Sysselsettinga i maritim sektor når nye høgder

Transkript

1 Nr. 2/ 2006 Sysselsettinga i maritim sektor når nye høgder Endring Bygging av skip og oljeplattformer Sjøtransport Maritim sektor Sysselsettinga i maritim sektor har ikkje vore høgare etter årtusenskiftet. Dette gjeld både verftsindustrien og rederinæringa. Veksten i verftsindustrien har siste år kome i Bergen og nærliggande kommunar, medan det har vore stagnasjon og tilbakegang i tradisjonelt viktige verftskommunar som Stord og Kvinnherad. Sysselsettingsveksten innan sjøtransport er meir jamnt fordelt på dei viktigaste kommunane Bygging av skip og oljeplattformer Bergen Stord Fjell Meland Kvinnherad Sjøtransport Bergen Bømlo Austevoll Askøy Endr Kvinnherad Tabellane viser talet på sysselsette i maritime næringar i Hordaland, i kommunane med flest tilsette i dei aktuelle næringane (nederste tabell). Statistikken fangar ikkje opp reine administrative maritime arbeidsplassar som shippingkontor, og skipsmekling (som høyrer inn under forretningsmessig tenesteyting). Kjelde: PANDA/ SSB, hordaland.no/statistikk For meir om sysselsettinga i dei ulike næringsgruppene i Hordaland og i kommunane i fylket, sjå s

2 FORORD Statistikken som vert presentert i dette nummeret av Hordaland i tal viser at det er stor aktivitet i næringslivet i Hordaland. Det siste året har tal bedrifter auka med om lag fire prosent, både for bedrifter med og utan tilsette. Størst prosentvis vekst har det vore i bygg og anlegg, men også i privat tenesteyting har den prosentvise veksten vore stor. Innan fiske og fiskeoppdrett har det vore ein nedgong i tal bedrifter, noko som stadfestar tendensen til større konsentrasjon/færre eigarar i næringa. Den langsiktige trenden er at sysselsettinga i offentleg og privat tenesteyting aukar mest. Siste året har likevel den prosentvise veksten vore størst innan bygg og anlegg og innan bygging av skip og oljeplattformer. Sysselsettinga innan maritim sektor har ikkje vore høgare på mange år. Marine næringar og reiseliv er næringar der Hordaland har spesielle føremoner. Hordaland har over lang tid vore ein stor produsent av laks og aure. Produksjon av laks har aldri vore større enn i Også produksjonen av aure har auka frå 2004 til 2005, sjølv om det har vore nedgong i produksjonen på landsbasis. Innan oppdrett av nye artar vert det produsert meir torsk, men mindre blåskjell i 2005 samanlikna med året før. Produksjonen av kamskjell og østers, der Hordaland er dominerande, har vore stabil i denne perioden. Overnattingar til ferie/fritidsføremål seier noko om kor populært Hordaland er som reisemål. 12 % av alle hotellovernattingar til dette føremålet i Noreg sommaren 2006 var ved hotell i Hordaland. Det har vore ein liten nedgong i dei viktigaste reiselivsregionane i Hordaland i 2006 på dette feltet. Tal hotellovernattingar til ferie/fritid totalt i Hordaland har difor gått noko ned siste året samanlikna med dei to føregåande åra, samstundes som talet aukar svakt på landsbasis. På den andre sida har tal overnattingar på campingplassar og hyttegrender i Hordaland auka. Du finn fleire tal om desse emna på fylkeskommunen sin statistikknettstad hordaland.no/statistikk. INNHALD Bergen, oktober 2006 Kathrin Jakobsen, leiar Analyse, utgreiing og dokumentasjon Utdanningsnivået i fylket og kommunane 3 Doktorgradar ved universiteta 4 Eigenutført FoU i næringslivet 5 Nyetableringar 5 Bedriftsvekst i fylket og regionane 6 Tilsette i store bedrifter 9 Sysselsetting og næringsstruktur 10 Fiskeoppdrett 13 Oppdrett av nye artar 14 Leveringar og mottak av fisk 14 Hotellovernattingar til ferie- og fritidsføremål 15 Hotellovernattingar etter nasjonalitet 15 Eksport av tradisjonelle varer etter totalverdi 16 Breibanddekning og -utnytting i kommunane 17 Kulturell sysselsetjing i Europa 18 2

3 Utdanningsnivået i fylket og kommunane 30 % med høgare utdanning i Bergen og Askøy Grunn- Vidaregåande Universitetsskule skule og høgskule Etne 33,9 50,3 15,8 Sveio 35,4 47,0 17,6 Bømlo 36,0 47,8 16,2 Stord 29,1 46,5 24,4 Fitjar 32,2 50,7 17,1 Tysnes 34,4 48,4 17,1 Kvinnherad 34,1 48,7 17,2 Austevoll 35,0 49,4 15,6 Sunnhordland 32,7 47,5 18,6 Jondal 26,8 54,2 19,0 Odda 33,1 49,4 17,5 Ullensvang 27,0 55,2 17,8 Eidfjord 38,2 45,6 16,2 Ulvik 30,0 49,6 20,4 Granvin 29,6 52,3 18,1 Kvam 29,0 51,3 19,7 Hardanger 29,6 50,0 18,1 Voss 30,8 48,3 20,9 Fusa 32,5 49,8 17,7 Samnanger 36,8 47,0 16,2 Os 32,2 45,4 22,4 Bjørnefjorden 32,8 46,4 20,9 Bergen 28,4 39,9 31,7 Askøy 35,5 44,9 19,7 Bergen og Askøy 28,5 39,6 30,2 Sund 36,7 48,3 15,0 Fjell 35,0 45,3 19,7 Øygarden 45,6 42,1 12,3 Øygarden og Sotra 36,9 45,6 17,8 Vaksdal 39,4 46,2 14,4 Modalen 32,0 50,0 18,0 Osterøy 39,5 47,2 13,3 Osterfjorden 39,0 46,7 13,8 Meland 33,3 46,8 20,0 Radøy 37,2 48,8 14,1 Lindås 33,2 48,2 18,7 Austrheim 36,2 48,5 15,3 Fedje 42,9 41,1 16,0 Masfjorden 37,7 48,6 13,7 Nordhordland 34,6 47,8 17,5 Hordaland 34,1 47,7 18,1 Landet 32,4 42,4 24,8 Tabellen viser andelen personar 16 år og over med utdanning på ulike nivå. Tala gjeld 2005 og er etter SSB si nye inndeling og definisjon av utdanning: På grunnskulenivået finn ein alle som har dette som høgaste utdanning, uansett resultat. Vidaregåande nivå kan grupperast i tre: 1. Alle med vidaregåande som høgaste utdanningsnivå før iverksetting av Lov om vidaregående opplæring på midten av 1970-talet vert registrert på dette nivået uansett lengda av utdanninga. 2. Dei som mellom midten av 1970-talet og Reform -94 vert registrert på vidaregåande nivå er dei som har fullført VkI eller VkII. Dei med berre grunnkurs vert registrert på grunnskulenivå. 3. I dag må ein ha fullført VkII/ fagprøve for å ha fullført ei fullstendig vidaregåande utdanning. På universitets- og høgskulenivå grupperer ein dei med utdanning på 120 studiepoeng (normalt to studieår som heiltidsstudent) eller meir om utdanninga er teken i studieåret 1998/99 eller seinare. Dei med mindre enn 120 studiepoeng vert registrert under vidaregåande skule. Alle som har teke universitets- eller høgskuleutdanning før studieåret 1998/99 vert grupperte til dette nivået som høgaste utdanning uansett utdanninga si lengd. Kjelde: SSB/ hordaland.no/statistikk Omlag ein femtedel av innbyggjarane i fylket har utdanning på universitets- og høgskulenivå. Mellom kommunane er Bergen (31,7%) og Øygarden (12,3%) ytterpunkta. Samanlikna med heile landet har Hordaland ein høgare andel personar med vidaregåande og grunnskuleutdanning og noko lågare andel med høgskule- og universitetsutdanning. 3

