Interkommunal plan for klimaomstilling for kommunane Førde, Gaular, Jølster og Naustdal for

Transkript

1 Førde kommune Arkiv: FE-123 JournalpostID: 19/12512 Sakshandsam Ueland, Trond ar: Dato: Saksframlegg Saksnr. Utval Møtedato 025/19 Planutvalet /19 Ungdomens bystyre /19 Samfunn og utviklingskomite /19 Bystyret Interkommunal plan for klimaomstilling for kommunane Førde, Gaular, Jølster og Naustdal for Vedlegg i saka: Plan og kunnskapsdel Interkommunal plan for klimaomstilling - til vedtak juni Handlingsprogram Interkommunal plan for klimaomstilling - til vedtak juni Vedlegg 2 plan - Rapport undersøking lokal klimasårbarheit Vedlegg 3 plan - Statistikk for klimagassutslepp Sunnfjord kommune Innspel Direktoratet for mineralforvaltning Innspel FNF Innspel Fylkesmannen i Sogn og fjordane Innspel Jølster bondelag Innspel Miljøutvalet Førde sokneråd Innspel Naturvernforbundet Sogn og fjordane Innspel Sogn og fjordane fylkeskommune Innspel SVV Inspel Sunnfjord Venstre Fellesnemnda vedtak sak Rådmannen sitt framlegg til vedtak: Planutvalet: Samrøystes tilråding

2 PLAN- 025/19 Vedtak: Ungdomens bystyre: Rådmannen v/trond Ueland innleia med ei kort orientering. Samrøystes tilråding UB- 013/19 Vedtak: Samfunn og utviklingskomite: Samrøystes tilråding SUK- 005/19 Vedtak: Bystyret: Miljøpartiet Dei Grøne v/dalin fremja følgande tilleggsframlegg (seinare trekt): 1. «Førde kommune erklærer klima- og biomangfaldskrise, og oppmodar nabokommunar, fylkeskommunen, Stortinget og Regjeringa til å gjere det same. 2. Førde kommune vil i lys av klimakrisa og den nært beslekta biomangfaldskrisa, som blant anna inkluderer insekt og ei lang rekkje dyre- og planteartar opprioritere arbeidet med å skape ein kommune og eit lokalsamfunn som i størst mogleg grad legg vekt på bærekraft og klimasmarte tiltak. Gjennom dette håper vi både å ta vare på mest mogleg av det Førde vi set pris på, og skape eit samfunn som bidreg til å motverke ytterlegare artstap og klimaendringar. 3. Førde bystyre ser det som svært viktig at den nye Sunnfjord kommune får gjort ei god kartlegging av artsmangfaldet i heile Sunnfjord kommune, og lage ein plan for korleis ein skal sørge for at tapet av artsmangfaldet ikkje skjer i eigen kommune. 4. Førde bystyre vil at den nye klimaomstillingsplanen blir gått igjennom kvart år og får endå meir konkrete og forpliktande målsettingar når vi får meir kunnskap om

3 utsleppa. Vi vil sikre at vi gjer monalege, konkrete utsleppskutt. Eitt av tiltaka i klimaomstillingsplanen er å lage årlege klimarekneskap. Dei må kvart år behandlast politisk, sjåast i samanheng med økonomi- og arealplan og andre kommunale planar og danne grunnlag for å revidere og skjerpe tiltaka for å redusere klimagassutsleppa. 5. Førde bystyre meiner at klimakrisa blir svært viktig i dei komande åra. Vi vil derfor at klima og miljø skal vere ein del av folkevaldopplæringa.» Kristeleg Folkeparti v/haugsvær fremja følgande tilleggsframlegg: «Klimaplanen bør leggast til grunn for andre planar i Sunnfjord kommune. Handlingsprogrammet bør reviderast kvart, og leggast fram til politisk handsaming.» Miljøpartiet Dei Grøne v/dalin fremja eit justert framlegg: 1. «Førde kommune erklærer klima- og biomangfaldskrise, og oppmodar nabokommunar, fylkeskommunen, Stortinget og Regjeringa til å gjere det same. 2. Handlingsdelen, nytt punkt 32: Sunnfjord kommune skal gjere ei god kartlegging av artsmangfaldet i heile kommunen, og lage ein plan for korleis ein skal sørge for at tapet av artsmangfaldet ikkje skjer i eigen kommune. 