Møteinnkalling Helse Førde HF Administrasjonen

Transkript

1 Helse Førde HF Administrasjonen Møteinnkalling Føremål: Fagrådet Møtetid: Torsdag 27. august 2015 kl Sted: Møterom 4, 2. etasje ved Førde sentralsjukehus Referent: Vidar Roseth Møteleiar: Kjell Idar Dvergsdal Deltakarar Namn Tittel Eining Forfall Kari Krogh Kommunalsjef Eid kommune/nordfjord Jeanette Jensen Kommunalsjef (vara) Vågsøy kommune/nordfjord Reidun Mo Kommunelege Stryn kommune/nordfjord X Thomas V. Vedeld Kommunelege (vara) Eid kommune/nordfjord X Jens Chr. Lundeland Helse- og omsorgsleiar Hyllestad kommune/hafs Jan Ove Tryti Kommuneoverlege Sogndal kommune/sogn X Morten Højlund Larsen Fastlege (vara) Luster kommune/sogn Kjell Idar Dvergsdal Helse- og sosialsjef Gaular kommune/sunnfjord/koord.rådet Hans Johan Breidablik Fagdirektør Helse Førde/koordineringsrådet Signe Nordvik Avd.sjef ANRR Helse Førde Stig Hegrestad Seksjonsleiar ANRR Helse Førde Einar Solheim Overlege ØNH Helse Førde Tov Are Lia Overlege NPS Helse Førde X Truls Bilet Overlege psyk. Klinikk (vara) Helse Førde X Normund Svoen Praksiskonsulent Flora kommune/helse Førde (observatør) Anne Stubdal Praksiskonsulent Stryn kommune/helse Førde (observatør) SAKLISTE Nr Sakliste 26/15 Godkjenning av møtereferat, innkalling og sakliste 27/15 Delavtale om den akuttmedisinske kjeda 28/15 Delavtale om pasienttransport 29/15 Delavtale om tilvising/innlegging og utskriving 30/15 Kommunale tilbod til alvorleg psykisk sjuke pasientar 31/15 Rapport om avvik og uønska hendingar relatert til samhandling 32/15 Logopedtenester i kommunane 33/15 Samarbeid om forsking 34/15 Orientering frå praksiskonsulentane 35/15 Ymse

2 26/15 GODKJENNING AV MØTEREFERAT, INNKALLING OG SAKLISTE Vedlegg: Referat frå møte i fagrådet Bakgrunn: Lovgrunnlag: SAKSOPPLYSNINGAR VURDERING Framlegg til konklusjon: Referat frå møte vert godkjent. Innkalling og sakliste vert godkjent.

3 Helse Førde HF Administrasjonen Møtereferat Føremål: Fagrådet Møtetid: Torsdag 20. mai 2015 kl Sted: Kommunehuset, Sogndal Referent: Vidar Roseth Møteleiar: Kjell Idar Dvergsdal Deltakarar Namn Tittel Eining Forfall Kari Krogh Kommunalsjef Eid kommune/nordfjord Reidun Mo Kommunelege Stryn kommune/nordfjord Jens Chr. Lundeland Helse- og omsorgsleiar Hyllestad kommune/hafs Jan Ove Tryti Kommuneoverlege Sogndal kommune/sogn Kjell Idar Dvergsdal Helse- og sosialsjef Gaular kommune/sunnfjord/koord.rådet Hans-Johan Breidablik Fagdirektør Helse Førde/koordineringsrådet Signe Nordvik Avd.sjef ANRR Helse Førde X Stig Hegrestad Seksjonsleiar ANRR Helse Førde X Einar Solheim Overlege ØNH Helse Førde X Tov Are Lia Overlege NPS Helse Førde X Normund Svoen Praksiskonsulent Flora kommune/helse Førde (observatør) X Anne Stubdal Praksiskonsulent Stryn kommune/helse Førde (observatør) SAKLISTE Nr Sakliste 18/15 Godkjenning av møtereferat, innkalling og sakliste 19/15 Delavtale om beredskap 20/15 Delavtale om lærings- og meistringstilbod 21/15 Rapport om avvik og uønske hendingar relatert til samhandling 22/15 Fastlegane sin tilvisingspraksis 23/15 Intensive tverrfagleg habiliteringstenester for barn og unge 24/15 Orientering frå praksiskonsulentane 25/15 Ymse

