MØTEPROTOKOLL SAKLISTE. Underskrifter: Vi stadfester at det som er ført i møteboka er i samsvar med det som vart vedteke på møtet.

Transkript

1 MØTEPROTOKOLL Utval Eldrerådet Møtestad: Rådhuset Møtedato: Start kl.: Slutt kl.: Til stades på møtet Medl.: Forfall: Varamedl.: Frå adm. (evt. andre): Johannes Lad, Kjartan Kvien, Torvald Bakken, Sigrid Hamre Nyseth, Gunhild Brun, Ivar Kvalen. Rådmannen v/anita Bjørk Ruud. På informasjonsdelen kl møtte også rådmann Jarle Skartun, ass rådmann John Olaf Røhme, leiar for heimetenesta Tone Kjærvik Kveane, helsesjef Knut Cotta Schønberg, folkehelsekoordinator Britt Veum Hauge. Leiaren i Luster pensjonistlag Ingeborg Steig var invitert av eldrerådet til å delta på informasjonsdelen. Medlemene hadde ikkje merknad til innkalling og sakliste. SAKLISTE Saksnr. Tittel 1/16 16/754 Val av leiar og nestleiar i eldrerådet 2/16 16/646 Godkjenning av møtebok 3/16 16/647 Informasjon, referat- og drøftingssaker 4/16 16/620 Elektronisk bussbillettar på ekspressbussar 5/16 16/579 Hjelp frå Navkontoret 6/16 16/500 Tenestetilbod i pleie og omsorg Underskrifter: Vi stadfester at det som er ført i møteboka er i samsvar med det som vart vedteke på møtet. Møteprotokoll er sendt til:medlemene, varamedlemer, rådmann, revisor, kontrollutvalet, biblioteka i kommunen, lokalavisene, NRK-Førde og Luster radio. 1

2 1/16 Val av leiar og nestleiar i eldrerådet Handsaming: Framlegg i møtet: Leiar: Johannes Lad. Han vart samrøystes vald. Framlegg i møtet: Nestleiar: Sigrid Hamre Nyseth Ho vart samrøystes vald. VEDTAK: Luster eldreråd vel følgjande leiar og nestleiar blant alderspensjonistane i eldrerådet: Leiar: Johannes Lad. Nestleiar: Sigrid Hamre Nyseth. 2/16 Godkjenning av møtebok Handsaming: Det var ikkje merknad til møteboka. Nytt eldreråd er vald. Det vert føreslege at dei som møtte i siste møtet kan stå for godkjenninga. VEDTAK: Møteboka frå møtet den vert godkjent. Kjartan Kvien og Torvald Bakken vart valde til å skrive under på møteboka. Møteboka frå møtet den vert godkjent. Kjartan Kvien og Sigrid Hamre Nyset vart valde til å skrive under på møteboka.

3 3/16 Informasjon, referat- og drøftingssaker Handsaming: Framlagde dokument for eldrerådet: Fylkesrådet for eldre årsmelding Fylkesrådet for eldre møtekalender Fylkesrådet for eldre møteprotokoll frå møte Fylkesrådet for eldre kronikk frå Eid eldreråd: Livskvalitet for eldre ei samansett oppgåve Dei framlagde skriva vart ikkje handsama. Kl var det fellesmøte for dei tre råda. Det vart gjeve informasjon om: Div orientering v/rådmann; Rekneskap/økonomi, inntektssystemet, adresseprosjektet, planarbeid, skulestruktur i Gaupne, skuleskyssreglement,. Status pleie og omsorg. Utviklingsarbeid pleie og omsorg. Status helse / legevakt. Folkehelseoversikt Arbeidet med Friskhuset Presentasjon frå rådmannen følgjer som vedlegg til møteprotokollen. Presentasjon om forslag til ny legevaktordning følgjer som vedlegg til møteprotokollen. Presentasjon om utviklingsarbeid i pleie og omsorg følgjer som vedlegg til møteprotokollen, jf. eiga sak til møtet. Møteplan for råda i 2016, avtalt med leiarane: 22. februar 11. april 30. mai, mellom anna vil Friskhuset vere sak til uttale. 10. oktober 28. november, mellom anna vil Budsjett 2017 vere sak til uttale. Eldrerådet sin drøfting etter rådmannen sin informasjon: Eldrerådet er svært godt fornøgde med felles og god informasjon frå rådmannen, og likte godt bordoppsetjinga til møtet. Pleie og omsorg: Eldrerådet tykkjer det er positivt med årsturnus og ser fram til å følgje utviklinga med digitale tryggleiksalarmar og anna velferdsteknologi. Legevakt: Eldrerådet merka seg informasjonen om legevakta, og at det er fleire omsyn å ta: m.a faglege, økonomiske, rekrutteringsmessige omsyn. Eldrerådet vil handsame saka og gje sin uttale etter at utgreiingsarbeidet er ferdig. Folkehelseoversikta: Eldrerådet vil få tilsendt oppsummeringa i dokumentet, og vurdere om dei skal engasjere seg nærare i saka.

4 Friskhuset: Eldrerådet noterte seg framdrifta på prosjektet, og vil følgje med når rapporten blir framlagt. VEDTAK: Det vart ikkje gjort vedtak i saka. 4/16 Elektronisk bussbillettar på ekspressbussar Handsaming: Informasjon om bakgrunn for saka: Eldrerådet i Luster tok opp saka i eit møte hausten 2015 fordi det var ei oppfatning at ein må kjøpe billett på internett for å vere sikra plass på ekspressbussar. Fordi mange eldre ikkje har tilgang og kunnskap om data valde eldrerådet i Luster å sende ei oppmoding til fylkesrådet i saka og ba dei jobbe med saka, samstundes som dei sende kopi til Nettbuss. Etter at eldrerådet handsama saka, er det kome 2 tilbakemeldingar, sjå nedanfor. Nettbuss har gjeve slik tilbakemelding:

5 Fylkesrådet har sendt slik oppmoding til Nettbuss: Eldrerådet si handsaming i møtet den : Eldrerådet ynskjer å følgje saka vidare. Me er ikkje nøgde med at kostnaden for dei som bestiller billett på tlf. blir høgre enn om dei tingar over internett. Det er også vesentleg at innbyggjarane, både unge og eldre, får kunnskap om at det luraste er å tinge billett på førehand. Eldrerådet vil difor oppmode reiseselskap om å informere meir om dette, og føresler at dei mellom anna får informere i Lustranytt og på kommunane sine heimesider. VEDTAK: Eldrerådet ynskjer å følgje saka vidare. Me er ikkje nøgde med at kostnaden for dei som bestiller billett på tlf. blir høgre enn om dei tingar over internett. Det er også vesentleg at innbyggjarane, både unge og eldre, får kunnskap om at det luraste er å tinge billett på førehand. Eldrerådet vil difor oppmode reiseselskap om å informere meir om dette, og føresler at dei mellom anna får informere i Lustranytt og på kommunane sine heimesider. 5/16 Hjelp frå Navkontoret Handsaming: Luster eldreråd har teke opp sak på eige initiativ og send brev til NAV Luster (med kopi til fylkesrådet for eldre) med fylgjande innhald: «Eldrerådet er kjende med at eldre og andre ikkje har fått hjelp på NAV til å fylla ut reiserekningar. Dei har m.a. vorte viste til ein pc og blitt nekta anna form forrettleiing/hjelp. Det meiner Eldrerådet er for dårleg service for dei eldre. Mange har aldri hatt og brukt ei datamaskin før, og det kan vere vanskeleg for nokon både med synet og forstå kva teksten på skjemaet betyr. Eldrerådet ber om at NAV-Luster drøftar denne problemstillinga, og ynskjer gjerne ein tilbakemelding frå dykk». Fylkesrådet for eldre har handsama denne saka i møte den 2. februar og sendt følgjande uttale til NAV-Sogn og Fjordane:

