Y-vegen funkar. Omveg til prosessfaget Meir side 4. Vil ha ny skilting framover Meir side 7. Eit spark i røvi... Meir side 3

Transkript

1 Informasjon frå PRO Nr 1 Årgang 4. - februar 2010 Eit spark i røvi... Meir side 3 Omveg til prosessfaget Meir side 4 Vil ha ny skilting framover Meir side 7 DETTE ER PRO Y-vegen funkar E Elkem Bremanger Anders Utnes (21) har jobba på golvet og lært seg gode arbeidsvanar. Det kjem godt med når han no studerer gass- og energiteknikk. Y-vegen har fått god kritikk over alt fagmessig, studentane som har fagbrev får betre karakterar enn dei som kjem frå allmennfag, fortel den unge ingeniørstudenten frå Nordfjord. Han trur årsaka er at dei som har vore lærlingar har lagt seg til andre arbeidsvanar enn dei som berre har gått på teoretisk skule, og at dei i det heile har ei breiare forståing for faga. Det er all grunn til å skryte av Y-vegen, slår han fast. Y-vegen er snarvegen mellom fagbrev og ingeniørutdanning. eller elektro. Vi har ein del matematikk og fysikk saman med dei. Etter kvart vert meir av undervisninga felles med dei som kjem frå allmennfag. Gass- og energiteknikk er eit treårig Bachelor-studium, som er ettertrakta innafor til dømes oljeindustrien. Det freistar litt med jobb i Nordsjøen, men eg har og lyst til å ta ein master, vi får sjå. Eg tek eitt år om gongen, seier ingeniørstudenten. UTLA KJELDEVATN 21-åringen er frå den vesle bygda Vedvik i Vågsøy, som ingen i Telemark veit kvar er. Men om eg seier rett sør for Stad, forstår dei kvar det er, ler han. Anders likte kjemi og naturfag så godt på ungdomsskulen at han valde kjemiprosessfag i Årdal, og vidare gjekk vegen til Hydro Aluminium i Høyanger som lærling. Han tok fagbrev i 2008 og går i dag andre året på Høgskulen i Telemark, som ligg i Porsgrunn. Denne ingeniørutdanninga er spesialsydd for oss som har fagbrev i kjemiprosess, men vi har også ein del fag i lag med andre elevar utan studiekompetanse, som kjem frå bygg

2 Ut i verda, inn i framtida Verda treng fleire båtar, fleire vindmøller og solcellepanel. Og fleire lærlingar. STYRELEIAR PRO: Bente Nesse, Havyard Det er mangel på fagfolk både innafor den tradisjonelle verftsindustrien og den nye satsinga på fornybar energi. Manglar fagfolk - Mange av bedriftene i PRO har heile tida trong for fleire fagfolk, slik har det vore gjennom mange år, seier Bente Nesse, styreleiar i PRO og personaldirektør i Havyard Leirvik. Ved dette verftet er det heile tida bruk for platearbeidarar, sveisarar, mekanikarar, elektrikarar og røyrleggarar - kort og godt alle fagdisiplinar. Dei beste ingeniørane er dei som først tek fagbrev og utdannar seg vidare derifrå, understrekar ho. Ettertrakta Fagbrevet er ei viktig plattform for dei som vil vidare, men og for dei som ynskjer å halde fram med å jobbe praktisk. Med fagbrevet i handa vert du ettertrakta over heile landet, meiner Nesse. Det meste er mogleg for dei som har ambisjonar, både til vidare utdanning og til karriere innafor ei verksemd, til dømes ulike leiarfunksjonar for dei som ynskjer det. Dessutan har fleire av PRObedriftene etter kvart engasjement i utlandet, og dermed opnar det seg mange spennande vegar for dei som har lyst til å reise og oppleve noko anna. Ut i verda Tidlegare hadde folk ofte ynskje om den same, trygge arbeidsgjevaren gjennom heile livet, heilt til dei gjekk av med pensjon. Dei som vel prosessfag og dei andre faga innafor industri må vere innstilt på å vere litt mobile. Men må ikkje alle yrkesgrupper det i dag? spør Nesse, som trur at unge i dag tenkjer annleis, dei vil gjerne prøve seg på fleire arbeidsplassar. STYREMEDLEM PRO: Steinar Talle, Elkem Bremanger Inn i framtida