3. Førde bystyre meiner at klimakrisa blir svært viktig i dei komande åra. Vi vil derfor at klima og miljø skal vere ein del av folkevaldopplæringa.» Avrøysting: KRF sitt framlegg vart samrøystes vedteke MDG sitt framlegg, pkt. 1, fekk 21 røyster (MDG, SV, AP, KRF, V, SP, Frimannslund) og vart vedteke MDG sitt framlegg, pkt. 2, vart samrøystes vedteke MDG sitt framlegg, pkt. 3, vart samrøystes vedteke Planutvalet sitt framlegg, saman med vedtekne tillegg, vart samrøystes vedteke BY- 032/19 Vedtak: Bystyret vedtek Interkommunal plan for klimaomstilling for kommunane Førde, Gaular, Jølster og Naustdal for , med følgande tillegg: - Klimaplanen bør leggast til grunn for andre planar i Sunnfjord kommune. - Handlingsprogrammet bør reviderast kvart, og leggast fram til politisk handsaming - Førde kommune erklærer klima- og biomangfaldskrise, og oppmodar nabokommunar, fylkeskommunen, Stortinget og Regjeringa til å gjere det same. - Handlingsdelen, nytt punkt 32: Sunnfjord kommune skal gjere ei god kartlegging av artsmangfaldet i heile kommunen, og lage ein plan for korleis ein skal sørge for at tapet av artsmangfaldet ikkje skjer i eigen kommune. - Førde bystyre meiner at klimakrisa blir svært viktig i dei komande åra. Vi vil derfor at klima og miljø skal vere ein del av folkevaldopplæringa. Planen vert vedteken med heimel i plan- og bygningslova og er utarbeidd i samsvar med statlege planretningslinjer for klima- og energiplanlegging og klimatilpassing.

4 Bakgrunn for saka: Interkommunal plan for klimaomstilling for Førde, Gaular, Jølster og Naustdal for vert med dette lagt fram til handsaming i dei fire kommunestyra. Planen er utarbeidd etter initiativ frå Samarbeidsforum i Sunnfjord (SiS). Statlege planretningslinjer for klima- og energiplanlegging og klimatilpassing legg føringar om at klimaomstillingsplanen må følgjast opp med tiltak og leggjast til grunn i kommunen sitt planarbeid og utøving elles som myndigheit og verksemd. Planen inneheld ein plan- og kunnskapsdel for heile planperioden og eit handlingsprogram for dei første åra. Planen tek utgangspunkt i utfordringar og moglegheiter i dei fire kommunane. Tiltaka og løysingane er i stor grad utforma med tanke på Sunnfjord kommune frå Nokre av tiltaka er sett i gang i 2019: Jølster kommune har fått tilskot til å vurdere område for «vernskog» (tiltak 10), som alternativ til rasvollar og anna sikring av busetnad. Dei fire kommunane har søkt om fornyingsmidlar til å analysere kollektivtilbodet i Sunnfjord kommune, særleg med omsyn til ungdom (tiltak 6). Friluftsområde og kritiske punkt i bekkar og bratte vassdrag i kommunane er under kartlegging (tiltak 12 og 16). Det er starta kartlegging av bilparken og infrastruktur for ladestasjonar (tiltak 7). Jølster og Gaular har søkt klimatilskot til etablering av offentlege ladestasjonar ved kommunehusa. Det pågår også ein del prosjekt og tiltak i dei fire kommunane som ikkje har klimaomstilling som hovudføremål, men som likevel kan innehalde klimatiltak. Til dømes Energiportalen, Oljefri-kampanjen, Førdepakken, Sykkelbyen og fjernvarmeanlegget i Førde. Saksutgreiing: Planen var på høyring og offentleg ettersyn i desember-januar, og kommunane har motteke fråsegn og merknader frå ei rekke ulike instansar og interesseorganisasjonar. Kommunane fekk også direkte innspel under folkemøtet på Førdehuset Dei som har gjeve skriftlege innspel er: - Fylkesmannen i Sogn og Fjordane - Sogn og Fjordane fylkeskommune - Forum for natur og friluftsliv Sogn og Fjordane - Statens vegvesen Region vest - Direktoratet for mineralforvaltning - Naturvernforbundet Sogn og Fjordane - Sunnfjord Venstre - Førde sokneråd sitt miljøutval - Jølster Bondelag Kopi av innspela er vedlagt saka. Arbeid med planen Det har vore utfordrande å lage ein plan for så mange tema på tvers av alle sektorar i dei fire kommunane, parallelt med det tidkrevjande arbeidet med kommunesamanslåing. Rådmannen meiner likevel planen er grundig og gir ein god oversikt over dei viktigaste

