RETTLEIAR KSL-STANDARD Honning. Versjon 11, oktober 2015 nynorsk

Transkript

1 KSL-STANDARD Versjon 11, oktober 2015 nynorsk RETTLEIAR 10 - Honning Foto: Eli Åsen KSL-standarden omfattar både sjekklister og rettleiarar, som begge skal brukast ved eigenrevisjon.

2 Rettleiing til sjekklista I rettleiaren er det fleire stadar vist til Håndbok Dokumentert produksjon av honning (Handboka) og noteringsskjema i denne. Innhaldet i boka kan skrivast ut frå nettsidene til Honningcentralen. Birøktarar som ikkje har andre driftsformer enn honningproduksjon, skal ved eigenrevisjon svare på sjekkliste 1 Generelle krav til garden, sjekkliste 2 Helse, miljø og tryggleik og sjekkliste 10 Honning. I sjekkliste 1 Generelle krav til garden skal ein svara på desse kapitla: 1.0 Mål for produksjonene 1.1 Oversikt over dokumentasjonen 1.2 Revisjon og avvik 1.3 Sporing 1.12 Smitteførebygging ved import av brukt utstyr 1.13 Skadegjerarar i husdyrrom, lager, sorterings- og foredlingsrom 1.14 Helse og hygiene I tillegg skal ein svara på fire enkeltkrav knytt til avfallshandtering i kapittel 1.8, dette gjeld Om nokre av krava kjem i konflikt med Debio sine krav ved produksjon av økologisk honning, er det Debio-krava som gjeld REGISTRERINGAR OG SPORING Korrekt merking av bigardane gir omgivnadene og styresmaktene kunnskap om eigarskap / Ved oppretting og nedlegging av bigardplass, skal denne registrerast/avregistrerast i Mattilsynet sitt sentrale register. Kontakt Mattilsynet sitt distriktskontor eller skriv ut skjemaet frå Mattilsynet sine nettsider. Når du registrerer bigardplass er du registrert som primærprodusent. Underforstått i dette er også at du har eit slyngjerom, og at du som primærprodusent kan gi honning til venner og kjente. Du kan med denne registreringa også levere honning til Honningcentralen eller tilsvarande verksemd Dersom du sel honning skal dette registrerast. Sel du til lokalmarknaden, det vil seie Bondens marked, torget, til lokale butikkar og elles i nærområdet, skal du registrere at du sel hos Mattilsynet som Omsetning av animalsk råvare direkte fra produsent. Dette gjer du i Mattilsynet sitt datasystem MATS (mattilsynet.no) Dei som driv i stor skala, og fungerer som grossist for andre eller distribuerer honning i stor skala, skal registrere Honningverksemd. Dette gjer du i Mattilsynet sitt datasystem MATS (mattilsynet.no) Alle bigardar kor det skjer flytting eller som det er omsetnad frå, skal vere sertifiserte. Det same gjeld for oppretting av svermebigard. Mattilsynet kan utføra sertifisering. Dei som er sertifiserte birøktarar, kan gjere dette sjølv. --Forskrift om næringsmiddelhygiene (næringsmiddelhygieneforskrifta) --Forskrift om birøkt 10.2 SMITTEFØREBYGGING For å oppretthalde god helsestatus i norsk birøkt skal birøktar sørgje for god hygiene i bigarden, slik som nødvendig reingjering av bikubar, bimateriale og utskifting av vokstavler (jf. kapittel 4 i Handboka) Mattilsynet sitt regionkontor skal varslast straks ved førekomst av eller mistanke om følgjande Honning

