MØTEBOK. Framlegg til tilråding: Kommunestyret tek avkastningsrapport for september 2008 frå Grieg Investor AS som melding.

Transkript

1

2

3 Sak 108/08 MØTEBOK PORTEFØLJESTATUS PR SEPTEMBER 2008 Saksbehandlar: Ingrid Karin Kaalaas Arkiv: 255 Arkivsaksnr.: 08/440 Saksnr.: Utval Type/ Møtedato 17/08 Os Formannskap PS /08 Os Formannskap PS /08 Os Formannskap PS /08 Os kommunestyre PS /08 Os Formannskap PS /08 Os kommunestyre PS /08 Os Formannskap PS /08 Os kommunestyre PS /08 Os Formannskap PS /08 Os kommunestyre PS /08 Os Formannskap PS /08 Os kommunestyre PS /08 Os Formannskap PS /08 Os kommunestyre PS /08 Os Formannskap PS / Os kommunestyre PS Framlegg til tilråding: Kommunestyret tek avkastningsrapport for september 2008 frå Grieg Investor AS som melding. Os, Knut Terje Rekve Rådmann ADRESSE TELEFON WEB/EPOST INFO Rådhuset Sentralbord: postmottak@os-ho.kommune.no Bankgiro: Torggata 7 Telefax: Org.nr.: Pb.84, 5202 Os Dir. innval:

4 Sak 108/08 Behandling i Os Formannskap i møte Behandling i utvalet: Samrøystes vedtak som innstillinga. Vedtak: Kommunestyret tek Avkastningsrapport pr august 2008 frå Grieg Investor AS som melding. Behandling i Os Formannskap i møte Behandling i utvalet: Samrøystes vedtak som innstillinga. Vedtak: Kommunestyret tek Avkastningsrapport for juli 2008 frå Grieg Investor AS som melding. Behandling i Os kommunestyre i møte Behandling i utvalet: Eirik Neverdal (Tvs) fremja same tilleggsframlegg som i formannskapet. men er sterkt bekymra for den negative utviklinga i finansportefløgjen. Formannskapet si innstilling vart samrøystes vedteke. Vedtak: Kommunestyret tek avkastningsrapport for juni 2008 som melding, men er sterkt bekymra for den negative utviklinga i finansportefølgjen. Behandling i Os Formannskap i møte Behandling i utvalet: Eirik Neverdal (Tvs) kom med følgjande tilleggsframlegg: men er sterkt bekymra for den negative utviklinga i finansportefløgjen. Framlegget frå administrasjnen vart samrøystes vedteke. Tilleggsframlegget frå Neverdal vart samrøyses vedteke. Vedtak: Kommunestyret tek avkastningsrapport for juni 2008 som melding, men er sterkt bekymra for den negative utviklinga i finansportefølgjen. Side 3 av 28

5 Sak 108/08 Vedlegg: Avkastningsrapport for september 2008 frå Grieg Investor AS Saksopplysningar: Vedlagt følgjer Avkastningsrapport for september 2008 frå Grieg Investor AS. Os, Ingrid Karin Kaalaas Økonomisjef Side 4 av 28

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17 Sak 109/08 MØTEBOK OMSORGSBUSTADER LURANETUNET - FØREBUING TIL BUDSJETTARBEIDET Saksbehandlar: Birgit Nora Holsen Arkiv: 151 Arkivsaksnr.: 08/1611 Saksnr.: Utval Type/ Møtedato / Tenesteutvalet PS / Os Formannskap PS 37/08 Tenesteutvalet PS / Tenesteutvalet PS / Os Formannskap PS / Tenesteutvalet PS / Os Formannskap PS 43/08 Tenesteutvalet PS /08 Os Formannskap PS /08 Tenesteutvalet PS / Os kommunestyre PS Framlegg til vedtak: Formannskapet tek saka til orientering og startar drøftingar kring prioritering i høve til nyinvisteringar med dei auka driftskostnader nyinvisteringa vil føra med seg. Dersom formannskapet vil prioritera bygging av omsorgsbustader på Luranetunet må kostnaden innarbeidast i invisteringsbudsjettet for med kr. 49 millioner. Dersom formannskapet vil prioritera bygging av omsorgsbustader på Luranetunet må dette innarbeidast i driftsbudsjettet frå ferdigstilling med kr. 15 millioner kvart år. Os, Knut Terje Rekve Rådmann ADRESSE TELEFON WEB/EPOST INFO Rådhuset Sentralbord: postmottak@os-ho.kommune.no Bankgiro: Torggata 7 Telefax: Org.nr.: Pb.84, 5202 Os Dir. innval:

18 Sak 109/08 Behandling i Tenesteutvalet i møte Behandling i utvalet: Samrøystes vedak som innstillinga. Vedtak: Formannskapet tek saka til orientering og startar drøftingar kring prioritering i høve til nyinvisteringar med dei auka driftskostnader nyinvisteringa vil føra med seg. Dersom formannskapet vil prioritera bygging av omsorgsbustader på Luranetunet må kostnaden innarbeidast i invisteringsbudsjettet for med kr. 49 millioner. Dersom formannskapet vil prioritera bygging av omsorgsbustader på Luranetunet må dette innarbeidast i driftsbudsjettet frå ferdigstilling med kr. 15 millioner kvart år. Behandling i Tenesteutvalet i møte Behandling i utvalet: Samrøystes vedtak som innstillinga. Vedtak: Tenesteutvalet tek saka til orientering og vil koma attende til prioritering mellom dei ulike prosjekta. Side 6 av 28

