KYRKJAS NORD SØR-SØNDAG MATERIALE TIL GUDSTENESTA 23. oktober 2011

Transkript

1 KYRKJAS NORD SØR-SØNDAG 2011 VI RYDDAR FOR LIVET MATERIALE TIL GUDSTENESTA 23. oktober 2011 Nynorsk I. Forord s. 2 II. Fakta s. 4 III. Forteljingar s. 6 IV. Forslag til gudsteneste s. 9 V. Søknad om kollekt til TV-aksjonen for Norsk Folkehjelp s.18 VI. Annan informasjon s.19 Den norske kyrkjas nord sør-informasjon (KUI) Mellomkyrkjeleg råd for Den norske kyrkja Besøksadresse: Rådhusgata 1 3, Oslo Postadresse: Postboks 799 Sentrum, 0106 Oslo Sentralbord: Telefaks: E-post: estrid.hessellund@kirken.no 1

2 I. Forord Den norske kyrkjas nord sør-søndag er tradisjonelt i oktober, og som før rår vi til å markere han på TV-aksjonsdagen søndag 23. oktober søndag etter pinse. TV-aksjonen i år er tildelt Norsk Folkehjelp. Inntektene frå TV-aksjonen går til arbeidet med å fjerne miner og klasebomber som ligg att etter krigar og konfliktar. Også kyrkja har eit globalt ansvar med lokale utfordringar, og derfor støttar vi opp om det som TV-aksjonen tenkjer og legg vekt på. Norsk Folkehjelp seier det slik: Kvar einaste dag blir uskuldige menneske lemlesta og drepne av miner og klasevåpen. Menneska som bur i desse områda, lever med ein forferdeleg trussel. Miner og klasebomber ligg nedgravne alle stader. Det er ikkje uvanleg å finne eksplosiv på skulevegar, leikeplassar, dyrka mark eller langs vegen. Berre i Laos ligg det att 70 millionar klasebomber etter Vietnamkrigen. Pengane frå TV-aksjonen i år skal gå til å rydde bort denne trusselen. Norsk Folkehjelp grev fram og uskadeleggjer miner og klasebomber kvar dag i 15 ulike land. Det er eit tidkrevjande arbeid med søk gjennom kvar kvadratmeter før arealet kan overlatast til dei som bur der. Det finst inga einskild løysing på rydding av miner og klasebomber. Kvart område har spesielle utfordringar og eigenskapar alt etter kva slags konflikt det er snakk om, kor lenge ho har vart, og omfanget av henne. Landskap, klima og infrastruktur verkar òg inn. Derfor har Norsk Folkehjelp utvikla ei komplett verktøykasse med tanke på å rydde miner og eksplosiv: kartlegging av problemet, manuell rydding, minehundar og mekanisk rydding. Og når Norsk Folkehjelp har rydda ei mine, er ho borte for alltid. Tenk om du alltid var redd for at det skulle hende noko frykteleg. Tenk om denne redsla skremde borna dine bort frå fotballbanene, skremde folk frå å ferdast på vegane, skremde bøndene i bygda di frå å dyrke mat. Miner gjer at millionar av menneske lever med denne redsla kvar einaste dag. Og dei har verkeleg grunn til å vere redde. I heile verda og kvar einaste dag blir sivile drepne og lemlesta av miner og klasebomber. Sjølv om krigen er over, er fridommen framleis eit gissel. Redsla er eit enormt utviklingshinder for dei generasjonane som lever i dag, og for generasjonar i framtida. Norsk Folkehjelp veit at det er mogeleg å rydde bort denne redsla i verda med hjelp frå heile Noreg er det mogeleg. La oss leggje ut på den livsviktige reisa i lag ei reise frå redsla og til eit trygt liv. 2

3 Vi oppmodar om å bruke dette temaet og dette ressursmaterialet i gudstenestefeiringa den 23. oktober. Norsk Folkehjelp har tidlegare (i mars 2011) sendt ut ein søknad om kollekt til kyrkjelydar i Noreg. Vi støttar denne søknaden (sjå V, side 18) og oppmodar kyrkjelydane til å vere med i bøsseaksjonen. Dette materialet er utarbeidt av: Sindre Eide, Kyrkjerådet Sven Thore Kloster, Mellomkyrkjeleg råd Estrid Hessellund, KUI Den norske kyrkjas nord sør-informasjon og Vibecke Østby, TV-aksjonen NRK Norsk Folkehjelp. Nynorsk tekst: Norunn Stendal Aksnes, Tjørvåg. Har du kommentarar eller ønskjer meir informasjon, kan du kontakte Den norske kyrkjas nord sør-informasjon på eller på telefon Vi ønskjer Guds velsigning i arbeidet med nord sør-søndagen lokalt! Berit Hagen Agøy generalsekretær Mellomkyrkjeleg råd for Den norske kyrkja Estrid Hessellund dagleg leiar Den norske kyrkjas nord sør-informasjon 3