3 bisjukdommar: Lukka yngelråte, open yngelråte, steinyngel, lita kubebille (Aethina tumida), tropilaelapsmidd,varroa- eller trakèmiddinfeksjon. Varsel om varroamidd gjeld ikkje for bigardar i regionane C og D, sjå vedlegg 1 i birøktforskrifta. Varsel om trakèmidd gjeld ikkje for bigardar i sone B1, sjå vedlegg 1 i birøktforskrifta (jf. kapittel 7 i Handboka) Ved mistanke om meldepliktig bisjukdom skal bier, bieprodukt eller brukt kubemateriell ikkje førast ut av bigarden. Birøktaren skal setje i verk tiltak for å hindre smittespreiing, motarbeide sjukdommen og sette opp Mattilsynet sitt varselskilt. Du finn meir informasjon om dette i kapittel 7 i Handboka For å førebyggje spreiing av varroamidd er det forbode å overføre bier i alle utviklingstrinn frå og med egg til imago, utbygde vokstavler og brukt kubemateriell frå regionane C og D til regionane A og B (jf. vedlegg 1 i birøktforskrifta). Forbodet gjeld ikkje overføring av brukt kubemateriell og utbygde vokstavler som ikkje har vore i kontakt med bier dei siste ti døgna. Du finn meir informasjon om dette i kapittel 7 i Handboka For å førebyggje spreiing av trakèmidd er det forbode å overføre fullt utvikla bier (imago) frå sone B1 (jf. vedlegg 1 i birøktforskrifta), til andre delar av landet. Du finn meir informasjon om dette i kapittel 7 i Handboka Mattilsynet har i samband med utbrotet av open yngelråte innført restriksjonar i heile Aust- Agder og på kontaktbigarder i andre delar av landet. Birøktaren må sjølv søkje Mattilsynet om oppheving av restriksjonane Det er ikkje lov å flytte bikubar til, innafor og ut av kommunar i sona som er oppretta for å motverke plantesjukdommen pærebrann frå 1. mai til 25. september. Birøktaren kan søkje om dispensasjon frå flytteforbodet Av omsyn til sjukdomsspreiing og for å hindre at menneske blir plaga, skal birøktaren gjere tiltak for å førebyggje sverming frå bigardane (jf. kapittel 4 i Handboka) For å hindre spreiing av smittsame sjukdommar skal svermar som ein ikkje veit kor kjem frå, plasserast i eigen svermebigard For å hindre spreiing av yngelråte skal innfanga svermar settast i ein tom, reingjort kube med byggetilvising eller byggevokstavler. Etter fire dagar skal biene settast over i ein rein kube med byggevokstavler. Den brukte voksen skal sendast til omsmelting eller brennast Voks på lager, eller som blir transportert til vokspresseri, skal ikkje kome i kontakt med levande bier. Voksbitar skal heller ikkje ligge slengt i bigarden Det skal ikkje brukast bieprodukt (honning, bivoks, pollen, propolis, dronninggelé) frå utlandet eller andre sin bigard i Noreg. Det er berre norsk, varmebehandla byggjevoks som skal brukast. Det er lov å bruke utbygde vokstavler frå andre sin bigard dersom dei kjem frå ein sertifisert bigard For produksjon av KSL-honning skal dronning og bifolk vere norske. Ved import vil dronningegg, dronesæd og produksjon etter dette bli rekna som norsk. Importerte dronningar, dronningceller og honningproduksjon etter dette, er ikkje godkjend som norsk Det er ikkje lov å importere brukt kubemateriell, medan det er lov å importere brukt utstyr for behandling av honning dersom dette er reingjort og desinfisert Voksleverandør er pliktig å levere erklæring om at behandling og pressing av voks er gjennomført med varmebehandling ved minimum C i 30 minutt Bier frå svermebigard skal kontrollerast i høve til sjukdommane på Noteringssjema del 2, før dei blir tekne inn i eigen sertifisert bigard. Birøktarar som er sertifiserte kan gjere dette sjølv, medan andre må få Mattilsynet til å gjennomføre denne kontrollen Det er berre lov å omsetje bier, i alle utviklingstrinn frå og med egg til imago, og utbygde vokstavler frå sertifiserte bigardar. Det anbefalast å be om skriftleg stadfesting på at bigarden er sertifisert, til dømes ein kopi av Noteringsskjema Del 2 (Sertifisering av bigården) Brukt kubemateriale (ikkje utbygde tavler) kan omsetjast frå ikkje-sertifiserte bigardar dersom materialet er reingjort og ikkje har husa bier dei siste ti døgna før flyttinga Honning 3