4 Nr Referat 18/15 Godkjenning av møtereferat, innkalling og sakliste Referat frå møte vart godkjent. Saklista vart godkjent. 19/15 Delavtale om beredskap Leiar i arbeidsgruppa, Jan Petter sæbø, deltok via video og orienterte om saka. Konklusjon: Fagrådet sluttar seg til utkastet til delavtale om beredskap med følgjande endringsframlegg: Fagrådet ser det som viktig at det blir utarbeidd ein eigen samarbeidsavtale i høve til handtering av pandemisituasjonar. Det bør omtalast i eige punkt delavtalen at partane er samde om å utarbeide ein eigen samarbeidsavtale på dette området. Endringar tilrådd av Helse Førde kan innarbeidast i avtalen. 20/15 Delavtale om lærings- og meistringstilbod Leiar i arbeidsgruppa, Stig Igland, deltok og orienterte om saka. Konklusjon: Fagrådet sluttar seg til framlegget til delavtale med desse endringane/kommentarane: Lærings- og meistringstilbod er ein viktig del av eit samla rehabiliteringstilbod, og det bør framhevast i avtaleteksten. Det bør vurderast ei anna formulering enn «leve med sjukdom», fordi det ikkje er alle lyte og hemningar som ein kan lever med som treng vere sjukdom. I staden for nemninga «leve med sjukdom» bør det stå «leve med sjukdom og/eller nedsett funksjonsevne». Rådet vurderer at ein del kommunar bør utvikle interkommunale løysingar for lærings- og meistringstilbod, samstundes som ein del av dette må vere nære lågterskeltilbod. 21/15 Rapport om avvik og uønske hendingar relatert til samhandling Samhandlingssjef Vidar Roseth i Helse Førde la fram statistikk over melde avvik og uønska hendingar. Statistikken viste ein vesentleg auke i tal meldingar i Helse Førde, som i hovudsak skuldast at alle tilfelle der AMK ikkje har fått kontakt med kommunal lege på helseradionettet vart registrert som avvik. Ut over dette er det kjente risiko-område der det no blir arbeidd med forbetringar. Fagrådet gjekk gjennom kort omtale av alle enkeltsaker i 2015 og vurderte desse. Konklusjon: Ut frå framlagd rapport om melde avvik og uønska hendingar som gjeld samhandling kan ikkje fagrådet sjå at det er tendensar til systemsvikt som det ikkje alt blir arbeidd med. 22/15 Fastlegane sin tilvisingspraksis Fagdirektør Hans-Johan Breidablik i Helse Førde innleia. Han la fram statistikk som synte variasjonar i forbruk av helsetenester og tilvisingspraksis som tilseier at tilbodet om helsetenester i stor grad varierer etter bustad. Han informerte og om endringar i pasientrettslova og nye prioriteringsrettleiarar Prio 2 frå Konklusjon: Fagrådet kjem tilbake til saka når ein ser utviklinga på bakgrunn av nye reglar og prioriteringsrettleiarar, og tek elles saka til orientering. 23/15 Intensive tverrfagleg habiliteringstenester for barn og unge Konklusjon:

5 Saka blir utsett. 24/15 Orientering frå praksiskonsulentane 25/15 Ymse Praksiskonsulentane orienterte om si verksemd, m.a.: Kreftpakkeforløp Praksiskonsulentane har arbeidd med nye kreftrettlaiarar før dei kom ut til dei enkelte legekontora, det gjekk ut nyhendebrev den med m.a. informasjon om ti nye pakkeforløp. Kjernejournal Det har vore informert ut om kjernejournal. Ein veit ikkje i kva grad legane har teke prøva og teke det i bruk, og om dette er tema i kommunane og Helse Førde. God samhandling om diabetespasientar Det har vore arbeidd ein dle med dette, og Medisinsk avdeling i Helse Førde har god rettleiar om diabetesbehandlig på nettsidene. Samarbeidsmøte med klinikkdirektørar og avdelingssjefar i Helse Førde den Eit møte med mange tema, m.a. øyremerka stillingar for allmenlegar ved ulike avdelingar på sjukehuset. Tilvisingspraksis, nytilvisingar og kontroll-tilvisingar. Ein konklusjon er at fleire kontrollar kan utførast av fastlegane. Det vil vere ei føremon for pasientane. Dette går t.d. bra i høve til prostatakreft. Men dersom ein t.d. må ha spesialisert utstyr, må pasienten inn på poliklinikk. Ein er samde om å ha slikt møte to gonger i året. Samhandlingssjef Vidar Roseth informerte om: Verksemdsmessig utviklingsplan for Helse Førde Rullering av plan, nausynt som grunnlag for arealplanar og utbygging. Det blir ikkje lagt opp til strukturmessige endringar. Planen går ut på høyring ca med høyringsfrist og skal vedtakast i styret i Helse Førde den Status i viktige samhandlingsprosjekt Samhandlingsbarometeret, telemedisinprosjektet, storbrukarprosjektet og funksjonsvurdering på tvers. 2. Pasienttransport Eitt tema her er rekvirering av drosje til/frå behandling hos fysioterapeut. Her er det stor variasjon i praksis, og det er ein tendens til at private fysioterapeutar rekvirerer drosje i større omfang enn kommunalt tilsette. Pasientreiser gjennomfører møte med verksemdene om dette. KS sitt helse- og omsorgsutval har drøfta prolemstillinga og bedt om oppfølging i dei regionale nettverka. Logopedtenester Saka kjem opp att i neste møte i fagrådet. 3. Innleige av følgepersonell Det blir no gjort ei utgreiing i Helse Vest/regionalt samhandlingsprosjekt, og samhandlingssjef avventer denne før utarbeiding av avtale/nye retningsliner. 4. Avtalestruktur KS har teke opp behov for endring/forenkling av avtalestrukturen. Dette blir handsama i koordineringsrådet den

6 Nr Til oppfølging Ansvarleg Tid 19/15 Delavtale om samarbeid om beredskap: Formidling av fagrådet si tilråding til koordineringsrådet. 20/15 Delavtale om lærings-og meistringstilbod: Formidling av fagrådet si tilråding til koordineringsrådet. Sekretær Sekretær Snarast Snarast 25/15 Logopedtenester: Sak i møte i neste møte i fagrådet. Vidar Roseth /Signe Nordvik Til fagrådet /15 Innleige av følgepersonell: Sak på bakgrunn av utgreiing i Helse Vest/regionalt samhandlingsprosjekt. Vidar Roseth Til fagrådet hausten 2015

7 27/15 DELAVTALE OM DEN AKUTTMEDISINSKE KJEDA Vedlegg: Framlegg til delavtale om den akuttmedisinske kjeda Mandat Bakgrunn: Rammeavtale mellom Helse Førde og kommune Gjeldande delavtale om den akuttmedisinske kjeda Lovgrunnlag: Helse- og omsorgstenestelova, spesialisthelsetenestelova, akuttmedisinforskrifta SAKSOPPLYSNINGAR Med bakgrunn i helse- og omsorgstenestelova og spesialisthelsetenestelova har Helse Førde sidan 2012 hatt ein avtale med kommunane i fylket om samarbeid om den akuttmedisinske kjeda. Avtalen vart utarbeidd i løpet av kort tid, og det har vore føresetnaden at avtalen seinare skulle reviderast og konkretiserast På bakgrunn av mandat fastsett av partane i avtaleutvalet (jfr vedlegg) har følgjande arbeidsgruppe utarbeidd framlegg til delavtale: Frå Helse Førde: - Fagdirektør Hans-Johan Breidablik, Helse Førde - Avd.sjef AAM Robert Brennersted, Helse Førde - Overlege Medisinsk avdeling Torgeir Finjord, Helse Førde - Ambulansesjef Stian Sægrov, Helse Førde - Avd.sjef Trond Aarre/overlege Tor Chr. Fink, Helse Førde Frå kommunane: - Allmenlege Normund Svoen, Flora kommune (praksiskonsulent) - Kommuneoverlege Trond Inselseth, Vågsøy kommune - Kommunalsjef Rune Engeseth/kommunalsjef Kari Krogh, Eid kommune - Leiar SYS IKL Helge Ulvestad (leiar av arbeidsgruppa) Helse Førde har ivareteke sekretariatsfunksjonen. Gruppa la fram sitt framlegg den Framlegget til delavtale skal handsamast i avtaleutvalet (via epost), fagrådet den og koordineringsrådet den Avtaleutvalet si tilråding blir ettersendt. VURDERING Arbeidet med revisjon av delavtalen tok til i starten av Arbeidet har teke tid av fleire grunnar - Det har pågått arbeid med revisjon av lovverket (ny akuttmedisinforskrift), det har vore arbeidd i eit eige akuttutval og det er lagt fram ei primærhelsemelding. - Det har vore behov for å halde seg orientert om og samstemme i høve til andre prosessar (nytt naudnett, planar for ambulansetenesta, delavtale om beredskap m.v.). - Å vurdere korleis område som ikkje er dekka av lovverket skal avklarast og korleis ein skal fastsette krav til partane i høve den lokale akuttberedskapen har vore krevjande.

