7. Tredje problemstilling Kva inneber liggetida for ferdigbehandla pasientar for sjukehusa sin økonomiske og driftsmessige situasjon?..

Transkript

1 INNHALDSREGISTER: 1. Bakgrunn Problemstillingar 2 3. Revisjonskriterium 2 4. Metode 3 5. Første problemstilling Er omfanget av ferdigbehandla pasientar i sjukehus større eller mindre i Møre og Romsdal samanlikna med andre fylkeskommunar i landet? 3 6. Andre problemstilling Kan utskrivingsforløpet frå sjukehus til heimekommune gjerast smidigare/raskare gjennom betra samarbeid mellom sjukehusa og heimekommunane? Tredje problemstilling Kva inneber liggetida for ferdigbehandla pasientar for sjukehusa sin økonomiske og driftsmessige situasjon? Konklusjon 8 9. Anbefalingar 8 Vedleggsoversikt 9 Vedlegg 1 Forskrift om kommunal betaling for ferdigbehandlede pasienter 10 Vedlegg 2 Statens Helsetilsyn: Korridorpasienter i norske sykehus, Fremdeles regelen, eller unntaket? Tabellar. 11 Vedlegg 3 Rapporterte liggedøgn ferdigbehandla pasientar ved sjukehusa i fylket, 1999, Vedlegg 4 Oversyn over status pr. juli 2000 for dei forskjellige fylkeskommunane m.o.t. samarbeidsordningar med kommunane. 15 Vedlegg 5 Sintef Unimed: Når bydelene betaler. Aug. 98. Tilrådde samarbeidstiltak. 16 Vedlegg 6 Samarbeidsavtale mellom Østfold fylkeskommune v/østfold sykehus og kommunar i Østfold Vedlegg 7 Samarbeidsavtale mellom Buskerud Sentralsjukehus og Drammen, Lier, Røyken, Nedre Eiker, Hurum og Modum kommunar. 22

2 .

3 1. Bakgrunn Det vart frå iverksett reglar om kommunal betalingsplikt for ferdigbehandla pasientar i somatiske sjukehus. Gjennom Forskrift om kommunal betaling for ferdigbehandla pasientar la Sosialdepartementet eit konkret ansvar på heimkommunane for dei pasientane som ikkje lenger treng den spesialistbehandling som sjukehusa skal gje 1. Kva som ligg i omgrepet ferdigbehandla pasient, går fram av forskriftenes 3. Døgnsatsen vart sett til kr 1.300,-/døgn og er den satsen som framleis gjeld. Kontrollutvalet ønskte å følgje opp verknadene av denne forskrifta i sjukehusa sine rutinar og om reglane har ført til raskare utskriving av ferdigbehandla pasientar frå sjukehusa i Møre og Romsdal, jfr. sak Ko-25/99. Gjennom oppfølging av iverksettinga av forskrifta kom det fram informasjon som gjorde det interessant å sjå dette området i ein større samanheng, og kontrollutvalet vedtok derfor utviding og vidareføring av prosjektet i 2000, jfr. sak Ko-20/ Problemstillingar Dei problemstillingane vi har konsentrert oss om å få belyst er: Er omfanget av ferdigbehandla pasientar i sjukehus større eller mindre i Møre og Romsdal samanlikna med andre fylkeskommunar i landet? Kan utskrivingsforløpet frå sjukehus til heimekommune gjerast smidigare/raskare gjennom betra samarbeid mellom sjukehusa og heimekommunane? Kva inneber liggetida for ferdigbehandla pasientar for sjukehusa sin økonomiske og driftsmessige situasjon? 3. Revisjonskriterium Vi har valt følgjande revisjonskriterium å måle desse problemstillingane mot: Problemstilling 1: Er omfanget av ferdigbehandla pasientar i sjukehus større eller mindre i Møre og Romsdal samanlikna med andre fylkeskommunar i landet? Statens Helsetilsyn 2 har gjennomført ein landsomfattande kontroll m.a. av talet på ferdigbehandla pasientar i indremedisinske avdelingar ved landets sjukehus ein bestemt dato i Resultatet av denne undersøkinga går fram av vedlegg 2. Vi har også nytta statistikk frå sjukehusa som viser omfanget av ferdigbehandla pasientar i 1999 og 2000 for å vurdere endringane i Møre og Romsdal i høve til resultatet på helsetilsynets kontrolltidspunkt. 1 Sjå vedlegg 1. 2 Statens Helsetilsyn: Korridorpasientar i norske sykehus, Fremdeles regelen, eller unntaket?