4 Ved flytting av bifolk mellom registrerte bigardplassar, skal ein notere dato og bikuben sin identifikasjon. Opplysingane skal takast vare på i minimum fem år Det er ikkje lov å innføre bier eller utbygde tavler frå usertifiserte bigardar. Birøktar skal fortløpande notere all omsetnad av bier, brukt kubemateriale og utbygde vokstavler ved å angi art og dato på omsetnaden, og namn og adresse til avsendar og mottakar. Ved mottak og levering av bier eller utbygde tavler frå og til sertifiserte bigardar kan registreringane gjerast i Noteringsskjema Del 3. --Forskrift om fortegnelse over sjukdommer som omfattes av matloven --Forskrift om dyrehelsemessige betingelser for import og eksport av levende pattedyr, fugler, reptiler, amfibier, bier og humler. --Forskrift om tilsyn og kontroll ved import og eksport av levende dyr, annet avlsmateriale og animalsk avfall innen EØS, og ved import av levende dyr fra tredjestater. --Forskrift om birøkt --Forskrift om tiltak mot pærebrann --Forskrift om opprettelse av soner for å bekjempe åpen yngelråte, Aust-Agder 10.3 SJUKDOMSBEHANDLING Birøktar er ansvarleg for å sette i verk nødvendige tiltak for å sikre at biene ikkje blir tilført forbodne stoff, og at honningen ikkje inneheld restmengder av forbodne stoff, forureina stoff eller restmengder av veterinærpreparat. Dette skal sikre at honning er eit reint produkt (jf. kapitla 4 og 7 i Handboka) Birøktaren er ansvarleg for å føre register over dato og type sjukdomsbehandlingar. Til dette kan ein bruke Noteringsskjema Del 5. --Forskrift om kontrolltiltak for restmengder av visse stoffer i animalske næringsmidler, produksjonsdyr og fisk for å sikre helsemessig trygge næringsmidler (restkontrollforskrifta) 10.4 AVL Innan eit reinavlsområde er det berre lov å halde bier av den rase som området er godkjent for. Det er eigne bestemmingar for m.a. vandring ut og inn av eit reinavlsområde, og slik vandring skal meldast til birøkterlaget i fylket v/fagleg utval for biavl innan 1. oktober same år Vandring ut og inn av område rundt parestasjonar eller innføring av avlsmateriale i form av embryo og sæd til same områder, må ikkje skje utan skriftleg løyve frå Norges Birøkterlag. Ein føresetnad for at eit slikt løyve kan bli gitt er at det ikkje er fare for skade på pågåande avlsarbeid, og at bestemmingar om førebygging av sjukdom er oppfylt. --Forskrift om avlsfremmende tiltak på bier 10.5 FÔRING For å unngå honningforfalsking må det ikkje vere tilgang på flytande fôr etter at trekket har starta (jf. Kap. 4 i Handboka) For registrering av tidspunkt for fôring, fôrmengd og fôrtype kan ein bruke Noteringsskjema Del 4. Riktig fôring og riktig fôrkvalitet gir produkt utan fare for honningforfalsking. --Forskrift om næringsmiddelhygiene (næringsmiddelhygieneforskrifta) --Forskrift om honning Honning

5 10.6 BEHANDLING, PAKKING OG LAGRING AV HONNING All honning som blir pakka til sal og gåver skal merkast med informasjon om produsent, adresse, nettovekt, best før-dato og åtvaringsmerking, for at forbrukarane skal få kunnskap om produkt og opphav. Du finn meir informasjon om dette i kapittel 5 i Handboka. Det er eigne spannlappar for levering til Honningcentralen (jf. kapittel 5 i Handboka) Honning til forbrukar skal berre tappast i ny og rein emballasje. Honning til Honningcentralen skal leverast i godkjent, rein emballasje (spann eller fat frå Honningcentralen) (jf. kapittel 5 i Handboka) Birøktar er ansvarleg, ved eigen eller delt transport med andre, å sikre transporten til mottaksstad (jf. kapittel 5 i Handboka) Krava til kvalitet på honning går fram av forskrift om honning. Her er nokre viktige kriterium for å kunne kalle eit produkt for honning: Den skal ikkje vere gjæra, den skal ikkje ha framand smak eller lukt, den skal som hovudregel ikkje innehalde over 20 prosent vatn ved sal, og den skal ikkje vere (varme-)behandla på ein slik måte at den endrar karakter. I KSL blir det stilt krav om at det blir gjort registreringar i slyngjerom og i varme-/tørkerom. Desse registreringane kan gjerast i Noteringsskjema Del 9 (jf. kapittel 5 i Handboka). Vidare skal drifta vere gjennomgått med tanke på kartlegging av farar, og birøktar skal ha kontroll med farar når produktet blir handtert både før og etter hausting. Ein skal alltid utøve god hygiene ved behandling av honning. Les meir om farar og gode hygienereglar i kapittel 5 i Handboka. Registreringar kan gjerast i Noteringsskjema Del 7 (jf. kapittel 5 i Handboka). --Forskrift om næringsmiddelhygiene (næringsmiddelhygieneforskrifta) --Forskrift om honning --Forskrift om advarselsmerking av honning --Forskrift om merking mv av næringmidler --Forskrift om identifikasjonsmerking av næringsmiddelpartier --Forskrift om materialer og gjenstander i kontakt med næringsmidler (matkontaktforskrifta) 10 - Honning 5

6 Honning

7 10 - Honning 7

8 MATMERK Besøksadresse: Tollbugt. 32 Postboks 487 Sentrum 0105 Oslo Telefon: ksl.no