19 Sak 109/08 Saksopplysningar: I samband med seniorprosjektet på Lurane vart det vedteke å byggje 28 nye omsorgsbustader, fordelt på to etasjar med heildøgns omsorg og pleie, etter modell frå Luranetunet. 24 bustadar er meint til eldre og pleietrengande og 4 bustader til yngre funksjonshemma. Det har vore gjennomført eit forprosjekt på omsorgsbustadane og det føreligg ferdige teikningar frå Bjerk og Bjørge, som og har teikna Luranetunet. Ein har tatt med seg dei erfaringane som ein har gjort seg med drifta av Lurane, slik at det innhaldsmessig er noko revidert frå dei allereie eksisterande bygningane. Dei nye bustadane på Lurane vart opna i 2001 og fram til no har vi hatt ein relativt stor sirkulasjon på sjukeheimsplassane og omsorgsbustadane. Men vi har ein auke i tal eldre som treng eit heildøgns tilbod. I takt med nasjonale prognosar så lever folk lenger og dei lever med sine ulike plagar. Vi ser ein stor auke i tal på demente og fleir yngre, under 80 år, som får diagnosen demens. Vi har og yngre som vert sterkt funksjonshemma etter skadar. Desse treng ressurskrevjande tenester. Pr. dags dato har vi 32 personar på venteliste til eit heildøgns omsorgstilbod. Mange av desse er demente og mange bør få eit tilbod innan 6 månadar. Dette forplantar seg igjen til open omsorg som i dag er sprengt på kapasitet. I 2025 har vi, etter høy nasjonal vekst, 863 personar over 80 år i Os kommune. Skal vi ha same dekningsgrad som i 2008, som ligg i underkant av 25 %, bør vi ha ein netto tilvekst i perioden på ca. 92 institusjonsplassar. Når vi tek omsyn til at vi og gir pleie og omsorgstenester og institusjonsplassar til yngre demente og funksjonshemma, så hastar det å kome i gang med utviding på antall plassar til dette formålet. Byggekostnadar: Arkitektfirma Bjerk og Bjørge har rekna brutto byggekostnad til ca. 70 millionar kroner. Dagens tilskotsordningar frå staten ligg på 30% av byggekostnadane når det gjeld sjukeheimsplassar, under forutsetning av at utbygginga vert prioritert til tilskudd av Fylkesmannen. Tilskotet vil utgjere 21 mill. Inndekkinga av dei 49 mill som kommunen må dekke, vil skje gjennom husleige. Driftskostnadar: Det er naudsynt med heildøgns omsorg i bustadane. Vi har berekna driftskostnadane ved å sammanlikna dei kostnadane vi har til drift av Luranetunet i dag. Driftskostnadar for 28 pasientar vil bli på om lag 15.mill. pr. år. For nokre av bebuarane vil vi kunne få tilskot for ressurskrevjande tenester, slik at summen kan bli noko redusert. Os, Birgit N. Holsen Avd. for tenestestyring Side 7 av 28

20

21 Sak 110/08 MØTEBOK OMSORGSBUSTADER NEDRE VARÅSEN Saksbehandlar: Eva-Mari Solberg Arkiv: F17 Arkivsaksnr.: 08/546 Saksnr.: Utval Type/ Møtedato 8/08 Os Formannskap PS /08 Os kommunestyre PS /08 Os Formannskap PS Framlegg til vedtak: Formannskapet rår til at det vert sett av inntil ,- i investeringsbudsjett for perioden til bygging av inntil 12 omsorgsbustader i Nedre Varåsen og til 4 bueiningar på Kuhnle som 1. byggesteg. Endeleg sum vert fastsett i budsjettprosessen etter økonomiske avklaringar, sjå neste avsnitt. Formannskapet ber rådmannen gjennomføra tingingar med entreprenør om ei redusert utbygging, med 8-12 bustader i Nedre Varåsen som første byggjesteg der. Rådmannen skal og henta inn pris på å byggja 4 bustader som 1. byggjesteg på Kuhnle, som alternativ fullføring av kontrakten. Endeleg vedtak om evt bygging på Kuhnle vert avgjort når konsekvensar vedk tiningar m.m. er gjennomført. Os Knut Terje Rekve Rådmann ADRESSE TELEFON WEB/EPOST INFO Rådhuset Sentralbord: postmottak@os-ho.kommune.no Bankgiro: Torggata 7 Telefax: Org.nr.: Pb.84, 5202 Os Dir. innval:

22 Sak 110/08 Behandling i Os kommunestyre i møte Behandling i utvalet: Samrøystes vedtak som innstillinga. Vedtak: Os formannskap rår til at byggjinga av 16 bustader i Nedre Varåsen vert starta snarast i samsvar med kontrakt med Leigland Bygg AS. Drifta av butilbodet skal vera forsvarleg og nytta dei ressursar som i dag vert nytta til drifta av butilbodet i Mobergslia. Spørsmålet om tilleggsressursar skal vurderast ved handsaminga av budsjettet for Når det gjeld vidare bruk/sal/utleige av eigedomen/lokala i Mobergslia, vil det bli teke stilling til på eit seinare tidspunkt etter at eiga sak om dette er lagt fram. Behandling i Os Formannskap i møte Behandling i utvalet: Samrøystes vedtak som innstillinga. Vedtak: Os formannskap rår til at byggjinga av 16 bustader i Nedre Varåsen vert starta snarast i samsvar med kontrakt med Leigland Bygg AS. Drifta av butilbodet skal vera forsvarleg og nytta dei ressursar som i dag vert nytta til drifta av butilbodet i Mobergslia. Spørsmålet om tilleggsressursar skal vurderast ved handsaminga av budsjettet for Når det gjeld vidare bruk/sal/utleige av eigedomen/lokala i Mobergslia, vil det bli teke stilling til på eit seinare tidspunkt etter at eiga sak om dette er lagt fram. Side 9 av 28