Gjennom fleire år har det vore mangel på fagarbeidarar i ein industri under stadig endring. Opplæringskontoret for prosessfag i Førde vart i si tid oppretta nettopp for å bøte på dette. Framtidas energi kjem frå vindmøller og solceller. Elkem Bremanger er underleverandør mellom anna til denne framtidsretta produksjonen. Det er viktig med lærlingar, og det vil det også vere i tida framover, stadfestar styremedlem i PRO Steinar Talle, som er plassjef ved Elkem Bremanger i Svelgen. Her er det for tida seks-sju lærlingar innafor prosessfag. Men det er fleire, fordi alt vedlikehald er sett vekk til eit eksternt selskap, INC Vedlikehald, forklarer han. Dei har mange lærlingar innafor mekaniske fag og litt automasjonsfag. Ut i Norsdsjøen Alle som ynskjer å bli lærling ved Elkem Bremanger må inn til intervju før det vert skrive kontrakt. Alle får sin eigen fadder, som følgjer dei opp og rettleiar. Talle har inntrykk av at det er bra etterspurnad etter dei når dei er ferdige med fagprøven. Det er ikkje så mange som blir igjen her i Svelgen. Vi har ein kjemisk fabrikk som er reine rekrutteringsanlegget for Nordsjøen. Nokre vel å dra offshore, men nokre held fram her etterpå, avhengig av kor mange ledige stillingar vi har, det varierer. Men begge delar er flott, meiner Talle Det har vore mykje negativ medieomtale om Høyanger den siste tida. Folk kan mest tru at det ikkje er noko aktivitet der lenger. Men det er framleis trong for lærlingar ved alle dei tre store industristadene i Sogn og Fjordane - Høyanger, Svelgen og Årdal. På rett kjøl: Verftsindustrien går i bøljedalar, men norskbygde båtar er etterspurde. UTGJEVAR: Opplæringskontoret for prosess og mekaninsk industri. FORMÅL: Denne informasjonen er tilrettelagt for medlemsbedriftene og andre som direkte eller indirekte er involvert i PRO sitt arbeid. PRO ynskjer å være best på utdanning av fagarbeidarar i "våre" fag spesielt og fagopplæring generelt. PRO skal rekruttere lærlingar til medlemsbedriftene i tråd med bedriftene sine behov for fagarbeidarar, i samsvar med bedriftene sine strategiar. PRO skal være eit fleksibelt opplæringskontor i kontinuerleg utvikling for å tilpasse seg bedriftene sine behov. ADRESSE: Concordbygget Firdavegen 6 Postboks 492, 6801 Førde Telefon: (+47) Telefax: (+47) PRO: Jorunn Eide Kirketeig dagleg leiar / director jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) Wenche Tollefsen, administrasjonssekretær wenche.tollefsen@pro.sf.no Mob. (+47) Jan Erik Øygard Opplæringskonsulent jan.erik.oygard@pro.sf.no Mob. (+47) Ajdin Bahonjic Lærling kontor og administrasjon ajdin.bahonjic@pro.sf.no Mob. (+47) ANSVARLEG REDAKTØR: Jorunn Eide Kirketeig dagleg leiar / director jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) REPORTASJE OG FOTO: Ajdin Bahonjic (PRO) Marit Bendz (Skrifta & Veggen BA) GRAFISK PRODUKSJON: Eko-Trykk AS, post@ekotrykk.no 2

3 Eit spark i røvi Dei to automatikarane frå Sogn stod utan jobb då Fundo i Høyanger la inn årene i februar i fjor. Det var som å få eit spark bak, seier dei. No har dei lagt inn på den første Y-vegen på Vestlandet. Frå og med hausten 2009 vart det mogleg å gå direkte frå fagbrev til ingeniørutdanning ved Høgskulen i Sogn og Fjordane i Førde. Det er dei to glade for. Eit godt tilbod Marius Kauppi Rørvik (24) frå Høyanger og Øystein Rønnestad Pedersen (25) frå Balestrand har begge gått det som tidlegare heitte VK1 og VK2 automasjon i Årdal, dei har vore lærlingar i halvanna år ved felgprodusenten Fundo, og heldt fram med å jobbe der. Brått stod dei utan jobb. Kva skulle dei finne på no? Eg hadde allereie tenkt litt på vidare utdanning, seier Rørvik. Det var