8 Partane ser etablering av eit felles samhandlingsforum som viktig for å kunne følgje opp og utfylle avtalen i fellesskap. Framlegg til konklusjon: Fagrådet sluttar seg til framlegget til ny delavtale om den akuttmedisinske kjeda, med desse endringane:..

9 Framlegg, Delavtale mellom xx kommune og Helse Førde HF Samarbeid om den akuttmedisinske kjeda

10 I n n h a l d 1. Partar Bakgrunn 3 3. Føremål Virkeområde 3 5. Roller, oppgåver og aktørar i den akuttmedisinske kjeda Samhandlingsforum Rutinar for god kommunikasjon og samhandling Initial vurdering i møte med pasient, triagering og system for pasientobservasjon Den lokale akuttberedskapen ansvar og samarbeid Helikopter- og båtlandingsplassar Psykisk helse og rus Ansvar og samarbeid på skadestad Kompetanse, opplæring og øvingar Forholdet til rammeavtalen Handtering av usemje Misleghald Avtaletid, revisjon og oppseiing 11

11 Avtale om samarbeid om den akuttmedisinske kjeda 1. Partar Avtalen er inngått mellom xx kommune og Helse Førde HF. 2. Bakgrunn Avtalen er heimla i Helse- og omsorgstenestelova 6-1 og 6-2, pkt 11: (Avtalen skal som eit minimum omfatte): «planer for den akuttmedisinske kjeden». Spesialisthelsetenestelova 2-1e, 2. ledd 1.setn: «De regionale helseforetakene skal sørge for at det inngås samarbeidsavtaler som nevnt i helse- og omsorgstjenesteloven 6-1» Forskrift om krav til akuttmedisinske tenester utanfor sjukehus, 4. Avtalen er vidare heimla i rammeavtalen mellom xx kommune og Helse Førde, jfr pkt. 4 i rammeavtalen. Avtalen erstattar tidlegare avtalar mellom helseføretaket og kommunane innanfor dette tenesteområdet. 3. Føremål Denne delavtalen har som hovudføremål å sikre liv og helse for innbyggjarane ved god fagleg, samordna og effektiv innsats ved akutte situasjonar og behov for øyeblikkeleg hjelp, både innan somatiske helsetenester og psykisk helsevern/rusbehandling. Dette gjeld og ved overgrep og vald i nære relasjonar. Samhandlinga skal vere prega av gjensidig respekt for partane sine roller og funksjonar. Delmål: Klare ansvarsforhold Tilstrekkeleg prosedyreverk Klargjering av ansvar, kriteria og rutinar for varsling, avklaring av kommunikasjonskanalar og kven som skal vere tilgjengelege i naudnettet Forpliktande samhandlingsforum Ivaretaking av fagleg kvalitet gjennom systematisk opplæring og øving Informasjonskjelde og del av kvalitetssikring for utøvarar av tenestene innfor den akuttmedisinske kjeda Tilstrekkeleg ressurstilgang 4. Virkeområde Delavtalen omfattar den akuttmedisinske kjeda utanfor sjukehus, dvs medisinsk naudmeldeteneste, kommunal døgnbasert legevaktordning, og ambulanseteneste. Delavtalen omfattar både somatiske helsetenester, psykisk helsevern (inkludert psykisk helsevern for barn og unge) og rusbehandling, og skal i tillegg avklare ansvar og samhandling knytt til vald i nære relasjonar. Delavtalen gjeld den ordinære akuttmedisinske verksemda, og skal ikkje omfatte beredskap for ekstraordinære/store hendingar. Det vert vist til eigen delavtale om

