SAK ORGAN MØTEDATO HS 014/14 Helse- og sosialutvalet FO 050/14 Formannskapet KS 012/14 Kommunestyret

Transkript

1 STRYN KOMMUNE MØTEBOK SAK ORGAN MØTEDATO HS 014/14 Helse- og sosialutvalet FO 050/14 Formannskapet KS 012/14 Kommunestyret Avgjerd av: Kommunestyret Ref: 13/89-25 Ark. G21 Sakshandsamar: Berit Wetlesen Reservasjonsordning for fastlegar Presentasjon: Gjeld høyringsuttale til framlegg frå helse-og omsorgsdepartementet om reservasjonsordning for fastlegar som av samvetsgrunnar ikkje ynskjer å tilvise kvinner til abort. Lovgrunnlag, reglar, føresegner, plandokument: Helse og omsorgstenestelova Pasient- og brukarrettighetslova. Aktuelt sakstilfang: Vedlagt saka: Høringsnotat av om reservasjonsordning med framlegg til endringar i lovverk og i fastlegeforskrifta: Saksopplysningar: Med høyringsfrist , har helse-og omsorgsdepartementet sendt ut høyringsnotat som gjev heimel for å lage forskrifter om at fastlegar skal ha høve til å reservere seg mot å tilvise og behandle ved alvorlege samvetskonfliktar knytta til liv og død. Ordninga omfattar: først og fremst reservasjon knytt til abort men vil også gje heimel for evt. forskrift om reservasjon mot aktiv dødshjelp dersom det skulle bli tilltatt omfattar ikkje reservasjon mot føreskriving eller innsetting av prevensjon, eller tilvising til assistert befruktning. kommunane får høve til å inngå avtaler med fastlegar om at dei kan reservere seg mot tilvising til abort legen må dokumenter skriftleg avtale med kollega som forpliktar seg til å ta i mot og tilvise dei aktuelle kvinnene. kvinnene på liste til lege med reservasjonsavtale skal ha informasjon om at dei kan vende seg direkte til sjukehuset utan tilvising frå fastlege. fastlegen skal informere listepasientane sine om reserverasjonsavtalen 1