23 Sak 110/08 Vedlegg: Saksopplysningar: Innleiing: Sak om bygging av omsorgsbustader i Nedre Varåsen har vore oppe til politisk handsaming fleire gonger sidan oppfølgingstenesta Assistert bustad vart etablert som utviklingsprosjekt i Frå 2003 har tenesta hatt funksjon som ambulerande team for bustadsosialt arbeid, og frå 2006 også driftsansvar for døgnbemanna bustadtiltak på Mobergslio. Føremålet var å nytta Mobergslio mellombels inntil nye bustader i Nedre Varåsen vart ferdigstilt. Byggjeplanane vart utsett to år på rad, både i 2007 og 2008, blant anna i påvente av ny finansieringsordning for omsorgsbustader. I tillegg vart budsjettløyvinga utsatt på grunn av vanskeleg kommuneøkonomi når det gjeld drift. Rådmannen meiner det no er behov for å ta endeleg avgjerd i denne saka av omsyn til både brukarar, tilsette og kontraktmessige tilhøve overfor Leigland Bygg AS. Usikkerhet kring gjennomføringa av prosjektet er vanskeleg for brukarar som sårt treng tilbodet. Samstundes er det vanskeleg for tenesta Assistert bustad, då det ikkje er lett å halda på kvalifisert personale når framtidsutsiktene er så uklåre og usikre. Nokre tilsette har slutta og fleire opplever utryggleik for stillingane sine. Dei økonomiske rammene til kommunen er pressa. Dette gjeld både rammer til investeringar og til drift. Føresetnaden for nye investeringar er at dei isolert sett ikkje må føre til auka driftskostnader. Dvs at eksisterande driftstiltak vert erstatta og etablert i dei nye bustadeiningane. Vi meiner og at økonomiske rammer i større grad må styre kor mange einingar vi bygger. Investeringskostnader per bueining i dei planlagte prosjekta er høge. I den opne marknaden kunne ein t.d. kjøpt inntil 20 bustader for same sum. Når vi no ønskjer redusere utbygginga i Nedre Varåsen og bruke noko av den reduserte investeringsramma til utbygging på Kuhnle, heng dette saman med registrerte behov, både i høve brukargruppa i Nedre Varåsen og på Kuhnle. Registrerte behov er altså mindre for brukargruppa i Nedre Varåsen, medan behov for bustadtiltak for brukargruppa som er tenkt på Kuhnle er stor. Ei slik deling av prosjektet kan gje utfordring i høve kontrakta med entrepenør, men bør kunne løysast i tingingar. Det er tidlegare avsett 6,1 mill kr. i budsjettet til prosjektet i Nedre Varåsen. Inkl. dei løyvingane som er føreslått i saka er ramma altså 35,1 mill kr, som kan verte redusert om ein bygger 8 i staden for 12 bustader i Nedre Varåsen. Politisk handsaming i 2008: Ved behandlinga av økonomiplanen for vart følgjande verbalframlegg frå Frp/Høgre vedteke når det gjaldt bustadprosjekt Nedre Varåsen: Os kommunestyre ber rådmannen innan fremja eiga sak om realisering av 16 bustader for rusavhengige i Nedre Varåsen. Saka må avklara kva statlege tilskotsordningar vi kan få til prosjektet, og skissera forventa driftsutgift. Side 10 av 28

24 Sak 110/08 Kommunestyret ber og om at rådmannen i saksutgreiinga tek omsyn til eventuell alternativ bruk av eigedommen på Mobergslia, ref verbalforslag 8.3 Vedtak om bygging av 16 nye omsorgsbustader i Nedre Varåsen vart deretter handsama av Os kommunestyre Følgjande vedtak i sak 8/08 vart gjort: Os kommunetyre rår til at bygginga av 16 bustader i Nedre Varåsen vert starta snarast i samsvar med kontrakt med Leigland Bygg AS. Drifta av butilbodet skal vera forsvarleg og nytta dei ressursar som i dag vert nytta til drifta av butilbodet i Mobergslia. Spørsmålet om tilleggsressursar skal vurderast ved handsaminga av budsjettet for Når det gjeld vidare bruk/sal/utleige av eigedomen/lokala i Mobergslia, vil det bli teke stilling til på eit seinare tidspunkt etter at eiga sak om dette er lagt fram. I tillegg vart omsorgsbustadane i Nedre Varåsen også handsama i tenesteutvalet og følgjande vedtak vart gjort: Tenesteutvalet tek saka til orientering og vil koma attende til prioritering mellom dei ulike prosjekta. Målgruppe: Ved tildeling av husvære i dei nye omsorgsbustadane skal bustadlause rusavhengige prioriterast, jmfr. tidlegare kommunestyrevedtak av Sak K 100/05. Det er også ein føresetnad for at Os kommune skal kunna få statleg investeringstilskot tilsvarande 20 % av anleggskostnadane at omsorgsbustadane vert tildelt bestemte målgrupper; personar med langvarige somatiske lidingar, utviklingshemming, rusproblem, og psykiske og sosiale problem. Os kommune har 93 personar på venteliste for sosialbustader, herav 19 rusavhengige. 10 av desse 19 treng døgnkontinuerleg tilsyn. Assistert bustad har plass til 7 personar på Mobergslio (1 leilighet og 6 hyblar) og har i tillegg for tida 18 personar i eigne private eller kommunale bustader som dei har fast oppfølging med. Driftsutgifter stillingar: Som nemnd i kommunestyrevedtaket over skal drifta av butilbodet vera forsvarleg og ressursane til drift av Assistert bustad Mobergslio skal nyttast vidare i bufellesskapet i Nedre Varåsen. Behov for tilleggsressursar skal vurderast i samband med budsjettet for Assistert bustad driftar i dag bustadtiltaket på Mobergslio med tils. 6,73 årsverk. Herav er 6,31 faste årsverk og 0,42 årsverk midlertidig fram til jan På grunn av innsparingskrav i budsjettet for 2008 er drifta lagt om til ein billigare turnus gjeldande frå juni På årsbasis er denne nye arbeidstidsordninga 1,9 mill kr. rimelegare enn tidlegare turnus på 9,3 årsverk. Ytterlegare innsparing på drift kan ikkje forsvarast av omsyn til tilsynsbehov med målgruppa rusavhengige og tryggleik for tilsette. Tenesta har for tida 2 på vakt dag og kveld måndag til fredag, 2 på midtvakt helg og 1 våken på natt med tilkopling til alarm til anna kommunal teneste. Side 11 av 28

25 Sak 110/08 Om drifta skal reduserast ytterlegare må tilsette seiast opp eller omplasserast i kommunen. Rådmannen meiner det vil heller ikkje vera forsvarleg å nytta Mobergslio framover som bustadtiltak utan døgnbemanning. Budsjettbehov for ,84 årsverk (forventa behov - gj.snitt kr pr årsverk) Andre driftsutgifter Sum Forventa husleigeinntekter (hyblar Mobergslio) Sum kommunal løyving *) *) kan verta redusert dersom Os kommune framleis får statleg prosjekttilskot Bustadtiltaket på Mobergslio driftsmessige utfordringar: Bygningen på Mobergslio er gamal og vanskeleg å drifta. Hyblane er små og uhensiktmessige. Det er også eit stort problem at det er svært lytt mellom hyblane. I tillegg medfører drifta på Mobergslio fleire andre utfordringar: For brukarar: Tiltaket ligg langt frå sentrum, det vanskelegare å drive bustadsosialt arbeid ute i kommunen, medfører stort transportbehov Høge strømutgifter, store (uhensiktsmessige) fellesrom krev mykje oppvarming Sanitære forhold er ikkje etter krava for ei kommunal teneste (1 dusj og 2 toalett på deling mellom 6 bebuarar av begge kjønn) Kloakk går ofte tett på grunn av elde og slitasje Store vedlikeholdskostnader med ein gamal bygning Dårleg trykk på vatn, ikkje god nok dusjtilhøve for brukarane Svært lytt mellom romma Bebuarane vert meir sosialt isolert på Mobergslio Liten kontakt med nærmiljø og sosialt nettverk Vanskeleg å regulera uønska besøk, for mange tilkomstmoglegheiter via dører og vindauge For tilsette: Har kun eitt personalrom som har funksjon som kontor, samtalerom, nattevaktsrom, garderobe, kjøkken og er såleis heilt på grensa i høve gjeldande krav til HMS Ny driftsmodell for Nedre Varåsen: Nedre Varåsen vil vera ein heilt anna driftsmodell enn Mobergslio. I Nedre Varåsen har kvar bebuar eigen bustad gjennom felles inngang, tilgang til fellesareal og personale på vakt. Det vil vera adgangskontroll til huset og betre høve til observasjon av uønska opphald rundt bygget, gjennom blant anna moderne teknologi. Rådmannen tek derfor sikte på å kunna drifta tiltaket med om lag same bemanning som i dag vert nytta innan Assistert bustad, dvs. eit forventa behov i 2009 på 6,84 årsverk. Ein vil såleis ikkje trenga vesentleg auka driftsmidlar, sjølv om talet bueiningar aukar. Side 12 av 28