12 beredskap: «Beredskapssituasjonar er uønskte hendingar som er meir omfattande og krevjande å handtere enn dei helsetenesta møter i det daglege, t.d. på grunn av omfanget eller typen skadar eller sjukdom, trongen for ressursar eller forholda elles.» 5. Roller, oppgåver og aktørar i den akuttmedisinske kjeda 5.1 Medisinsk naudmeldeteneste Den medisinske naudmeldetenesta vert definert som eit organisatorisk og kommunikasjonsteknisk system for varsling og handtering av henvendingar om behov for akuttmedisinsk hjelp og kommunikasjon innan helsetenesta Akuttmedisinsk kommunikasjonssentral Akuttmedisinsk kommunikasjonssentral (AMK) ivaretek spesialisthelsetenesta sitt ansvar i den medisinske naudmeldetenesta, jfr pkt 5.1. AMK tek i mot henvendingar til 113 og syter for naudsynte vurderingar, råd, varslingar, styring og koordinering av ambulansetenesta og annan oppfølging. Ved behov for utvarsling av kommunale helseressursar skal AMK varsle den aktuelle legevaktsentralen. Ved behov gjennomfører AMK trippelvarsling (varsling av alle dei tre naudetatane) og vidareformidling til hovudredningssentral og andre AMK som blir involverte Legevaktsentral Legevaktsentralen (LVS) ivaretek kommunen sitt ansvar i den medisinske naudmeldetenesta, jfr pkt 5.1. LVS har ansvar for mottak, prioritering og formidling av henvendingar til legevakt eller oppdrag til pleie og omsorgstenester, inkl. psykisk helsevern og rus, jordmor eller psykososialt kriseteam og eventuell kommunal akutthjelparordning. LVS skal vidare gje råd til innringar og varsle kommunale legar ved behov for medisinsk naudhjelp. 5.2 Ambulanseteneste Ambulansetenesta, sett saman av bil-, båt- og luftambulanseteneste, inngår i den akuttmedisinske beredskapen utanfor sjukehus, og er eit ansvar for spesialisthelsetenesta. Ambulanseteneste omfattar: a) å bringe kompetent personell og akuttmedisinsk utstyr raskt fram til alvorleg sjuke eller skadde pasientar b) å utføre naudsynte undersøkingar, prioriteringar, behandling og overvaking, anten åleine eller saman med andre delar av tenesta c) å bringe sjuke eller skadde pasientar med behov for overvaking og/eller behandling til forsvarleg behandlingsstad d) å ha beredskap for å kunne dekke behovet for ambulansetenester ved større ulukker og kriser innanfor eigen helseregion og på tvers av regions- og landegrensene e) å ha beredskap for naudsynt følgeteneste for gravide til fødestaden og f) å delta i enkle søk og redningsoperasjonar. Ambulanse skal ha personell, fasilitetar og utstyr som trengst for desse oppgåvene. Ambulanse skal vere bemanna med minst to personar, der minst éin skal ha autorisasjon som ambulansearbeidar, sjå elles akuttforskrifta 11. Utover tenester knytt til akuttoppdrag har ambulansetenesta ansvar for annan pasienttransport der det er behov for å nytte ambulanse.

13 5.3 Allmenlegetenesta Allmenlegetenesta er den delen av primærhelsetenesta som yter helsehjelp ved allmenlegar og deira medarbeidarar. Denne delavtalen omhandlar primært legevakt som ein del av allmenlegetenesta. Kommunen skal tilby legevaktordning som sikrer befolkninga sitt behov for øyeblikkeleg hjelp heile døgnet, mellom anna: a) vurdere, gi råd og rettleie ved henvendingar om øyeblikkelig hjelp b) diagnostisere og behandle akutte medisinske tilstandar og ved behov tilvise til andre tenester i kommunen, mellom anna fastlege, og eventuelt til spesialisthelsetenesta og c) yte hjelp ved ulukker og andre akutte situasjonar, mellom anna å rykke ut umiddelbart når det er naudsynt. Legevakt skal tilfredsstille kompetansekrava i akuttmedisinforskrifta Andre tenester Psykisk helsearbeid/helsevern og rusbehandling Desse deltenestene vil på line med somatikk inngå i tenestene omtalt under pkt ovanfor. I tillegg vil det kunne vere eigne organiserte tenester for dette området, eventuelt bemanna med psykolog og/eller psykiatrisk sjukepleiar, herunder akutteam innan spesialisthelsetenesta. Pleie- og omsorgstenester Lokale pleie- og omsorgstenester vil kunne vere ein del av den akuttmedisinske kjeda utanfor sjukehus. Spesielt vil dette gjelde heimesjukepleie, som vil kunne bistå med sjukepleietenester på staden der den sjuke/skadde er og eventuelt under transport. Kommunalt øyeblikkeleg hjelp døgntilbod (ØHD): Sengetilbod for pasientar som ikkje er kritisk eller livstruande sjuke eller skadde, men som treng behandling som ikkje kan vente, vil vere ein del av den akuttmedisinske kjeda. Dette vil i hovudsak vere tenester for pasientar med forverring av kjent sjukdom som kan få behandling utan å måtte leggjast inn på sjukehus. Nærare omtale av slike tilbod er gitt i nasjonal rettleiar frå Helsedirektoratet. Kommunane har frå ei plikt til å opprette øyeblikkeleg hjelp døgntilbod (ØHDplassar) i.h.t. helse- og omsorgslova 3-5 (også omtalt som KAD). Tilbodet er eit kommunalt ansvar (der kommunal lege har kompetanse til innlegging), men helseføretaket skal samarbeide med kommunen slik at tilbodet har tilstrekkeleg kompetanse og kvalitet. Akutthjelp til gravide og fødande Akutthjelp i samband med transport av gravide og fødande når dette er naudsynt, ved personar med aktuell kompetanse (jordmor, lege) vil inngå i den akuttmedisinske kjeda. Tilbod ved vald i nære relasjonar/overgrepsmottak Å yte rask støtte, undersøking og behandling for personar som har vore utsett for overgrep og vald i nære relasjonar vil inngå i den akuttmedisinske kjeda. Etablering av overgrepsmottak med tilpassa kompetanse vil vere ein viktig del av dette. Dette er i dag ei teneste som kommunane er tillagt ansvaret for. Spesialisthelsetenesta har ansvaret for tilbod til barn som har opplevd overgrep og annan mishandling. Frå vil spesialisthelsetenesta og få ansvar for tilbod til menneske som har vore utsette for seksuelle overgrep.