4 II. Fakta TV-aksjonen 23. oktober i år er for Norsk Folkehjelp og arbeidet deira med å rydde miner og klasebomber. Pengane frå TV-aksjonen til NRK går til Norsk Folkehjelp og deira arbeid med å fjerne miner og klasebomber i seks land. Det handlar om å gi millionar av menneske eit trygt liv. 1 BOSNIA-HERCEGOVINA 4,6 millionar innbyggjarar kvadratmeter står att å rydde. Borgarkrigen som varte frå 1992 til 1995, kosta menneske livet, og rundt 2,5 millionar menneske vart drivne på flukt. Minene og den ueksploderte ammunisjonen som ligg att etter krigen, legg framleis band på livet og fridommen til ein million menneske. Midlar frå TV-aksjonen er ein del av løysinga, og 10 millionar kroner årleg kan setje 10 nye minehundar og 40 nye mineryddarar i arbeid. Retur av internt fordrivne til heimane sine og tilbakeføring av landbruksområde til produktiv bruk er eit grunnleggjande vilkår for varig fred i Bosnia og Hercegovina. 2 LIBANON 4,1 millionar innbyggjarar kvadratmeter land må ryddast. Som eit resultat av ei historie med borgarkrig og okkupasjonar har Libanon eit svært stort problem med miner og eksplosiv. Så seint som i 2006 sleppte Israel meir enn 4 millionar klasebomber over Sør- Libanon, halvparten vart liggjande att. Med midlar frå TV-aksjonen kan Norsk Folkehjelp tilsetje 40 nye mineryddarar, som kan frigjere 1 million kvadratmeter land i året. Dermed kan folket vende tidlegare tilbake til heimane sine. 3 LAOS 7 millionar innbyggjarar Over 80 millionar klasebomber ligg att etter Vietnamkrigen. Sjølv om Laos offisielt var nøytralt og ikkje deltok som part i Vietnamkrigen, sleppte USA meir enn 200 millionar bomber over Laos mellom 1964 og Over 30 prosent av bombene ligg framleis strødde over heile landet, noko som gjer det vanskeleg å få tilgang til rismarkene og anna dyrkbar jord og å utvikle infrastrukturen. Born er særleg utsette fordi bombene kan forvekslast med leiker. Den mangelfulle registreringa viser meir enn offer etter eksplosivulukker. Med midlane frå TV-aksjonen kan ein mellom anna få kartlagt problemet grundig slik at ryddinga kan bli mest mogeleg effektiv. Resultatet blir trygge landsbyar der folk kan leve utan dagleg frykt for seg og familien. 4 VIETNAM 90 millionar menneske Området som må ryddast, er så stort at ein ikkje kjenner heile omfanget. Under Vietnamkrigen sleppte amerikanske styrkar ufattelege mengder med klasebomber i 55 av 4

5 dei 64 provinsane i landet. Nesten ein tredjedel detonerte aldri, og desse tek heile tida liv og lemlestar uskuldige menneske. Born er ekstra sårbare for klasebomber i samband med leik. Med midlar frå TV-aksjonen kan ein fjerne alle klasebombene og annan ueksplodert ammunisjon på eit område som er om lag like stort som hundre fotballbaner. SØR- SUDAN Over 8 millionar innbyggjarar Over kvadratmeter står att å rydde. Den 21 år lange borgarkrigen mellom nord og sør har skapt eit svært stort problem med landminer og eksplosiv i det sentrale og sørlege Sudan. Miner og eksplosiv har drive folk bort frå sitt eige land, og meir enn menneske kan ikkje flytte tilbake til heimtraktene sine på grunn av minefaren. Med 15 millionar kroner i året kan ein frigjere 10 millionar trygge kvadratmeter. Dermed kan TV-aksjonen hjelpe til med at ein får rydda busetjingsområde og jordbruksareal og såleis sikra ein trygg retur og busetnad av flyktningar. TADSJIKISTAN 7,6 millionar innbyggjarar kvadratmeter land står att å rydde. Landminer og ueksplodert ammunisjon er utbreitt i Tadsjikistan etter fleire borgarkrigar då landet vart uavhengig etter oppløysinga av Sovjetunionen i Berre dei ti siste åra er det registrert meir enn 800 mine- og eksplosivrelaterte ulukker, og ei av tre ulukker rammar born. Med midlar frå TV-aksjonen kan Norsk Folkehjelp sikre at landet blir minefritt innan 2020, noko som kan betre grunnlaget for vekst i landet. MINEHUNDSENTERET I SARAJEVO Minehundar er ein av dei viktigaste reiskapane i verktøykassa til Norsk Folkehjelp. Ein minehund finn i snitt minene 20 gonger fortare enn ein mineryddar greier åleine. Norsk Folkehjelp driv eit avls- og treningssenter for minehundar i Sarajevo i Bosnia- Hercegovina. Senteret er kjent som det beste minehundsenteret i verda og har i dag 27 tilsette som syter for å trene opp i snitt 75 hundar årleg. 10 millionar kroner årleg kan vere nok til å utdanne 70 nye minehundar. ANDRE LAND Over 70 land i verda har eit mine- eller klasebombeproblem. I 2011 ryddar Norsk Folkehjelp miner og eksplosiv i 15 av desse landa. I tillegg til dei som er nemnde ovanfor, er vi til stades i Angola, Etiopia, Irak, Jordan, Kambodsja, Kroatia, Serbia, og Thailand. Fleire land står på dagsordenen, til dømes Mauritania og Den demokratiske republikken Kongo. Norsk Folkehjelp har stor tru på at med den siste utviklinga innan minerydding og med nok og konsekvent finansiell støtte kan ein løyse mineproblemet globalt. 5