26 Sak 110/08 Kan andre målgrupper få omsorgsbustad i Nedre Varåsen? Bygget i Nedre Varåsen vert lik Grantun bufellesskap, med 12 husvære i ein bygning og 4 i ein annan frittståande bygning. Føresetnaden for at Os kommune skal kunna få tilskot gjennom Husbanken er som nemnd ovanfor at dei vert tildelt målgruppa: Personar med langvarige somatiske lidingar, utviklingshemming, rusproblem, og psykiske og sosiale problem. Os kommune kan dersom det vil gjera gjennomføring av prosjektet lettare økonomisk sett, nytta deler av bygningsmassen til andre grupper. Eksempelvis vil det kunna vera at andre grupper med behov for døgnkontinuerlig tilsyn kan nytta deler av totalprosjektet. Rådmannen vil likevel presisera at det ikkje kan tilrådast å blanda bemanninga mellom ulike omsorgstiltak. Dei ulike brukargruppene bør få tenester og tilsyn utifrå individuelle behov og rettar, jamfør lovverk. Framtidige husleigeinntekter Nedre Varåsen: Etter vedteke avgiftsbudsjett for 2008 er husleiga for 3-roms leilighet fastsett til kr 6660 pr. mnd (4 stk.) og kr 5610 pr. mnd for 2-roms (12 stk.) Dette vil gje ein årleg husleigeinntekt for Os kommune på kr jmfr. satsane for Husleigeinntekene skal nyttast til renter/avdrag på lån og vedlikehald. Kontraktstilhøve Det er inngått felles kontrakt om bygginga av desse bustadane og Grantun (tidl Idrettsvegen). Kontrakten går ut Det er sett som vilkår at det skal utbetalast ,- dersom kontrakten ikkje vert fullført. Brot på kontrakt vil og utløyse krav om betaling for utførte tenester, slik som prosjektering og liknande. I sum vert det snakk om ca ,-. I tillegg kan det vera ukjente faktorar som kan utløyse krav. Rådmannen vil rå til at ein gjennomfører kontrakten, men at ein går i tiningar med entreprenør om ei avkorting av volum, ved at ein byggjer 8 til 12 einingar som byggesteg 1, ref fagleg utgreiing som viser til ca 10 brukarar på venteliste med behov for døgnkontinuerleg tilsyn. Alternativt kan ein byggja den modulen som har 4 bueiningar som første byggjesteg på Kuhnle. Jfr. Tidlegare signalisert behov for bustader til yngre brukarar av tenester på Lio. Tingingar må gjennomførast før ein tek endeleg avgjerd på dette, slik at meirkostnader ved å byggja på to byggjeplassar vert klarlagt før ein går i gang. Os, Eva Mari Solberg Einingsleiar Haldor Fosse Teknisk sjef Side 13 av 28

27 Sak 111/08 MØTEBOK BARNEHAGETILBODET I OS KOMMUNE Saksbehandlar: Beate Moberg Arkiv: A10 Arkivsaksnr.: 08/817 Saksnr.: Utval Type/ Møtedato 22/08 Tenesteutvalet PS /08 Tenesteutvalet PS /08 Os Formannskap PS Framlegg til vedtak: Kvalitet i barnehagen. Os kommune skal ha barnehagar med god fagleg og sosial kvalitet. Personalet i barnehagen skal ha god kompetanse både førskulefagleg og i høve til sosial læring. Barnehagane i Os skal ha ein felles, politisk vedteken strategi for utviklingsarbeid. Os kommune skal jamleg gjennomføre målingar i høve subjektiv og objektiv kvalitet. Mellom anna skal det gjennomførast brukarundersøkingar annan kvart år. Samarbeidet med skulane skal halde fram. Barnehageanlegga skal ha universell utforming og ha ein standard som er i samsvar med forskrift om miljøretta helsevern. Ny kommunal barnehage Os kommune skal byggje ein ny 6 avdelings sentrumsnær barnehage som erstatning for Flåten og Os barnehage. Den nye barnehagen skal vera fleksibel og skal kunne driftast moderne og kostnadseffektivt. Barnehagen skal byggast ut frå nye idear enn dei tradisjonelle norske barnehagebygg med mål om å verta mest mogeleg fleksibel. Barnehagen skal inspirere til barna si leik og utvikling. Barnehagen skal brukast som modell for den kvaliteten kommunen ønskjer for alle barnehagane i Os, og sette føringar for tilskota til dei private barnehagane. Barnehagen skal ha ei utforming som gjer det mogeleg å drifta fleksibelt i høve tal born og tal tilsette. Os kommune set snarast i gong utgreiing av aktuelle sentrumsnære tomtealternativ for ny stor barnehage. Kostnadsrekning av ny barnehage skal liggje føre slik at det kan setjast av midlar til prosjektering av investeringsbudsjettet Os kommune førebur sal av Os barnehage, med føremål å investere i bygging av ny barnehage. Driftskostnader for den nye barnehagen må innarbeidast i driftsbudsjettet frå det tidspunktet barnehagen er rekna å kunne opne. Os, Knut Terje Rekve Rådmann ADRESSE TELEFON WEB/EPOST INFO Rådhuset Sentralbord: postmottak@os-ho.kommune.no Bankgiro: Torggata 7 Telefax: Org.nr.: Pb.84, 5202 Os Dir. innval:

28 Sak 111/08 Behandling i Tenesteutvalet i møte Behandling i utvalet: Borghild Borgen (Ap) ville ha pedagogisk og inn i første setningen om kvalitet i barnehagen. Stig Endre Nilsen (FrP) kom med følgjande framlegg: Kvalitet i barnehage: Os kommune skal ha barnehagar med god fagleg og sosial kvalitet Personalet skal ha tilstrekkeleg kompetanse både fagleg og av sosial læring. Barnehagane skal ha ein felles, politisk vedteken strategi for utviklingsarbeid Det skal jamleg gjennomførast måling av subjektiv og objektiv kvalitet. Brukarundersøkingar skal gjennomførast annakvart år og alle barnehagane i Os skal vurderast på ein tilsvarande måte som skulane. Samarbeid med skular for å sikre god overgang barnehage/skule skal oppretthaldast. Barnehagane skal ha universell utforming. Barnehagane skal tilfredsstille krav i forskrift til miljøretta helsevern Ny barnehage i Os: Os kommune skal byggje ein ny 6 avdelings sentrumsnær barnehage som erstatning for Os og Flåten barnehage. Den nye barnehagen skal vere fleksibel og skal kunne driftast moderne og kostnadseffektivt. Barnehagen skal byggast ut i frå nye idear enn dei tradisjonelle norske barnehagebygga med mål om å verte mest mogleg fleksibel. Barnehagen skal inspirere til leik og utvikling. Det vert difor foreslått å setje ned eit adhocutval for å kunne planlegge ny barnehage. Utvalet bør bestå av representantar frå administrasjonen, både barnehagefagleg og teknisk fagleg og politikere frå tenesteutval, formannskap (personalutval) og om naudsynt frå planog bygningsutval (representant møter ved behov). Det vert difor foreslått følgande politisk samansetting: 3 representantar frå tenesteutvalet, der ein av dei er leiar, ein frå formannskapet og ved behov ein frå plan- og bygningsutvalet. Adhocutvalet skal sjå på følgjande: Storleik på avdelingane (avdelingar for små barn, avdelingar for store barn, felles avdeling) og personalsammensetjing. Nødvendige avklaringar med tillitsvalde skal gjerast fortløpande. Vikarordning for barnehagar for å utnytte kompetanse og ressursar på en effektiv måte. Gjennomgang av kvalitetskrav, universell utforming, HMS, trivsel, sosial dugleik. Krav til tilsyn og vurdering. Naudsynt utforming, plassering og krav til estetikk. Gjennomgang av gjenbruk av utstyr frå eksisterande barnehagar. Gjennomgang driftsmodell og budsjett privat og offentlige barnehagar. Utforming av en kravspesifikasjon. Innhenting av anbod med kostnadsoverslag for utbygging og eventuell drift (private driver barnehagen). Kostnadsoverslag drift kommunal barnehage. Innstilling av barnehage til tenesteutval/formannskap/kommunestyret våren Tenesteutvalet foreslår at eksisterande tomt til Os barnehage bør behaldast for framtidig bruk til offentleg formål. Helge Kjellevold (V) ville ha ordet kommunal inn i overskrifta på andre hovedavsnittet. Side 15 av 28

29 Sak 111/08 Kommunaldirektør Moberg foreslo å leggja inn økonomisk kompetanse i 3. avsnitt 2. setning. Bjørn Matland (H) foreslo seg sjølv som medlem til utvalet. Nina B Halhjem (FrP) foreslo Stig Nilsen. Torunn Øvredal (Tvs) foreslo Borghild Borgen. Leiv Gunnar Heggland (FrP) foreslo å endre 3. kulepunkt nedanfrå i 4. avsnittet i parantesen til: (private bygger og driv barnehagen). Endring i 4. kulepunkt i 4. avsnitet: plassering skal endrast til tomteplassering. Avrøysting: Borgen sitt framlegg vart samarøystes vedteke. Kjellevold sitt framlegg vart vedteke. Moberg sitt framlegg vart samrøystes vedteke. Alle framlegg til medlemar i adhocutvalet vart samrøystes vedteke. Heggland sitt framlegg vart samrøystes vedteke. Vedtak: Kvalitet i barnehage: Os kommune skal ha barnehagar med god fagleg, pedagogisk og sosial kvalitet Personalet skal ha tilstrekkeleg kompetanse både fagleg og av sosial læring. Barnehagane skal ha ein felles, politisk vedteken strategi for utviklingsarbeid Det skal jamleg gjennomførast måling av subjektiv og objektiv kvalitet. Brukarundersøkingar skal gjennomførast annakvart år og alle barnehagane i Os skal vurderast på ein tilsvarande måte som skulane. Samarbeid med skular for å sikre god overgang barnehage/skule skal oppretthaldast. Barnehagane skal ha universell utforming. Barnehagane skal tilfredsstille krav i forskrift til miljøretta helsevern Ny kommunal barnehage i Os: Os kommune skal byggje ein ny 6 avdelings sentrumsnær barnehage som erstatning for Os og Flåten barnehage. Den nye barnehagen skal vere fleksibel og skal kunne driftast moderne og kostnadseffektivt. Barnehagen skal byggast ut i frå nye idear enn dei tradisjonelle norske barnehagebygga med mål om å verte mest mogleg fleksibel. Barnehagen skal inspirere til leik og utvikling. Det vert difor foreslått å setje ned eit adhocutval for å kunne planlegge ny barnehage. Utvalet bør bestå av representantar frå administrasjonen, både barnehagefagleg, økonomisk og teknisk fagleg og politikere frå tenesteutval, formannskap (personalutval) og om naudsynt frå plan- og bygningsutval (representant møter ved behov). Det vert difor foreslått følgande politisk samansetting: 3 representantar frå tenesteutvalet, der ein av dei er leiar, ein frå formannskapet og ved behov ein frå plan- og bygningsutvalet. Frå tenesteutvalet skal desse vera med: Leiar Stig Endre Nilsen, Bjørn Matland, Borghild Borgen. Adhocutvalet skal sjå på følgjande: Storleik på avdelingane (avdelingar for små barn, avdelingar for store barn, felles avdeling) og personalsammensetjing. Nødvendige avklaringar med tillitsvalde skal Side 16 av 28

