dårlege språklege føredøme. Eg meiner tvert imot at det dialektmangfaldet som deltakarane representerer, er positivt, seier leiar i Norsk Målungdom, Janne Nygård. Ho rosar TV3 for å ha utført ein glimrande castingprosess som har resultert i at dialektar frå Nordland til Agder får boltre seg på TV-skjermen fire dagar i veka. Sjølv om dialektbruk er meir akseptert i dag enn for nokre tiår sidan, er det framleis mange unge som legg om dialekten når dei reiser til større byar. Å høyre sin eigen dialekt på TV kan vere med å heve statusen til dialekten og gjere det enklare å halde på han, seier Nygård. Det er forfriskande å høyre dialekt frå Råde i Østfold og Mo i Rana bli snakka med den største sjølvfølgje og sjølvkjensle. Vi får høyre eit rått og utilsløra språk, snakka slik ungdommen snakkar i dag, og det skal TV3 ha ros for å lyfte fram, seier Janne Nygård. (NMU) nmu Janne Nygård Farleg og fordummande retorikk frå Høgre HURRA: NMU-landsmøtet svarte til forventningane og vel så det for dei som feira femtiåringen i mars. Jølstringen Janne Nygård fekk fornya tillit av landsmøtet på landsmøtet til NMU, og held fram som leiar enno eit år. Helga mars var det landsmøte i Norsk Målungdom. Det vart halde på Nordseter skole i Oslo. Dei siste åra har landsmøta vore skipa til ulike stader i landet, sist år på fødeplassen til Ivar Aasen i Ørsta. Landsmøtet då vedtok å skipe til jubileumslandsmøte i Oslo i 2011, for å kunne samle fleire, og få besøk til landsmøtet frå andre nynorskinstitusjonar. Dei største sakene som var oppe, var lovbrigde, arbeidsprogram og budsjett. Hovudprioriteringa i arbeidsprogrammet var norskfaget, og landsmøtet vedtok fleire fråsegner om dette. Fråsegnene vi vedtok er eit viktig grunnlag når eg skal i debatt om korleis norskfaget skal vere, seier Janne Nygård, leiar i Målungdommen. Fråsegnene er detaljerte, og krev mellom anna at det vert utvikla didaktikk for sidemålsundervisning. Det finst ikkje i dag. Lovbrigde Frå talarstolen var det debatt om hovudprioriteringa i arbeidsprogrammet skulle vere brei, og handle om heile norskfaget, eller smal, og berre handle om sidemål. Til slutt vart eit breitt punkt vedteke, saman med Nynorsk digitaldugnad og Nynorsk i riksavisene som politiske prioriteringar. To forslag til lovbrigde hadde kome til sentralstyret før fristen. Det eine handla om at utsending av informasjon til medlemmene skulle skje elektronisk. På talarstolen vart det uttrykt uro for at medlemmene ikkje ville opne dei viktige e-postane, og at sentralleddet ikkje har e-postadressa til alle medlemmene. Representantar frå landsstyret argumenterte mot, og forslaget vart vedteke sundag morgon. Det andre forslaget til brigde gjekk ut på å fjerne lokalsatsen, som lokallaga kan krevje inn på toppen av sentralsatsen av medlemspengane. I dag er Studentmållaget i Oslo det einaste lokallaget som framleis har denne lokalsatsen. Dei ønskte ikkje å fjerne dette økonomiske tryggingsnettet, og framlegget fall. Nøgd med budsjettet Økonomiansvarleg Eva Holthe Enoksen er nøgd med budsjettet som vart vedteke. Eg er glad for at landsmøtet vedtok dette budsjettet. No har vi fått ein eigen post med pengar som lokallaga kan søkje fritt om. Det omgår avgrensingane til Frifond-ordninga, og vil hjelpe nyoppstarta lag som treng pengar med ein gong. På eitkvart jubileumslandsmøte må det vere ein jubileumsfest. Først vart det servert lammegryte, og deretter fekk vi underhaldning. Først ut var lokallagsaktivistane Vegard Storsul Opdahl frå Oslo og Emil Henry Flakk frå Trondheim med eigenkomponerte teknolåter. Etter det fekk vi eit kåseri med powerpoint om historia til nynorsken av isgeneral Øystein Skjæveland, som