6 III. Forteljingar LAOS: Ni born var ute og leika i landsbyen sin då dei fann noko dei trudde var ein ball. Ballen var ei klasebombe. Då ho eksploderte, vart fire av borna drepne. Dei fem andre overlevde med mindre skadar. To år gamle Dokthjan overlevde fordi han sat godt verna på ryggen til storebroren, men storebroren vart drepen. Denne historia er eineståande av berre éi årsak; ho vart fortald. SØR-SUDAN Miner i skulegarden. Ingen visste at det var miner i skulegarden i Loka i Sør-Sudan. Born hadde leika der i lang tid. Etter eit kraftig regnfall eksploderte plutseleg ei mine, og ein lærar omkom. Mina hadde lege nedgraven under hard jord i mange år. Norsk Folkehjelp rykte ut og fann endå ei nedgraven mine. No er skulegarden rydda, og borna kan leike trygt igjen. Også på skulen i Atende er det i dag full aktivitet. Området rundt skulen var minelagt. Ingen visste kvar minene låg. Norsk Folkehjelp fann miner like ved skulebygningen. Alle minene vart fjerna, og i dag går det 293 elevar på skulen. Alle elevane i Atende går trygt til skulen, og dei leikar fritt i friminutta. 6

7 LIBANON Overlevde møte med klasebombe. Motorsykkelen som Mohammed (8) sat på, trefte ei klasebombe. Mohammed og faren overlevde eksplosjonen, men Mohammed fekk store brannskadar og måtte amputere begge føtene frå kneet og ned. Far min og eg var på veg heim då vi køyrde på ei bombe som låg i vegen. Eg hugsar ikkje meir før eg vakna opp på sjukehuset. Eg hadde vondt i heile meg. Sjukepleiaren fortalde meg at eg hadde mist begge føtene mine, seier Mohammed. I dag får Mohammed behandling på Mar Elias, som er rehabiliteringssenteret til Norsk Folkehjelp i Libanon. Her får born og vaksne protesar, fysioterapi og tilbod om å trene seg opp etter ei ulukke. Rehabiliteringa og protesane gjer dei i stand til å leve eit tilnærma normalt liv. Livsfarleg leik under mandarintreet. Zahra på 12 år leika i hagen saman med systera. Under mandarintreet låg det noko som likna på eit fargeskrin. Systera vart nysgjerrig, plukka det opp og gav det til Zahra. Då ho tok imot det, eksploderte det i handa hennar. Det som likna på eit fargeskrin, var ei klasebombe. Rundt 1 million klasebomber låg att etter den 33 dagar lange krigen mellom Israel og Libanon i 2006.B 7

8 VIETNAM Nguyen Huu Hao og Nguyen Thi Luyen For rundt eit år sidan tende Nguyen Huu Hao eit bål på jordet sitt utanfor Hue i Vietnam. Det heldt på å koste han livet. Varmen frå bålet førte til at ein granat som låg nedgraven under bakken, eksploderte. Nguyen Huu Hao overlevde etter intensiv sjukehusbehandling. Vi har levt med trusselen frå klasebomber og andre eksplosiv så lenge at vi gløymer han, fortel Nguyen Huu Hao. Men no gjer han noko med det. Norsk Folkehjelp har tilsett han og kona Nguyen Thi Luyen, slik at dei kan bruke erfaringane sine til å undervise born om kor farlege klasebomber er, og kva dei skal gjere dersom dei finn ei bombe. Undervisninga går føre seg i samband med fotballkampar og er eit samarbeid med Fotballforbundet og deira prosjekt Football for All Vietnam. 8