nedlegginga av Fundo som skulle til for at han tok skrittet fullt ut. Tidlegare måtte ein til Austlandet, men då tilbodet dukka opp i Førde var saka klar. Det same tenkte Pedersen, som i tillegg har eit rykande fersk fagbrev i elektro. Han hadde vurdert studieførebuande for å kunne kome inn på ingeniørutdanning i heimfylket. Men det ville blitt eit ekstra år, og ekstra lån. Treng utfordringar No er begge på veg mot ein Bachelor i elektro med spesialisering i automasjon. Dei er to av mange som gjer at industrien slit med å få fagfolk - fordi dei vil vidare. Dersom bedriftene vil tilsette lærlingane etter at dei har fått fagbrev, må dei gjere jobbane litt meir interessant og varierte, meiner Pedersen. Dersom jobben er spennande vil ikkje fagarbeidarane søke seg til vidare utdanning. Flinke arbeidsgjevarar forstår at folk vert trøtte og leie av å gjere same jobben heile tida, meiner han. Ut i felten Sju elevar går første året på Y- vegen i Førde no. Vi har også norsk og engelsk. Det er hardt i tillegg til resten av pensum, tykkjer Rørvik. Desse faga har dei saman med andre yrkesfagstudentar som ynskjer studiekompetanse, som kjem direkte frå VG2. Men det er ein skilnad dei to set stor pris på;. Vi treng ikkje ta eksamen i dei to faga! Vi har berre innleveringar. Likevel får vi studiekompetanse, slik at vi kan ta andre fag seinare, seier Pedersen. Han er mest redd for å hamne på eit kontor når desse tre åra er ferdige. Det vil eg unngå, eg vil vere i felten, slår han ettertrykkeleg fast. Eg har ikkje hovud til å gå meir skule etter dette, då vil eg jobbe! seier Rørvik like sikker. Men han innrømmer at det var nettopp slik han tenkte etter å ha fullført fagbrevet også - jobbe og leve livet! Så kven veit... Y-veg: Øystein Rønnestad Pedersen og Marius Kauppi Rørvik har fagbrev som automatikarar, og går Y-vegen mot ein Bachelor i Førde. 3

4 Omveg til prosessfaget Lang prose No kan du ta eksamen i kjemiprosessfag medan du arbeider, og gå opp til fagprøven etter ei viss tid i prosessindustrien. Det er ikkje så enkelt å vite kva ein vil når ein er 16 år. Mange vel feil retning når dei byrjar på vidaregåande. Både i Førde og Høyanger er det no mogleg å ta eit kurs som fører fram til tverrfagleg eksamen i kjemiprosessfaget. Kurset i Høyanger er for vaksne med lang praksis. I Årdal startar eit nytt kurs hausten Jobb i Høyanger Igjen er det starta opp ein full klasse i Førde for lærlingar. Dei 13 elevane har enten feil VG2 eller studiespesialisering. Planen er at dei skal gå opp til tverrfagleg eksamen i desember Ein av dei er Tina Bruaas (22) frå Lavik, som ikkje visste heilt kva ho ville etter fullført allmennfag. Det siste året har ho jobba på kontrakt ved Hydro i Høyanger. Då eg fekk høyre om dette kurset, fann eg ut at det passar glimrande for meg. Eg jobbar framleis på verket, men reiser til Førde på skule to-tre dagar i månaden i eitt år. Eg får godkjent praksisen i Høyanger, så læretida vert ikkje så lang. Etter eksamen i kjemiprosessfag og ferdig praksistid, kan ho tenkje seg å utdanne seg vidare til ingeniør, eller kanskje jobbe nokre år først. Vi får ta ein ting om gongen. Jobb i Årdal Thomas Vesteraas (28) frå Bergen er ein kreativ kar med eige firma, lite utdanning og masse kurs. Men frå han var gutunge har han drøymd om å bli industriingeniør. Eg tente pengar, men gjorde ikkje det eg hadde lyst til, forklarer han. Og pengar er ikkje alt. No jobbar han i Årdal, tek utdanning i Førde og har ein tålmodig sambuar heime i Bergen. No ser han målet. Når fagbrevet er i boks, vonar eg å få permisjon så eg kan studere ved NTNU i Trondheim. Fagbrevet i prosess- og kjemifag er eit godt grunnlag for