4 Problemstilling 2: Kan utskrivingsforløpet frå sjukehus til heimekommune gjerast smidigare/raskare gjennom betra samarbeid mellom sjukehusa og heimekommunane? Det er innhenta informasjon frå andre fylkeskommunar om dei samarbeidsordningar som er etablert i høve til kommunane i kvart fylke. Vi baserer oss også på dei resultat som går fram av Sintef 3 si undersøking av samarbeidsordningar mellom bydelane og sjukehusa i Oslo kommune. Problemstilling 3: Kva inneber liggetida for ferdigbehandla pasientar for sjukehusa sin økonomiske og driftsmessige situasjon? Den fastsette døgnsatsen på kr 1.300/døgn er her nytta som revisjonskriterium. DRG-inntekt ved sjukehusa for andre liggedøgn enn for ferdigbehandla pasientar er samanlikna med dette revisjonskriteriet. 4. Metode Dei metodar som er nytta er: Dokumentanalyse av utvikling liggetid for ferdigbehandla pasientar ved sjukehusa i fylket 1999 og Innhenting av informasjon frå andre fylkeskommunar om eksisterande samarbeidsordningar med kommunane. Innhenting av rekneskapsopplysningar om DRG-inntekter ved sjukehusa og refusjonsinntekter frå kommunane vedk. ferdigbehandla pasientar. 5. Første problemstilling: Er omfanget av ferdigbehandla pasientar i sjukehus større eller mindre i Møre og Romsdal samanlikna med andre fylkeskommunar i landet? Statens Helsetilsyns rapport Korridorpasientar i norske sykehus frå desember 1999, viser at på kontrolldatoen var fordelinga ferdigbehandla pasientar ved dei indremedisinske avdelingane ved sjukehusa i Møre og Romsdal slik: Tabell 1. Fordeling ferdigbehandla pasientar indremedisinske avdelingar. sjukehus FSK FSM SMR FSV Tal på pasientar Det går fram av vedlegg 2 korleis dette samhøver med tilsvarande tal i andre fylkeskommunar. Vi gjer merksam på at statistikken berre omfattar dei 3 Sintef Unimed: Når bydelene betaler Aug. 98.