9 IV. Forslag til gudsteneste 19. søndag etter pinse Sal 73,23 28 (Eg tek mi tilflukt til Herren ) preiketekst 1 Kor 1,4 9 (Takk til Gud) Mark 12,28 34 (Dei to store boda: Du skal elske Herren din Gud. Du skal elske nesten din som deg sjølv). Her er ei rekkje liturgiske byggjeklossar som de kan velje mellom og bruke i gudstenesta 23. oktober: A. Samling B. Ordet C. Forbøn D. Nattverd E. Sending F. Salmeforslag Vi oppmodar om å kontakte og eventuelt engasjere flyktningar og asylsøkjarar som bur i lokalmiljøet eller på asylmottak i nærleiken. Bruk eventuelt forteljingane (kap. III) i samband med kyrierop/gloria, preika eller forbøna. L = liturg; ML = medliturg; K = kyrkjelyd; A = alle. A. SAMLING INNGANGSORD og SAMLINGSBØN L: I namnet til Faderen og Sonen og Den heilage ande. Det gode er sterkare enn det vonde. Kjærleiken er sterkare enn hatet. Lyset er sterkare enn mørkret. Livet er sterkare enn døden. Sigeren er vår gjennom Han som elska oss. Desmond Tutu. O: Gisle Skeie (Syng håp 2, s. 40) Nynorsk oms.: Norunn Stendal Aksnes Alle kan be bøna, eller ho kan vera hermebøn ved at den som leier bøna, seier ei og ei setning som alle gjentek. Gud, du er midt iblant oss. Du omgjev oss på alle sider. Hald oss i di hand. Ordning for hovudgudstenesta for Den norske kyrkja,

10 KYRIELITANI (1) Bøn frå Tsjekkia. Bønebok for Den norske kyrkja, nr Khudaya, rahem kar / Miskunne deg, Herre (Syng håp 13) eller eit anna kyrieomkvede (Fire les kvar sin tekst med musikk i bakgrunnen.) 1. Gud, høyr ropa i verda, alle ropa frå offera for krigens vanvit, alle ropa frå dei som ofrar seg sjølve i kjærleik og sinne for sanninga, alle ropa i smerte, i det sårbare og avmektige. Høyr ropa i verda, forbarm deg, Gud. 2. Gud, høyr gråten i verda, gråten frå kalde rom utan håp, gråten frå sorga og mørket, gråten frå born som vert utnytta og utsette for overgrep, all gråt i fortviling, i einsemd og angst. Høyr gråten i verda, forbarm deg Gud. 3. Gud, høyr klaga i verda, klaga frå skogen og havet, jamringa frå lufta og jorda, svolten og torsten som ber frå uttørka åkrar, all klage i hjelpelaus naud, i mistru og apati. Høyr klaga i verda, forbarm deg, Gud. Alle syng: Khudaya, rahem kar / Miskunne deg, Herre (Syng håp 13) 4. Kristus, du som på krossen ropa ut kor forlatne vi menneska er, du som leid, døydde og stod opp for vår skuld, ver no med oss i ropa våre, i gråten vår og klaga vår, og gje oss mot og kraft i kampen for eit fullverdig liv. (Deretter Gloria/Lovsong) KYRIELITANI (2) med bruk av forteljingane (kap. III) og eit kyrieomkvede mellom lesingane, til dømes Ghana-kyriet (S 97, 156). B. ORDET 19. søndag etter pinse Preiketekst: Sal 73,23 28 (Eg tek mi tilflukt til Herren ) 1 Kor 1,4 9 Mark 12,28 34 Eventuelt kan salmen Om krigen varer ved (Syng håp 2,60) vere ein del av preika, lesen eller sungen. 10