6 «Fylkesrådet for eldre viser til uttalen frå eldrerådet i Luster, og meiner at denne servicen burde NAV tilby til dei som ynskjer. Fylkesrådet ser at det er dei eldre som vert skadelidande, i og med at dei ikkje sender inn refusjonskrav». VEDTAK: Eldrerådet vil avvente situasjonen etter at fylkesrådet også har engasjert seg i saka. Eldrerådet vil invitere det lokale NAV-kontoret til eit møte for om mogleg å få meir informasjon om kva for hjelp og rettleiing ein kan få ved pasientreiser. 6/16 Tenestetilbod i pleie og omsorg Handsaming: Eldrerådet drøfta rådmannen si tilråding og den gode informasjonen som vart gjeve i fellesmøtet. Eldrerådet merka seg at det vil vere ope møte den 7. mars. Eldrerådet oppmodar om at det blir vurdert om det bør vere informasjonsmøte fleire stader i kommunen. Den informasjonen som råda har fått bør nå ut til alle innbyggjarane. Eldrerådet har merka seg synspunkta i saka, men ynskjer ikkje å gje sitt råd før det har vore ope møte på saka. VEDTAK: Eldrerådet vedtek å ha nytt møte på saka, den 16. mars kl

7 Møte i råda Side 1 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

8 Fellesorienteringar, Innleiing orientering om møte. 2. Litt om arbeidet i råd og utval. 3. Div orientering v/rådmann; Rekneskap/økonomi, inntektssystemet, adresseprosjektet, planarbeid, skulestruktur i Gaupne, skuleskyssreglement, 4. Status pleie og omsorg. 5. Utviklingsarbeid pleie og omsorg. 6. Status helse / legevakt. 7. Folkehelseoversikt 8. Arbeidet med Friskhuset - Side 2 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

9 Arbeidet i råd og utval Konstituering er /vert fullført. *Leiarskap, politisk representasjon, Nye vedtekter. * «som før», varamedlemer i rekkefølgje, sekretærordning. Gjennomføring av arbeidet. Møteplan 2016; 22.02, 11.04, 30.05, 10.10, (førebels.) Sekretærar; Eldrerådet - Anita Bjørk Ruud Rådet for funksjonshemma Karin Leirdal Brukarutvalet for samhandlingsreforma Britt Veum Hauge. - Side 3 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

10 Div. orienteringar 1. Rekneskap 2015; 6 mill i pluss, ekstraordinære inntekter?, driftsbalanse +/- null. 2. Økonomi / inntektssystemet på sikt; dårlege/krevjande utsikter, dårleg strumpris og negative endringar i inntektssystemet. 3. Adresseprosjektet; Veg/gateadresse skal på plass første halvår, litt mykje omadressering for å få eit eins system. 4. Planarbeid; Mange planoppgåver pressar på Bilagstomten, næringsområde Hafslo, Heggmyrane, Motorsportssenter, sentrum Dale og Gjerde og bustadutvikling.. 5. Skulestruktur i Gaupne, skuleskyssreglement; Sakene er høyring før politisk ha dsa i g,. 6. «Digitalisering»; Mange tiltak i den kommunale forvaltninga. Nytt sak/arkivsystem, ESA, er innført m/ elektronisk arkiv og stor overgang til digital utsending frå kommunen. 7. Beredskapsplan; Oppdatert/ajourført til politisk handsaming. 8. Næringsarbeidet; Fleire saker og retningslinjer er til politisk handsaming. - Side 4 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

11 Status pleie og omsorg. 1. Status pleie og omsorg. Tone Kjærvik Kveane orienterte. -Den planlagde kapasiteten er godt utnytta. -Ledige omsorgsbustader. -Hektisk på KA. -Noko høgt sjukefråvær. -Sentralkjøkenløysinga går seg til og fungerar godt. - Side 5 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

12 Utviklingsarbeid PLO 1. Utviklingsarbeid pleie og omsorg. (eigen presentasjon også) John Olaf Røhme orienterte; -Prossess frå -14 til Endringsarbeid/utvikling dei seinare åra. -Arbeidsgruppa sine vurderingar. -Presentasjon av sentrale føringar -Kva er viktige grep lokalt -Presentasjon av sak og tilråding til høyring og politisk handsaming - Side 6 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

13 Status helse / legevakt. 1. Status legevakt. (eigen presentasjon også) Knut C Schønberg orienterte om status og utgreiingsarbeid. -Utfordringar i å gå vidare med eiga kommunal legevakt. -Stor bruk av vikarar. -Nye kvalitetskrav som må innfriast. -Utgreiingsarbeid for interkommunal legevakt. Vik, Leikanger, Sogndal og Luster. -Modell for ei slik legevakt. -Vidare prosess fram mot sommarferien. - Side 7 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

14 1. Folkehelseoversikt, Friskhuset. Folkehelsearbeidet. Britt Veum Hauge orienterte om arbeidet med folkehelseoversikt på bakrunn av folkehelseprofil m.m. - -Skal handsamast politisk minst ein gong kvar kommunestyreperiode. (våren -16) -Kommunestyret skal vere kjend med oversikten og vedta mål for arbeidet. -Høyring no og handsaming i folkehelserådet før politisk handsaming. Jostein Melheim orienterte om prosjektarbeidet for Friskhuset. -Val av arkitekt er nær føreståande. -Fleire aktivitetar enn i forprosjektet er aktuelle for å ta inn i opplegget. -Arbeidsgruppa skal jobbe fram mot slutten av mai. -Mål om politisk handsaming før sommarferien. - Side 8 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

15 Prioriterte plan og investeringstiltak -16. Dale/Luster, Gjerde. Heggmyrane. ******************************* «Bustadprosjekt Gaupne.» i regi av stiftelsen. Bustadutvikling; 7 område. - Side 9 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

16 Heimetenesta Status pleie- og omsorg. v/tenesteleiarar. Sjukeheimstenesta -Samhandlingsreforma, NRK - Side 10 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

17 Ny plan gjeldande struktur og dimensjonering av pleie- og omsorgstilbodet. Omsorgstrappa. Ekstern vurderinga. - Side 11 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

18 Utvida dag- og aktivitetstilbod i eit førebyggjande folkehelseperspektiv- John Olaf, Jostein - Side 12 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

19 - Side 13 - Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

20 Prosess: Arbeidsoppdrag/mandat i B-14, B-15 og B-16. Administrative arbeidsgruppe etablert i Utvida formannskap som styringsgruppe. Ekstern vurdering og rapport frå RO. Endeleg rapport lagt fram medio september Informasjon til nytt formannskap Budsjettprosess og vedteke budsjett for Informasjon til tilsette tidleg i februar Handsaming i styringsgruppa 12. februar Sendt på høyring 16. februar. Høyringsfrist 15. mars Handsaming i kommunestyret 21. april Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

