Leikanger Sau og Geit

Transkript

1 Leikanger Sau og Geit Erfaring med bruk av radiobjøller og lammenodar 2010 og 2011 Marit Henjum Halsnes

2 Utprøving radiobjøller og lammenodar Presentasjon Bakgrunn for utprøving Organisering Erfaring Oppsummering

3 Leiar LSG Sau Frukt Turisme Rådgivar NLR

4 Store tap i dyr, derav 2175 lam, 399 lam tapt 18,3 % tap Enkelt bruk mista over 40 % av lamma Rovviltkonsulenten hadde ei travel tid saman med bøndene Tot reg. 36 saker på jerv

5 Tap%

6 Leikanger Sau og Geit Store lammetap av jerv i 2009 Erfaring, basestasjon og 15 VHF radiobjøller Fekk våren 2010 tilbod om utprøving av 50 radiobjøller LSG tok på seg org. tilbaud alle saueeigarar i 4 sankelag å delta 21 saueeigarar deltok, 2-3 bjøller i kvar buskap

7

8 Radiobjøller bjøller fordelt på 21 buskapar, 2 og 3 bjøller i kvar buskap Møter, opplæring, PC ansvarleg, Per Henjum

9 Lammenodar 2011

10 lammenodar Buskapar med store lammetap vart prioritert, i tillegg til god GSM dekning og interesse 3 buskapar fekk prøva 6 lammenodar kvar 6 buskapar 4 lammenodar 4 buskapar 2 lammenodar Lammenodar i 13 buskapar

11

12

13

14

15

16

17

18 Radiobjøller Tal Defekte 2 4 Mista/tapt 3 (1 dotte av) 1 (dotte av) Lammenodar 2011 Tal 50 Virka ikkje 7 Virka i starten 30 (60%) Virka heile perioden 13 (26%) Mista/tapt 9 (3 dotte av)

19 Erfaring 2010 og 2011 Kva forhold knytt til dyra si velferd på beite fekk de betre oversikt over? Sjuke dyr registrert og behandla Ikkje registrert daude dyr Lam registrert borte, node funnen, men ikkje lammet 2 bortkomne lam med nodar funne vha av naboen si radiobjølle Sau m/2 lam rota seg langt ut or beiteområde, vart funnen og teken med tilbake Har bruk av elektronisk overvaking ført til ein meir effektiv beitebruk? Kva er brukt av tid på tilsyn (både i felt og på pc) og sanking + ev. andre oppgåver, før og etter bruk av elektronisk overvaking? Ja, lettare å ha tilsyn, veit kor dei går. Sparar tid på sanking, veit kor dei er Hyppige PC brukarar, sjekkar dagleg Alarmar har medført fleire turar i fjellet Dei fleste har fått nyttige opplysningar kvar sauene går og spesielt kva veg dei tek fram til beitet og vegen heim frå beitet.

20 Korleis vurderer de dei økonomiske sidene med bruk av radiobjøller? Altfor kostbare Har de fått god nok opplæring i bruken av utstyret? Kva kunne de ønskje å ha visst meir om? Ja, hadde møter og god opplæring ved utdeling av utstyr Ynskjer betre kart, med fleire stadnamn, turstiar, stølshus m.m. Bør vera unødvendig å nytte turkartet i tillegg for å sjekke sporing Korleis vurder de dekningsgraden av radiobjøller i ulike beiteområde og i ulike sauebesetningar? Er det behov for ulik dekningsgrad avhengig av type beiteområde og sauerase? GSM-dekninga er variabel i Leikanger Kommune. Grinde lik 100 % dekning, Gjerde/Njøs god dekning. Dårleg dekning Henjadalen, Friksdal, Trastadalen og Stavsete nordover mot Romedalsskard. VHF-løysinga ville ha fungert i desse områda.