4 Fleire med middels og høgare utdanning Endr Tal % Tal % Tal % Inga utdanning og førskuleutdanning 842 0, , ,0 Grunnskule , , ,8 Vidaregåande skule , , ,3 Universitets- og høgskuleutdanning, lavere nivå , , ,7 Universitets- og høgskuleutdanning, høyere nivå , , ,5 Forskarutdanning , , ,2 I alt , , ,9 Det har i perioden vore ein auke i utdanningsnivået i Hordaland. Kjelde: SSB, hordaland.no/statistikk Om lag 57 % av befolkninga har vidaregåande skule som høgaste utdanning. Auken i denne gruppa er langt på veg like stor som nedgangen i same periode i den delen av befolkninga som har grunnskule som høgaste utdanning. Gruppa med universitets- og høgskuleutdanning på lågare nivå har også auka sterkt i tal. Reform -94 i vidaregåande skule og auka volum i vaksenopplæringa kan vere med på å forklare endringane. Doktorgradar ved universiteta Stagnasjon i talet på doktorgradar ved UiB Endr Endr Tal % Tal % Univ. i Oslo , ,9 Univ. i Bergen ,7-1 -0,6 NTNU , ,1 Univ. i Tromsø , ,3 Univ. i Stavanger Kjelde: NSD: Database for høgare utdanning, hordaland.no/ statistikk Frå 2004 til 2005 er det ein merkbar auke i talet på avlagde doktorgradar ved Universitetet i Oslo (UiO) og Norges teknisk- naturvitenskapelige universitet (NTNU). Alle universiteta har lagt om gradsystemet og dersom det er med på å forklare auken ved UiO og NTNU kan ein spørje kvifor ikkje tilsvarande har skjedd ved UiB og Universitetet i Tromsø. Ved UiO har det vore auke i talet på avlagde doktorgrader sidan 2002, medan UiB hadde vekst UiT og NTNU har hatt variasjonar i heile perioden UiB: Flest doktorgradar i realfag i Jus Medisin Historisk-filosofisk Matematikk-naturvitenskap Odontologi Samfunnsvitenskap Psykologi Totalt Ved Universitetet i Bergen (UiB) har det dei fire siste åra vore stagnasjon m.o.t. tal avlagde doktorgrader, men med visse variasjonar på dei ulike fakulteta. Sjølv om den prosentvise auken eller nedgangen innan dei ulike fagområda kan vere markert, er det ikkje snakk om langvarige tendensar. UiB hadde ein markert oppgang i talet på avlagte doktorgradar frå 1990 til Deretter har talet vore på om lag same nivå fram til Variasjonar innan dei ulike faga kan vere tilfeldig og kan skuldast tal utlyste doktorgradsstipend, situasjonen på arbeidsmarknaden for dei ulike faggruppene etc. 4

5 Eigenutført FoU i næringslivet Bedriftene i Hordaland heng etter i FoU- arbeidet %-del i % endr. Pr syss. i mill kr mill kr mill kr (kr) Troms ,8-35, Sør-Trøndelag ,9-11, Møre og Romsdal ,2-23, Sogn og Fjordane ,0 105, Hordaland ,7-11, Rogaland ,2-11, Akershus ,4-7, Oslo ,2-12, Heile landet ,0-3, Tabellen viser eigenutført FoU i utvalde fylke. Bedriftene sine utgifter til FoU kan delast i eigenutført FoU og innkjøpt FoU. Medan innkjøpt FoU kan bli utført kvar som helst, blir eigenutført FoU utført i bedriftene i regionen og er dermed ein god indikator ved samanlikningar. Kjelde: NIFU STEP, SSB Eigenutført FoU per sysselsett i bedriftene i Hordaland ligg langt etter bedrifter i samanlignbare fylke og også klart under landsgjennomsnittet. Mindre enn 7% av eigenutført FoU i norsk næringsliv skjer i hordalandsbedriftene. På landsplan gjekk eigenutført FoU noko ned frå 2003 til 2004, men i Hordaland var nedgangen sterkare enn landsgjennomsnittet. Nyetableringar Auka etableringstakt i alle regionar Nye foretak 2001 Nye foretak 2005 Differanse Tal Pr 1000 innb Tal Pr 1000 innb Sunnhordland 337 5, ,4 1,7 Hardanger 107 4, ,8 2,4 Voss 77 5, ,2 1,6 Bjørnefjorden 132 6, ,1 2,5 Bergen og Askøy , ,5 3,4 Øygarden og Sotra 199 7, ,8 2,6 Osterfjorden 43 3,7 65 5,5 1,8 Nordhordland 127 4, ,0 2,4 Hordaland , ,9 2,9 Tabellen viser talet på nyetablerte foretak (unntatt offentleg forvaltning og primærnæringane) i regionane. Kjelde: SSB I 2001 vart det etablert 7 nye foretak pr 1000 innb. i Hordaland, medan talet er 9,9 for Alle regionane i fylket har hatt ei positiv utvikling i perioden. Bergen og Askøy har den største auken med 3,4 fleire foretak pr 1000 innb. i 2005 enn i Hordaland har litt fleire nyetableringar per 1000 innb. enn landsgjennomsnittet, og også ein litt større auke i perioden Nyetableringar vs. bedriftsvekst: Statistikken for nyetablerte foretak gir ein indikasjon på etableringsaktiviteten, men ikkje nødvendigvis eit rett bilete av verdiskapinga i næringslivet. Etableringsstatistikken gjeld alle nyregistrerte foretak det einskilde året utan å ta omsyn til korvidt foretaket eksisterer også det neste året, eller om det er aktivitet i det. Kor mange bedrifter som vert lagde ned pga. konkurs el.l. framgår heller ikkje. Bedriftsvekst endringa i talet på bedrifter gir sannsynlegvis eit rettare bilete av utviklinga, sidan det viser nettotilveksten. Bedriftsstatistikken inneheld også informasjon om storleiken på bedriftene, noko som gjer det mogleg å skilje ut bedrifter med tilsette og sjå særskilt på utviklinga for desse. Det kan godt vere verdiskaping i bedrifter utan tilsette eller dei kan bli verdiskapande seinare men særleg i periodar med stor nyetableringsaktivitet må vi rekne med at ein stor del av bedriftene ikkje har nokon reell verdiskaping og dermed er av mindre interesse i ein regionalutviklingssamanheng. 5