30 Sak 111/08 gjerast fortløpande. Vikarordning for barnehagar for å utnytte kompetanse og ressursar på en effektiv måte. Gjennomgang av kvalitetskrav, universell utforming, HMS, trivsel, sosial dugleik. Krav til tilsyn og vurdering. Naudsynt utforming, tomteplassering og krav til estetikk. Gjennomgang av gjenbruk av utstyr frå eksisterande barnehagar. Gjennomgang driftsmodell og budsjett privat og offentlige barnehagar. Utforming av en kravspesifikasjon. Innhenting av anbod med kostnadsoverslag for utbygging og eventuell drift (private bygger og driv barnehagen). Kostnadsoverslag drift kommunal barnehage. Innstilling av barnehage til tenesteutval/formannskap/kommunestyret våren Behandling i Tenesteutvalet i møte Behandling i utvalet: Leiar Hedevig Holst (H) la fram følgjande framlegg: Tenesteutvalet tar rapporten til orientering med følgjande merknader: Sjølvkostprinsippet for kommunale plassar er godt definert. Det blir sett lys på framtidige finansieringsformer og ein legg vekt på lovlege verkemilder for å auka barnetalet i dei kommunale barnehagane. Samanlikninga må baserast på like vilkår. Her er det etter vår meining nokre manglar: 1. Kommunale barnehagar betaler fellesutgifter til Bestillar og forvaltning, kommunetorg, psykiatri, helsevern og sosiale tenester, tenester for barn og unge. Det kjem ikkje fram om dei private må ta denne kostnaden. Det kjem heller ikkje fraam korleis utgiftsføring for desse felleseiningane blir belasta barnehagane. Storleiken av fellesbeløpet er marginalt men det utgjer 1 prosent. Det står ikkje noko om korleis dei private barnehagane nyttar slike tilbod og om dei blir belasta på same måte som kommunale plassar. 2. Det står heller ikkje noko om det er likskap mellom kommunale og private når det gjeld krav til intergrering av funksjonshemma, flyktningar og andre med spesielle behov. Rapporten samanliknar kostnadsnivået i Os med andre kommunar. Den seier ingen ting om korleis til dømes Rælingen kommune organiserer barnehagetilbodet. Dette har kanskje ikkje vore mandatet til dei som utarbeidde rapporten. Rapporten seier at kommunen tek på seg risiko ved å etablera kommunale barnehager. Mange private barnehagaer har kommunal garanti og tar også på seg risiko som går ut over det totale tenestetilbodet dersom dei må innfri lån. Rapporten seier at det er mogleg å leggja om bemanningsnormmen, men seier ingenting om det også krev større lokale enn det som finnes pr i dag. Dette har kanskje ikkje vore mandatet til dei som utarbeidde rapporten. Rapporten fortel at det er kun to barnehager i kommunal eige. Os kommune eig alle lokala som barnehagane nyttar i samband med barnetun. Rapporten fortel at det er få kommunale småbarnsplassar i Os. Rapporten fortell ikkkje noko om forskjell i trivselen og konituiteten for dei som jobbar i barnehagane. Dette har kanskje ikkje vore mandatet til dei som utarbeidde rapporten. Rapporten seier ikkje noko om kva ein privat barnehage treng av tenester frå kommunen. Dette har kanskje ikkje vore mandatet til dei som utarbeidd rapporten. Side 17 av 28

31 Sak 111/08 Rapporten seier ikkje noko om ein nødvendig organisering/stab i kommunen om alle barnehagane blir privatiserte. Dette har kanskje ikkje vore mandatet til dei som utarbeidde rapporten. Tallmateriealet i rapporten må kvalitetsikrast av administrasjonen. Ikkje alle tala er korrekte. Tenesteutvalet ber i første omgang om å få ei sammanlikning mellom drifta av ein kommunal og ein privat barnehage i Os. Administrasjonen informerte om at det er sett ned ei gruppe i administrasjonen som skal arbeida vidare med framtidig finansiering av barnehageplassar i Os. Tenesteutvlet vonar at overnevnte merknader blir tatt med i dette arbeidet. Framlegget til Holst vert å senda over til administrasjonen for vidare arbeid. Innstillinga vart så samrøystes vedteke. Vedtak: Utvalet tek saka til orientering. Side 18 av 28

32 Sak 111/08 BARNEHAGETILBODET I OS NOTAT TIL TENESTEUTVALET Frå : Utgreiingsgruppe nedsett av rådmannen Deltakarar : Beate Moberg, Grete Nybø Lemme, Reidar Bremerthun, Simen Soltvedt, Jorunn Solberg Gruppa har knytt til seg Birthe Rasmussen som ressursperson Innhald : Bakgrunn Kvalitet i barnehagen Kva kan vi lære av andre Eit rekneeksempel Bakgrunn Vi viser til sak 65/08 i Formannskapet, der det går fram at det pr var registrert 91 småbarn og 13 store barn på venteliste til barnehageplass. Pr er det 108 barn på venteliste som har trong for barnehageplass før jul. Samstundes er det kome signal om at ein privat utbyggjar er i ferd med å planleggje ein ny barnehage, og at den vil kunne stå ferdig i løpet av første halvår I så fall vil den kunne ta seg av dei som står på venteliste. I skrivande stund er det likevel ikkje endeleg klårlagt om tomten kan godkjennast til barnehage. Tidlegare kom det signal frå Staten om at barnehagetilskotet for alle ville gå inn i rammetilskotet til kommunen frå Slik det nå ser ut, vil det først skje frå Dette vil få verknader for kommunen, etter som det då er føresett at kommunen etter klåre retningsliner skal betale ut tilskotet til dei private barnehagane, og at kostnadene til eiga barnehagedrift vil få avgjerande verknad for kor store desse overføringane skal vere. Kommunen må lage eigne forskrifter kring dette. Difor er det viktig å ha ein grundig gjennomgang av barnehagetilbodet før den tid, slik at det er klårt både kva det vil koste kommunen å drive ein barnehageplass, og kva kvalitet ein kan forvente for dei midlane som blir sette inn. Utgreiingsgruppa vil difor avslutningsvis sjå på kva kostnader ulike driftsmodellar vil føre til, slik at det kan vere mogeleg å vurdere framtidig barnehagedrift i høve til kost/nytteprinsippet. Dersom Stortinget gjer vedtak som inneber at barn som har fylt eitt år ved barnehageopptak har rett til barnehageplass, avgrensa av eitt opptak pr år, vil det bety at barn maksimalt vil bli eitt år og elleve månader før denne retten slår inn. Etter gruppa si meining vil dette føre til ytterlegare press på barnehageplassane, samstundes som tilflytting til kommunen verkar i same lei. Dersom ovannemnde private barnehage kjem i drift, vil kommunen ha noko meir tid på seg til å få på plass ein ny kommunal barnehage, men denne bør i alle høve vere i drift i 2010 både på grunn av forventa søknader, men også for å vere i forkant av omlegginga av tilskotsordninga. Dertil kjem at kommunen vil vurdere framtida for to av barnehagane, Flåten og Os barnehage. Flåten leiger lokalar hos Os kvinne- og familielag. Den eigentlege leigeperioden er ute, men ifølgje kontrakten kan begge partar seie opp leigetilhøvet med eitt års varsel. Innearealet er i minste laget for dei to avdelingane som er der, og det er ikkje mogeleg å utvide. Uteareala er heller ikkje gode. Barnehagedrifta er lite kostnadseffektiv, og dette ser ein ikkje vil endre seg. Side 19 av 28

