Saksframlegg. Saksnr Utvalg Type Dato 042/16 Kommunestyret PS

Transkript

1 Saksframlegg Saksbehandler Arkiv ArkivsakID Jon Ola Syrstad /1162 Saksnr Utvalg Type Dato 042/16 Kommunestyret PS Kommunereforma - Strand kommune Rådmannens forslag til vedtak: Strand kommunestyre går inn for samanslåing av Strand, Hjelmeland og Forsand kommunar, basert på det utkastet til intensjonsavtale som er forhandla fram. Jørpeland Jon Ola Syrstad rådmann Kommunestyret - 042/16 KOM - behandling: H fremmet forslag til vedtak, foreslått av: Irene Heng Lauvsnes Kommunestyret i Strand går inn for sammenslåing av kommunene Strand, Hjelmeland og Forsand. Dersom Forsand i kommunestyre september 2016 sier ja til sammenslåing med Strand, vil Strand kommune jobbe for en sammenslåing med Forsand basert vedtatt prinsippavtalen I sak 049/16. BTN fremmet forslag til vedtak, foreslått av: Snorre Kristian Walde Strand kommune avslutter «flørten» med Forsand og Hjelmeland kommune, og at det nå innledes konkrete samtaler om en kommunesammenslåing med Stavanger kommune. Votering: Høyres forslag til vedtak fikk 28 stemmer og ble vedtatt (mindretall: BTN) KOM - vedtak: Kommunestyret i Strand går inn for sammenslåing av kommunene Strand, Hjelmeland og

2 Forsand. Dersom Forsand i kommunestyre september 2016 sier ja til sammenslåing med Strand, vil Strand kommune jobbe for en sammenslåing med Forsand basert vedtatt prinsippavtalen I sak 049/16. Saksopplysninger: Vedlegg: Kommunereforma - status og vidare arbeid Mandat for prosess kring endring av kommunestruktur Referat frå møte om prosess kring kommunereform (L)(455962) Ny kommunestruktur - status og rapportering Vedlegg 1 innbyggarinvolvering sluttrapport Vedlegg III Premissar for å fortsette som eigen kommune Vedlegg V Innbyggarundersøkinga Vedlegg IV Intensjonsavtale Vedlegg II Økonominotat Invitasjon til dialog om kommunestruktur Invitasjon til avklaringsmøte om kommunestruktur Invitasjon til avklaringsmøte om kommunestruktur Møtereferat Avklaringsmøte om kommunestruktur med Hjelmeland kommune Prinsippdokument etter felles FSK og møte 7 Viser til invitasjon avklaringsmøte om kommunestruktur Vedtaksbrev Kommunereforma - kommunestyra skal gjere endeleg vedtak - momentliste Samandrag Saka gjeld Strand kommune sitt vedtak og tilbakemelding til statlege styremakter om kommunereforma. Rådmannen tilrår at Strand kommunestyre går inn for samanslåing av Strand, Hjelmeland og Forsand kommunar, basert på det utkastet til intensjonsavtale som er forhandla fram. Fakta Strand kommunestyre gjorde i sak 41/14 vedtak om at kommunen går inn i drøftingar med Hjelmeland kommune og Forsand kommune for å avklare om det er grunnlag for samanslåing av dei tre kommunane som del av kommunereforma. Ei styringsgruppe med ordførar, varaordførar, rådmann og ein representant frå opposisjonen i dei tre kommunane gjennomførte drøftingar og utgreiingar i perioden september 2014 til juni Frå februar 2015 var det tilsette representerte i styringsgruppa med ein av dei hovudtillitsvalde frå kvar kommune og det var halde informasjons- og drøftingsmøte for alle hovudtillitsvalde frå dei tre kommunane. Innbyggarinvolvering er gjennomført med arbeid i innbyggarpanel, folkemøte i kvar av kommunane og ei innbyggarundersøking sjå vedlagt rapport. Styringsgruppa la i mai 2015 fram eit utkast til intensjonsavtale for den nye kommunen sjå vedlegg. Utkastet har trekt opp mål og viktige prinsipp for etablering av den nye kommunen og det avklarar sentrale spørsmål som senterstruktur og lokalisering av ulike kommunale tenester. Utkastet har og eit opplegg for eit Infrastruktur- og utviklingsfond, ei tilskotsordning for tiltak i utkantane og opplegg for etablering og forvalting av Næringsfondet. Utkastet har og eit opplegg for gjennomføring av planlagde investeringar og for harmonisering av eigedomsskatt i dei tre kommunane. Utgreiingar som ligg til grunn for utkastet fylgjer denne saka som vedlegg. Saka Ny kommunestruktur status og rapportering (sak 28/15) blei lagt fram for