5 indremedisinske avdelingane. Andre avdelingar har òg ferdigbehandla pasientar, men det er ved dei indremedisinske avdelingane at omfanget er størst. Det helsetilsynet si undersøking viser, er at Møre og Romsdal er av dei fylkeskommunane i landet som har flest ferdigbehandla pasientar i sine sjukehus. Medan hovudtyngda av dei andre fylkeskommunane har ca. 12 pasientar i sine indremedisinske avdelingar på kontrolltidspunktet, ligg det tilsvarande talet i Møre og Romsdal på 27 pasientar. For å vurdere resultatet av denne undersøkinga mot situasjonen ved sjukehusa i heile 1999 og i 2000, må ein ta utgangspunkt i driftsstatistikkane frå sjukehusa i fylket. Desse viser at registrering av liggedøgn for ferdigbehandla pasientar i byrjinga var mangelfull, men dette har betra seg i løpet av det siste året. Statistikkane viser òg at det tok ei tid før betalingsordninga for ferdigbehandla pasientar fekk effekt for belegget ved sjukehusa. I andre halvår 1999 utgjer liggetid for ferdigbehandla pasientar ved Sentralsjukehuset om lag halvparten av tilsvarande tal for 1. halvår Ved dei andre sjukehusa i fylket har det også vore ei viss betring, men her er biletet meir samansett. Driftsstatistikkane viser at det er ved Sentralsjukehuset og Fylkessjukehuset i Molde at omfanget av ferdigbehandla pasientar er størst. Men også Fylkessjukehuset i Volda har høgt liggedøgnstal i høve til sin storleik, medan Fylkessjukehuset i Kristiansund berre sporadisk har liggetid for ferdigbehandla pasientar ved sjukehuset. Vi viser til tabellane over rapporterte liggedøgn i vedlegg 3. Revisors kommentar: Helsetilsynet si undersøking viser at Møre og Romsdal var av dei fylkeskommunane i landet som hadde flest ferdigbehandla pasientar i sjukehusa i juni Statistikkane frå Statens helsetilsyn og frå sjukehusa indikerer at Møre og Romsdal er av dei fylkeskommunane som har mest å vinne på å intensivere arbeidet med å effektivisere utskrivingsforløpet for pasientar ved dei somatiske sjukehusa. Gode rutinar og sikker rapportering vedk. ferdigbehandla pasientar bør danne basisen for ei oppfølging av dette området. 6. Andre problemstilling Kan utskrivingsforløpet frå sjukehus til heimekommune gjerast smidigare/raskare gjennom betra samarbeid mellom sjukehusa og heimekommunane? Dei informasjonar vi har innhenta frå andre fylkeskommunar viser at kvar fylkeskommune i stor grad har gjort eit pionerarbeid kvar for seg, og i liten grad har henta idèar frå kvarandre når det gjeld opplegg for samarbeid mellom sjukehusa og heimekommunane for eit godt utskrivingsforløp for ferdigbehandla pasientar. Mange interessante angrepsvinklar har vore nytta, og det er såleis eit godt grunnlag for Møre og Romsdal fylkeskommune å ta fatt i når ein også i vår fylkeskommune strukturerer samarbeidet med kommunane for utskriving av pasientar frå

6 sjukehusa. Vi har laga eit oversyn over status i dei forskjellige fylkeskommunane m.o.t. samarbeidsordningar med kommunane i vedlegg 4.