21 Administrativ arbeidsgruppe: Rådmann Jarle Skartun. Assisterande rådmann John Olaf Røhme. Rådgjevar Margunn Hillestad. Leiar Luster sjukeheimsteneste Kari O. Paulsen. Leiar Luster heimeteneste Tone Kjærvik Kveane. Nestleiar Luster heimeteneste Margarethe S. Røneid. Hovudtillitsvald Norsk sykepleierforbund Nina Holen. Hovudtillitsvald Fagforbundet Mary Karin Sagerøy. Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: Org.nr.:

22 Problemstillingar: Korleis møte framtidige utfordringar? Korleis gjennomføre vedteke innsparing? Korleis sikre god rekruttering/god kompetanse? Korleis sikre god kapasitet og gode tenester? Alle løysingar må vurderast mot desse problemstillingane. Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: Org.nr.:

23 Budsjett 2016: Det vert lagt fram eiga sak for kommunestyret tidleg i 2016 om samla tenestetilbod i PLO. Det er føresett at omlegginga i PLO skal gje ei innsparing på om lag 2,5 mill. i 2016 og ytterlegare innsparing i perioden med gjennomføring av tiltak og årsverknad (5 mill.). Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

24 Det er et stort hopp i ressursbruk mellom de som bor utenfor og i institusjon. Når man skal lete etter kostnadsbesparende tiltak, må man lete i dette hoppet. (KS/FoU, SINTEF) Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

25 Tenestetilbod utvikling: 2001: 92 langtidsplassar, GO:32, LO 33, HO : Frå 92 og ned mot 78. Gradvis nedtrapping. 2006: 72 langtidsplassar, GO: 24, LO 24, HO : Etablering av 8 omsorgsplassar ved GO. Nytt mellomnivå. 2006: Luster omsorgssenter opnar etter oppussing. 2008: Etablering av 8 omsorgsplassar ved LO (9 i dag). 2010: 8 omsorgsplassar ved HO. 2011: 64 langtidsplassar, GO: 24, LO 24, HO : Etablering av korttidsavdeling (KA) og 2 ØH plassar. 2013: 56 langtidsplassar. 2017:?? Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

26

27 Nasjonale føringar: Samhandlingsreforma (2012). Folkehelselov (2012). Ny folkehelsemelding. St. meld: Morgendagens omsorg. St. meld: Fremtidens primærhelseteneste ( ) Regjeringa sin plan for omsorgsfeltet Demensplan NOU 2015:17. Først og fremst (Akuttutvalet). St. meld: Nasjonal helse- og sykehusplan ( ). Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: Org.nr.:

28 Heildøgns tenester: Er ikkje eintydig definert. Kravet er at tenester er tilgjengeleg heile døgnet og det er i nokre samanhengar skildra krav til responstid, dvs. kor langt tid det kan ta før bebuarar får hjelp. Sjukeheimane i Luster og omsorgsplassane gjev heildøgns tenester. I kva grad omsorgsbustader gjev heildøgns tenester er avhengig av bemanning som vert knytt til bustadane. Vert arbeidd med lovfesta rett til geildøgns tenester. Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

29 Bygningskapasitet: Luster Gaupne Hafslo Sum Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: Org.nr.:

30 Framtidig tenestetilbod - Luster: Luster omsorgssenter: sjukeheims-/institusjonsplassar. Tenester i omsorgsbustader etter behov. Gode dagtilbod. Godt fagmiljø og attraktive arbeidsplassar. Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

31 Framtidig tenestetilbod - Gaupne Gaupne omsorgssenter: 8-12 korttidsplassar (inkl. 2 ØH plassar). 28 omsorgsplassar med basisbemanning. Tenester i omsorgsbustader etter behov. Gode dagtilbod. Godt fagmiljø og attraktive arbeidsplassar. Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

32 Framtidig tenestetilbod - Hafslo: Hafslo omsorgssenter: Kompetansesenter for demensomsorg. 18 omsorgsplassar med basisbemanning. Dagtilbod for demente. Tenester i omsorgsbustader etter behov. Godt fagmiljø og attraktive arbeidsplassar. Luster kommune Rådhuset, 6868 Gaupne Telefon: Faks: E-post: postmottak@luster.kommune.no Org.nr.:

33 Ny legevakt Det blir arbeidd med forslag til ny legevaktordning med felles legevakt for kommunane Vik, Leikanger, Sogndal og Luster

34 Utfordringar i dag Stor bruk av vikarlagar for å dekke vaktplanen I 2014 blei 179 vaktdøger dekka av vikarar, 242 i For å rekruttere og stabilisere legar i ein distriktskommune måtte ein bruke ulike verkemiddel. Legen er aleine på vakt Mange nyutdanna legar er usikre og vil ikkje søkje seg til denne type vaktdistrikt.

35 Utfordringar forts. Legevakt er ikkje rekna inn i arbeidstida til legane, vakta kjem på toppen. Legane er som gruppe den einaste av personell i vakt som ikkje har fast løn på beredskapsvakt. Vikarlegar kjenner ikkje godt nok samfunnet, samarbeidande personell og nivåa i sjukehusa.

36 Nye krav til kommunane Ny forskrift om krav til og organisering av «Akuttforskriften» NOU 2015: 17 Først og fremst «et helhetlig system for håndtering av akutte sykdommer og skader utenfor sykehus» (Akuttutvalgets innstilling)

37 Akuttforskriften 6.Kommunens ansvar for kommunal legevaktordning Kommunen skal tilby legevaktordning som sikrer befolkningens behov for øyeblikkelig hjelp, og må sørge for at minst en lege er tilgjengelig for legevakt hele døgnet. Legevaktordningen skal blant annet

38 6 a)vurdere, gi råd og veilede ved henvendelser om øyeblikkelig hjelp b)diagnostisere og behandle akutte medisinske tilstander ved legekonsultasjoner og sykebesøk og ved behov henvise til andre tjenester i kommunen, blant annet fastlege, og eventuelt spesialisthelsetjeneste og c)yte hjelp ved ulykker og andre akutte situasjoner, blant annet rykke ut umiddelbart når det er nødvendig.