11 Tekstrefleksjon Vi ryddar for livet ved Sven Thore Kloster Tekstrefleksjon over preiketeksten til 19. søndag etter pinse, Sal 73,23 28 Det er sjeldan menneskeleg vondskap og destruksjon viser seg så tydeleg som i klasebomber og landminer. Landminer blir nedgravne i hagar og i åkrar. Jorda som kunne gitt menneske mat og planter til å leve av, blir brått til eit landskap som skaper frykt og fører til død eller lemlesting. Klasebomber kan lagast slik at dei ser ut som barneleiker, målarskrin eller sommarfuglar. Slik kan også dei bombene som ikkje blir detonerte når dei treffer bakken, gjere nytte for seg. Klasebomber er eit våpen som bevisst utnyttar tilliten hos born designa for å drepe eller lemleste uskuldige. Det er sjeldan menneskeleg vondskap blir så konkret. Midt i denne vondskapen møter vi likevel håpsteiknet: TV-aksjonen til Norsk Folkehjelp er eit slikt håpsteikn. Inntektene frå aksjonen i år går til arbeidet med å fjerne miner og klasebomber som ligg att på ulike stader i verda etter krigar og konfliktar. Mineryddarane ryddar bokstavleg talt for livet. Dei gir menneske sjansen til å vende tilbake for å dyrke jorda igjen, for å leike i hagar eller ferdast på vegane. Dei ryddar bort dødsfarar og dødsfrykt som lammar lokalsamfunn. Dei gjer at kvardagen og tilliten til verda slik ho ser ut, sakte, men sikkert kan vende tilbake. I denne samanhengen møter vi Salme 73 som preiketekst for dagen. Denne teksten kan verke nokså malplassert eller irrelevant i høve til temaet i dag. Hovudmotivet i songen er den tilliten salmisten har til Gud alt anna blir sekundært. Korleis går det an, i lys av landminer og klasebomber, å syngje: Når eg berre har deg, har eg ikkje hug til noko på jorda. Om kropp og sjel forgår, er Gud for evig mitt berg og min del.? Kanskje går det ikkje an. Det gir lita meining å isolert sett seie når eg berre har deg (Gud), har eg ikkje hug til noko på jorda i møte med all lidinga og vondskapen. Er det ikkje nettopp ønska våre om at ting på jorda skal vere gode, som står i sentrum på TV-aksjonsdagen? Men det er ikkje berre i høve til TV-aksjonen og det alvorlege temaet der at denne salmen står i openberr kontrast til mange av livserfaringane. Han står òg i ei spenning til livserfaringane hos salmeforfattarane og til mange av dei andre salmane i Bibelen. I Salmane møter vi klagesalmar og tillitssalmar om kvarandre. I eine stunda lovprisar salmisten Gud, som alltid er med og vaker over livet. I den andre lyder ropet: Min Gud, min Gud, kvifor har du forlate meg? Utelukkar salmane kvarandre, eller utfyller dei kvarandre? Både klageropet og tillitsjubelen høyrer livet til. Det er to grunnleggjande modi som begge pregar og gir uttrykk for det verkelege livet. Ikkje som to komplementære halvpartar, men som to absolutt som verken let seg redusere eller moderere av kvarandre. Begge to høyrer med som uttrykk for ulike sider av det verkelege livet anten det er i Guds røyndom eller i menneskelivet. Sorgen og gleden de vandrer til hope. Samanhengen mellom klageropet og tillitsprisinga er tydeleg i Salmane. Slik er det òg i vår eiga gudsteneste, frå Kyrie til Gloria. Då Jesus vart fødd, lova englane Gud og song: Ære vere Gud i det høgste, og fred på jorda. Då han døydde på krossen, ropte han i 11

12 fortviling: Min Gud, min Gud, kvifor har du forlate meg. Det hadde vore lettare og kanskje meir naturleg å preike over ein klagesalme på ein søndag der TV-aksjonen lyftar fram grufulle historier om klasebomber og landminer. I staden skal ein tillitssalme setje ramma for dagen. Kanskje ein kan bruke dette mishøvet til å undersøkje samanhengen og ikkje konflikten mellom klaga og lovprisinga. Midt i lidingane og alt det gode og vakre i denne verda seier Gud: Ver ikkje redd, eg er med dykk. Eg har utrusta dykk med gåver og tillit til livet for at uretten ikkje skal få siste ordet. Mørkret er høgst reelt, men det er også lyset, som skin i mørkret. La oss rydde for livet! C. FORBØN SYNDSVEDKJENNING Før innleiingsordet kan det seiast: L: Vår Herre Jesus Kristus seier: Du skal elska Herren din Gud av heile ditt hjarte og av heile di sjel og av alt ditt vit. Dette er det største og første bodet. Men det andre er like stort. Du skal elska nesten din som deg sjølv. (Matt 22,37 39) L: Lat oss ransaka oss sjølve for Guds andlet og sanna syndene våre: Kort stille A: Heilage Gud, du har vist oss din gode vilje for livet. Du har gjeve oss éi jord til bustad for alle menneske. Vi vedkjenner at vi ved våre haldningar og handlingar skader det livet du har skapt, og har gjort deg imot. Tilgjev oss vår synd. Gjev oss visdom og mot til å gjera din vilje. FORBØN 2 Ordning for hovudgudstenesta, Dnk 2011 Allmektige, evige Gud, vi takkar deg og prisar ditt heilage namn, for du er god og di miskunn tek aldri slutt. Vi bed for menneske som har det vondt, for sjuke og einsame, for heimlause, for flyktningar og krigsoffer, Frå Ordning for hovudgudstenesta for Dnk,