6 Statistikken viser at nyetableringsaktiviteten i fylket er svært høg, og veksten i talet på nyetableringar har vore langt høgare dei seinare åra enn nettoveksten i totaltalet på bedrifter (s. 6-8). Medan det var 45 % fleire nyetableringar i fylket i 2005 enn i 2001, var netto auke i talet på bedrifter frå 2002 til 2006 berre 12 % (noko som likevel er relativt høgt). Etableringsstatistikken viser dessutan at nyetableringsaktiviteten er høgast i Bergen og Askøy, medan nettoauken i talet på bedrifter er størst i Øygarden og Sotra. Bedriftsvekst i fylket og regionane Vekst i bygge- og anleggsnæringa Bedrifter med tilsette Figuren viser utviklinga i talet på bedrifter med tilsette i bygge- og anleggsnæringa Hordaland, kvartalsvis frå kv (2. kv. 2002). Kjelde: SSB, hordaland.no/statistikk Dei siste to åra har fylket fått nesten 200 fleire bygg- og anleggsbedrifter med tilsette Både i absolutte tal og prosentvis 2002K2 2003K3 2004K3 2005K3 2006K3 har auken vore størst mellom dei små bedriftene (1-4 tilsette). Det har også vore ein relativt stor auke i talet på store bygg- anleggsbedrifter. Veksten innan bygg og anlegg har vore størst i Bergen og nokre av regionane rundt. Talet på bedrifter totalt i Hordaland har auka med 12 % dei siste fire åra, medan talet på bedrifter med tilsette har auka med 6,5 %. Det siste året har auken vore på nesten 4 % totalt, med ein endå sterkare vekst i talet på bedrifter med tilsette. For alle bedrifter har den sterkaste auken kome innan "Bank, finans, forr. messig og annan privat tenesteyting". Ser vi berre på bedrifter med tilsette har auken vore størst i "Bygg og anlegg, kraftog vassforsyning, kloakk og renovasjon". Det har også vore betydeleg auke i andre tenesteytande næringar, særleg når bedrifter utan tilsette reknast med. HORDALAND Tal bedrifter % i grup- Endr Endr Alle bedrifter pe, 2006 Tal % Tal % Jord- og skogbruk , , ,5 Fiske og fiskeoppdrett , , ,4 Industri, oljeutvinning , ,8 29 1,5 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , , ,6 Hotell, restaurant, handel, transport , , ,2 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , , ,2 Off. adm, undervisning, helse og sosial , , ,8 Alle , , ,9 Med tilsette Jord- og skogbruk , ,0 23 6,8 Fiske og fiskeoppdrett , ,2-8 -5,1 Industri, oljeutvinning ,5 0 0,0 16 1,6 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , , ,7 Hotell, restaurant, handel, transport ,4 78 1, ,2 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , , ,0 Off. adm, undervisning, helse og sosial , , ,3 Alle , , ,2 Tabellen på denne sida (Hordaland) og dei neste sidene (regionane) viser talet på bedrifter i ulike næringsgrupper. 3. kvartal kvart år (2. kv 2002). Enkeltmannsforetak reknast som bedrifter utan tilsette. 6

7 Tal bedrifter % i nærings- Endr Alle bedrifter gruppe, 2004 Tal % Sunnhordl. Jord- og skogbruk , ,1 Fiske og fiskeoppdrett , ,9 Industri, oljeutvinning ,0-7 -2,1 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,3 Hotell, restaurant, handel, transport , ,7 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,9 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,7 Alle , ,9 Hardanger Jord- og skogbruk ,5-4 -0,5 Fiske og fiskeoppdrett ,1 2 7,1 Industri, oljeutvinning ,9-4 -2,8 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,5 Hotell, restaurant, handel, transport ,7 8 1,4 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,2 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,1 Alle , ,0 Voss Jord- og skogbruk ,9-8 -1,5 Fiske og fiskeoppdrett , ,7 Industri, oljeutvinning ,7-7 -7,9 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,6 Hotell, restaurant, handel, transport ,7-5 -1,4 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,9 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,9 Alle , ,3 Bjørnefj. Jord- og skogbruk , ,3 Fiske og fiskeoppdrett , ,0 Industri, oljeutvinning ,1 8 6,3 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,7 Hotell, restaurant, handel, transport ,7 14 3,5 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,8 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,9 Alle , ,0 Bergen og Jord- og skogbruk ,7-2 -0,5 Askøy Fiske og fiskeoppdrett ,3 8 12,1 Industri, oljeutvinning , ,2 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,9 Hotell, restaurant, handel, transport , ,4 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,7 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,3 Alle , ,5 Øygarden og Jord- og skogbruk ,2-9 -8,7 Sotra Fiske og fiskeoppdrett , ,7 Industri, oljeutvinning ,5 13 8,3 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,6 Hotell, restaurant, handel, transport , ,3 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,5 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,7 Alle , ,4 Osterfjorden Jord- og skogbruk , ,0 Fiske og fiskeoppdrett , ,3 Industri, oljeutvinning ,1-8 -8,3 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,1 Hotell, restaurant, handel, transport ,6 4 2,1 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,9 Off. adm, undervisning, helse og sosial ,7 6 4,2 Alle ,0 45 4,3 Nordhordl. Jord- og skogbruk , ,8 Fiske og fiskeoppdrett , ,2 Industri, oljeutvinning ,2-1 -0,7 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,4 Hotell, restaurant, handel, transport ,5 16 3,2 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,6 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,8 Alle , ,8 Tabellen på denne og neste side viser talet på bedrifter i ulike næringsgrupper i regionane. 3. kvartal kvart år (2. kv 2002). Enkeltmannsforetak reknast som bedrifter utan tilsette. Kjelde: SSB/ hordaland.no/ statistikk I dei fleste regionane i fylket har bedriftsveksten vore størst innan "Bank, finans, forr. messig og annan privat tenesteyting" dersom også bedrifter utan tilsette vert rekna med. 7