39 7.Kompetansekrav til lege i vakt mv. Lege som kan ha vakt aleine A) spesialist i allmennmedisin B) lege med godkjenning som allmennlege ( må ha godkjenning frå SAK og ha gjennomførd 40 legevakter + relevante kurs) Andre legar må ha bakvakt

40 Akuttforskriften forts. 8.Kompetansekrav til annet helsepersonell Krav om kurs 9.Krav til utstyr i kommunal legevakt

41 NOU 2015: 17 Gjer føringar, men stillar ikkje krav til kommunane. Anbefaling av kvalitetsindikatorer; Hjertestans, hjerteinfarkt,traume Reisetid til legevakt; 90% innan 40 min og 95% innan 60 min. Norm for sjukebesøk pr 1000 innbyggere pr år

42 Økonomi Ikkje vaktkompetente legar må ha bakvakt. Tariff for bakvakt: ,- pr veke (døme; 179 vikar vaktdøgn dette ville gjeve ein meirkostnad på kr i bakvakt honorar) Legevikarar er dyre og i periodar blir det kravd opptil pr veke. Vikarane nyttar ulike vikarbyrå og tvingar opp prisane. Luster brukte kr på legevikarar 2015

43 Ny legevakt, tema i arbeidet Felles legevakt med kommunane Vik, Leikanger, Sogndal og Luster. Eigen beredskapsvakt i Vik Stasjonær legevakt i Sogndal 1 lege på vakt samt 1 lege i beredskap for å dekke ved stor pågang, for å ta sjukebesøk, dekke sjukeheimar/kad. Sjukepleiar på vakt delar av døgnet. 21 legar vil kunne dele på vaktene

44 Kompenserande tiltak i Luster Eigen ambulansestasjon, høg fagleg standard. 10 etablerte og trena hjertestartargrupper Vaktlege rykker ut på raude responsar anten med ambulanse eller i legevaktbil.

45 Akuttutvalets forslag Alle legevaktdistrikt skal ha ein medisinsk fagleg vaktleder i minst 20% stilling Fastlønn bør innførast Det må leggjast til rette for at legevaktarbeid blir planlagd og inngår i regulær arbeidstid

46 Reisetid med LV i Luster kommune Reisetid uten LV i Luster kommune

47 Reisetid med LV i Luster kommune Samlet reisetid til legevakt for 90 prosent av innbyggerne i Leikanger, Sogndal og Luster Reisetid uten LV i Luster kommune Samlet reisetid til legevakt for 90 prosent av innbyggerne i Leikanger, Sogndal og Luster

48 MØTEINNKALLING Utval: ELDRERÅDET Møtestad: Rådhuset Møtedato: Tid: 09:00 Medlemene vert med dette innkalla til møtet. Evt. forfall må meldast til kommunen v/sekretariatet, tlf Varamedlemer får særskilt innkalling dersom nokon melder forfall. SAKLISTE Sak Tittel 1/16 Val av leiar og nestleiar i eldrerådet 2/16 Godkjenning av møtebok 3/16 Informasjon, referat- og drøftingssaker 4/16 Elektronisk bussbillettar på ekspressbussar 5/16 Hjelp frå Navkontoret 6/16 Tenestetilbod i pleie og omsorg LUSTER KOMMUNE Gaupne, Johannes Lad Leiar Anita Bjørk Ruud sekretariat

49 Sak 1/16 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 1/16 Eldrerådet Val av leiar og nestleiar i eldrerådet Arkivsak: 16/754 Rådmannen si tilråding: Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkivkode: Luster eldreråd vel følgjande leiar og nestleiar blant alderspensjonistane i eldrerådet: Leiar: Nestleiar:

50 Sak 2/16 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 2/16 Eldrerådet Godkjenning av møtebok Arkivsak: 16/646 Rådmannen si tilråding: Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkivkode: Godkjenning av møteboka frå møtet den og Val av to til å skrive under på møtebøkene.

51 Sak 3/16 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 3/16 Eldrerådet Informasjon, referat- og drøftingssaker Arkivsak: 16/647 Rådmannen si tilråding: Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkivkode: Kl vert det fellesmøte for dei tre råda. Det vil då bli gjeve informasjon om: Arbeidet i råda. Om vedtekter og arbeidsordningar. Legevaktordninga Pleie- og omsorgstenesta (sjå eiga sak til møtet) Aktuelle saker frå rådmannen Det er ynskjeleg at råda kjem med sine innspel til desse orienteringssakene. Framlagde dokument for eldrerådet: Fylkesrådet for eldre årsmelding Fylkesrådet for eldre møtekalender Fylkesrådet for eldre møteprotokoll frå møte Fylkesrådet for eldre kronikk frå Eid eldreråd: Livskvalitet for eldre ei samansett oppgåve Møteplan for råda i 2016, avtalt med leiarane: 22. februar 11. april 30. mai, mellom anna vil Friskhuset vere sak til uttale. 10. oktober 28. november, mellom anna vil Budsjett 2017 vere sak til uttale.

52 Sak 4/16 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 4/16 Eldrerådet Elektronisk bussbillettar på ekspressbussar Arkivsak: 16/620 Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkivkode: Informasjon om bakgrunn for saka: Eldrerådet i Luster tok opp saka i eit møte hausten 2015 fordi det var ei oppfatning at ein må kjøpe billett på internett for å vere sikra plass på ekspressbussar. Fordi mange eldre ikkje har tilgang og kunnskap om data valde eldrerådet i Luster å sende ei oppmoding til fylkesrådet i saka og ba dei jobbe med saka, samstundes som dei sende kopi til Nettbuss. Etter at eldrerådet handsama saka, er det kome 2 tilbakemeldingar, sjå nedanfor. Nettbuss har gjeve slik tilbakemelding:

53 Fylkesrådet har sendt slik oppmoding til Nettbuss:

54 Sak 5/16 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 5/16 Eldrerådet Hjelp frå Navkontoret Arkivsak: 16/579 Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkivkode: Informasjon om bakgrunn for saka: Luster eldreråd har teke opp sak på eige initiativ og send brev til NAV Luster (med kopi til fylkesrådet for eldre) med fylgjande innhald: «Eldrerådet er kjende med at eldre og andre ikkje har fått hjelp på NAV til å fylla ut reiserekningar. Dei har m.a. vorte viste til ein pc og blitt nekta anna form forrettleiing/hjelp. Det meiner Eldrerådet er for dårleg service for dei eldre. Mange har aldri hatt og brukt ei datamaskin før, og det kan vere vanskeleg for nokon både med synet og forstå kva teksten på skjemaet betyr. Eldrerådet ber om at NAV-Luster drøftar denne problemstillinga, og ynskjer gjerne ein tilbakemelding frå dykk». Fylkesrådet for eldre har handsama denne saka i møte den 2. februar og sendt følgjande uttale til NAV-Sogn og Fjordane: «Fylkesrådet for eldre viser til uttalen frå eldrerådet i Luster, og meiner at denne servicen burde NAV tilby til dei som ynskjer. Fylkesrådet ser at det er dei eldre som vert skadelidande, i og med at dei ikkje sender inn refusjonskrav».