5 utfordringane og løysingane. Planen bør såleis vere eit godt utgangspunkt for arbeidet med klimaomstilling i Sunnfjord kommune. I neste fase meiner rådmannen ein bør utdjupe plantema og bli meir konkret om tiltaka sin effekt på utsleppsreduksjon. Dette er nødvendig for å kunne vurdere om målsettingane er presise eller ambisiøse nok i forhold til nasjonale mål. Det er etablert eit nettverk med Flora og Gloppen for å bygge kompetanse om klimabudsjett og klimarekneskap. Rådmannen vil elles peike på at ein i arbeidet med organisering av Sunnfjord kommune vert etablert ei stilling som klimakoordinator og ei tverrfagleg klimagruppe som får ansvar for oppfølging av planen. Kommunikasjonsstrategi og utforming av ein folkeleg kortversjon av planen vil og vere viktige tiltak i neste fase. Rådmannen sine kommentarar til innspela Rådmannen har valt å ikkje kommentere kvart innspel i saksutgreiinga, og viser i staden til oppsummeringa nedanfor. Mange av innspela peikar på behovet for meir konkrete målsettingar, plantema, tiltak og utsleppsreduksjonar. Dette er viktige innspel som må takast med i rullering av planen i Sunnfjord kommune. Oppdatert og meir detaljert statistikk for utsleppsnivå i kommunane er heilt fersk, og det er behov for eit omfattande arbeid med klimabudsjett og -rekneskap før planen kan bli meir konkret. Rådmannen tilrår difor at det ikkje vert gjort vesentlege endringar i denne første felles planen for dei fire kommunane. I det følgjande kommenterer rådmannen innspel frå høyringane og viser korleis dei er blitt tekne omsyn til i planen. Plan- og kunnskapsdel oppsummering av endringar Verknader av planen, kapittel 1, innleiing: For å følgje opp klimaomstillingsplanen, er det viktig at den òg vert lagt til grunn i Sunnfjord kommune sin planstrategi og kommuneplan. Planen må også koplast på kommunen sin beredskapsplanlegging og overordna risiko- og sårbarheitsanalyse, og vere retningsgjevande for kommunen si verksemd, til dømes ved innkjøp. I tillegg må planen koplast med kommunen sin økonomiplan. Mange av tiltaka i handlingsprogrammet kan utløyse betydelege tilskot, men vil vere avhengig av ein kommunal eigenandel for å gjennomførast. Desse momenta vert presisert i kapittel 1. Hovudmålsetting, kapittel 3: Kommunane står fritt til å definere mål som ein prosentvis reduksjon eller som eit utsleppsnivå som ein ønskjer å nå. Det er viktig at målet vert sett ut i frå eit referanseår. Det nasjonale målet om 40 % utsleppskutt innan 2030, er i forhold til utsleppsnivået i Målsettinga i planen er at kommunen tek minst sin del av det nasjonale målet. Utfordringa ligg i at det ikkje finst brukbar statistikk for utslepp i kommunane i 1990, og det er komplisert å berekne utslepp tilbake i tid. I den nasjonale utsleppsrekneskapen var totale utslepp 4 % høgare i 2009 enn i 1990, men dette seier ikkje noko om endringane i kvar sektor og i dei ulike kommunane. Nokre kommunar vel å berekne utsleppskutt i forhold til brukbar statistikk frå 2009 eller nyare. I så fall vil eit utsleppskutt på 40 % vere lite ambisiøst i høve til det nasjonale målet. Tilrådinga i denne saka er likevel å halde fast ved målsettinga om minst 40 % reduksjon i høve til Miljødirektoratet publiserte i mars nye tal for utslepp i kommunane, som må leggast til grunn. Kommunen må uansett jobbe vidare med klimastatistikk og klimarekneskap for å finne ut kva sektorar ein har størst potensial for utsleppskutt i Sunnfjord kommune. Deretter kan ein revidere målsettinga og eventuelt fordele den på ulike sektorar og tiltak i handlingsprogrammet. Energi, kapittel 4.1: I tillegg til ENØK-tiltak i eiga verksemd, er det viktig å få fram Sunnfjord kommune si plassering i det norske energisystemet. Tilgang på fornybare energikjelder, kapasiteten på straumnettet, og potensialet innanfor fjernvarme er viktige premiss for kva tiltak ein kan gjere på forbrukssida, til dømes ladeinfrastruktur og oppvarming. Dette vert presisert i kapittelet. I neste fase må kommunen jobbe vidare med moglege tiltak saman med aktørane i energisystemet. Det vert oppretta eit nytt tiltak i handlingsprogrammet for å følgje