8 Tal bedrifter % i nærings- Endr Med tilsette gruppe, 2006 Tal % Sunnhordl. Jord- og skogbruk , ,8 Fiske og fiskeoppdrett , ,9 Industri, oljeutvinning ,2 1 0,7 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,9 Hotell, restaurant, handel, transport , ,5 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,4 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,6 Alle ,0 63 3,5 Hardanger Jord- og skogbruk ,7-2 -2,0 Fiske og fiskeoppdrett ,3 2 18,2 Industri, oljeutvinning ,2-3 -4,6 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v ,0 5 4,8 Hotell, restaurant, handel, transport ,3 4 1,3 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y ,6 4 2,6 Off. adm, undervisning, helse og sosial ,8 9 3,6 Alle ,0 19 1,9 Voss Jord- og skogbruk ,6-1 -2,4 Fiske og fiskeoppdrett ,5 0 0,0 Industri, oljeutvinning , ,4 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v ,8 4 6,6 Hotell, restaurant, handel, transport ,9 14 6,5 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y ,9-1 -1,0 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,3 Alle ,0 26 4,5 Bjørnefj. Jord- og skogbruk , ,0 Fiske og fiskeoppdrett , ,0 Industri, oljeutvinning ,5 9 15,8 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,0 Hotell, restaurant, handel, transport , ,1 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,3 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,2 Alle ,0 50 7,7 Bergen og Jord- og skogbruk ,8-6 -8,0 Askøy Fiske og fiskeoppdrett , ,5 Industri, oljeutvinning ,4 1 0,2 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,9 Hotell, restaurant, handel, transport ,4 69 2,0 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,8 Off. adm, undervisning, helse og sosial ,6 92 7,2 Alle , ,3 Øygarden og Jord- og skogbruk , ,5 Sotra Fiske og fiskeoppdrett ,9-1 -5,0 Industri, oljeutvinning , ,2 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,3 Hotell, restaurant, handel, transport , ,7 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,9 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,6 Alle , ,5 Osterfjorden Jord- og skogbruk , ,8 Fiske og fiskeoppdrett , ,0 Industri, oljeutvinning ,6-4 -8,9 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v ,5-2 -3,0 Hotell, restaurant, handel, transport ,7-9 -8,9 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y ,5 8 15,4 Off. adm, undervisning, helse og sosial ,3-9 -7,8 Alle , ,6 Nordhordl. Jord- og skogbruk , ,2 Fiske og fiskeoppdrett ,7-1 -6,3 Industri, oljeutvinning ,7-7 -8,2 Bygg og anl., kraft- og vassfors., renovasjon m.v , ,6 Hotell, restaurant, handel, transport , ,8 Bank, finans, forr. messig og annan priv. t.y , ,4 Off. adm, undervisning, helse og sosial , ,2 Alle ,0 36 4,2 I dei fleste regionane har bedriftsveksten vore størst innan bygg og anlegg m.v., når ein ser berre på bedrifter med tilsette. 8

9 Tilsette i store bedrifter Annankvar industritilsett i bedrifter med meir enn 100 tilsette Industribedrifter Bedrifter i andre næringar Alle 1-19 tils tils tils. Alle 1-19 tils tils tils. Etne Sveio Bømlo Stord Fitjar Tysnes Kvinnherad Austevoll Sunnhordland Jondal Odda Ullensvang Eidfjord Ulvik Granvin Kvam Hardanger Voss Fusa Samnanger Os Bjørnefjorden Bergen Askøy Bergen og Askøy Sund Fjell Øygarden Øygarden og Sotra Vaksdal Modalen Osterøy Osterfjorden Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Nordhordland Hordaland Tabellen viser talet på tilsette i bedrifter i ulike storleiksgrupper. Gjeld private næringar; Off. adm og forsvar, sosialforsikring er ikkje medrekna. Kjelde: SSB, hordaland.no/ statistikk 66 % arbeider i bedrifter med meir enn 20 tilsette. Andelen er den same i industrien som i andre næringar. 52 % av fylket sine tilsette i industrien arbeider i bedrifter med fleire enn 100 tilsette, medan tilsvarande andel i dei andre næringane er 32 %. Halvparten av industribedriftene med meir enn 100 tilsette og heile 86 % av bedriftene i andre næringar med meir enn 100 tilsette ligg i Bergen. Medan nokre kommunar som Sveio, Jondal, Eidfjord, Ulvik, Modalen, Fedje og Masfjorden har svært låg eller inga sysselsetting i industrien, har kommunar som Bømlo, Stord, Kvinnherad, Odda, Fusa, Vaksdal, Meland og Lindås mellom 20 og 30% av dei sysselsette i industrien. I tillegg til Bergen er det også i disse kommunane ein finn dei fleste av dei store industribedriftene med meir enn 100 tilsette. Mange av dei mindre bedriftene i dei same kommunane er avhengige av dei store bedriftene. Sjå også sysselsettingsstatistikken på s. 10 og 11. 9