55 Luster kommune Saksnr. Utval Møtedato : 6/16 Eldrerådet / Brukarutval for samhandlingsreforma / Rådet for menneske med nedsatt funksjonsevne / Formannskapet og næringsutvalet / Kommunestyret Tenestetilbod i pleie og omsorg Arkivsak: 16/500 Rådmannen si tilråding: Sakshandsamar: John Olaf Røhme Arkivkode: 1. Luster kommune skal ha gode tilbod på alle nivå i kommunen si helse- og omsorgstrapp. Overordna strategi for å møte nye krav og framtidige utfordringar i tenesteområde pleie og omsorg er styrking av dei lågare nivåa i helse- og omsorgstrappa. Kommunen sitt generelle folkehelsearbeid og det konkrete arbeidet med førebyggjande tiltak som kvardagsrehabilitering, velferdsteknologi og dagtilbod skal vidareførast og prioriterast. Det skal så langt som mogleg leggjast til rette for å kunne bu lengst mogleg i eigen bustad eller i omsorgsbustad med tenester etter behov, også heildøgns tenester om naudsynt. 2. Etter ei gradvis omlegging vert tenesttilbodet ved dei tre omsorgssentra slik: Luster omsorgssenter: 30 langtids sjukeheims-/institusjonsplassar + 3 rom som bufferkapasitet. Tenester i omsorgsbustader etter behov. Gaupne omsorgssenter: 8 kortids sjukeheims-/institusjonsplassar + 4 rom som bufferkapasitet. o 2 av desse plassane skal vidareførast som augeblikkelge hjelp plassar. 28 omsorgsplassar i bufellesskap med heildøgns tenester. Tenester i omsorgsbustader etter behov. Hafslo omsorgssenter: Kompetansesenter for demensomsorg. 18 omsorgsplassar i bufellesskap med heildøgns tenester. Dagtilbod for demente. Tenester i omsorgsbustader etter behov. 3. Det vert så snart som mogleg gjennomført ei mindre ombygging ved Hafslo omsorgssenter slik at romma og uteområde vert tilpassa det nye tenestetilbodet. Det vert løyvd kr 1 mill. frå disposisjonsfondet til ombygging på Hafslo og andre aktuelle tiltak. Det vert på lengre sikt planlagt med ei større renovering av Hafslo omsorgssenter.

56 4. Rådmannen får mynde til å gjennomføre utviklingsarbeidet og tilpasse organiseringa av tenesteområde pleie og omsorg til det nye tenestetilbodet. Det skal etablerast ein organisasjon med ei organisering som fremjar kvalitet og fleksibilitet.

57 SAKSFRAMLEGG Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkiv: 033 &15 Arkivsaksnr.: 16/754 Val av leiar og nestleiar i eldrerådet Rådmannen si tilråding: Luster eldreråd vel følgjande leiar og nestleiar blant alderspensjonistane i eldrerådet: Leiar: Nestleiar:

58 Saksutgreiing: Prenta vedlegg: Uprenta vedlegg: Vedtekter for Luster eldreråd Samandrag: Kommunestyret valde medlemer og varamedlemer til eldrerådet i møte den 28. januar I vedtektene for eldrerådet 4 går det fram at eldrerådet sjølv skal velje leiar og nestleiar mellom alderspensjonistane. Valet gjeld for eldrerådet si funksjonstid Saka vert lagt fram utan administrativ tilråding. Utval som har vedtaksmynde: Eldrerådet, jf. vedtektene. Dato: Jarle Skartun Anita Bjørk Ruud rådmann politisk sekretariat Særutskrift skal sendast: m/kopi til: Dei valde

59 Saksprotokoll Eldrerådet Sak: 1/16 Tittel: Saksprotokoll - Val av leiar og nestleiar i eldrerådet Arkivsak: 16/754 Behandling: Framlegg i møtet: Leiar: Johannes Lad. Han vart samrøystes vald. Framlegg i møtet: Nestleiar: Sigrid Hamre Nyseth Ho vart samrøystes vald. Vedtak: Luster eldreråd vel følgjande leiar og nestleiar blant alderspensjonistane i eldrerådet: Leiar: Johannes Lad. Nestleiar: Sigrid Hamre Nyseth. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

60 SAKSFRAMLEGG Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkiv: 033 Arkivsaksnr.: 16/646 Godkjenning av møtebok Rådmannen si tilråding: Godkjenning av møteboka frå møtet den og Val av to til å skrive under på møtebøkene.

61 Særutskrift skal sendast: m/kopi til:

62 Saksprotokoll Eldrerådet Sak: 2/16 Tittel: Saksprotokoll - Godkjenning av møtebok Arkivsak: 16/646 Behandling: Det var ikkje merknad til møteboka. Nytt eldreråd er vald. Det vert føreslege at dei som møtte i siste møtet kan stå for godkjenninga. Vedtak: Møteboka frå møtet den vert godkjent. Kjartan Kvien og Torvald Bakken vart valde til å skrive under på møteboka. Møteboka frå møtet den vert godkjent. Kjartan Kvien og Sigrid Hamre Nyset vart valde til å skrive under på møteboka. Postadresse: Besøksadresse: Rådhuset Telefon: GAUPNE GAUPNE Telefaks:

63 SAKSFRAMLEGG Sakshandsamar: Anita Bjørk Ruud Arkiv: 033 Arkivsaksnr.: 16/647 Informasjon, referat- og drøftingssaker Rådmannen si tilråding: Kl vert det fellesmøte for dei tre råda. Det vil då bli gjeve informasjon om: Arbeidet i råda. Om vedtekter og arbeidsordningar. Legevaktordninga Pleie- og omsorgstenesta (sjå eiga sak til møtet) Aktuelle saker frå rådmannen Det er ynskjeleg at råda kjem med sine innspel til desse orienteringssakene. Framlagde dokument for eldrerådet: Fylkesrådet for eldre årsmelding Fylkesrådet for eldre møtekalender Fylkesrådet for eldre møteprotokoll frå møte Fylkesrådet for eldre kronikk frå Eid eldreråd: Livskvalitet for eldre ei samansett oppgåve Møteplan for råda i 2016, avtalt med leiarane: 22. februar 11. april 30. mai, mellom anna vil Friskhuset vere sak til uttale. 10. oktober 28. november, mellom anna vil Budsjett 2017 vere sak til uttale.

64 Særutskrift skal sendast: m/kopi til:

65 Årsmelding 2015 Fylkesrådet for eldre i Sogn og Fjordane 1

66 INNHALD Årsmelding fylkesrådet for eldre 3 Handlingsprogram Aktivitetsåret Deltaking i andre råd, utval, kurs og konferansar 5 Vedlegg 6 Uttale frå fylkesråda for eldre i Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal 6 Uttale frå fylkesrådet for eldre om personsamanfall medlemmer i fylkesrådet for eldre og fylkesrådet for funksjonshemma 6 Uttale til Landskonferansen for fylkeskommunale eldreråd 2015 vedrørande ansvar for koordinering, planlegging og gjennomføring av framtidige landskonferansar 6 Uttale om fritt behandlingsvalg 7 Uttalar om universell utforming, uttale til hovudutval for plan og næring, og samferdsle 7 2