7 Det som i hovudtrekk kan seiast om det samarbeidet som er etablert mellom sjukehusa og kommunane rundt om i landets fylkeskommunar er: Ikkje alle fylkeskommunar har sett det nødvendig å inngå eit utvida samarbeid utover det Forskrift om kommunal betalingsplikt for ferdigbehandla pasientar legg opp til. Mange fylkeskommunar har gjort slik departementet i forskrifta har oppmoda til, nemleg inngått samarbeid med kommunane med andre vilkår enn det forskrifta legg opp til, eller fastlagt nærare kva rutinar som partane skal følge for å få til ein avklara og effektiv utskrivingsprosess frå sjukehusa. Jfr. døme i vedlegg 6. I Møre og Romsdal fylkeskommune blir det no i samarbeid med representantar for kommunane i fylket arbeidd for å få etablert ein samarbeidsavtale som regulerer kva rutinar som skal følgjast for utskrivingsprosessen frå sjukehusa. Fylkesrevisjonen har tilført det innhenta materialet til det utvalet som arbeider med saka. Det vil såleis bli lagt opp til eit meir strukturert samarbeid mellom sjukehusa og kommunane også i vårt fylke på dette området. Det som synest klart utifrå det materialet som er innhenta, er at god kontakt og klare og opne samarbeidsliner mellom sjukehusa og kommunane er avgjerande for å få gode resultat. Vi viser til Sintefs rapport frå 1998 Når bydelene betaler side jfr. vedlegg 5, der det er peika på ei rekke konkrete tiltak som bør etablerast for å sikre at samarbeidet fungerer godt. Oslo kommune starta med si betalingsordning alt i 1991 og har etter å ha praktisert ordninga i nokre år, sett behovet for både å skjerpe betalingsordninga (høgre døgnsats/kortare frist) og å betre samarbeidsordningane. Pga. problema med å få utskreve pasientane har Oslo kommune i tillegg valt å opprette ei eiga avdeling for ferdigbehandla pasientar ved sjukehusa. Frå Sosialdepartementet si side er det lagt opp til at forskrift om kommunal betalingsplikt for ferdigbehandla pasientar skal gjelde subsidiært, dvs. at fylkeskommunane og kommunane står fritt til sjølve å avtale andre ordningar seg imellom enn det forskriftene legg opp til. Lokal tilpassing i det enkelte fylke er såleis mogleg. Frå enkelte fylkeskommunar har vi fått tilbakemelding om at innføringa av kommunal betalingsplikt slo uheldig ut for deira vedkomande, fordi dei allereie hadde fått etablert samarbeid på betre vilkår, etter fylkeskommunens vurdering, enn det departementet la opp til. Ordninga med kr 1.300/døgn i betalingsplikt fungerer i praksis som ei sovepute for kommunane, blir det hevda. Det er bakgrunnen for at nokre av fylkeskommunane har lagt opp til samarbeid utan økonomiske dagbøter, fordi dei ser samarbeidet om utskriving av pasienten på ein effektiv måte som det viktigaste. Jfr. t.d. gjeldande avtale i Buskerud fylkeskommune, vedlegg 7. Etter det som går fram av helsetilsynet si undersøking, har fleire av dei fylkeskommunane som praktiserer samarbeidsavtalar utan betalingsplikt oppnådd låge tal for ferdigbehandla pasientar i sine sjukehus. Dette gjeld t.d. Buskerud Sentralsjukehus, Vest-Agder sentralsjukehus og Akershus sentralsjukehus.

8 Revisors kommentar: Det er viktig å legge opp til gode samarbeidsordningar mellom kommunane og fylkeskommunen om utskriving av ferdigbehandla pasientar frå sjukehus. Frå fylkeskommunens side er det viktigast å ha fokus på eit effektivt utskrivingsforløp, heller enn på dei økonomiske sanksjonar som kan rettast mot enkeltkommunar. 7. Tredje problemstilling Kva inneber liggetida for ferdigbehandla pasientar for sjukehusa sin økonomiske og driftsmessige situasjon? Etter innføringa av Innsatsstyrt Finansiering (ISF) får sjukehusa no betalt ikkje berre for polikliniske konsultasjonar, men også for inneliggande pasientar. DRGrefusjonen baserer seg på kva spesialisert behandling den enkelte pasient får. I prinsippet blir det dermed ikkje godtgjort til sjukehusa for den tid pasientane blir liggande på sjukehuset etter at behandlinga er over. Etter gjennomføring av kommunal betalingsplikt for ferdigbehandla pasientar har sjukehusa/fylkeskommunen likevel noko inntekt for dei pasientane som blir verande i sjukehusa etter endt behandlingstid. Som det går fram av forskrifta 4 6 inntrer den kommunale betalingsplikta 14 dagar etter at pasienten er definert som ferdigbehandla. I denne mellomperioden 0 14 dagar får sjukehusa inga inntekt. Det er blitt hevda at mange kommunar bevisst ventar med å ta imot pasientar til kring 14 dagar etter at sjukehuset har gitt melding om at pasienten er definert som ferdigbehandla. Vi har i dei pasientstatistikkane vi har fått tilgang til frå SMR og FSM ikkje funne grunnlag for å eintydig hevde dette. Det er òg verdt å merke seg at det er strenge formelle reglar for den prosedyra som skal følgjast når pasientar skal definerast som ferdigbehandla. Ved manglar ved denne dokumentasjonen vil ikkje fylkeskommunens betalingskrav vere gyldig overfor den kommunen dette gjelder, jfr. t.d. at Ålesund kommune har fått fylkeslegens medhald i at dokumentasjonen av at pasientar er ferdigbehandla ved SMR, har vore for dårleg. Berettiga inntekter kan såleis bortfalle om ikkje krava til dokumentasjon blir tilstrekkeleg ivareteke. Med utgangspunkt i driftsstatistikkane for tida jan. t.o.m. april 2000 viser tabell 2 kor lite inntekter ventedagane representerer for sjukehusa. 4 Sjå vedlegg 1.