10 Sysselsetting og næringsstruktur Sysselsettingsvekst i offentleg og privat tenesteyting Endr Endr Tal % Tal % Jord- og skogbruk , ,3 Fiske og fangst ,0 2 0,2 Fiskeoppdrett , ,1 Bygging av skip og oljeplattformer , ,7 Annan industri , ,4 Bygg og anlegg, kraft og vassfors , ,1 Hotell, rest. transport, post ,3 93 0,4 Varehandel ,5 77 0,3 Forr. messig og annan priv. t.y , ,1 Kommunal tenesteyting , ,3 Statleg tenesteyting ,7 13 0,1 Alle , ,3 Endr Tal Prosent Primær- og sekundærnæringane ,9 Bygg og anlegg, kraft- og vassforsyning 962 5,6 Privat tenesteyting ,9 Offentleg tenesteyting ,1 Om lag 30 % av dei sysselsette i Hordaland arbeider innan kommunal, fylkeskommunal og statleg tenesteyting. Desse gruppene har også hatt den største veksten, saman med forretningsmessig tenesteyting. Det vert stadig færre sysselsette i jord- og skogbruk og fiskeoppdrett. Sysselsetting og næringsstruktur i kommunane: Tabellen over viser endring i sysselsetting etter arbeidsstad (arbeidsplassar) i næringsgruppene; absolutte tal og prosent. Tabellen t.v. viser endring i sysselsetting i hovudgruppene frå 2002 til Tabellane nedanfor viser tilsvarande tal for kommunane, dessutan arbeidsplassfordeling i % og arbeidsplassdekning. Sjå også forklaringar på side 12 og 13. Kjelde: PANDA/ SSB Tal sysselsette Bergen Etne Sveio Bømlo Stord Fitjar Tysnes Kvinnh. Jondal Odda Ullensv. Jord- og skogbruk Fiske og fangst Fiskeoppdrett Bygging av skip og oljeplattformer Annan industri Bygg og anlegg, kraft og vassfors Hotell, rest. transport, post Varehandel Forr. messig og annan priv. t.y Kommunal tenesteyting Statleg tenesteyting I alt Arbeidsplassdekning Prosent Jord- og skogbruk 0,4 12,1 11,8 1,5 0,5 5,5 6,8 5,1 5,9 1,0 15,0 Fiske og fangst 0,1 0,3 0,6 4,1 0,1 1,2 0,2 0,9 0,0 0,2 Fiskeoppdrett 0,1 2,1 1,6 0,5 9,6 2,3 0,5 4,4 0,2 0,1 Bygging av skip og oljeplattformer 1,8 0,9 25,2 4,5 0,4 5,7 0,2 2,6 0,2 Annan industri 9,3 11,6 3,7 21,2 2,4 5,2 13,2 14,5 8,7 22,7 7,8 Bygg og anlegg, kraft og vassfors. 7,4 15,7 13,6 7,3 7,1 16,5 10,6 9,1 9,1 9,2 11,1 Hotell, rest. transport, post 10,9 7,2 8,4 15,3 8,0 7,3 10,5 8,0 6,1 7,7 13,3 Varehandel 14,6 13,3 8,8 9,9 12,2 7,6 8,9 9,9 8,7 11,2 11,1 Forr. messig og annan priv. t.y. 26,3 11,2 8,2 12,3 13,1 11,9 5,8 8,9 18,2 8,3 8,8 Kommunal tenesteyting 14,5 27,3 40,8 24,8 20,0 29,9 39,5 29,0 33,1 28,7 30,9 Statleg tenesteyting 14,6 1,3 2,0 1,0 10,9 0,8 1,7 8,5 5,5 8,1 1,5 I alt 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 10

11 Tal sysselsette Eidfjord Ulvik Granvin Voss Kvam Fusa Samn. Os Austev. Sund Fjell Jord- og skogbruk Fiske og fangst Fiskeoppdrett Bygging av skip og oljeplattformer Annan industri Bygg og anlegg, kraft og vassfors Hotell, rest. transport, post Varehandel Forr. messig og annan priv. t.y Kommunal tenesteyting Statleg tenesteyting I alt Arbeidsplassdekning Prosent Jord- og skogbruk 3,9 13,6 9,7 7,3 7,6 4,5 2,2 1,8 1,6 0,9 0,4 Fiske og fangst 0,2 0,0 0,3 0,3 1,3 13,0 4,5 1,1 Fiskeoppdrett 0,1 0,7 5,1 0,5 0,2 3,2 0,3 0,2 Bygging av skip og oljeplattformer 4,2 0,5 2,7 0,4 2,3 5,3 Annan industri 1,3 4,5 19,6 6,3 13,2 34,4 14,8 14,0 14,8 15,0 14,8 Bygg og anlegg, kraft og vassfors. 15,4 10,4 15,1 10,7 7,2 9,1 9,8 10,5 5,8 10,0 10,1 Hotell, rest. transport, post 17,0 17,5 9,7 12,2 10,2 7,2 7,1 11,0 13,8 12,0 10,4 Varehandel 12,6 5,0 8,3 15,6 13,2 5,5 11,8 15,1 9,1 10,0 16,8 Forr. messig og annan priv. t.y. 3,9 7,2 3,8 13,2 15,6 3,8 5,3 14,7 11,7 11,5 17,1 Kommunal tenesteyting 43,7 39,4 33,1 25,6 26,2 28,6 45,7 25,6 25,4 30,4 20,2 Statleg tenesteyting 2,1 2,1 0,8 9,1 1,6 1,1 2,7 3,2 1,2 3,2 3,6 I alt 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Tal sysselsette Askøy Vaksdal Mod. Osterøy Meland Øyg. Radøy Lindås Austrh. Fedje Masfj. Jord- og skogbruk Fiske og fangst Fiskeoppdrett Bygging av skip og oljeplattformer Annan industri Bygg og anlegg, kraft og vassfors Hotell, rest. transport, post Varehandel Forr. messig og annan priv. t.y Kommunal tenesteyting Statleg tenesteyting I alt Arbeidsplassdekning Prosent Jord- og skogbruk 0,7 4,4 5,8 4,1 4,0 1,5 7,5 2,8 2,0 0,4 8,2 Fiske og fangst 0,4 0,1 0,3 2,6 0,3 0,3 1,4 4,0 0,4 Fiskeoppdrett 0,4 0,0 0,6 4,0 1,1 0,3 0,2 2,9 Bygging av skip og oljeplattformer 3,6 21,8 0,1 4,1 0,1 0,8 0,2 Annan industri 8,3 27,7 3,1 24,5 10,1 9,3 13,4 25,1 14,7 9,9 2,5 Bygg og anlegg, kraft og vassfors. 12,5 12,4 13,8 10,1 8,6 15,8 7,5 7,5 13,0 2,8 11,6 Hotell, rest. transport, post 8,2 6,5 2,7 10,7 4,5 8,7 5,0 9,5 10,9 35,2 6,3 Varehandel 15,1 7,9 4,0 7,8 5,4 7,3 9,5 13,7 9,9 4,3 12,0 Forr. messig og annan priv. t.y. 16,9 5,0 28,9 6,6 12,4 5,7 8,5 11,8 8,2 5,1 9,4 Kommunal tenesteyting 29,3 34,2 40,4 32,8 30,5 42,3 38,1 27,0 37,6 35,2 44,2 Statleg tenesteyting 4,5 1,8 1,3 3,2 1,7 2,6 5,0 1,9 1,3 3,2 2,4 I alt 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Arbeidsplassdekning: Talet på arbeidsplassar (sysselsette etter arbeidsstad) i % av talet på arbeidstakarar (sysselsette etter bustad). Arbeidsplassdekning på meir enn 100 inneber at talet på arbeidstakarar som arbeider i kommunen er større enn talet på arbeidstakarar som er busett i kommunen (og arbeider i eigen kommune eller andre stader). Først og fremst Bergen, men også Stord og Odda har eit klart overskot av arbeidsplassar. Bergen har litt høgare arbeidsplassdekning enn i 2004, medan den har gått ned i Stord. Underskotet på arbeidsplassar er framleis størst kommunane rundt Bergen og også i Sveio. I Fjell har arbeidsplassdekninga auka litt sidan