14 Psykososiale støttetenester Etter potensielt traumatiserande hendingar bør det iverksetjast målretta tiltak for å bistå enkeltpersonar eller grupper i å handtere akutte, psykologiske stressreaksjonar. Føremålet er å førebygge framtidige helseproblem. Tiltaka inneber også konkret informasjon, råd og støtte med omsyn til ulike former for praktisk hjelp til dei råka. Akutte tannhelseproblem Tannhelsetenesta, som er eit fylkeskommunalt ansvar, skal syte for hjelp ved akutt behov for tannhelsetenester. Tilgrensande etatar Andre etatar som kan ha ei rolle ved akutte hendingar er politiet og brannvesenet, avhengig av kva art og omfang hendinga har. Partane er samde om å definere den akuttmedisinske kjeda med dei funksjonane som går fram av figuren 5.5 Lokal akuttberedskap Den lokale akuttberedskapen er førebudde tiltak lokalt for å sikre kvalifisert medisinsk diagnostikk, rådgjeving, behandling og/eller overvaking ved akutt oppstått/forverring av sjukdom eller skade, herunder akutte psykiske lidingar/rusproblem eller vald og overgrep, der rask medisinsk hjelp kan vere avgjerande for liv og helse. Kommunen har ansvar for: Legevakt Døgntilbod for øyeblikkeleg hjelp Pleie- og omsorgstenester Psykososiale kriseteam Akutthjelp til gravide og fødande Tilbod ved vald i nære relasjonar Evt annan akuttberedskap ut frå kommunen si ROS-vurdering Helse Førde har ansvar for: Ambulanseteneste Følgjeteneste med jordmor for gravide/fødande etter fastsette reglar og eigne avtalar med kommunane. Bidra med rådgjeving og kompetanseoverføring i samsvar med generelle rettleiingsplikta 5.6 Melding til barnevernet Aktørane i den akuttmedisinske kjede pliktar med heimel i helsepersonellova å sende bekymringsmelding til barnevernet, evt kontakte politi når det er grunn til mistanke om