òg donerte is til landsmøtedesserten. Alle deltakarane og gjestene på jubileumsfesten hadde det Foto: Odin Hørthe Omdal Vellukka landsmøte i Målungdommen veldig gøy, og festen held fram langt utover kvelden. Sture ny nestleiar Jølstringen Janne Nygård fekk fornya tillit av landsmøtet under valet på sundagen, og held fram som leiar enno eit år. Vebjørn Sture frå Stavanger tek over nestleiarvervet frå Bror-Magnus Sviland Strand etter å ha sete i sentralstyret i tre år, og Johanne Marie Kydland Torvund frå Hå tek over som skrivar. Eva Holthe Enoksen held fram som økonomiansvarleg, og Tone Rossow vert sentralstyremedlem etter å ha vore skrivar dette året. Det nye sentralstyret tek over på sommarleiren på Vinstra i juli. Utruleg kjekt! På sundagen var det òg val av landsstyremedlemmer. Tolv faste medlemmer med seks varaer byrjar no på eit nytt arbeidsår. Helene Urdland Karlsen er ein av dei nye medlemmene, og oppsummerer landsmøtet slik: «Det var utruleg kjekt å vera med på (jubileums)landsmøtet i år. Sjølve møtet gjekk roleg for seg og det var god stemning i salen frå byrjing til slutt. Eg trur me alle var glade for og samde i den nye satsinga på sidemål i skulen. I salen sat det både elevar i skulen og framtidige lærarar, noko som var med på å skapa eit positivt og omfangsrikt ordskifte om emnet. Det var elles kjekt å sjå at det kom so mange på møtet, ikkje minst nye fjes. På laurdagen fekk me is og upassande song om klorin, slik det sømer seg i ei 50-års feiring. Eg gler meg til neste år. Me snakkast på Voss.» TONE ROSSOW Lokalvalkampen har allereie fått ein pangstart ved at partiet Høgre for ei stund sidan vedtok ein resolusjon på landsmøtet sitt der dei gjekk inn for å gjere all obligatorisk undervisning i sidemål valfritt ikkje berre i vidaregåande opplæring, men òg i ungdomsskulen. Det kom sikkert ikkje som eit sjokk på nokon. Høgre har lenge argumentert for valfritt sidemål på vidaregåande, og argumenta dei nyttar for å legitimere dette standpunktet, kan godt overførast til å gjelde sidemålsopplæringa på ungdomsskulenivå. Problemet er berre at retorikken er så simpel og argumentasjonen så banal og uvitskapleg at den største faren ved vedtaket er at denne typen retorikk får større fotfeste òg utanfor landsmøtelokala til Høgre. 9. mai møtte underteikna Høgres Elisabeth Aspaker til debatt om sidemålsvedtaket på Dagsnytt 18. La meg peike på nokre hovudpoeng i Aspaker sin argumentasjon: 1. «Elevane skal framleis lære nynorsk (sic!), men dei skal ikkje måtte skrive det (fordi det går ut over kunnskapane i hovudmålet).» 2. «Det fins jo så mange fine dikt på nynorsk, no får elevane tid til å kose seg med litteraturen i staden for å skrive nynorsk.» 3. «Det er ein naturleg konsekvens av valfritt sidemål at krava i mållova vert lempa på.» Det Høgre altså meiner, er at valfritt sidemål ikkje skal gå på kostnad av kunnskap i sidemålet, men at det skal vere valfritt å skrive det. På den måten vil elevane verte betre i hovudmålet sitt, sjølv om dei skal lære fleire framandspråk (eit anna landsmøtevedtak) sidan dette styrkjer språkkompetansen deira. Og naivt trur dei at elevar vil kaste seg over Vesaas-romanar berre dei slepp å skrive eit ord. Dei skil ikkje mellom sidemål og nynorsk, og seier uttala (om enn indirekte) at dette vedtaket ikkje berre handlar om å få velje bort sidemålet sitt, men om å oppheve den formelle jamstillinga mellom nynorsk og bokmål i lovverket. Om ein går argumenta litt etter i saumane, ser ein kjapt at dei ikkje heng på greip. Difor må vi i denne valkampen knuse ein slik retorikk med saklege og gode argument slik at vi får ein opplysande ikkje fordummande debatt. 19