vidare utdanning, meiner han. Læraren Odd Kristoffersen som er lærar ved Øyrane vg skule i Førde ruslar mellom pultrekkene, hjelper litt her og forklarer litt der. Dette krev meir, for det er mykje å gå igjennom på kort tid. Men elevane her er meir motiverte enn mange åringar. Og flinke til å møte opp, legg han til, sjølv om nokre av elevane ler og seier at pausane kan bli litt for lange. Kristoffersen har ei liknande gruppe i Høyanger, og i tillegg til samlingane vert elevane følgd opp på nettet. Til Tyskland I februar/mars reiser Tina Bruaas (22) frå Lavik saman med fire andre til BASF-fabrikken i Tyskland for å praktisere ein månad. To av dei er frå Peterson Linerboard Ranheim, ei av medlemsbedriftene til PRO i Trøndelag. Det vert ei god erfaring å oppleve korleis ein jobbar i andre land, det er sikkert store skilnader. Vi hadde to tyske lærlingar i Høyanger før jul, og dei var sjokkerte over den frekke tonen vi brukte oss imellom. Dei er mykje høflegare med kvarandre, så vi må nok passe oss litt der, ler Tina. Ho har hatt litt tysk på skulen, og er spent på om noko av det kjem attende i løpet av vekene i Tyskland. Prosessfag i Førde: - Interessant, tykkjer Tina Bruaas til venstre. - Ein gamal draum, seier Thomas Vesteraas til høgre. Lærar Odd Kristoffersen trivst blant litt vaksne elevar. Karina køyrer motorsykkel og ville eigentleg bli MC-mekanikar. Men så oppdaga ho prosessfaget. I dag er ho lærling ved Hydro Aluminium i Høyanger. Etter ungdomsskulen byrja Karina Løbø Fimland (20) frå Førde på allmennfag, men svitsja over til yrkesfag, VG1 teknikk og industriell produksjon året etter. I prosessen Eg hadde kjemiprosess som valfag, og etter å ha sett litt kva det går ut på under bedriftsbesøk i Mongstad, Svelgen og Årdal, valde eg VG2 kjemiprosess i Årdal, fortel Karina, som no er lærling på andre året ved Hydro Aluminium i Høyanger. Ho har vore lærling ved Hydro Høyanger sidan september Karina likar seg svært godt både på læreplassen og i tettstaden. Arbeidsmiljøet på Hydro er svært godt tykkjer Karina, noko som er utruleg viktig. Lærlingen Nye syste Trudde du at Høyanger låg nede for telling? Ingenting er meir fjernt for Ståle Thuland, som er ansvarleg for lærlingane ved Hydro Aluminium. Avisene har skrive side opp og side ned om alle som mista jobben etter at Fundo vart lagt ned. Men ved anlegget til Hydro reknar ein med produksjonsrekord i år; 120 tusen tonn aluminium mot 97 tusen tonn i Og etterspurnaden etter aluminium med høg kvalitet aukar på verdsmarknaden Produksjonsteknikk Dei verksemdene som ikkje vil ta inn lærlingar, vert taparar om nokre år, meiner Thuland. Han er overtydd om at det vert rift om den kompetansen ungdom no tileignar seg. Difor arbeider Hydro heile tida med nye tilbod for å bli attraktiv som lærlingbedrift. Eg jobbar med eit nytt fag no, 4

5 ss for MC-jenta skal også på utveksling i byen Ludwigshafen i Tyskland ved det største kjemikonsernet i verda - BASF. Her skal ho være i fire veker. Motor ei kvinnegreie Karina kjøpte seg lettsykkel då ho var 16 år, jobba på Kroa midt i rånesentrumet Storehagen og drøymde om å mekke motorsyklar. Pussig nok kjem ho frå ein familie med mange menn og inga interesse for motorar. Bortsett frå mamma då, ho er veldig glad for å få låne min av og til, ler ho. Men så er jo mamma Høyanger-jente, og Karina bur hos mormor medan ho går læretida ved Hydro. Ikkje for latsabbar Dette faget er knall, det er alltid noko å gjere og mykje variert arbeid. Eg vil absolutt anbefale andre unge å satse på prosessfag. Men det er ikkje noko for dei som vil ha eit yrke der ein slappar av, ler ho. Karina sjølv liker å jobbe. Eg liker fysisk