12 Privat tenesteyting viktigast i 12 kommunar Kartet er basert på tala frå tabellen på dei to forrige sidene, og viser kva næringsgruppe som er størst i den einskilde kommunen, uttrykt i talet på sysselsette etter arbeidsstad (arbeidsplassar) i Kategorien Offentleg sektor 40+ viser kommunar der ein særleg stor del av arbeidsplassane (40+ %) er i offentleg sektor. Privat tenesteyting: Handel, transport, hotell, restaurant, forretningsmessig tenesteyting og annan privat tenesteyting. Det er framleis seks kommunar i fylket som har industri som største næringsgruppe. I ni kommunar er meir enn 40 % av arbeidsplassane i offentleg sektor. Privat tenesteyting er viktigaste næringsgruppe i 12 kommunar. 12

13 Fiskeoppdrett Hordaland produserer mesteparten av norsk kamskjell og østers Møre og Sogn og Vestlandet i Hordaland i Romsdal Fjordane Hordaland Rogaland Landet % av landet % av landet Laks ,3 16,8 Aure ,8 32,2 Torsk ,6 3,7 Kveite ,9 1,3 Andre fiskeartar ,5 3,4 Kamskjell ,0 94,7 Østers ,7 88,4 Blåskjell ,3 4,0 Andre artar ,1 6,0 Laks og aure i alt ,2 18,3 Andre artar i alt ,0 3,0 Tabellen viser sal av oppdretta fisk og skaldyr etter salsverdi i Kjelde:Fiskeridirektoratet, hordaland.no/statistikk Mesteparten av kamskjell- og østersproduksjonen i landet (etter verdi) finn stad i Hordaland. Fylket er den nest største produsenten av laks i landet (etter Nordland) og den største produsenten av aure. Produksjonen av laks og aure aukar Oppdretta laks Oppdretta aure Figuren viser produksjonen (tonn) av laks og aure i Hordaland Kjelde: SSB Samanlikna med 2004 steig produksjonen av både laks og aure i Når det gjeld laks har produksjonen i fylket aldri vore større enn i 2005, medan produksjonen av aure hadde eit toppår i På landsbasis stig og produksjonen av laks frå 2004 til 2005, medan produksjonen av aure går ned i den same perioden. 13

14 Oppdrett av nye artar Meir torsk, mindre blåskjell Endring Tal % Torsk ,4 Kveite ,8 Andre fiskeartar ,1 Kamskjell Østers Blåskjell ,7 Andre artar Alle ,2 Tabellen viser produksjonen av dei nye artane i oppdrett i Hordaland , etter vekt i tonn. Kjelde: Fiskeridirektoratet, hordaland.no/statistikk Auken i produksjonen av nye artar i Hordaland held fram, men er mindre enn tidlegare. Totalt sett auka produksjonen av nye artar i fylket frå 744 tonn i 2004 til 783 tonn i Særleg produksjonen av torsk og andre fiskeartar (kan vere piggvar, makrell, sei, ål, steinbit m.v.) som auka, medan produksjonen av blåskjell gjekk noko ned. Blåskjell er framleis den viktigaste nye art i fiskeoppdrett i Hordaland. Produksjonen av torsk auka med 29 % frå 2004 til 2005, men auken er mindre i Hordaland enn for landet. På landsbasis auka produksjonen av torsk med 134 % i same tidsrom. Ifølgje statistikken har produksjonen av nye artar i oppdrett auka mykje meir i andre fylke. I både Rogaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal er produksjonen av nye oppdrettsartar mangedobla frå 2004 til Alle dei tre fylka har hatt ein kraftig oppgang i produksjonen av oppdrettstorsk, og i Rogaland har kveiteproduksjonen skote fart. Leveringar og mottak av fisk Lite fisk ilandført til Hordaland Skaldyr, anna Makrell, lodde mv. Sild, brisling Torsk m.v. Figuren viser ilandført kvantum fisk (tonn) til vestlandsfylka i Makrell, lodde m.v. inkluderer m.a. kolmule, lodde og tobis. Kjelde: Fiskeridirektoratet, Hordaland fylkeskommune Tonn Rogaland Hordaland Sogn og Fjordane Det vert ilandført relativt lite fisk til Hordaland; langt lågare kvantum enn til dei andre fylka på Vestlandet. Hordalandsbåtane fiska meir enn tonn fisk i 2004, medan ilandføringa av fisk til Hordaland berre var på ca tonn. Målt i verdi ville særleg Møre og Romsdal fått ein høgare og Rogaland ein lågare stolpe i diagrammet. Til Møre og Romsdal ilandførast det store kvantum med torsk, som får høgare pris, medan mykje av fisken som ilandførast til Rogaland er kolmule/ lodde, som får lågare pris. Med unnatak av skaldyr og anna, som betyr lite for kvantumet, leverer hordalandsbåtane det aller meste av fangsten i andre fylke. 14