13 for dei som lid urett og er undertrykte i alle land, og for dei som nyleg er komne til landet vårt. (Vi bed for Aktuelle bøneemne kan nemnast.) Hjelp oss å verna om menneskeverdet frå livet byrjar til livet endar. Det bed vi deg om, Gud. K: Kyrkjelydssvar Vi bed for verda. Vara alle folk på jorda frå flaum og tørke, og velsign oss med godt og tenleg vêr. Gjev oss vilje til å ta vare på jorda du har gjeve oss. Gjev fred og fridom for folk og nasjonar, rettferd i samfunn og arbeidsliv, velsigning over arbeidet vårt og evne og vilje til å dela rettferdig. (Vi bed om Aktuelle bøneemne kan nemnast.) Gjev oss din fred. Det bed vi deg om, Gud. K: Kyrkjelydssvar Vi bed for kyrkjelyden vår. Gjev oss mot og vilje til å tena deg. Styrk oss gjennom Ordet og sakramenta, så vi får kraft og vilje til å stå saman mot vonde krefter. Kall konfirmantane våre til eit liv i tru og teneste. (Vi bed om Aktuelle bøneemne kan nemnast.) Lei oss ved ditt ord og din visdom. Det bed vi deg om, Gud. K: Kyrkjelydssvar Vi bed for den verdsvide kyrkja. Gjev einskap mellom alle truande. Lat evangeliet ha framgang i alle land. Sjå i nåde til det folket du gav dine lovnader i den gamle pakta. Styrk forkynnarar og misjonærar og alle som strir den gode striden i trua. (Vi bed for Aktuelle bøneemne kan nemnast.) Hald oss fast i di sanning. Det bed vi deg om, Gud. K: Kyrkjelydssvar 13

14 FORBØNSMODELL 2 (lystenning) Ordning for hovudgudstenesta for Dnk, 2011 Denne modellen kan vera aktuell blant anna i gudstenester der born og unge (til dømes konfirmantar) tek del i førebuinga og gjennomføringa av gudstenesta. Vel 3 6 bøneemne og utform dei i samsvar med modellen nedanfor. Kvart av bøneavsnitta kan gjennomførast slik: ML/L: Lat oss venda oss til Gud i bøn. Vi tenner eit lys for Eit lys blir tent på ein lysglobe eller på eit bord med bønelys. og takkar / bed for / om Her følgjer ei eller fleire bøner for det bøneemnet lyset vart tent for. Her kan følgja Stille bøn Gud, vi bed. K: Kyrkjelydssvar BØN FOR OFFERA FOR KRIGEN OG TERROREN Herre, vi ber for alle som i dag lid under krigens og terrorens ufattelege vanvit. Vi ber for alle dei som bur der bombene fell og eksplosjonane øydelegg, for alle dei uskuldige offera for den moderne krigen, for alle som vert såra, lid og døyr. Hjelp kvart menneske som har det vondt. Herre, ver oss alle nær. Bønebok for Den norske kyrkja, nr. 185 GUD, GI OSS EIN VISJON FOR VERDA Gud, gi oss ein visjon om korleis din kjærleik vil omskape verda; ei verd som vernar om dei svake og ikkje utnyttar dei, ei verd der ingen er svoltne eller fattige, ei verd der vi deler goda og ressursane rettferdig, ei verd der alle nasjonar, rasar og kulturar lever i toleranse og gjensidig respekt, ei verd der freden byggjer på rettferd og rettferda er styrt av kjærleik. Gi oss mot og inspirasjon til å byggje ei slik verd, ved Jesus Kristus, vår Gud. Amen. Living Spirituality Network, UK. O: Estrid Hessellund 2006 Nynorsk oms.: Norunn Stendal Aksnes 14