9 Tabell 2. Samanheng mellom ventedagar og inntekter. Tal frå SMR og FSM. SMR FSM Talet på opphald ferdigbehandla pasientar med liggetid 0-14 dagar etter ferdigbehandling. 45 opphald 44 opphald Inntekt pr. liggedøgn etter ferdigbehandling 0 0 Talet på opphald ferdigbehandla pasientar med liggetid dagar etter ferdigbehandling 13 opphald 15 opphald Inntekt pr. liggedøgn etter ferdigbehandling (0-21 dgr) 297,- 229,- Talet på opphald ferdigbehandla pasientar med liggetid over 21 dagar etter ferdigbehandling 16 opphald 9 opphald Inntekt pr. liggedøgn etter ferdigbehandling (0 - >21dgr) 698,- 849,- Opphald gjeld pasientar som er blitt definerte som ferdigbehandla i perioden, og fram til utskrivingsdatoen. Tabellen er basert på liggedøgnsstatistikken, og vi tar derfor atterhald om eventuelle rekneskapskorrigeringar. For å få ei samanlikning av døgnbetalinga som kan krevjast for ferdigbehandla pasientar opp mot den DRG-inntekta som vart gitt sjukehusa i 1999, er det i tabell 3 rekna ut DRG-inntekter pr. liggedøgn: Tabell 3. DRG-innt. pr liggedøgn, Fordelt på sjukehus. (Ferdigbehandla pasientar er her haldne utanfor.) DRG-inntekt pr. liggedøgn FSV SMR FSM FSK , , , ,- DRG-inntektene er samansette inntekter som blir påverka av mange tilhøve, og refusjon frå kommunane for ferdigbehandla pasientar kan såleis ikkje direkte samanhaldast med ovannemnde DRG-inntekter. Men tabell 2 og 3 gir likevel eit visst inntrykk av korleis samhøvet er mellom inntekter sjukehusa har for spesialistbehandling av inneliggande pasientar og dei refusjonsinntektene fylkeskommunen får frå kommunane for ferdigbehandla pasientar. Ein må her òg vere merksam på at DRG-refusjonen berre er ein 50%-refusjon og at utgiftene i samband med sjukehusbehandling er større enn denne refusjonen. Til samanlikning kan vi også nemne at gjestepasientprisen ved Sentralsjukehuset er kr 2.725,-, og ved dei andre sjukehusa i fylket kr 2.315,-, frå