arbeid, slår ho fast. Dessutan trivst ho med kollegaene, tempoet og skiftarbeidet ved verket. I juni vonar ho å ta fagbrevet. Karina Fimland ser ikkje bort i frå at ho ein dag kjem til å slå seg ned i Høyanger. Men først skal ho gjere mykje anna. Kanskje ingeniørutdanning, kanskje jobb i Nordsjøen vala er mange. Men det er greitt på land også. Dei lange friperiodane freistar ikkje Karina, som er så Hydro-lærlingen: Karina Fimland famla litt før ho fann prosessfaget. glad i å jobbe. Kva skal ho finne på då? Kanskje nokre lange motorsykkelturar. treng nye fag fortel den engasjerte fagleiaren. Får han det som han vil, vert det snart råd å ta fagbrev i produksjonsteknikk ved Hydro i Høyanger, med bakgrunn i VG2 produksjons- og industriteknikk. Produksjonsteknikkfaget skal legge grunnlag for yrkesutøving innan framstilling av produkt i prosess-, metallurgiog vareproduksjonsbedrifter. Faget inneheld mellom anna styring og drift av produksjonsmaskiner og utstyr, samanstilling av produkt, styring av prosesser frå råmateriale til sluttprodukt og bruk av automatiserte produksjonsmetodar. Lærlingen skal og utvikle forståing for samspelet mellom mekanisk oppbygging, mekanisk regulering og elektronisk styring. Nye produksjonssystem treng nye fag, og ved Hydro Aluminium treng ein eit fag som er meir tilpassa dei nye systema, forklarer Thuland. Inkluderande lærlingliv I 2007 starta Hydro med ei stor organisasjonsomlegging ved innføring av det nye produksjonssystemet AMPS (Aluminium Metall Produksjon System). Rolla som arbeidsleiar forsvann, og ein fekk inn nye roller som handlingsansvarleg, spesialistar med utvida ansvar. Dei yngre tek dette lettast, for dei veit jo ikkje korleis det var før, smiler han. No vert alle meir involverte, ikkje minst lærlingane. På daglege morgonmøte har vi gjennomgang av HMS, bemanningssituasjonen, produksjonsmål og planlegging av produksjonen dei neste 24 timane. Her deltek også lærlingane, som kjem med forbetringsforslag og tek opp andre saker på line med alle andre. Ved aluminiumsfabrikken i Høyanger er det for tida 22 lærlingar innafor PRO; 20 ved kjemi & prosess, ein på mekanisk og ein på automasjon. Halvparten av dei er vanlege lærlingar som har fullført VG2, medan resten har annan bakgrunn; enten andre fag frå vidaregåande eller mange års erfaring frå yrket utan godkjent dokumentasjon. Lærlingane kjem frå heile Vestlandet. Optimist Thuland har stor tru på framtida til Høyanger-samfunnet. Ungdomen liker seg i Høyanger. Dei som styrer kommunen gjer ein god jobb for innbyggjarane sine, slik at alle skal trivast, seier han og ramsar opp idrettshall, kunstgrasbanar, symjeland, ungdomskafé og ikkje minst det fantastiske rekreasjonsområdet i fjella rundt industristaden. I tillegg driv kommunen aktiv nærings- og industriutvikling. Mange av prosjekta som har vore omtala i media det siste året vert avgjort tidleg dette Nytt fag: Til hausten kan du truleg bli lærling i produksjonsteknikk i Høyanger, fortel Ståle Thuland, fagleiar for kompetanse ved Hydro Aluminium. året, og eg trur Høyanger-samfunnet kjem styrka ut, seier optimisten Thuland, og legg til; Utdanning og kompetanse vil alltid være ei god investering, og om nokre år vil vi igjen sjå Høyanger-samfunnet slik vi ynskjer det, med mange gode arbeidsplassar. 5