3 kommunestyra i dei tre kommunane den med likelydande innstilling frå rådmennene. Grunnlaget for saka var den framlagte intensjonsavtalen, gjennomført innbyggarundersøking, folkemøte og innbyggarinvolvering gjennom innbyggarpanel frå kvar av kommunane. Forsand kommunestyre gjorde vedtak om ikkje å gå vidare i prosessen mot kommunesamanslåing. Hjelmeland kommunestyre gjorde vedtak om å halde folkerøysting i spørsmålet om kommunen skulle halde fram med drøftingar med grannekommunar om kommunestruktur. Folkerøystinga var på valdagen i september 2015 og fleirtalet av dei som røysta var imot vidare drøftingar. Prosessen stoppa då opp. Etter at drøftingane mellom Forsand, Hjelmeland og Strand kommunar stoppa opp er det halde kommuneval og det er konstituert nye kommunestyre. For å sikre seg eit godt grunnlag for tilbakemelding til Fylkesmannen har ordføraren teke initiativ til avklaringsmøte med dei to nabokommunane Hjelmeland og Forsand. Føremålet er å avklare om det er aktuelt å ta opp spørsmålet om kommunestrukturen med sikte på samanslåing av dei tre kommunane på nytt. Møte med Hjelmeland kommune var halde den jfr vedlagt referat. Forsand kommune har gitt svar på initiativet om eit avklaringsmøte i brev dagsett , jfr vedlegg. Initiativet har ikkje ført til nye drøftingar om samanslåing med Hjelmeland kommune. Forsand kommune har seint i mai bede om møte med Strand kommune. Møtet er tillyst Ordføraren i Stavanger har i brev invitert Strand kommune til samtale og informasjon om status i kommunereformarbeidet. Møtet var halde den i Rådhuset i Stavanger. Frå Strand kommune deltok ordførar, varaordførar, rådmann og gruppeleiar for det nest største opposisjonspartiet i denne «nabopraten». Strand kommunestyre hadde sak om Kommunereforma- status og vidare arbeid til behandling i møte og gjorde slikt vedtak: 1. «Strand kommune vil arbeide vidare for at kommunereforma skal gi som resultat at Hjelmeland, Strand og Forsand blir slått saman til ein ny kommune. 2. Strand kommune vil avklare premissane for ei evt samanslåing med Stavanger, evt Nord- Jæren kommune (Stavanger/Sandnes/Sola), som eit alternativ for vurdering dersom det ikkje lukkast å få til endeleg vedtak i Stortinget om samanslåing med Hjelmeland og/eller Forsand. 3. En representant fra det største opposisjonspartiet blir med i den videre samtale med Stavanger.» Lovar, føresegner, rundskriv Inndelingslova (LOV ) Gjeldande planar, retningsliner og vedtak Innkomne uttalar Sjå vedlegg om innbyggarinvolvering

4 Barn og unge Barn og unge treng sterke kommunar med høg kompetanse og sterke fagmiljø som kan sikre gode tenester og vere rammer for eit sterkt lokaldemokrati. Naturmangfaldlova 8-12 Sterke kommunar kan halde seg med høg natur- og miljøfagleg kompetanse og gjennom det syte for at naturverdiar og miljøomsyn blir greidd ut som grunnlag for tiltak og vedtak i kommunen. Alternative løysingar med konsekvensar Vurdering og konklusjon Mål Det overordna målet i arbeidet med kommunestrukturen må vere å sikre gode tenester på alle kommunens tenesteområde til alle som bur i kommunen i samsvar med regjeringa sine intensjonar med kommunereforma. Kommunen er ikkje eit mål i seg sjølve, men eit verkemiddel for å etablere, formidle og utvikle gode tenester. Oppgåvene i kommunen er kompetansekrevjande og krava til kvalitet er aukande. Kommunen får utvida oppgåver og ansvar på mange felt og nye oppgåver blir overførde frå statlege og regionale organ til kommunane. Dette stiller store krav til kompetanse, robuste fagmiljø og stor utviklingskraft i kommuneorganisasjonen. Skal kommunen levere gode tenester no og i framtida må ressursane nyttast så effektivt som råd og det stiller store krav til kompetent leiing og god organisering. Eitt av hovudmåla i kommunereforma er eit sterkt lokaldemokrati. Med dette må vi forstå at kommunane som demokratiske einingar skal ha styrke til å gi gode tenester, syte for god infrastruktur, drive god planlegging og påverke i regional og lokal utvikling. Styrken i lokaldemokratiet kan ikkje vere knytt til talet på representantar i kommunestyret, avstanden i kilometer til kommunehuset eller til at kvar innbyggar kan gå uhindra inn på ordførarkontoret for å ta opp sine særskilte behov. Lokaldemokratiet er sterkt når den demokratisk styrte kommunen er sterk og når dei demokratiske organa i kommunen er sterke. Større kommunar vil gi større opplevd avstand til dei som styrer i lokalsamfunnet. Nærleik er både eit gode og eit problem i lokal forvalting. Nærleik gir oppleving av reell påverknad, men det gir også ulike personar og ulike grupper ulik grad av påverknad og kan vere ei kjelde til forskjellsbehandling. Større kommunar gir færre politiske verv og dermed færre aktive deltakarar i det lokalpolitiske arbeidet. Dei som er med i lokalpolitikken vil bli sterkare engasjerte og få meir kunnskap og erfaring. Dette kan gi ei profesjonalisering av det lokalpolitiske arbeidet. Interkommunalt samarbeid. Strand kommune er ein mellomstor kommune i den kommunestrukturen vi har i dag. Kommunen har eit folketal på om lag Mindre enn 100 kommunar er større enn Strand og meir enn 300 er mindre. Kommunen har om lag tilsette, den har rimeleg god rekruttering til stillingar på dei fleste fagområde og sterke og gode fagmiljø på dei fleste av kommunen sine oppgåvefelt. Likevel er det på enkelte spesialiserte område berre ein medarbeidar med særskilt spisskompetanse, kommunen blir sårbar på feltet og det blir ikkje eit utviklande fagmiljø. På andre område, som t.d. på IT-området og på VAR-området (vann, avløp, renovasjon) er det etablerte interkommunale samarbeid som sikrar oppgåveløysinga.