33 Sak 111/08 Os barnehage har fire avdelingar, men er ganske nedsliten, og det vil vere store kostnader for å få opp standarden. Uteområdet er ikkje stort nok til at barnehagen ved rehabilitering kan ta mot fleire barn enn i dag. Tomten er sentrumsnær og bør vere attraktiv for anna aktivitet dersom kommunen ønskjer å selje. Kommunen bør vurdere å slå saman desse to barnehagane, noko som i seg sjølv ikkje vil gje plass til fleire barn, men vil gje betre tilhøve for både barn og vaksne. Dersom ein kan finne ei anna og større tomt, vil ein også kunne utvide talet på plassar monaleg. Ein slik ny barnehage bør byggjast med tanke på å vere modell for den kvaliteten kommunen ønskjer i alle barnehagane, private så vel som kommunale. Ei sentrumsnær plassering vil vere svært viktig. Kvalitet i barnehagen I 2006 kom Rammeplan for innhald og oppgåver i barnehagen. Rammeplanen er ei forskrift til Opplæringslova, * del 1 inneheld barnehagen sitt samfunnsmandat ; formål, verdigrunnlag og oppgåver * del 2 gjeld innhaldet i barnehagen ; omsorg, leik og læring * del 3 handlar om planlegging og samarbeid ; barnehagen som pedagogisk verksemd Det er viktig å merke seg at barnehagen er lagt til Kunnskapsdepartementet, og dei 7 fagområda som er nærare presenterte i del 2 understrekar samanhengen mellom skule og barnehage. Rammeplanen legg også vekt på å utvikle barna sin sosiale og språklege kompetanse. Dette er inga ny tenking i Os kommune. Barnehagane vart overført til Oppvekstetaten i 1996, og frå den tid har kommunen arbeidd med ei line frå barnehage til skule, noko som m.a. har resultert i Plan for overgang mellom barnehage og skule, og i Strategiplan for barnehagar og skular i Os, felles utviklingsområde, der den første kom ut i Prosjekta Leselyst og skriveglede og matematikkprosjektet Rekn med Os(s) er også eit resultat av denne samhandlinga, samstundes som fleire skular og barnehagar har delteke i det statlege prosjektet Barnehage + skule er sant, som ein av fem kommunar på landsbasis. Ei arbeidsgruppe med deltakarar både frå kommunale og private barnehagar har utvikla vurderingsverktøyet VAB Vurdering av barns utvikling, til hjelp for å kunne vurdere kvalitet på barnehagetilbodet. Dette verktøyet blir brukt i dei kommunale barnehagane og av fleire av dei private. Barnehageløftet inneber både omgrepa kvantitet og kvalitet. Så lenge det har vore mangel på barnehageplassar, har kanskje kvantitet vore det som mest har oppteke folk og media. Etter kvart som kapasiteten aukar, vil kravet om kvalitet på barnehagetilbodet bli fokusert sterkare. Det er har vore gjort ulike definisjonar på omgrepet kvalitet, og det er ulike måtar å nærme seg omgrepet på. Det er semje om at det er eit subjektivt element i vår forståing av omgrepet. Kvalitet treng ikkje bety nett det same for meg som for deg. Med bakgrunn i Rammeplan for barnehagar, er det grunnleggjande å ha med seg det heilskaplege læringssynet i møte med barn. Kvalitet oppstår også når barn gjennom å medverke kan vere med å byggje opp under vidare utvikling i den enkelte barnehagen. Det blir truleg lettare å få ei felles forståing om vi deler opp og klargjer premissane. Nyleg har NOVA, Norsk institutt for forskning om oppvekst, velferd og aldring, gjeve ut ein rapport der dei har samla og går gjennom tilgjengeleg forsking om norske barnehagar. Vi vel deira definisjon som utgangspunkt for det vidare arbeidet vårt. Dersom ein deler omgrepet i tre, vil det i NOVA si skildring framstå slik : Subjektiv kvalitet ; korleis kvaliteten blir opplevd av interessentane, barn, foreldre, personale, eigarar m. fl. Side 20 av 28