15 mishandling, alvorlig omsorgssvikt eller vedvarende og alvorlige atferdsvansker i forhold til barn som pårørande, sjå nærare prosedyre (vedlegg nr. xx) 6. Samhandlingsforum for akuttmedisinsk kjede Partane etablerer eit felles samhandlingsforum i høve den akuttmedisinske kjeda. Føremålet er å: Halde kvarandre oppdaterte på faktiske tilbod i dei ulike tenestene i behandlingskjeda, Sikre kvalitet og utvikling (inkl. vurdering av avviksmeldingar, tilsynsrapportar, nye retningsliner og opplæring), Godkjenne samhandlingsprosedyrar, Følgje opp nasjonale og regionale satsingar innanfor prehospital medisin, Drøfte problemstillingar kring praktisk samhandling. Overordna samhandlingsforum skal bestå av: Ein representant frå kommunal legeteneste oppnemnt av KS Leiarar ved legevaktssentralane i Sogn, Nordfjord, Sunnfjord/ytre Sogn og medisinskfagleg ansvarleg ved legevaktssentralane Leiar for AMK i Helse Førde og medisinskfagleg rådgjevar ved AMK Leiar for ambulansetenesta i Helse Førde og medisinskfagleg rådgjevar ved ambulansetenesta Ein representant for Psykisk helsevern i Helse Førde Overordna samhandlingsforum held møte minimum ein gong pr år og elles etter behov. Møta blir primært avvikla som videomøte. Leiarfunksjon går på omgang mellom deltakande instansar. Fagrådet fastset nærare retningsliner om organisering, oppgåver og mynde på bakgrunn av framlegg frå forumet, og forumet rapporterer til fagrådet. Helse Førde tek initiativ til oppstart av forumet. 7. Rutinar for god kommunikasjon og samhandling 7.1 Varsling Partane pliktar å følgje fastsette prosedyrar for naudmeldetenesta si varsling. Samhandlingsforumet avklarer og formidlar gjeldande prosedyrar. Det vert elles vist til felles prosedyrar for bruk av naudnettet på nivå 3, godkjende av koordineringsrådet den Endringar i prosedyrane som ikkje er av prinsipiell art kan godkjennast av koordineringsrådet etter tilråding frå samhandlingsforumet. Varsling skal så langt det er mogleg skje gjennom naudnettet. Partane har ansvar for oppsett, tilgjengeleggjering og vedlikehald av varslingslister med kontaktinformasjon innan eigen organisasjon. 7.2 Rutinar for kommunikasjon mellom AMK, legevaktsentral, ambulanse, legevaktslege og andre kommunale ressursar AMK skal straks overføre samtalar til kommunal legevaktsentral når dei gjeld allmenmedisinske problemstillingar utan krav til utrykking frå spesialisthelsetenesta.

16 Utvarsling av andre enn vakthavande lege som er definert som del av den akuttmedisinske kjeda i kommunen skal skje frå kommunal legevaktsentral. Det same gjeld varsling av kommunal kriseleiing og kommunalt psykososialt kriseteam. AMK skal ved behov for utrykking med ambulanse varsle kommunal legevaktsentral og kommunal legevakt. 7.3 Krav til partane (vaktordning, kompetanse, utstyr) Kommunen skal ivareta det lokale øyeblikkeleg hjelp-tilbodet på døgnbasis, og skal alltid kunne syte for utrykking med lege når det er naudsynt. Denne plikta gjeld uavhengig av korleis legevakta er organisert. Ved hendingar som utløyser behov for øyeblikkeleg hjelp har vakthavande lege ansvaret fram til annan lege tek over. Kommunen sine fastlegar skal delta i legevakt med mindre det er gitt fritak i samsvar med fastlegeforskrifta. Partane pliktar å syte for at tilsette har naudsynt kompetanse i akuttmedisin og til å nytte utstyr og kommunikasjonsløysingar som trengst for å kunne ivareta oppgåvene i den akuttmedisinske kjeda. Det vert utarbeidd eit samla oversyn over krav til kompetanse og utstyr hos partane for forsvarleg drift. Ansvaret for dette vert lagt til samhandlingsforumet for den akuttmedisinske kjeda. Partane har eit sjølvstendig ansvar for kompetanse og utstyr, men skal samarbeide om kompetanseutvikling/øvingar, og kan eventuelt samarbeide om innkjøp av utstyr. Samhandlingsforumet vurderer plan for øvingar og annan kompetanseoverføring. Det vert elles vist til plan for øvingar i høve beredskapssituasjonar i eigen delavtale. 7.4 Innlegging Avtaleføresegner og prosedyrar knytt til innlegging for øyeblikkeleg hjep er tekne inn i eigen delavtale om tilvising og innlegging. 7.5 Naudnettet Helsepersonell i vakt som inngår i den akuttmedisinske kjeda, pliktar å vere tilgjengelege i naudnettet. Partane skal definere talegrupper i naudnettet som legg til rette for kommunikasjon og samhandling mellom aktuelle aktørar i den akuttmedisinske kjeda. Samhandlingsforumet, jfr pkt 7, gir råd om etablering av talegrupper. Partane pliktar å nytte felles prosedyrar for bruk av naudnettet på nivå 3. Prosedyrane er godkjende av koordineringsrådet den og følgjer som vedlegg til avtalen, jfr pkt 7.1. Koordineringsrådet kan gjere endringar i prosedyrane etter tilråding frå samhandlingsforumet.