20 Nordmenn er verdsmeistrar i engelsk Skandinavar får ofte skryt av utlendingar for gode engelskkunnskapar. No stadfestar ei undersøking at nordmenn er flinkare i engelsk enn både svenskar og danskar. Ingen kan betre engelsk enn nordmenn. Education First (EF), som kanskje er mest kjend for språkskulane sine, har brukt eit par år på å teste språkkunnskapane i 44 land. Over to millionar personar har teke ein nettbasert engelsktest i åra 2007 til Ingen kunne engelsk betre enn nordmenn, seier Morten Davidsen, som leier EFs kontor i Noreg, før han legg til ei viktig opplysning: «blant land som ikkje har engelsk som morsmål». Dei fire andre landa som toppar lista og får karakteren «svært godt» er Nederland, Danmark, Sverige og Finland. Eit tydeleg fellestrekk blant landa som scorar høgt er at dei er små, rike og ligg i Nord- Europa. Det er land med høgt utdanningsnivå og språk som ikkje er særleg utbreidd i resten av verda. Undersøkinga viser at land som brukar mykje tid og ressursar på opplæring og utdanning av barn, får sterkare engelskkunnskapar hjå dei vaksne. Vi ser at norsk ungdom forstår at gode språkkunnskapar kan opne mange dører og mange vel difor å ta delar av skuleopphaldet i England eller USA for å lære engelsk godt, fortel Davidsen. (NPK) SAMAN OM NYNORSK SCENESPRÅK: Teatersjef Terje Lyngstad ved Sogn og Fjordane Teater (T.v.), teatersjef Trond Birkedal ved Hordaland Teater og teatersjef Erik Ulfsby ved Det Norske Teatret. Foto: Hordaland Teater Teatersamarbeid skal gje meir nynorsk Folk på Vestlandet skal få meir teater på nynorsk. Hordaland Teater, Sogn og Fjordane Teater og Det Norske Teatret går no saman om å etablera Nynorskscena Hordaland Teater i Bergen sentrum. Målet er å gje publikum på Vestlandet eit mangfald av teatertilbod og styrkja nynorsk som scenespråk, heiter det i ei pressemelding frå Hordaland Teater. Nynorskscena Hordaland Teater skal oppretthalda turnéplikta i Hordaland, men teatertilbodet skal bli rikare fordi teaterframsyningar produserte av Sogn og Fjordane Teater og Det Norske Teatret også kjem til å bli spelte rundt om i Hordaland. Hordaland Teater har i dag eigen teatersal på Stend i Fana. Informasjonssjef Irene Smørdal seier til Nynorsk pressekontor at dei nye planane både inneber ei flytting til Bergen sentrum og eit samarbeid med Sogn og Fjordane Teater og Det Norske Teatret. Samarbeidet byrjar allereie neste år då planen er å setja opp eit teaterstykke som skal framførast i området til alle dei tre teatra, seier ho. I 2013 blir det ein endå større samproduksjon i samband med ei rekkje språklege jubileum. Då skal det nasjonale Språkåret markerast. I tillegg er det 200 år sidan Ivar Aasen blei fødd, 100 år sidan Det Norske Teatret blei skipa og 25 år sidan Hordaland Teater blei etablert. Det skal markerast med utvalde teaterstykke som skal framførast både i Bergen, utvalde stader i Hordaland, Sogn og Fjordane og i Oslo. Tanken om eit nynorskteater for Vestlandet med sete i Bergen har vore levande gjennom fleire generasjonar. Dramatikar Jon Fosse er mellom dei som har ivra for eit slikt teater. Eg starta samtalar i mai 2010 med teatersjef og styreleiar ved Hordaland Teater. Det er for gale at det ikkje er ein einaste kulturinstitusjon i Bergen sentrum på nynorsk. Draumen om ei eiga nynorskscene i Bergen er lang, seier Fosse. Målet må vera å skapa ein fascinerande plass å gå til, meiner Fosse som gjerne vil bidra med å gje råd og bruka kontaktane sine nasjonalt og internasjonalt. Teatersjef Terje Lyngstad ved Sogn og Fjordane Teater seier at alle ved teatret stiller seg bak, og meiner satsinga er viktig. Nynorsken er pressa. Det er naturleg å ha ei nynorskscene