2 kommunen har informasjonsplikt overfor innbyggjarane om kva for legar som har reservert seg. den akteulle legen må syte for at pasienten får tilbod om konsultasjon hos annan lege seinast neste virkedag pasientar på liste til lege med reservasjonsavtale får utvida rett til skrifte av fastlege Bakgrunn for saka: I samband med felles ekteskapslov frå 2008,vart det opna for assistert befrukting til lesbiske par, noko som skapte ein del reaksjonar frå legar som ikkje såg seg i stand til å bidra til slik praksis.. I brev til Rådet for legeetikk 24.februar 2009 og brev til legeforeninga 23.juni 2009 uttrykte Helse og omsorgsdepartementet aksept for ei ordning der kommunar gav legar moglegheit til å overlate tilvising til assistert befruktning til andre legar. Uttalen gjaldt allmennlegar generelt og ikkje fastlegar spesielt. Blant andre legeforeninga og landsforeninga for lesbiske, homofile, bifile og transpersonar (LLH) reagerte på desse uttalene. LLH viste mellom anna til at dei hadde hatt mange kontaktar frå lesbiske om ubehagelege opplevingar knytt til legar som nekta å tilvise til assistert befruktning. Etter ein nærare gjennomgang av det juridiske grunnlaget for reservasjon, fant departementet at fastlegeforskrifta frå 2001 ikkje opnar for at fastlegar med listeansvar kan få tilgang til å reservere seg mot å henvise til abort og assistert befruktning, eller til å skrive ut eller sette inn prevensjon. Legeforeninga behandla spørsmålet om fastlegar skal kunne reservere seg mot å henvise til abort på landsstyremøte 6.juni 2013 og fatta fyljande vedtak: «Legeforeningen mener at alvorlige samvittighetsgrunner knyttet til liv og død kan gi grunnlag for at leger gis reservasjonsmulighet for deltakelse i henvising og behandling. Legers reservasjonsmulighet skal ikke være til hinder for befolkningens lovbestemte rettigheter. Reservasjonsmulighetene må derfor vurderes lokalt i helsetjenesten på ein slik måte at disse hensyn kan ivaretas. Pasientane skal alltid møtes med forståelse og respekt. Forutsigbarhet for pasientene må sikres gjennom god informasjon» Stålsettutvalet drøfta spørsmålet (jfr.nou 2013) «Det livssynsåpne samfunnet» og eit fleirtal i utvalet (11av 15) ville ikkje tilrå å gje fastlegar rett til å reservere seg mot å tilvise til abort, assistert befruktning eller til å skrive ut eller sette inn prevensjon. Dei syner til at dei avvegingar som vart gjort då abortlova vart vedteke i 1975, er haldbare også i dag og at det ikkje bør aksepterast at legar sin oppfatning av ulike spørsmål som abort, assistert befruktning og prevensjon, skal kunne hindre tilgang til likeverdige og føreseieleg førsteline i alle kommunar i landet. Saksopplysningar / fakta Ei nasjonal kartlegging av omfanget av samvitsbaserte skriftege avtalar om reservasjonar i helsetenestene som helsedirektoratet gjennomførte i 2011, synte at det er eit avgrensa tal reservasjonar nasjonalt. Frå primærhelsetenesta (kommunane) er det rapport 16 tilfelle, og frå spesialisthelsetenesta (sjukehusa) er det rapport 79 fritak som gjeld svangerskaps avbrot. Eit klart fleirtal av desse var jordmødre. I fylje abortlova 2 andre ledd har kvinner rett til sjølvbestemt abort om inngrepet vert utført før utgongen av tolvte svangerskapsveke. 2

3 Dei regionale helseføretaka har ansvar for at kvinna får oppfylt retten til abort. Helseføretaka skal organisere sjukehustenestene slik at kvinne innanfor helsregionen til ei kvar tid kan få utført abort jfr. Abortlova 14. I tida etter at abortlova vart vedteke har einskilde legar praktisert ei reservasjonsordning. I departementets rundskriv I-4/2011 heiter det» Almennlegar og fastlegar knytt til den kommunale helse og omsorgstenesta har i dag ingen lov- eller forskriftsfesta rett til å reservere seg av samvitsgrunnar. Når det gjeld spørsmål om en lege av samvitsgrunnar skal ha moglegheit til å reservere seg mot å utføre bestemte oppgåver må ein skilje mellom allmennlege og fastlege. Med fastlege meiner ein lege som har inngått avtale med ei kommune om deltaking i fastlegeordninga. (Jfr fastlegeforskrifta 2) Når det gjeld fastlegar,uavhengig om dei er sjølvstendig næringsdrivande eller ikkje, har ikkje kommunen heimel for å frita legen for oppgåve som er pålagt ved lov eller forskrift. Kommunen har ansvar for å organisere fastlegeordninga. Kommunen skal sørgje for eit tilbod om almennlegeteneste og at eit tilstrekkeleg tal legar deltar i fastlegeordninga slik at alle som ynskjer det får tilbod om plass på ein fastlege si liste. Departement sitt framlegg går ut på at det difor er kommunane som skal vurderer ut frå lokale tilhøve, om det er nok tilgang til fastlegar til at ein eller fleire av fastlegane i kommunen kan få reservere seg mot å tilvise til abort utan at det inneber urimeleg ulempe for kvinnene som vert råka. Etter sterke reaksjonar frå mange hald, ha Legeforeningen nyleg bedt om forlenga høyringsfrist for å vurdere saka på nytt. Vurdering: Den tilrådde ordninga vil kunne setje sårbare kvinner i ein enno vanskelegare situasjon. Spørsmålet er i kva grad einskildpersonar som vel eit yrke og ein type jobb skal kunne reservere seg mot å delta i ein prosess knytt til helsehjelp heimla i lov. Ordninga vil medføre meir byråkrati. Ei ordning der det er opp til kommunen å vurdere om det er grunnlag for å inngå reservasjonsavtale, vil kunne setje særleg småkommunar med få heimlar i ein vanskeleg situasjon. Det er vanskeleg å forstå at spørsmålet om aktiv dødshjelp vert dregen inn i høyringsnotatet. Spørsmålet om å tillate aktiv dødshjelp er ein heilt annan diskusjon. Rådmannen. sitt framlegg til vedtak: 1. Stryn kommune støttar ikkje framlegg til reservasjonsordning for fastlegar fordi det etter vår vurdering vil medfører eit dårlegare og meir byråkratisk helsetilbod som set sårbare kvinner i ein vansklegare situasjon. Legen sin rett til å reservere seg mot å hjelpe, kan ikkje gjelde over pasienten sin rett til hjelp. 2. Stryn kommune ynskjer ikkje å inngå avtale om reservasjon med sine fastlegar. 3. Dersom reservasjonsordning skulle bli vedteke, meiner Stryn kommune at det ikkje skal vere opp til den einskilde kommune å bestemme om legar skal ha høve til å reservere seg frå å tilvise kvinner som ynskjer abort. 3