21 Korleis vart informasjonen frå radiobjøllene utnytta som verktøy i planlegging og gjennomføring av tilsynet (frekvens, tilsynsruter, utrykkingstid ved dødsvarsel eller unormal adferd)? Ein del feilmeldingar, frustrasjon Men stor nytte, sjuke dyr registrert, behandla med godt resultat Mista klave/bjølle og lammenodar funnen att med hjelp av GPS-koordinatane Kva forhold vart oppdaga og ev. type tiltak vart sett i verk pga informasjon frå radiobjøllene (som elles ikkje ville blitt oppdaga eller sett i verk utan bruk av radiobjøller)? 1. Alarm på ein sau som ikkje bevega seg, eigar fann sauen sjuk. I same område fleire sau og lam med same symptom. Tilkalla dyrlege som behandla alle med godt resultat. 2. Sau m/lam på avvege. Eigaren gjekk på GPS-posisjon, fann dyra og tok dei med tilbake i beitet, der dei heldt seg til sankinga. 3. Ein eigar opplevde å finne att 2 lam med nodar vha ei anna radiobjølle 4. 3 brukarar hadde alarm på nodane og fann nodane, ikkje lamma. Korleis vurderer de effekten av bruk av radiobjøller med tanke på å finne ut av tapsårsaker i beiteområdet? For å få god effekt trengs det fleire radiobjølle og betre GSM dekning

22 Vil de anbefale andre beitelag og enkeltpersonar å kjøpe inn radiobjøller/lammenodar? Radiobjøller: Ja 2 bruk har kjøpt inn bjøller privat, hausten 2011, tilbodspris Lammenodar: Litt tidleg. Dei må forbetrast Har de tips til andre beitelag og enkeltpersonar å kjøpe inn radiobjøller og/eller lammenodar? Sjekke GSM-dekinga i beiteområdet Lammenodane MÅ forbetrast. Lekkasje til batteriet på svært mange, batteria vart fuktige og rusta Litt dårleg feste/patent på klaven til radiobjølle, bør teipe klaven Andre kommentarar Lammenodane må utviklast vidare, hindre fukt i batteriet Prøvde peileutstyr etter sakna nodar utan hell, virka ikkje sjølv tett på fungerande node God batterikapasietet på både bjølle og nodar, sjølv ved hyppig signal frekvens SMS-varslinga fungerte ikkje Strikken på lammenoden flisa seg opp. Treng betre strikk kvalitet! Nodane må vera litt lause/romslege om våren ved beiteslepp, kan difor ramle av

23 Møter, opplæring, oppsummering

24 Mange turar i fjellet

25 Oppsummering Auka interesse for tilsyn på beite Rapportering av unormale hendingar har auka betrakteleg Større engasjement og samhold blant saueeigarane i Leikanger Har hatt eiga Web-side med info etter tilsynsturar Lærar nytta det i undervisninga, starta dagen med å sjekke dyra i beite Positivt tiltak for sauehaldet i bygda

26 Me er klare til beitesesongen 2012

27 Takk for meg

28 GSM terminal Radiobjella Radiobjella mottek GPS posisjon frå satelittar og sender den inn via mobilnettet (GSM/GPRS) til serveren. Serveren sender informasjonen vidare til brukarportal. Om det oppstår ein unormal situasjon vert det sendt ein alarmmelding til serveren. Alarmfunksjon Radiobjella er utstyrt med 3 alarmfunksjoner: - Om eit individ ikkje har bevega seg de siste 3 timane. Timeintervallet kan endrast fra 1-12 timar direkte fra sporingssida. - Om individet ikkje har bevega seg mer enn 10 meter fra forrige rapportering. - Om serveren ikkje har motteke data fra terminalen dei siste 48 timane. Rapporteringsintervall Fra kvart 5. minutt til kvart 5. døgn. Lammenodane kommuniserar med radiobjølla via UHF-radiosignal. Rekkevidda til lammenodane er ca 100m frå radiobjølla litt avhengig av terrenget.