6 Lærlingar ved Peterson Ved Peterson Linerboard Ranheim ved Trondheim steller dei godt med lærlingane sine, for å få dei til å fortsette etter fullført fagbrev. Vi prøver å halde på dei, slik at dei ikkje forsvinn vidare på skule, seier fabrikksjef Jan Ivar Krog. Dei klarer det med kring halvparten. Det er usikkert om han klarer å halde på nittenåringane Martin By og Håkon Willmann, sjølv om dei trivst godt og skryt av arbeidsplassen. Vi får ein variert praksis med ansvar og utfordringar, seier dei to lærlingane, som begge gjekk ut frå VG2 kjemiprosess ved Follo vidaregåande skule på Orkanger for halvanna år sia. Nyfikne gutar Håkon Willmann frå Orkanger var glad i det som small i kjemitimane, samstundes freista ikkje allmennfag. Ikkje då. Kanskje eg går vidare på ingeniørutdanning, men då vil eg ta studieførebuande først. Men kanskje eg vil jobbe også... Martin By frå Trondheim var truleg den type smågut som skrudde det meste frå kvarandre for å sjå kva som var inni. Det var iallfall ein av grunnane til at han valde kjemiprosessfaget. Det er artig å sjå korleis alt fungerer, eg har eit engasjement for det, seier han rett etter skiftet ved Petersons fabrikk i Trondheim. Det er femvekesskift ved Peterson. Fem arbeidslag vekslar mellom dag-, ettermiddag- og nattskift. Gutane liker det. Kjekt å ha over ei veke fri av og til. Men det kan bli litt mykje jobb innimellom. Vi går jo helgevakter også, og jobbar ofte når andre har fri. Men ein venner seg til det, seier By. Resirkulering Det er kring 120 tilsette ved Peterson Linerboard Ranheim, som produserer emballasjepapir, hylsepapp og nokre andre spesialkvalitetar. For tida er det seks lærlingar i kjemiprosessfaget. Lærlingane er veldig viktige i høve rekruttering, fordi dei har den fordjupinga i papirfaget som trengst her. Andre med same fagbrev frå anna type industri må lærast opp, men dei som har gått lærlingtida si her treng jo ikkje det, forklarer Krog. By tykkjer det er bra at alt råvirket er resirkulert papp. Kring halvparten av all bølgjepapp som vert samla inn i Noreg går hit. Lærlingane får fordjuping i papirfaget, og dei er veldig viktige i høve rekruttering. Samstundes er dette fagbrevet etterspurd mange stader, til dømes på kommunale reinseanlegg og i Nordsjøen. Det er ein hard konkurranse for å få dei til å bli. For dei urbane Det er ikkje så mykje industri att i Trondheim. Tradisjonelt ligg den norske industrien i tronge fjordarmar, så for dei som ynskjer litt byliv i nærleiken, er dette rette arbeidsplassen, lokkar fabrikksjefen. Dessutan er utvekslinga av lærlingar med tyske BASF i Ludwigshafen kjempepopulært, det er ei enorm erfaring å få med seg vekene ved det største kjemikonsernet i verda. Eg er spent. Håpar dei snakkar engelsk, elles har eg eigentleg ikkje peiling på kva vi går til, seier Willmann, som slett ikkje er framand for å jobbe i utlandet ein periode.. Eg vil jobbe eit år, eller... Eg er ikkje så flink å planlegge, innrømmer By, som vurderer militæret også. Og høgskule. Han kan tenkje seg å bli ingeniør han også. Papirprodusentar: Lærlingane Håkon Willmann og Martin By vert stelt godt med ved Peterson Linerboard Ranheim. 6

7 Vil ha ny skilting framover Det finst mange vegar til studiekompetanse. Nokre er artigare enn andre, det gjer vegen meir kronglete for dei som ynskjer ei fagutdanning. Etter fire år i vidaregåande skule, inkludert læretid, har eleven brukt opp "ungdomsretten" sin. Dette er ein hemsko for dei som ynskjer studiekompetanse etter fullført fagbrev, meiner Jorunn Kirketeig, dagleg leiar ved PRO. Urettvist Mange ser yrkesfagvegen + studiekompetanse, til saman 3 år, som ein enklare og artigare veg enn 3 år på allmennfag. Ein del elevar, som i utgangspunktet vil ha studiekompetanse, vel likevel yrkesfag og tek VG 3 studieførebuande. Dette er STUDIEFØREBUANDE PÅBYGGSFAG Dersom du har fullført VG3 for yrkesfag eller har teke fagbrev, treng du eit påbygg som består av norsk munnleg og skriftleg, engelsk Vg1, matematikk, naturfag Vg1 og nyare historie