15 BØN OM FRED Du Gud for fred og gode løysingar, du vår skapar, frelsar og utløysar: Vi kjem til deg igjen og ber om miskunn, tilgiving og ein ny start. Hjelp oss å gi freden i verda ein ny sjanse. Det ønskjer vi sjølv om vi har forsømt oss mange gonger og hindra mange tiltak. Vi er ofte passive vitne når det gode blir krenkt. Hjelp oss med kraft frå det gode å vinne over det vonde. Tilgi oss, Gud. Vi ber deg: Dona nobis pacem gi oss fred! I tru på deg og di tilgiving sannar vi vårt ansvar for å skape fred og kjempe for rettferd i verda. Takk for det økumeniske Tiåret mot vald og den viljen det skapte til å styrkje fredsarbeidet. Vi ser at mykje framleis er ugjort, og at det krevst målretta arbeid om freden skal få ein ekte sjanse. Vi ber deg: Dona nobis pacem gi oss fred! Ved din Heilage Ande ber vi, rør ved hjartet vårt så vi tenkjer og handlar i teneste for freden. Hjelp oss så vårt eige liv blir eit utgangspunkt for fred. La fred vere vårt kall og vårt mål. Gi oss visdom og mot til å samarbeide om fred i verda: visdom til å sjå kva som tener freden, og mot til å tene deg i truskap og lydnad. Vi ber deg: Dona nobis pacem gi oss fred! Du Gud for fred og gode løysingar, gjer oss til reiskap for din fred på denne nord sør-søndagen og TV-aksjonsdagen for minerydding og i heile verda, så vi kan gjere etter din vilje og gi freden ein sjanse. Det ber vi om i Jesu Kristi namn, du vår Herre, frelsar og fredsfyrste. Amen. Bøn frå ungdommar i Karibia, 2011 Nynorsk oms.: Norunn Stendal Aksnes 15

16 D. NATTVERD TAKKEBØN ETTER MÅLTIDET L : La oss takke og be fordi vi i ei verd med svolt og krig Alle: har fått feire lovnaden om overflod og fred, L: fordi vi i ei verd med undertrykking og tyranni Alle: har fått feire lovnaden om teneste og fridom, L: fordi vi i ei verd av redsel og forræderi Alle: har fått feire lovnaden om glede og lojalitet, L: fordi vi i ei verd av hat og død Alle: har fått feire lovnaden om kjærleik og liv, L: fordi vi i ei verd med synd og forgjengelegdom Alle: har fått feire lovnaden om frelse og fornying, L: fordi vi midt i døden Alle: kan smake oppstoda. Frå Lima-liturgien. NN: Heidi Strand Harboe / Oskar Stein Bjørlykke eller L/ML: Vi takkar deg, visdoms Gud, for den djupe løyndomen i ditt måltid: Brødet vi har brote, er eitt. Son din har gjeve sitt liv for éi verd og éi menneskeslekt. A eller L/ML: Vi bed deg: Hjelp oss å høyra det ropet du har høyrt, å sjå den nauda du har sett, og å elska nesten vår som oss sjølve. Ordning for hovudgudstenesta for Dnk, 2011 Sjå eventuelt Nattverdsordning for særskilde høve (Ordning for hovudgudstenesta i Dnk, 2011) Denne ordninga kan brukast i hovudgudstenester som er særleg tilrettelagde for born og unge, og i temagudstenester. E. SENDING TAKKEBØN/UTGANGSBØN (Holger Lissner) ( som takkebøn etter nattverden, som utgangsbøn like før velsigninga i gudsteneste utan nattverd) Herre, vi takkar deg fordi vi går herifrå med din fred, frie i din nåde og bundne i kjærleik til deg og vår neste. Bli hos oss med di velsigning og gi oss styrke til å leve etter din vilje. Amen. 16

17 UTSENDING L: Sæle dei som hungrar og tørstar etter rettferda, dei skal bli metta. Sæle dei som skaper fred, dei skal kallast Guds born. (Matt 5,6 og 9) Gå i fred. Ten livsens Gud. F. SALMAR og LITURGISKE SONGAR NoS 728: Herre, du vandrer forsoningens vei NoS 733: Noen må våke i verdens natt S 97, 122: På vegane ute i verda S 97, 92: Vår himmelske Far Syng håp 13: Khudaya, rahem kar (kyrie frå Pakistan) Syng håp 73: Be om fred (Irland/Sverige) Syng håp 74: Fredens Gud Yarabba ssalami (Palestina) Syng håp 76: I livets navn (Sverige) Syng håp 2,10: Dona nobis pacem (Gi oss fred) Syng håp 2,23: Gud, sett oss fri (kyrie frå Brasil) Syng håp 2,24: Gud, skap i oss tro, håp og handling (bønneomkved) Syng håp 2,26: Gud, vær nådig mot oss (kyrie frå Paraguay) Syng håp 2,46: Jesus Kristus ventar, her i gata mi Syng håp 2,60: Om krigen varer ved 17