15 Hotellovernattingar til ferie- og fritidsføremål Færre hotellovernattingar i dei store reiselivsregionane Endr. i % Bergen ,3-3,5 Voss ,9-6,3 Osterfj/Bjørnefjord ,8 29,0 Hardanger ,6-1,7 Sunnhordland ,4 33,7 Sotra/Øygarden ,0 28,2 Nordhordland ,2-6,6 Hordaland ,1-1,5 Heile landet ,2 0,4 Talet på hotellovernattingar til ferieog fritidsføremål i Hordaland sommaren 2006 utgjorde om lag 12 % av totalen på landsbasis. I perioden var det ein jamn auke i Hordaland, med unnatak av sommaren Frå 2005 til 2006 gjekk talet på overnattingar i Hordaland ned med 1,5 % og ligg no lågare enn i Denne negative trenden gjer seg ikkje gjeldande på landsbasis, der det har det vore ein liten auke i talet på hotellovernattingar til ferie- og fritidsføremål på 0,4 % frå 2005 til Dei viktigaste reiselivsregionane i Hordaland, Bergen, Voss og Hardanger, har hatt ei negativ utvikling i hotellovernattingar til ferie- og fritidføremål det siste året. Etter å ha hatt ein monaleg vekst til og med 2005, var det siste år ein nedgang i Bergen på 3,5 %. Talet på hotellovernattingar i 2006 er likevel det nest høgaste som er registrert i Bergen. I Voss har det vore visse variasjonar etter eit toppår i Hardanger hadde ein topp i 2004 med hotellovernattingar til ferie/fritidsføremål. Tala for 2005 og 2006 ligg lågare enn dette, men likevel over 2003-nivået. Hotellovernattingar etter nasjonalitet Fleire spanjolar på hotell i Hordaland Tabellen viser talet på hotellovernattingar til ferie- og fritidsføremål pr reiselivsregion i sommarsesongen (juni-august). Kjelde: Statistikknett Reiseliv, hordaland.no/statistikk 2006 Bergen i % endr., Hordaland Hordaland Bergen % av Hdl Norge ,9 12,6 4,0 Utlandet ialt ,6 0,8 4,6 Tyskland ,7-12,1-5,5 Storbritannia ,5 6,4 7,5 Spania ,3 58,2 20,6 USA ,1-33,4-3,0 Japan ,7-25,3 12,1 Frankrike ,9-23,8-6,6 Nederland ,8 22,5-12,6 Italia ,7 9,2 3,6 Danmark ,3 4,5 11,7 Sverige ,1-8,8 12,9 Sveits ,9 9,1-25,3 Finland ,8 1,5-2,0 Alle ,0 5,8 4,4 Tabellen viser talet på hotellovernattingar etter nasjonalitet, sommarsesongen Hotellovernattingar omfattar her både kurs/konferanse, yrke og ferie/fritid. Dei viktigaste nasjonalitetane på hotella i Hordaland sommaren 2006 var Tyskland, Storbritannia, Spania og USA. Mellom dei utanlandske statsborgarane som overnattar på hotell i Hordaland, er det størst andel av amerikanarane og japanarane som kjem til Bergen, medan nederlendarane i minst grad legg reisa innom Bergen. Talet på italienske hotellovernattingar i fylket auka i kraftig frå 2005 til 2006, særleg i Bergen. 15

16 I perioden gjekk talet på utanlandske hotellovernattingar i Hordaland opp med 0,8 prosent. Frå har dette talet auka med 4,6 %. Det er først og fremst fleire besøkande frå Spania som bidreg til veksten siste året. Talet på besøkande frå USA har gått ytterlegare ned i dette året, medan fleire japanarar budde på hotell i Hordaland samanlikna med året før. Fleire på campingplassar og hyttegrender: Sommaren 2006 hadde Hordaland overnattingar på campingplassar og hyttegrender. Dette er ein auke på 3,8 % frå Utlendingar sto for 56 % av alle overnattingane på campingplassar og hyttegrender i Eksport av tradisjonelle varer etter totalverdi Størst auke i eksportverdien av tradisjonelle varer i Hordaland %-vis endring Hordaland ,0 30,5 Rogaland ,8 12,8 Vest-Agder ,0 9,4 Møre og Romsdal ,2 12,4 Vestfold ,6 15,0 Buskerud ,8 8,9 Østfold ,8 7,9 Telemark ,5-0,4 Nordland ,3 2,5 Sogn og Fjordane ,4 6,8 Oslo ,5-1,5 Akershus ,1 11,0 SørTrøndelag ,6 13,1 Oppland ,7 1,0 NordTrøndelag ,6 10,1 Hedmark ,9 2,0 Aust-Agder ,0-2,6 Troms ,3-7,7 Finnmark ,0 7,3 Heile landet ,9 11,5 Tabellen viser eksport av tradisjonelle varer etter totalverdi og fordelt på fylke, rangert etter verdi i Tradisjonelle varer omfattar ikkje råolje, skip og tenester. Kjelde: SSB, hordaland.no/statistikk Hordaland har vore det fylket som har hatt størst eksportverdi av såkalla tradisjonelle varer dei siste åra. Frå 2004 til 2005 har verdien av Hordaland sin eksport av tradisjonelle varer auka med om lag 30 %. Dette er den største auken av alle fylka i landet. Eksporten av tradisjonelle varer frå Hordaland utgjorde i % av landet sin eksportverdi mot 13 % i For Vestlandet under eitt (fire fylke) er tilsvarande tal 38 % mot 35 % i % av Hordaland sin eksport er brenselstoff, som i hovudsak består av produkt frå raffineriet på Mongstad. Hordaland står for 46% av landet sin eksport av brenselstoff. 34 % av eksporten frå Hordaland er bearbeidde varer og 8 % er fisk. 16