6 opp dette. Areal og transport, kapittel 4.2: Bringeland lufthamn som senter for kompetanse og utvikling av elektriske fly og dronar, bør vurderast i løpet av perioden fram til Dette er sett opp som eitt mål i plandelen, men er for lite konkret til å sette opp som tiltak i første handlingsprogram. Målsettinga om digitale løysningar er utvida med mål om god nettdekning og bandbreidde. Næringsliv og teknologi, kapittel 4.3: Før ein kan verte meir konkret om tiltak, er det behov for ein grundigare gjennomgang med næringslivet, Sunnfjord Utvikling og utdanningsinstitusjonar om det grøne næringslivet og etablering av framtidsretta verksemder og arbeidsplassar. Landbruk, kapittel 4.4: Miljødirektoratet publiserte i mars nye tal for utslepp i kommunane, som må leggast til grunn. Utslepp og opptak av klimagassar frå skog og annan arealbruk går også fram av statistikken. Vedlegg 3 til planen er oppdatert med nye tal. Natur og friluftsliv, kapittel 4.5: Klimaomstilling handlar om endring av samfunnet og famnar svært breitt når det gjeld miljøutfordringar. Samtidig er det nødvendig at klimaplanen konsentrerer innsatsen om tiltak som gjev størst reduksjon i klimautslepp, eller størst effekt i klimatilpassing. Nokre innspel til planen gjeld miljøsaker som først og fremst handlar om forureining av vassførekomstar, både elv og fjord. Slike utfordringar vert grundig vurdert og handtert gjennom Sunnfjord vassområde sitt planarbeid etter vassforskrifta, der alle myndigheiter er ansvarleg for å følgje opp. Kartleggingar og analysar av verdiar og konfliktar knytt til natur og friluftsliv skal leggast til grunn i det kommunale arbeidet. Dette vert presisert i målsettingane. Kritisk infrastruktur, kapittel 4.6: Det blir viktig å unngå at ny arealbruk og nye byggeprosjekt ikkje medfører ny sårbarheit for klimaendringar, spesielt knytt til overvasshandtering. Klimaprofilen for Sogn og Fjordane, risiko- og sårbarheitsanalyse og oppdatert kunnskap må leggjast til grunn i saker etter plan- og bygningslova. Dette vert presisert i målsettingane. Forbruk og avfall, kapittel 4.7: Samhandling mellom kommunane og Sunnfjord Miljøverk IKS er avgjerande for å handtere avfall på ein klimavenleg måte. Dette vert presisert i målsettingane. Klimatilpassing, kapittel 4.9: Same presisering som for kapittel 4.6 ovanfor. I tillegg vert det lagt inn ei presisering om at tiltak for klimatilpassing ikkje må føre til auka klimagassutslepp eller andre negative miljøkonsekvensar. Statistikk, vedlegg 3: Miljødirektoratet publiserte i mars nye tal for utslepp i kommunane, som må leggast til grunn. Vedlegg 3 til planen er oppdatert med nye tal. Handlingsprogram oppsummering av endringar Topp 10-liste utgår: Alle tiltaka i handlingsprogrammet kan og bør gjennomførast i perioden , og det er for tidleg å peike ut tiltaka som har størst effekt. For å lukkast med klimaomstilling er det viktigare å organisere arbeidet på ein god måte enn å legge føringar om topp 10. Handlingsprogrammet blir ei arbeidsliste for den tverrfaglege klimagruppa i Sunnfjord kommune, og eit grunnlag for rapportering til kommunestyret. Saman med klimakoordinatoren må gruppa kome fram til ein realistisk framdriftsplan for kvart tiltak. Prioritering mellom tiltaka bør skje ut i frå kva tiltak som gir størst kutt i klimagassutslepp eller størst effekt på klimatilpassing. Samtidig er ein del av tiltaka avhengig av ulike tilskotsordningar og av prioriteringar i kommunen sin økonomiplan. Ansvar for tiltak: Det er presisert kva instans som har ansvaret for å sette i verk tiltaka. Dei fleste tiltaka gjeld kommunen som verksemd eller pådrivar, med rådmannen som ansvarleg. I