34 Sak 111/08 Strukturkvalitet ; denne inneheld m.a. lover, reglar, fysiske rammer og ressursar Prosesskvalitet ; dette går på samhandling/relasjonar mellom barn, mellom barn og vaksne og dei vaksne seg imellom, men også på det som går føre seg under leik og læring og korleis barna utviklar seg som følgje av dette. For å kunne vite noko om korleis tilstanden på desse områda er, må kommunen og den enkelte barnehagen ha eit vurderingssystem. Kommunen må leggje føringar for korleis systemet skal vere, m.a. ved å vedta kommunale kvalitetsmål som barnehagen kan prøvast på. Det må kunne slåast fast korleis stoda er, korleis den bør vere, og korleis ein skal lukke gapet mellom realitet og ønska tilstand, kva tiltak som må settast inn. Føresetnaden for å få gode resultat er at barnehagen er bemanna med kompetente vaksne og at dei er mange nok til å kunne ta seg av dagleg drift. Samstundes skal barnehagen kunne drive framtidsretta utviklingsarbeid og framstå som ein lærande organisasjon. Kvalitetsvurdering av barnehagen er for så vidt heller ikkje nytt i Os. På slutten av 1990-talet var alle skulane og barnehagane deltakarar i prosjektet Den gode skulen/den gode barnehagen. Det munna ut i vedtak om at alle kvart år skulle vurderast opp mot eitt av områda prosjektet hadde fokus på. Desse områda var : Tilhøva for barnet Tilhøva for gruppa/klassen Samarbeidet med heimen Tilhøva for og forventningane til personalet Vurderinga er følgt opp gjennom Strategiplanen, sjå punkt 3.3 Kvalitetssikringsplan. Vurderinga har vore gjennomført i den enkelte barnehagen, men barnehageeigar har i altfor liten grad hatt kapasitet til å gje tilbakemeldingar og følgje opp for å forsikre seg om at vurderinga har ført til betra praksis. Kvalitetssikringsplanen har vore lagt til grunn for vurdering frå I tillegg har kommunen nett vedteke Kommunal plan for tilsyn med barnehagar i Os kommune der det er gjort greie for lovkrava til barnehagane, og korleis kommunen vil sjå til at desse blir følgde, noko som også er ein måte å sikre kvaliteten på. OECD si vurdering av skuleprestasjonar innan ulike fagområde har fått brei omtale i media. Organisasjonen har også interessert seg for kvalitet i barnehagen, og sist publisert sitt materiale i Dei nordiske landa kjem godt ut i desse vurderingane, m.a. fordi dei kombinerer pedagogisk innhald og omsorg på ein god måte, og har syn for barn som kompetente individ og ser på barndommen som ein verdi i seg sjølv. Frå 2004 har Norge teke inn i Barnehagelova eit punkt om barns rett til medverknad, med grunnlag i FN sin Barnekonvensjon. Dette er eit tema som barnehagane har arbeidd mykje med, og ein må rekne med at det vil ha innverknad på barna si oppleving av barnehagen, og forståinga av den subjektive kvaliteten. For Norge sitt vedkomande peikar elles OECD i 2006 som i 2001 på at det trengst fleire førskulelærarar for å få ennå betre kvalitet i barnehagen. Løn, arbeidsvilkår og betre høve til etterutdanning blir også problematisert. Alt tilgjengeleg forskningsmateriale peikar på at kompetente vaksne er den mest avgjerande faktoren for kvalitet i barnehagen. Dei tilsette må ha kompetanse innan ulike område. Relasjonskompetanse er overmåte viktig og legg grunnlaget for gode mellommenneskelege tilhøve som gjer at både barn og vaksne trivst og utviklar seg. Det må også vere eit krav at personalet har god kunnskap om barnehagelov og rammeplan. Barnehagen er definert som ein pedagogisk institusjon og Rammeplanen vektlegg læring i mykje sterkare grad enn før. Dette går også fram av den måten fagområda er oppsette på : Kommunikasjon, språk og tekst Kropp, rørsle og helse Side 21 av 28

35 Sak 111/08 Kunst, kultur og kreativitet Natur, miljø og teknikk Etikk, religion og filosofi Nærmiljø og samfunn Tal, rom og form For å kunne arbeide godt innan alle desse områda, er det ein føresetnad at personalet samarbeider godt og at dei er dugande når det gjeld å planleggje læringsaktivitetane på ein slik måte at kvar enkelt sine sterke sider blir utnytta. Som nemnt ovanfor, er det også nødvendig at barnehageeigar sørgjer for gjennomføring av systematisk kvalitetsvurdering i barnehagen, og at vurderingskompetansen er god slik at konklusjonane blir valide. Stadig fleire kommunar vedtek kvalitetsplanar for barnehagen. Utgreiingsgruppa har funne fram til slike planar frå ulike kommunar, og ser det som viktig at også Os kommune utarbeider føringar for innhald og kvalitet i både kommunale og private barnehagar i kommunen. Styrarane i dei kommunale barnehagane og barnetuna understrekar også behovet for at det blir utarbeidd ein heilskapleg barnehagebruksplan.. Ein slik plan kan likevel ikkje sidestillast med Skulebruksplanen. Det har samanheng med at grunnskuletilbodet er kommunalt, medan barnehagetilbodet i høg grad er privat. Dersom private ønskjer å etablere barnehage, har tomt som er eigna, kan vise til at dei oppfyller krava Barnehagelova stiller til utforming, areal og bemanning, kan kommunen ikkje nekte etablering sjølv om det skulle vere full barnehagedekning. Utgreiingsgruppa meiner at ei samla framstilling av status når det gjeld bygningar og uteareal vil vere eit godt styringsinstrument for kommunen sine eigne barnehagar, sameleis når det gjeld å få fram kvar kommunen ønskjer nye barnehagar i framtida, m.a. med tanke på å kunne tilby kommunalt eigde tomter til private etablerarar. Kommunen treng kanskje noko tid for å kunne utarbeide ein slik plan som går på strukturkvalitet. Når det gjeld subjektiv kvalitet og prosesskvalitet, er det viktig at kommunen samlar og set dei ulike planane for kvalitetssikring som ein alt har, inn i eit felles system, som til saman vil utgjere kvalitetssikringa for innhaldet og arbeidsmåtane i barnehagetilbodet. Den samla planen må byggjast opp på grunnlag av mal for kvalitetssystem i Os kommune, der ein skal gjennomføre systematiske brukar- og medarbeidarundersøkingar annakvart år. Alle tilgjengelege objektive målekriteria må evaluerast og samanliknast med andre. Både objektive og subjektive måleresultat må kvart år samanstillast i ein tenesteanalyse som seier noko om tilstanden på barnehageområdet i Os kommune og om kva som vert viktig framover. Ein slik plan vil også kunne vere med å sikre at barna får eit barnehagetilbod med høg kvalitet anten barnehagen er kommunal eller privat. Dette vil få særleg verknad når kommunen får full barnehagedekning, og foreldra står friare til å velje barnehage. Kva kan vi lære av andre? I november 2007 la Agenda Utredning & Utvikling AS fram ein rapport vedkomande kostnader ved barnehagedrift i Os samanlikna med nokre andre kommunar. Av rapporten går det fram at kostnadsnivået i Os ligg på landsgjennomsnittet, dvs at sjølvkost pr kvart standardisert barn er på kr ,- pr år. Dette gjeld ordinær drift, lokale, skyss og støttetenester, medan forsterka tilbod for barn med særskilde behov er halde utanfor. Konklusjonen til Agenda blir etter samanlikning med andre kommunar at kommunen kunne spare 6,5 mill i dei kommunale barnehagane om ein hadde hatt same nivå som Rælingen kommune, som er den som brukar minst etter det som er opplyst. Side 22 av 28