10 For kommunane kan det i enkelte høve vere lønsamt å ta pasientane heim til kommunen i staden for at pasienten skal bli verande på sjukehus. Vi viser m.a. til at Hareid kommune i 1998/99 gikk ut med tilbod om midlertidig leige av kommunale sjukeheimsplassar til kr 900/døgn. Det kan såleis vere grunn til å tru at ofte vil også kommunane reint økonomisk vere tente med å få effektivisert utskrivingsforløpet frå sjukehusa. Samarbeid mellom sjukehusa og kommunane og fleksibilitet til å finne gode løysingar i det enkelte tilfelle, kan såleis gje resultat som både sjukehusa og kommunane vil ha fordel av. Revisors kommentar: Det er lite lønsamt for fylkeskommunen å ha pasientar verande i sjukehus når dei er rekna som ferdigbehandla. Det er derfor ikkje berre driftsmessige, men også økonomiske grunnar til å arbeide for gode utskrivingsrutinar ved sjukehusa. Det bør leggast vekt på å finne ordningar som tek omsyn til både fylkeskommunens og kommunane sin situasjon, sidan begge partar truleg vil ha fordel av å få til gode overføringsordningar frå sjukehus til kommune. 8. KONKLUSJON: Møre og Romsdal fylkeskommune synest å vere blant dei fylka i landet som har mest å hente på å få til betra samarbeidsordningar med kommunane for ferdigbehandla pasientar i sjukehus. Utifrå det erfaringsmaterialet som finst frå andre fylkeskommunar er det mange konkrete samarbeidstiltak som kan i verksettast for å effektivisere utskrivingsforløpet frå sjukehusa. Den kommunale betalingsplikta for ferdigbehandla pasientar gir vesentleg dårlegare inntektspotensiale for sjukehusa enn ordinær spesialistbehandling. 9. ANBEFALINGAR: Sjølv om omfanget av ferdigbehandla pasientar ved sjukehusa i Møre og Romsdal er redusert sidan Statens Helsetilsyn si kartlegging i 1999, bør det leggast større vekt på å få til forbetringar på dette området. Møre og Romsdal fylkeskommune bør prøve å gjere seg nytte av dei erfaringar som er gjort i andre fylker når ein også her i fylket skal etablere samarbeidsavtalar med kommunane om overføring av ferdigbehandla pasientar til kommunane. Møre og Romsdal fylkeskommune bør både av driftsmessige og økonomiske grunnar prøve å rette fokus på kva samarbeidstiltak som kan føre til raskare utskriving av ferdigbehandla pasientar frå sjukehus, heller enn å fokusere på dei refusjonsinntektene som forskriftene om kommunal betaling for ferdigbehandla pasientar gir høve til.

11 Vedlegg: Vedlegg 1 Forskrift om kommunal betaling for ferdigbehandlede pasientar Vedlegg 2 Statens Helsetilsyn: Korridorpasientar i norske sykehus, Fremdeles regelen, eller unntaket? Tabellar. Vedlegg 3 Rapporterte liggedøgn ferdigbehandla pasientar ved sjukehusa i fylket, 1999, Vedlegg 4 Oversyn over status pr. juli 2000 for dei forskjellige fylkeskommunane m.o.t. samarbeidsordningar med kommunane. Vedlegg 5 Sintef Unimed: Når bydelene betaler, Aug. 98. Tilrådde samarbeidstiltak. Vedlegg 6 Samarbeidsavtale mellom Østfold fylkeskommune v/østfold sykehus og kommunar i Østfold. Vedlegg 7 Samarbeidsavtale mellom Buskerud Sentralsjukehus og Drammen, Lier, Røyken, Nedre Eiker, Hurum og Modum kommunar.

12

13

14

15

16 Vedlegg 3 Rapporterte liggedøgn ferdigbehandla pasientar ved sjukehusa i fylket, januar 1999 t.o.m august 2000 Sjukehus FSV SMR FSM FSK Liggedøgn Tot. >14 d Tot. >14 d Tot. > 14 d Tot. >14 d 1999 Jan * - * - Febr * - * - Mars * - * - April * - * - Mai * - * - Juni * * - * - Juli * * - * - Aug. * * - Sept * - Okt * - Nov * - Des. * * Jan * - Febr Mars April Mai Juni Juli Aug */- Data manglar

17 Vedlegg 4 OVERSYN OVER STATUS PR. JULI 2000 FOR DEI FORSKJELLIGE FYLKESKOMMUNANE M.O.T. SAMARBEIDSORDNINGAR MED KOMMUNANE. Fylkeskommune Ikkje samarbeidsavtale Samarbeidsavtale Betalingsplikt Utan betalingsplikt Betalingsplikt Utan betalingsplikt Finnmark Troms Nordland Nord- Trøndelag Sør-Trøndelag Møre og Romsdal Sogn og Fjordane Hordaland Rogaland Vest-Agder Aust-Agder Telemark Buskerud Vestfold Austfold Hedmark Oppland Akershus Oslo

18

19

20

21

22

23

24

25

26