67 ÅRSMELDING FYLKESRÅDET FOR ELDRE Fylkesrådet for eldre i Sogn og Fjordane skal vere eit rådgjevande organ for fylkeskommunen, og skal kunne uttale seg om alle forslag som angår levekåra for eldre i fylkeskommunen. Rådet kan òg på eige initiativ ta tak i saker som eldrerådet meiner bør setjast på dagsorden. Rådet skal medverke til at politiske målsetjingar i fylkeskommunen vert følgt opp. I møte i fylkesutvalet 30. november 2011 under sak 128/11: Val av medlemer til nemnde o.a. Valperioden , vart følgjande valde som medlem av fylkesrådet for eldre: Eivind Skjerven - leiar varamedlem er: Grete Eltvik Rønnaug Holmøy - nestleiar varamedlem er: Anna Soia Skaar Harald Ekroll - medlem varamedlem er: Arne Rognaldsen Kristofer Skjolden - medlem varamedlem er: Astrid Martinsen Anita Nybø - medlem varamedlem er: Claus Kvamme Rønnaug Holmøy søkte om fritak frå vervet i juli Fylkesutvalet handsama søknaden i møte 18 august 2014, og gjorde slikt vedtak: 1. Rønnaug Holmøy får fritak frå vervet i fylkesrådet for eldre for resten av valperioden. 2. Anna Soia Skaar rykkjer opp som fast medlem for resten av valperioden. I sak 6/14 i fylkesrådet for eldre vart det gjord fylgjande vedtak: Fylkesrådet for eldre vel Harald Ekroll som ny nestleiar i fylkesrådet ut inneverande valperiode. Samansetninga i fylkesrådet for eldre resten av perioden: Eivind Skjerven - leiar varamedlem er: Grete Eltvik Anna Soia Skaar - medlem Harald Ekroll - nestleiar varamedlem er: Arne Rognaldsen Kristofer Skjolden - medlem varamedlem er: Astrid Martinsen Anita Nybø - medlem varamedlem er: Claus Kvamme HANDLINGSPROGRAM Fylkesrådet for eldre har utarbeida eit handlingsprogram for arbeidet inneverande valperiode, og har valt å konsentrere planen om ansvarsområdet til Sogn og Fjordane fylkeskommune og dei eldrepolitiske utfordringane knytt til desse. AKTIVITETSÅRET 2015 Fylkesrådet for eldre gjennomførte 4 rådsmøter og handsama 6 saker i I desse rådsmøta vart det i tillegg drøfta relevante problemstillingar og handsama til saman 22 skriv og meldingar. Fylkesrådet for eldre har i staden for ein stor fylkeskonferanse valt å ta opp ulike tema i avgrensa område i fylket. Sjå elles informasjon om møte den 16. september og 28. oktober. 18. mars: var det fellesmøte med fylkesrådet for eldre i Møre og Romsdal fram til lunsj. Fellesmøtet starta med informasjon frå Nordjord sjukehus, der Tone Holvik og Rune Nordpoll orienterte om Nordjord sjukehus, Nordjord psykiatrisenter og Eldremedisinsk senter. Fellesmøtet fortsette med erfaringsutveksling mellom fylkesråda, og felles uttale om velferdsteknologi. Sjå uttale om velferdsteknologi i vedlegg. 3

68 Leiarane i fylkesråda: Målfrid Mogstad og Eivind Skjerven Fylkesrådet for eldre i Møre og Romsdal. Foto: InFoSa-Stryn I etterkant av fellesmøtet hadde fylkesrådet for eldre møte, der ei av sakene som vart diskutert var «Person-samanfall medlemmer i fylkesrådet for eldre og fylkesrådet for funksjonshemma til uttale i fylkesråda.» Fylkesrådet uttalte seg om at dei fortsatt ønska seg to separate råd. For uttalen frå fylkesrådet for eldre; sjå vedlegg. 19. juni: var det planlegging av fellesmøte den 16. september, med eldreråda i Sogndal og Luster. I tillegg var det informasjon om deltaking på Vestlandskonferansen og Landskonferansen. Sjå uttale i vedlegg frå dei tre fylkesråda som deltok på Vestlandskonferansen, om koordinering, planlegging og gjennomføring av framtidige landskonferansar. 16. september: Fylkesrådet for eldre hadde kalla inn til eit felles informasjonsmøte om Lindås-prosjektet. Tilstades på informasjonsmøtet var medlemmar i eldreråda i Sogndal og Luster, i tillegg var det representantar frå PLO i Luster til stades. Ordførar Ivar Kvalen opna møtet, med informasjon om samarbeidet mellom formannskapet i Luster kommune og eldrerådet i Luster. Lindås-prosjektet: Prosjektkoordinator Hildegunn Baravelli orienterte om det 3-årige prosjektet, som om-handlar korleis omsorgsteknologi påverkar brukarar, pårørande, tilsette og organisering av heimetenesta. Teknologien vert brukt for å auke sikkerheita og kjensla av tryggleik i eigen heim. I praksis består teknolo-gien av ulike sensorar, som er kopla mot ein bemanna sentral. Fallsensor og eit teppe som registrerer fukt i senga, er eksempel på teknologi som vert brukt og testa ut. Bruk av omsorgsteknologi i heimetenesta er nybrotsarbeid. Inspirasjon til prosjektet er henta frå Storbritannia. Prosjektet starta i 2012 og forskingsrapport kjem ut i midten av Lindåsprosjektet er ikkje sluttført enno, men prosjektet kan allereie no sjå kva prosjektet har betydd for dei involverte. 4

69 I etterkant av informasjonen om omsorgsteknologi, var det erfaringsutveksling mellom eldreråda, om saker som kvart enkelt råd har jobba med i ire-års perioden. Fylkesrådet for eldre hadde møte på slutten av dagen, der dei laga uttalar om: «Uttalar om universell utforming, uttale til hovudutval for plan og næring, og samferdsle» (sjå vedlegg). 28. oktober: var det fellesmøte i Svelgen der eldreråda i Bremanger, Vågsøy og Flora var inviterte. Kommunalsjef for helse; Randi Ytrehus orienterte om helse- og omsorg i Bremanger kommune, og kulturkonsulent Bodil Strømmen Edvardsen orienterte om kultur for eldre i Bremanger kommune. Deltakarane på fellesmøte fekk omvising på den nye sjukeheimen som er under utbygging i Bremanger. Omvising på den nye sjukeheimen i Bremanger som skal opnast i mars DELTAKING I ANDRE RÅD, UTVAL, KURS OG KONFERANSAR Vestlandssamlinga april 2015, der fylkesrådet for eldre i Hordaland stod som arrangør av samlinga som vart halden på Ullensvang hotell i Hardanger. I samband med at 2015 er friluftslivets år, var det fottur Edvard Grieg «sine fotspor». Eivind Skjerven, Kristofer Skjolden, Anita Nybø, Anna Soia Skaar og Harald Ekroll deltok. Tema som var teke opp på Vestlandskonferansen var fylgjande: «Morgondagens aktivitetssenter» - presentert av Pensjonistforbundet, kommunereform, samferdsle og omsorgsteknologi (presentert av Lindåsprosjektet) Presentasjon om omsorgsteknologi av Lindås-prosjektet v/ Hildegunn Baravelli og Kari Eidheim Bjørkheim. Foto: InFoSa-Stryn Fylkesråda for eldre i Sogn og Fjordane, Hordaland og Rogaland samla i Ullensvang april Foto: InFoSa-Stryn 5