17 Breibanddekning og -utnytting i kommunane Stor auke i breibandutnytting i Austevoll Dekningsgrad Telenor Priv. abb. i % av husstandar Bedriftsabb. i % av bedrifter April % endr. 3. kv % endr. frå 3. kv. % endr. frå 2006 frå kv kv Etne 72,0 0 24,0 5,0 28,0 5,0 Sveio 74,0 6,0 27,0 8,0 20,0 7,0 Bømlo 89,0 2,0 32,0 12,0 12,0-1,0 Stord 97,0 0 43,0 3,0 35,0-1,0 Fitjar 84,0 16,0 39,0 10,0 16,0 0 Tysnes 58,0 12,0 12,0 3,0 8,0-1,0 Kvinnherad 84,0 7,0 38,0 8,0 67,0 11,0 Austevoll 85,0 2,0 40,0 7,0 87,0 51,0 Jondal 45,0 0 21,0 7,0 33,0 2,0 Odda 91,0 0 30,0 6,0 41,0 15,0 Ullensvang 64,0 0 28,0 5,0 39,0 13,0 Eidfjord 61,0 0 3,0 3,0 Ulvik 87,0 0 19,0-5,0 23,0-11,0 Granvin 68,0 0 23,0 0 25,0-3,0 Kvam 84,0 0 44,0 11,0 56,0 8,0 Voss 83,0 6,0 28,0 6,0 35,0 1,0 Fusa 55,0 0 7,4 2,0 9,0-2,0 Samnanger 67,0 0 28,0 9,0 15,0 Os 93,0 9,0 41,0 9,0 33,0 2,0 Bergen 96,0 0,0 43,0 1,0 57,0 3,0 Askøy 94,0 4,0 41,0 6,0 32,0 2,0 Sund 89,0 17,0 38,0 7,0 27,0-3,0 Fjell 87,0 3,0 45,0 3,0 69,0 6,0 Øygarden 95,0 0 40,0 5,0 18,0 1,0 Vaksdal 82,0 0 16,0 6,0 17,0 0 Modalen Osterøy 81,0 0 21,0 7,0 16,0 2,0 Meland 55,0 0 33,0 25,0-3,0 Radøy 96,0 0 39,0 19,0 3,0 Lindås 68,0 0 33,0 32,0 0 Austrheim 77,0-5,0 41,0 17,0-6,0 Fedje 99,0 0 35,0 Masfjorden 24,0 0 Hordaland 90,0 2,0 39,0 3,0 47,0 0 Dekningsgrad: Dekning i høve til totaltalet på telefonabonnement. Kjelde: SSB/Telenor Abbonnementtala byggjer berre på tal frå dei kommersielle leverandørane. Nokre kommunar i Hordaland (t.d. Modalen) har eit godt utbygd breibandsnett frå ikkjekommersielle leverandørar. For kommunane Eidfjord, Modalen, Fedje og Masfjorden manglar tal for privat- og eller bedriftsabonnement. Telenor sin dekningsgrad varierer mykje mellom kommunane, frå 99 % dekning på Fedje til 24 % i Masfjorden og ingen dekning i Modalen. Generelt er det best dekning i dei tettast befolka kommunane. Det har vore ei vesentleg utbygging siste år i nokre kommunar. Sjølv om det generelt er høgare andel privatabbonnement i kommunar med god dekning og i tett befolka kommunar, er det store variasjonar. Kommunar som Tysnes, Eidfjord og Fusa heng klart etter i utviklinga. I Ulvik tyder tala på ein nedgang. Også når det gjeld talet på bedriftsabbonnement i forhold til antal bedrifter (med tilsette) er det store variasjonar. I Austevoll har det vore ein enorm vekst siste året og nesten alle bedrifter har no breiband. I andre kommunar, som Tysnes og Fusa, heng næringslivet klart etter, og i nokre kommunar, som Ulvik og Austrheim, har det vore nedgang i talet på bedriftsabbonnement. 17

18 Kulturell sysselsetjing i Europa Dataprogrammering = kultur? ESPON har laga ei oversikt over kor stor andel av den lokale arbeidsstyrken som arbeider i kulturaktivitet ar. Kulturaktivite tar ( cultural jobs ) er her definert nokså vidt, der m.a. dataprogrammerarar, arkitektar, trafikkplanleggarar, bibliotekarar, journalistar, fotografar og reiseleiarar inngår. Kjelde: ESPON briefing 2; march 2006: Mapping regional competitiveness and cohesion Etter den definisjonen som er brukt reknast alle dei nordiske hovudstadane å ha ein stor andel kulturell sysselsetjing, saman med store deler av m.a. Nederland, Tyskland og Sveits. 18

19 KJELDER OG MEIR INFORMASJON Statistisk sentralbyrå, generelt: (Statistikkbanken) Om endringane i Statistisk sentralbyrå sine avgrensningar av utdanningsnivåa: Hordaland fylkeskommune: Fiskeriverksemd i Hordaland : Hordaland fylkeskommune: Sårbarheitsindeks for Hordaland 2006 : Næringsbarometeret for Hordaland og Sogn og Fjordane: Norsk samfunnsvitenskapelig datatjeneste (NSD), Database for statistikk om høyere utdanning: NIFU Step, FoU- statistikk: Statistikknett reiseliv: PANDA (Plan- og analysesystem for næringsliv, demografi og arbeidsmarked): ESPON (European Spatial Planning Observation Network): Alle tal er per 1. januar, der ikkje anna er opplyst HORDALAND I TAL Hordaland i tal inneheld statistikk om den regionale utviklinga i Hordaland. Publikasjonen kjem ut to gongar i året vår og haust. Tema i første nummer er befolkningsutvikling. I det andre nummeret vert det sett fokus på næring, innovasjon og kompetanse. Statistikken vert publisert på kommune-, region og/eller fylkesnivå avhengig av kva data som er tilgjengeleg. Regioninndelinga følgjer i hovudsak inndelinga i regionråda i fylket. Hordaland i tal er utarbeidd av arbeidslaget Analyse, utgreiing og dokumentasjon i Hordaland fylkeskommune. Publikasjonen finst også på fylkeskommunen sine nettsider, Fleire tal om dei emna som er tekne opp i dette heftet, og mykje meir, finn du på 19

20 Agnes Mowinckelsgate 5, N-5020 Bergen, Norway Telefon: OKTOBER 2006 Trykk: Hordaland fylkeskommune