4 Handsaming i Helse- og sosialutvalet HS-014/14 Vedtak: Rådmannen sitt framlegg samrøystes tilrådd. Handsaming i Formannskapet Krf v/john Olav Kvamme sette fram følgjande forslag: 1. Stryn kommune meiner at pasientane sine rettar utfrå norsk lov skal ivaretakast av alle deler av helsetenesta. Så langt som muleg må det takast omsyn til helsepersonell sitt samvit i spørsmål knytt til liv og død. 2. Det er akseptert at helsepersonell kan reservere seg mot å delta i abortinngrep. Ei tilsvarande ordning bør også finnast for fastlegar når det gjeld å henvise til abortinngrep. 3. Ei slik ordning bør heimlast i lov eller forskrift, og ikkje overlatast til kommunane. 4. Det bør vere ein føresetnad at det finst andre legar i nærleiken som kan ivareta denne oppgåva. Kommunen skal sikre at innbyggjarane får lovpålagde tenester. Om kommunen gjev avslag på søknad om reservasjon, må dette grunngjevast med at det er få legar, og at fleire har reservert seg. FO-050/14 Vedtak: Ved avrøystinga røysta 6 for tilrådinga frå Helse-og sosialutvalet medan 1 røysta for framlegget frå Krf v/john Olav Kvamme. 4

5 Handsaming i Kommunestyret Krf v/kari Synnøve Muri fremja mindretalsframlegget frå formannskapet. KS-012/14 Vedtak: Ved avrøystinga røysta 21 for formannskapet si fleirtalstilråding medan 2 røysta for framlegget frå Krf. Formannskapet si fleirtalstilråding med denne ordlyden vart vedteke: 1. Stryn kommune støttar ikkje framlegg til reservasjonsordning for fastlegar fordi det etter vår vurdering vil medfører eit dårlegare og meir byråkratisk helsetilbod som set sårbare kvinner i ein vansklegare situasjon. Legen sin rett til å reservere seg mot å hjelpe, kan ikkje gjelde over pasienten sin rett til hjelp. 2. Stryn kommune ynskjer ikkje å inngå avtale om reservasjon med sine fastlegar. 3. Dersom reservasjonsordning skulle bli vedteke, meiner Stryn kommune at det ikkje skal vere opp til den einskilde kommune å bestemme om legar skal ha høve til å reservere seg frå å tilvise kvinner som ynskjer abort. Sign. Per Kristian Storevik - sekr.- Utskrift av endeleg vedtak vert sendt til: Helse-og omsorgsdepartementet, Stryn helsesenter 5