70 Landskonferansen i Aust-Agder mai 2015, der demens var hovudtema på landskonferansen. Eit anna spørsmål som vart diskutert var vegen vidare for landskonferansane, der det ikkje vart konkludert med ei endeleg løysing. Sjå elles uttale i vedlegg. Eivind Skjerven, Kristofer Skjolden, Anna Soia Skaar og Harald Ekroll deltok. Eldrerådskonferansen for alle kommunale eldreråd i Hordaland september 2015 i Bergen. Eivind Skjerven deltok. Hovudtema på konferansen var utfordringar i demensomsorga. Om dette fagområdet uttalte overlege Paal Naalsund, at om forholda vert lagt til rette, kan leire med demens bu heime. VEDLEGG Landskonferansen Wenche Frong Selleg og Eivind Skjerven. Foto: InFoSa-Stryn Uttale frå fylkesråda for eldre i Sogn og Fjordane, og Møre og Romsdal (18. mars 2015): «Fylkesråda i Sogn og Fjordane, og Møre og Romsdal meiner at auka bruk av velferdsteknologi i pleie- og omsorgstenesta kan verte eit av bidraga i møtet med samfunnet sitt omsorgsbehov. Ved framskrivinga av befolkningsdemograien ser ein at det vil verte stor auke i talet eldre i leire av kommunane, og velferdsteknologi kan vere eit av tiltaka for å lette omsorgsoppgåvene vi må ta hand om. For å kunne løyse framtida sine utfordringar kring omsorg må eldre sine rettar til helsetenester frå kommunane ikkje svekkast, sjølv om kommunane må inne nye løysingar både i organiseringa av tenestene og i bruken av ny teknologi. Velferdsteknologi er ikkje eit mål i seg sjølv, men kan vere eit hjelpemiddel i arbeidet med å gje gode pleie- og omsorgstenester. Det er viktig at mennesket er i sentrum, så velferdsteknologi må ikkje sjåast på som eit sparetiltak frå kommunane, men som eit supplement». Uttale frå fylkesrådet for eldre (18. mars 2015) om personsamanfall medlemmer i fylkesrådet for eldre og fylkesrådet for funksjonshemma: 1. Fylkesrådet for eldre er einige i namneendringa, slik at fylkesrådet for funksjonshemma endrar namn til fylkesrådet for menneske med nedsett funksjonsevne. 2. Fylkesrådet for eldre har primært ynskje om å fortsetje med dagens ordning, med bakgrunn i dei spesiikke oppgåvene som høyrer til dei to fylkesråda. Slik fylkesrådet ser det i dag, fungerer dagens ordning godt. 3. Om ein vel å ikkje halde på dagen si ordning, ynskjer fylkesrådet for eldre å gå for framlegget til fylkesrådmannen, om personsamanfall. Uttale til Landskonferansen for fylkeskommunale eldreråd 2015 vedrørande ansvar for koordinering, planlegging og gjennomføring av framtidige landskonferansar: «Det er, av ulike årsaker, ingen fylkeskommune som ser seg i stand til å stå som arrangør/vertskap for ein landskonferanse for fylkeseldreråd i Det er heller ikkje noko ofentleg organ som i dag tek eit overordna ansvar for koordinering og planlegging av landskonferansane. Statens seniorråd har tidlegare hatt ei aktiv rolle i høve til dette, men ser ikkje på dette som sitt formelle ansvar i dag. Fylkeseldreråda i Rogaland, Hordaland og Sogn og Fjordane har drøfta situasjonen på sin Vestlandskonferanse april 2015, og er samde om å be Landskonferansen 2015 drøfte og avklare fylgjande: 1. Om det fortsatt er slik at ingen fylke kan arrangere landskonferanse i 2016: 2. Korleis sikre eit overordna ansvar for koordinering, planlegging og gjennomføring av framtidige landskonferansar 3. Om Landskonferanse for fylkeseldreråd bør haldast 2. kvart år, med neste konferanse i Om fylkeseldrerådsleiarane i dei tre siste arrangørfylka skal utgjere ei styringsgruppe for Landskonferanse» 6

71 Uttale om fritt behandlingsvalg (sendt i etterkant av møte 19. juni): Fylkesrådet er i utgangspunktet positiv til eit tilbod om fritt behandlingsval. Forutsetninga må vere at det gjev like moglegheiter for alle økonomisk sett og same kor ein er busett. Det vil sannsynlegvis vere krevjande for legane å ha full oversikt over alle moglegheiter som vil vere tilgjengelege og på den måten kunne gje gode råd til pasientar. Skal brukarane sjølve skafe seg oversikt over tilboda og velje det som ein meiner er best for seg, vil det krevje at det vert informert til alle og på ein lett forståeleg måte om det som er tilgjengeleg. Vi trur enkel og forståeleg informasjon til alle ( legar/helsepersonell og pasientar) blir den største utfordringa. At ein får eit tilbod som kan ta ned ventetidene er viktig. Når ventetidene er nede på eit akseptabelt nivå, må ein trekkje inn ein del eller alle løyva som er gitt slik at dette ikkje er med å svekke gode tilbod på sjukehusa m.v. Psykisk helsevern og rus samt tilbod til barn og ungdom bør vere med frå starten av. Det må stillast krav om at pasientjournalar til ei kvar tid er oppdatert i høve til den behandling pasienten gjennomgår. Det må også vere eit krav om at i dei tilfelle det frå pasientar og andre kjem signal om uregelmessige tilhøve, må avtalen bero til nærare kunnskap er henta inn og eventuelt må ein då vurdere om dette er så graverande at avtalen bør terminerast. Uttalar om universell utforming, uttale til hovudutval for plan og næring, og samferdsle (16. september 2015): «Fylkesrådet for eldre er positive til tildelinga som skal styrke satsinga på universell utforming, og håpar at kommunane og andre samarbeidspartar vil følgje opp intensjonen med tildelinga». «Fylkesrådet for eldre viser til vedtak frå hovudutval for plan og næring, om å kutte i dei fylkeskommunale midlane til kommunane i samband med folkehelsekoordinatorane. Fylkesrådet meiner dette er særs uheldig, sidan dette er eit viktig arbeid i kommunane. Fylkesrådet vil sterkt oppmode om at ein reduserer desse midlane gradvis. Då vil kommunane får moglegheit til å omstille arbeidet, slik at folkehelsearbeidet vert bevart og styrka». «Fylkesrådet for eldre har fylgjande innspel til «Kostnadsreduksjonar samferdsle )»: Serviceskyssen må vere ein erstattar for lokale ruter som vert lagt ned». 7

72 Fylkesrådmannen Fylkeshuset Askedalen 2, 6863 Leikanger Telefon: E-post: Foto framside: Anita Nybø, Harald Ekroll, Anna Soia Skaar, Kristofer Skjolden og Eivind Skjerven frå Vestlandssamlinga mai 2015 Ullensvang 8