7 Sunnfjord kommune må ein revidere ansvarsforholdet i lys av ny organisasjon. Tiltak 17 utgår: Tiltaket vil inngå som ein del av kommunen sitt beredskapsarbeid, uavhengig av klimaomstillingsplanen. Klimatilpassing vil vere ein obligatorisk del av risiko- og sårbarheitsanalysar i kommunen. Det vert presisert i innleiinga i plan- og kunnskapsdelen at klimaomstillingsplanen skal leggjast til grunn i kommunen sitt arbeid med beredskapsplan og ROS-analyse. Tiltak 18 utgår: Tiltaket vil inngå som ein del av kommunen sitt overordna planarbeid. Det vert presisert i innleiinga i plan- og kunnskapsdelen at klimaomstillingsplanen skal leggjast til grunn i kommunen sitt arbeid med planstrategi og kommuneplan. Nytt tiltak 33: Statlige planretningslinjer for klima- og energiplanlegging og klimatilpasning seier at planen bør omfatte informasjon om energisystem, energiforsyning og forbruk av energi innanfor kommunegrensa. Planen bør også omfatte framskriving av utsleppa i kommunen dersom det ikkje vert gjort nye tiltak, forventa etterspurnad etter energi og forventa energiproduksjon. Dette er lite utgreidd i planen. Kraftproduksjon, straumnett og forbruk er svært viktige premiss for ulike tiltak i klimaplanen. Det er såleis viktig å få oversikt over utfordringane og løysingane. Tiltaket skal sikre at kommunen kjem i tett dialog med sentrale aktørar innanfor produksjon, forsyning og forbruk. Det er for tidleg å slå fast om ein kan nytte eksisterande møtearena eller vere pådrivar for nye møtearena. Klimapartner Vestland kan vere ein slik arena, eller ein mal for tilsvarande organisering i Sunnfjord eller Sogn og Fjordane. Dette må Sunnfjord kommune finne ut av i lag med nye Vestland fylke. Samla vurdering Rådmannen ser det arbeidet som er gjort med ny interkommunal plan for klimaomstilling som grundig og svært viktig. Det er òg verdt å merke seg måten arbeidsgruppa har involvert ungdommens kommunestyre /- bystyre på i arbeidet. Det er openbart at dette er ein dimensjon det er naudsynt å ta med seg. Vi er likevel i ein litt spesiell situasjon i det vi er i ferd med å gå over i nye Sunnfjord kommune. Vi løyser noko av dette ved å legge fram saka til fellesnemnda for uttale. Føresetnaden for planarbeidet har likevel vore heile tida at det er dagens kommunestyre som gjer endeleg vedtak på planen ettersom planen gjeld frå I samsvar med Forskrift om samanslåing av Førde kommune, Gaular kommune, Jølster kommune og Naustdal kommune til Sunnfjord kommune ( ) om kommuneplanar og kommunedelplanar etter plan- og bygningslova kapittel 11, inkludert arealdelen, gjeld desse planane inntil dei blir erstatta av nye planar som er vedtekne av det nye kommunestyret. Rådmannen meiner likevel det er rimeleg å tenke seg at ein nokså raskt startar arbeidet med ei rullering av planen etter 2020 slik at ein òg raskt får formelle vedtak i Sunnfjord kommune. Dette vil likevel vere eit spørsmål nytt kommunestyre vil ta omsyn til i samband med planstrategi. Rådmannen vil avslutningsvis gi ros til arbeidsgruppa leia av Solfrid Trå, Jølster kommune, for eit omfattande og viktig arbeid. Arbeidsgruppa har bestått av representantar frå alle fire kommunane og har med dette sikra eit godt samarbeid omkring klimaomstilling. Det er viktig å byggje på vidare på dette arbeidet. Førde, den Lise Mari Haugen Rådmann Trond Ueland Kommunalsjef