i Bergen sentrum. Det handlar om identitet. Det er symbolsk viktig å koma til Bergen og Oslo for å visa produksjonane våre, seier Lyngstad. Han meiner også det er viktig for rekrutteringa av kunstnarar at det blir fleire stader å spela. Også teatersjef Erik Ulfsby ved Det Norske Teatret støttar heilhjarta opp om etableringa av Nynorskscena. Det er førebels ikkje avgjort kvar i Bergen sentrum Nynorskscena får lokale. I pressemeldinga heiter det at styreleiar Ågot Valle her håpar på god hjelp både frå politikarane i Bergen, Hordaland og nasjonalt. (NPK) Sabotering av nynorsk i NTB AS? I februar 2011 fekk eg tilbod frå NTB om jubilantomtale i samband med at eg ville fylle 75 år 16. april Eg fylte ut eit skjema for personalia og biografiske opplysningar på nynorsk og sende dette som epost innan fristen. I fylgjeskrivet kravde eg at omtalen kom på nynorsk. Eg hadde høyrt at NTB skreiv jubilantomtalar på bokmål sjølv om dei innsende opplysningane var på nynorsk. Difor skreiv eg i fylgjebrevet at dersom det ikkje var mogeleg å få Olaug Nilsen på vidåtta ytring I førre Norsk Tidend fer Olaug Nilsen på vidåtta i kasusjungelen. Kanskje ho er litt «kiløte»? Bestefaren hennar kunne nok kasusen sin. Ho burde ikkje prøve å rette på han. Han sa vel til svigerinna at han hadde «vore gift med systrene dine» (både søstra og eigedomspronomenet i dativ eintal, for preposisjonen «med» styrer vanlegvis dativ.) Og han som «rulla ut av sengjine i fylljine», han gjorde nettopp det, for av (eller or) styrer også dativ, og det gjer faktisk i også når handlinga går føre seg på staden. Han rulla nok ikkje ut av sengjine og inn i fyllja (akkusativ). Han var truleg full nok frå før. No er eg lenger nordafrå kysten enn Olaug, men slikt som dette veit vel både sunnfjordingar og romsdalingar som har levd ei stund. Dotter mi, som er fire år eldre enn Olaug, veit det òg. Sverre Hatle Eg viser til Norsk Tidend nr. 2 for i år. Der skriv du mellom anna at bestefar din presenterte seg til den demente svigerinna si med orda: «Eg har vore gift med systrene di.» No skal eg pirke, og då trur eg han sa «gifte» og ikkje «gift». Vidare hevdar du at preposisjonen med styrer akkusativ. Det gjer han ikkje. Han styrer dativ. Og «med systrene di» er dativ hokjønn, eintal, bunden form av syster. Han sa òg: «Eg rulla ut av sengjene i fylljene.» Og han tok ikkje feil, slik du ytring omtalen på nynorsk, ynskte eg ikkje nokon omtale i det heile. Men det gjekk som eg ottast: Omtalen kom på bokmål! Eg har sendt ei skriftleg klage på dette til NTB, men det bryr dei seg nok ikkje om. Difor ynskjer eg at Noregs mållag som vonleg har større tyngde, Men Olaug Nilssen, då! ytring trur. Preposisjonen i styrer både dativ og akkusativ, plent som i tysk. I dette tilfelle er «i fylljene» dativ hokjønn, eintal, bunden form. Eg vil no helst tru at han sa «ut or sengjene» eller «ut u sengjene», og ikkje «ut av». Og or styrer nok dativ. Då er det meir tvilsamt med av, som har breidd seg i nyare tid, men styrer nok som oftast dativ. tek dette opp med byrået. Dersom NTB ikkje har skriveføre nynorskmedarbeidarar, kan dei kanskje overlate arbeidet til Nynorsk pressekontor som har tilhald i same huset. Elles tykkjer eg at NM bør informere medlemene sine om saboteringa av nynorsk som NTB vitterleg gjer seg skuld i. Illustrasjon: Wixøe Wisuelt Preposisjonen i styrer dativ når du er på staden og akkusativ ved rørsle til staden. Dette òg er nett som i tysk. Døme: Eg va inn i løene, eller eg va inn i flora. Eg går inn i løa, eg går inn i floren. Da e mångt løye i finne i sunnfjordmåla endå. Dette til ei lita påminning. Bjug Åkre, Kristiansand Beste helsing Joar Stegane 20