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82 Livskvalitet for eldre ei samansett oppgåve Er livskvalitet berre avhengig av mat, drikke, medisinering og hygiene? Vi veit at kommunane ut frå sine tildelte ressursar og prioriteringar gjer sitt for å tilfredsstille alle SKAL-moment i lovverk og forskrifter som omhandlar pleie-og omsorg. Eid eldreråd meiner det er på tide å ta dei inste tankane og kjenslene til både brukarar og pårørande på alvor. Grunnleggjande behov kan variere for at livskvaliteten skal vere optimal for den einskilde. Det finst utruleg mange BØR-moment og KAN-moment i ei rikhaldig skriftsamling frå Helse- og omsorgsdepartementet og Helsedirektoratet. Det er tolkningar av kva ein bør og kva ein kan vi i Eid eldreråd ynskjer å få på dagsordenen. SKAL inneber at kommunane er pålagde til å følgje lovteksten. KAN inneber skjønn og at det er opp den einskilde kommune å følgje teksten. BØR er ei tilråding og ikkje bindande. 22. januar gjekk fristen ut for høyring kring Ny Diskriminering- og likestillingslov. Eid eldreråd har gjeve eit høyringssvar i generelle formuleringar. Det vi her tek opp, vert meir spesifikt kring eit spørsmål om eldre i institusjon og høve til nærkontakt med ektemake/sambuar/kjæraste kan vere ein del av diskrimineringsspørsmålet. Nærleik Vi kan tenkje oss ein mann på 90 år som ynskjer om å overnatte hjå kona ved spesielle høve. Ho er pleietrengjande på sjukeheim. Han bur heime og steller seg sjølv. Å be om overnatting saman med kona, er ein høg terskel å passere. Og ingen kjem med tilbodet. Desse to har vore gifte i meir enn 60 år, har delt seng og vore kvarandre nærast. Teke hand om kvarandre. Heilt til kona vart pleietrengjande. Fysisk sjuk er ho, men lengtar heim. Er det den fysiske heimen ho lengtar til? Eller er det nærleiken til mannen sin? Det er på tide at pleie- og omsorgssektoren tek omsyn til kjensler og tankar som brukarane ikkje sjølv har mot til å snakke om. Til dømes med tilbod om overnatting ved ulike merkedagar som julaftan, fødselsdagar, bryllaupsdagar og liknande. I tider der nye omsorgsinstitusjonar tek form, må ein også tenkje nye tankar kring dette. Vel dei som er i 90-åra er vel vande med å ta til takke med det dei får. Ikkje er dei vande med offentleg å snakke om kjensler heller. Men det kjem meir kravstore grupper. Det Eid eldreråd ynskjer, er høve til nærleik. Liggje saman. Halde i handa før ein sovnar. Snakke saman i senga slik eit par gjerne gjer om korleis dagen har vore eller glede over dei nye bileta av barneborn og oldeborn.

83 Tolking Vi har gravd oss gjennom lovverk og forskrifter, men finn ikkje noko SKAL i høve tilrettelegging slik at ektefelle/partnar utanfor institusjon kan overnatte.. Heller ikkje under omgrepet BØR eller SKAL finn vi dette nemd. I samtale med ein lege fekk vi vite at det ikkje finst noko konkret nedfelt kring dette temaet. Føremålsparagrafen for pleie- og omsorg seier at dette skal byggjast på respekt for det einskilde mennesket og den einskilde skal ha sjølvbestemmelsesrett. Vi tolkar det slik at utanom fysiske behov skal det takast omsyn til oppleving av livskvalitet og viktige verdiar for den einskilde. Alle skal bli behandla med respekt og kjenne seg verdsett. Opplevingar av livskvalitet og viktige verdiar skal ein bruke for å gje eit best mogeleg liv for kvar og ein, både i høve fysiske og sosiale behov. Innanfor kvalitetskrav ligg også etaten sin evne til å tilfredsstille både uttalte og ikkje uttalte behov. Det er lagt vekt på sjølvstende og styring av eige liv. Det skal vere høve til samvær, sosial kontakt, fellesskap og aktivitet. Der den pleietrengjande ikkje kan uttrykkje seg, skal pårørande takast med på råd og blir høyrde. Respekt for det einskilde mennesket er gjennomgangstonen slik vi har tolka ulike formuleringar. Vi fann ingen tolkning i høve eldre i institusjon og overnattingsbesøk. Truleg har det ikkje kome mange slike klager. Vi fann ei tolking av dette frå Sosial- og Helsedepartementet til Fylkesmannen i Rogaland, datert i Sjølv om sosialtenestelova er endra og barbert noko sidan då, er hovudbodskapen i lovverket framleis intakt. Svaret til Fylkesmannen i Rogaland gjeld bebuar i rusbehandlingsinstitusjon, men ein kan etter vår oppfatning overføre dette til kva som helst av institusjon i pleie- og omsorgssektoren. Svaret seier mellom anna: I forskriften benyttes ordet besøk, og en naturlig tolkning av ordet er dagsbesøk, men også overnattingsbesøk faller i og for seg inn under ordlyden. I høve bygging av nytt omsorgssenter i Eid og andre stader, oppfordrar vi dei ansvarlege i prosessen til å ha dette i tankane under planlegging av utforminga. Det kan vere med dobbel sovesofa i kvart pasientrom, eller eit eige rom med dobbelseng der eit par kan vere saman av og til. Sjølvsagt vil det gje utfordringar, men det kan også lette arbeidet for dei tilsette. Mellom anna med hjelp til mating. Sjølvsagt må den som overnattar vere i stand til å stelle seg sjølv og ikkje gje personalet ekstra arbeidsmengde i ein allereie hektisk arbeidskvardag.

84 Seksuell avskilting Vi vert fødde med ein seksualitet, vi lever med det og døyr som seksuelle individ. Med ulike behov. Ei kraft som ligg der under huda så lenge vi pustar. Er helsepersonell kvalifiserte til å snakke om seksualitet med pasientane? Er det sjenanse som hindrar dette? Eller er det eit IKKE-tema innan helseomsorga? Ei bacheloroppgåve frå Høgskolen i Hedmark der to sjukepleiestudentar har teke dette temaet føre seg i si hovudoppgåve, omhandlar dette. Linda Carine Svendsberget og Camilla Skeie Haukeland har sett fingeren på eit viktig tema med oppgåva De er for gamle til slikt eldre og seksualitet Føremålet var å setje lys på eit tabubelagd men høgst aktuelt spørsmål. I rapporten kjem det fram at for eldre er seksualitet meir enn fysisk samleie. I stor grad er nærheit, ømheit og kontakt viktig. Studentane starta granskinga med at seksualitet hjå eldre er ikkjeeksisterande, negativt å snakke om og unaturleg. Dei kom frå granskinga med ny kunnskap og innsikt. Problemstillinga for oppgåva var: Ivareta seksuell identitet hos mannlige sykehjemspasienter. Studentene grunngav avgrensinga av personar med at det elles ville bli for omfattande. Konklusjonen vart at eldre og sjukepleiarar oppgjev ulike oppfatningar når det kjem til seksualitet. Eldre ynskjer å snakke, helsepersonell opplever dette ubehageleg. Vi les i avhandlinga av for kognitivt friske kan avseksualisering vere vanskeleg. Seksualitet er fundamentalt og kan ikkje bli oversett. Det må bli inkludert på lik linje med andre aspekt i livet. Også eldre må ha høve til å ta del i og nyte eit seksuelt tilfredsstillande liv, som høve til nærleik. Det er for somme ein del av god livskvalitet og livsglede. Snakk om det Når vi i Eid eldreråd ynskjer fokus på dette, er det i høve vår diskusjon kring tilrettelegging for nærleik og høve til nokre netter å vere saman med partnaren sin. Dette vil vere positivt både for den som er i institusjon og for partnaren som bur heime. Vi gav spørsmålet til ein av legane i distriktet vårt. Vedkomande kunne fortelje at ein pasient aldri har kome med tankar og spørsmål kring seksuelle problem. Vedkomande lege sa også at det kjenst vanskeleg på eiga hand å ta opp dette temaet då ein kjenner det problematisk å finne rett tidspunkt. Vel, er nærleik med rom for privatliv noko vi skal setje på dagsordenen på alvor, eller rødmande berre legge vekk som fjasete tankar utan rot i det