18 V. Søknad om kollekt send til norske kyrkjelydar Oslo, Søknad om kollekt til TV-aksjonen for Norsk Folkehjelp søndag 23. oktober TV-aksjonen i år, som er den 37. i rekkja, går av stabelen 23. oktober. Dei innsamla midlane skal gå til det omfattande arbeidet som Norsk Folkehjelp gjer med å rydde miner og klasebomber som ligg att etter krigar og konfliktar. Den norske kyrkja har vorte ein svært viktig støttespelar for TV-aksjonen til NRK gjennom informasjon, rekruttering av bøsseberarar og kollektane vi har teke imot frå kyrkjelydar over heile landet. Vi håpar de kan vere med i dette viktige arbeidet i år òg. TV-aksjonen til NRK er den største innsamlingsaksjonen i verda målt i innsamla midlar per hovud og deltakartal. Kvart år arbeider 7000 frivillige frå heile landet med å organisere innsamlinga i ein kommune. På to timar på ein søndag skal bøsseberarar besøkje to millionar husstandar. Denne nasjonale dugnaden har sterke tradisjonar i lokalsamfunn over heile Noreg, og det er her dei lokale kyrkjelydane er med og spelar ei viktig rolle. Midlane frå TV-aksjonen i år skal gå til det omfattande arbeidet som Norsk Folkehjelp gjer med å rydde miner og klasebomber i Europa, Afrika og Asia. Også hundesenteret i Sarajevo, der Norsk Folkehjelp avlar og trenar minehundar, får pengar frå TV-aksjonen i år. Kvar einaste dag blir uskuldige menneske lemlesta og drepne av miner og klasebomber som ligg att etter krigar og konfliktar. Det er ein forferdeleg trussel som rammar born og vaksne over heile verda. For å sikre at miner og klasebomber ikkje skal brukast i framtida, har Norsk Folkehjelp vore ein sentral og sterk bidragsytar for å få på plass landminekonvensjonen (1999) og klasebombekonvensjonen (2010). Desse avtalane har gjort at tilførselen av nye landminer og klasebomber har stansa. I år som i fjor, vil Den norske kyrkja lage eit eige gudstenesteopplegg i samband med nord sør-søndagen som handlar om TV-aksjonen. Dette opplegget er ei fin ramme rundt gudstenesta søndag 23. oktober. Vi håpar de også denne gongen vil gi kollekten til TV-aksjonen og stille med bøsseberarar på aksjonsdagen. Pengane de samlar inn, gjer oss i stand til å hjelpe endå fleire menneske tilbake til eit trygt liv ved å frigjere vegar og jordbruksområde og ikkje minst ved å gjere skular trygge. Med vennleg helsing Orrvar Dalby generalsekretær Kari Bucher aksjonsleiar TV-aksjonen TV-aksjonen Norsk Folkehjelp, postboks 8844 Youngstorget, 0028 Oslo Innsamlingskonto , org.nr.:

19 VI. Annan informasjon Bli bøsseberar! TV-aksjonen for Norsk Folkehjelp er avhengig av din innsats for å lukkast! Ring Bøsseberartelefon og meld deg som bøsseberar for TV-aksjonen i år Kontakt eventuelt fylkeskontora (sjå nedanfor) Meir om informasjon og påmelding: AKERSHUS: akershus@tvaksjonen.no OSLO: oslo@tvaksjonen.no BERGEN: bergen@tvaksjonen.no TRONDHEIM: trondheim@tvaksjonen.no STAVANGER: stavanger@tvaksjonen.no HORDALAND: hordaland@tvaksjonen.no TRØNDELAG: trondelag@tvaksjonen.no ROGALAND: rogaland@tvaksjonen.no AGDER: agder@tvaksjonen.no TELEMARK: telemark@tvaksjonen.no OPPLAND: oppland@tvaksjonen.no HEDMARK: hedmark@tvaksjonen.no VESTFOLD: vestfold@tvaksjonen.no BUSKERUD: buskerud@tvaksjonen.no NORDLAND: nordland@tvaksjonen.no ØSTFOLD: ostfold@tvaksjonen.no SOGN OG FJORDANE: sognogfjordane@tvaksjonen.no MØRE OG ROMSDAL: moreogromsdal@tvaksjonen.no TROMS OG FINNMARK: tromsogfinnmark@tvaksjonen.no TV-AKSJONEN SENTRALT: post@tvaksjonen.no Å gå med bøsse tek om lag to timar. Etter at du har meldt deg som bøsseberar, får du vite kvar og når du skal møte opp 23. oktober. Same kor gammal du er, kan du vere med på TV-aksjonen for Norsk Folkehjelp! Sjølv om du ikkje har høve til å gå med bøsse, kjem det ein bøsseberar på døra di om ettermiddagen søndag 23. oktober. Dersom du veit at du ikkje kjem til å vere heime på aksjonsdagen, kan du gi di støtte på eller ringje Innsamlingskonto: Næringslivskonto:

20 20