5 Det gjeld og på oppgåve som krisesenter, barnevernsvakt, miljøretta helsevern, skjenkekontroll, arbeidsgjevarkontroll og enkelte andre område der kommunen åleine ikkje har kompetanse og storleik til å greie oppgåvene på ein tilfredsstillande måte til ein akseptabel kostnad. Strand kommune er deltakar i fleire interkommunale samarbeid på område der kommunen nok kunne løyst oppgåvene for vår kommune åleine, men der interkommunalt samarbeid gir tenestene større kostnadseffektivitet og fagleg styrke og der samarbeidet også sikrar oppgåveløysing av høg kvalitet i mindre grannekommunar. Dette gjeld til dømes skatteinnkrevjing, pedagogisk- psykologisk teneste, kommunalt akutt døgnopphald, plassar for mottak av utskrivingsklare pasientar frå sjukehus, språkopplæring til flyktningar og tilbod om varig tilrettelagt arbeid. Og det blir arbeidd kontinuerleg med å legge til rette for samarbeid på nye område, slik som velferdsteknologi, barnevern osb. Bakgrunnen for dette arbeidet er at vi på stadig nye område opplever at kommunane kvar for seg ikkje har kraft til å løyse oppgåvene på ein god måte. Det er vanskar med å rekruttere fagpersonar med rett kompetanse, det er små fagmiljø som er lite robuste ved sjukdom, skifte i stilling eller andre situasjonar med fråvær frå arbeidet, det er svake kompetansemiljø som ikkje har den utviklingskrafta som skal til for å gjennomføre systematisk forbetringsarbeid og ta opp nye oppgåver eller nye måtar å løyse oppgåvene på. Når fleire ulike oppgåver ligg til same stilling blir det ikkje høve til den spesialiseringa som krevst for å utvikle tenestene og kome krava frå brukarar og overordna styremakter i møte. Interkommunalt samarbeid blir eit botemiddel for å samle kompetanse og kraft til å sikre gode tenester når kvar kommune ikkje greier oppgåvene sjølve. Interkommunalt samarbeid kan fungere bra på mange område, og dei samarbeidstiltaka som er etablerte mellom kommunar i vår region er med på å sikre tenestene i kommunane. Men det er krevjande å få på plass slike løysingar, både i etableringsfasen og i driftsfasen og det går med store administrative ressursar til utvikling av samarbeidstiltak og til drift, samhandling og leiing. Interkommunalt samarbeid har og den effekten at fleksibiliteten i den kommunale ressursdisponeringa blir mindre. Midlar som er avsett til interkommunale samarbeid blir bundne opp i avtalar og felles satsingar og det blir vanskelegare å justere budsjettdisponeringar som går inn i fellesskapen enn disponeringar som gjeld for den einskilde kommunen. Økonomi Strand kommune har i lang tid hatt skatteinngang noko under landsgjennomsnittet og har ikkje store ekstraordinære inntekter. Kommunen har ein gjeldsgrad på mindre enn 50 %. Økonomien har vore opplevd som stram, men dei siste sju åra har det vore overskot kvart år. Nøktern budsjettering og god budsjettdisiplin gjer at økonomien er i balanse. Kommunen har stort sett god tilgang på kompetente søkjarar til stillingar i kommuneorganisasjonen. Til tider kan det vere vanskeleg å rekruttere til stillingar med særskilte kompetansekrav, som til dømes lege, ingeniør, jordmor osb., men dette er oftast på område der det er mangel i heile landet. Sjølv om Strand kommune er mellom dei 100 største kommunane i landet er kommunen likevel mindre enn det som er tilrådd i kommunereforma. Ekspertutvalet for kommunereforma har tilrådd at ein kommune bør ha eit folketal på minst for å vere ein robust kommune som kan vere i stand til å løyse oppgåvene på ein tilfredsstillande måte i framtida utan å vere avhengig av interkommunalt samarbeid på sentrale oppgåvefelt. Utan kommunesamanslåing vil Strand kommune vere mindre enn det som er tilrådd. Kompetanse Med om lag busette og om lag tilsette har kommunen en organisasjon som er rimeleg godt rusta til å løyse dei oppgåvene som ligg til kommunen i dag og med dei krava