for å få generell studiekompetanse. Dersom du berre har VG2, må ofte teoretisk flinke elevar som heller burde gått på allmennfag På den måten står ein att med minst to taparar, meiner Kirketeig. For det første ungdom som ynskjer å utdanne seg til eit yrke og for det andre eit arbeidsliv som ikkje får dei fagfolk dei treng, fordi praktikarane vert skubba ut av teoretikarar som vel den "artige" vegen til studiekompetanse. Årsaka er inntak etter poeng, og at dei som vil ha studiekompetanse ofte har høgare poengsum enn dei som ynskjer yrkesfag. du i tillegg ha kroppsøving og minimum 8 timar studieretningsfag, til dømes sosiologi og sosialantropologi. Studieretningsfaget vel du sjølv ut frå interessene dine. Skulen kan hjelpe deg med å velje det faget som vil vere best for deg i høve poeng og oppnåing av karakter. Dagleg leiar ved PRO opplæringskontoret, Jorunn Kirketeig, vil ha teoretikarane ut av yrkesfag og inn på allmenn. Bakarst i køen Studieførebuande er ein eittårig studieretning som alle kan søke på etter fullført VG2 eller med fag/sveinebrev. Dette er det som tidlegare vart kalla allmenn påbygging, der ein oppnår generell studiekompetanse og kan studere vidare på høgskule eller universitet. Men dei elevane som har fagbrev vil alltid stille bakarst i køen, bak dei som kjem rett frå VG2. Dette er ikkje rettvist, meiner Kirketeig. Det viktigaste er å fullføre det løpet ein har starta på, meiner ho. Slik det er i dag, bryt mange elevar av den yrkesfaglege vegen mot fagbrev, og tek studieførebuande i staden. Men så kjem dei att seinare og vil ha lærlingplass likevel. Kirketeig vil at dei skal gjere det i motsett rekkefølgje. Styrt inntak og Internett Kor vert det av dei som ikkje får plass på "sin" yrkesfaglege skule? - Der ligg eit dilemma; dei får tilbod om å gå på andre skular og ofte også andre yrkesutdanningar enn det dei har drøymd om. Det er ikkje sikkert at tømraren vert like flink til å ta seg av eldre på gamleheimen, som han/ho kunne vorte til å bygge hus - og omvendt. Mange av dei med færrast poeng må i tillegg ofte ta imot skuleplass ved ein skule som medfører hybelliv. Det er kanskje ikkje den beste kombinasjonen; ei utdanning som ein ikkje er motivert for, og eit hybelliv? Erfaringar viser at dette slett ikkje er heldig. Dette ville sett annleis ut, om vi hadde hatt styrt skuleinntak, og at studieførebuande er for dei som ynskjer å fylle på med studiekompetanse når dei har tatt fagbrev, meiner Kirketeig. Når så mange søker seg den morosame vegen til studiekompetanse, er det eit sterkt signal om innhaldet i skulekvardagen, meiner Kirketeig. Kanskje meir av learning by doing passer for fleire enn vi trur? Ho ynskjer dessutan å byggje eit konsept som gjer det mogleg å ta studieførebuande i lærlingtida. Ein del lærlingar gjer det allereie på nettet, men vert det mange nok interesserte, ynskjer ho å arrangere fysiske samlingar kombinert med nettstudiet. 7

8 80 ledige læreplassar Vi tek inn lærlingar i faga: Kjemiprosess, Laboratorie, Produksjonsteknikk, nikk, Industrimekanikar, Industrirørleggar, Sveis, Plate, Automatisering, Elektrikar, Dataelektronikar, ar, IKT-service, Logistikk, CNC-maskineringsteknikk, kk, Bilmekanikar tunge køyretøy. Lærebedriftar: Hydro Aluminium, BIS Production Partner, Havyard, Vik Ørsta, Ewos, Cermaq, INC vedlikehald Svelgen, ISS Industri, ITM, WISS, WIS, Solund Verft, Eikefjord Mekaniske Verksted, Luster Mekaniske ke Industri, Vik Industrier, ERAS, Nomek, Jostedalen Industrier, Førde Mekaniske Industri, NorSun, Peterson Linerboard Ranheim, Teekay Petrojarl, Stryvo, Solheim Diesel, Hellenes. Søknadsskjema kjema på ww.pr Søknadsfrist 1. mars. eko