6 som gjeld no. Men kommunal tenesteutvikling blir stadig meir kompetansekrevjande. Skal vi kunne levere tenester til innbyggarane med den kvaliteten som dei ventar og i tråd med dei krava som er sett i lovverket og frå statlege styremakter, må vi ha sterke fagmiljø der fleire medarbeidarar med ulik spisskompetanse til saman kan dekke kompetansekravet i dei einskilde tenesteområda og samtidig ha utviklingskraft til å gjere tenestene betre og meir effektive. Kompetansebehovet er ikkje statisk, det aukar frå år til år i takt med sterkare lovregulering, skjerpa krav frå Staten og auka krav frå innbyggarane. Det som var godt nok i går vil ikkje halde i morgon. Kommunane må derfor styrke kompetansen på alle område. I eit slikt perspektiv vil Strand kommune vere ein liten kommune i framtida og utfordringane vil bli meir synlege. Intensjonsavtalen Prosessen som førte fram til utkastet til intensjonsavtalen for samanslåing av Strand; Hjelmeland og Forsand kommune var ein god og avklarande prosess. Utkastet syner at dei tre kommunane kan vere utgangspunkt for ein god ny kommune med desentraliserte tenester som skule, barnehage, lege, sjukeheim og heimetenester der folk bur, og samtidig med sterke sentrale fagmiljø på område som krev spisskompetanse slik som barnevern, planlegging, kulturadministrasjon og kommuneleiing. Utkastet har eit opplegg for eit Infrastruktur- og utviklingsfond, ei tilskotsordning for tiltak i utkantane og opplegg for etablering og forvalting av Næringsfondet. Utkastet har og eit opplegg for gjennomføring av planlagde investeringar og for harmonisering av eigedomsskatt i dei tre kommunane. Det har ikkje kome fram vesentlege innvendingar mot utkastet eller at det er tilhøve ved sjølve avtaleutkastet som er grunnen til at Hjelmeland og Forsand kommunar har vedtatt å ikkje gå vidare i prosessen. Ny kommunestruktur Samanslåing av Hjelmeland, Strand og Forsand kommunar vil gi ein ny kommune med om lag busette og ein kommuneorganisasjon med om lag 1500 tilsette. Kommunen vil omfatte et område som alt i dag er bunde saman i geografi og kommunikasjonar og som gjennom opninga av Ryfast i 2019 vil få ei felles kommunikasjonsløysing mot Nord-Jæren og andre område. Kommunane har alt i dag eit omfattande samarbeid på mange felt. Samanslåing av desse tre kommunane vil gi meir effektiv ressursbruk, betre kompetansemiljø og større utviklingskraft i tenesteproduksjonen og kommunen som lokalpolitisk arena vil bli sterkare. Samanslåing av Hjelmeland, Strand og Forsand vil gi ein kommune som etter tilrådingane i kommunereforma vil vere stor nok til å kunne løyse oppgåvene på ein tilfredsstillande måte i framtida og vil slik sett vere i tråd med intensjonane med kommunereforma. Rådmannen tilrår at Strand kommune held fast på at samanslåing av Strand, Hjelmeland og Forsand kommunar, basert på det utkastet til intensjonsavtale som er forhandla fram, er den beste løysinga for vår region og at dette bør vere vedtaket i Strand kommune og tilrådinga til statlege styremakter. Kommunestyret har i sak 20/16 gitt retningsliner for kva kommunen skal gjere dersom det ikkje lukkast å få til samanslåing av desse tre kommunane.

7