17 7.6 UMS-varsling Partane kan etablere UMS-varsling for varsling av ressursar internt i eigen organisasjon og mellom partane. Partane har ansvar for å gjere eigne varslingslister i UMS-systemet tilgjengelege og vedlikehalde desse. 8. Initial vurdering i møte med pasient, triagering og system for pasientobservasjon Kommunal legevaktteneste og AMK nyttar «Norsk indeks for medisinsk nødhjelp». Det skal nyttast eit felles gjennomgåande system for pasientobservasjon i den akuttmedisinske kjeda. Partane er samde om å basere dette på systemet ALERT. 9. Den lokale akuttberedskapen ansvar og samarbeid 9.1 Generelt Det ansvaret som ligg til kommunehelsetenesta og spesialisthelsetenesta kvar for seg er omtalt i pkt 5 og 7 i denne avtalen. Det går fram av både helse- og omsorgstenestelova, spesialisthelsetenestelova og forskrift om krav til akuttmedisinske tenester utanfor sjukehus at helseføretaket og kommunane pliktar å samarbeide for å sikre ein rasjonell og koordinert innsats i dei ulike ledda i den akuttmedisinske kjeda. 9.2 Lokal akutthjelparordning Kommunen skal gjennomføre ei ROS-vurdering av behovet for lokal akutthjelparordning m.a. ut frå følgjande kriterium: - Ressurssituasjonen i kommunen - Avstandar (til sjukehus, legevakt, ambulanse) - Sårbarhet i høve til infrastruktur - Folketettleik i kommunen/området Dersom vurderinga tilseier det, tek ein sikte på å opprette lokal akutthjelparordning. Slik ordning kan anten inngå som ein del av kommunen sitt ansvar i den akuttmedisinske kjeda, jfr pkt 6.1, eller utgjere eit supplement til dette for å oppnå eit best mogleg tilbod. Spesialisthelsetenesta kan etter behov bidra med opplæring og rettleiing. 9.3 Kommunalt døgntilbod for øyeblikkeleg hjelp Kommunalt døgntilbod for øyeblikkeleg hjelp er ein del av den akuttmedisinske kjeda. Samarbeidet i høve dette tilbodet er regulert i eigen særavtale. Tilvising til det kommunale døgntilbodet for øyeblikkeleg hjelp kan berre gjerast av kommunal lege. 10. Helikopter- og båtlandingsplassar Kommunen avklarer i samråd med aktuelle operatørar moglege landingsplassar for helikopter og båt og har ansvar for å melde frå om status og endringar i høve til desse.

18 Spørsmål relatert til landingsplassar vert teke opp i samhandlingsforum for akuttmedisinsk teneste. 11. Psykisk helse og rus Partane sine pliktar og aktuelle samarbeidstiltak i høve akutt-tenester går fram av eigen delavtale om psykiske helsetenester og rusbehandling. For akutt medisinsk avrusning er følgjande innteke i delavtalen om psykiske helsetenester og rusbehandling: «Medisinsk avdeling i Helse Førde har plikt til å ta imot pasientar med behov for akutt medisinsk avrusing (intensiv behandling). Syte for vidare oppfølging innan Psykisk helsevern og TSB når det er behov for det.» 12. Ansvar og samarbeid på skadestad Funksjonen som innsatsleiar ligg til politiet og funksjonen som fagleiar helse ligg til vakthavande kommunal lege. Partane skal følge gjeldande retningsliner for ansvarsfordeling og samarbeid på skadestad, jfr tiltakskort (vedlegg til avtalen). 13. Kompetanse, opplæring og øvingar Akuttmedisinforskrifta fastset krav til kompetanse for aktørar i den akuttmedisinske kjeda. Partane har eit sjølvstendig ansvar for å sikre denne kompetansen i sine tenester. Korleis partane kan samarbeide om tiltak for gode, rasjonelle kompetanseutviklingstiltak skal drøftast i Samhandlingsforum. Helse Førde skal tilby aktuell opplæring i akuttmedisin og tilpasse innholdet til kommunane sine behov. Opplæring som går utover spesialisthelsetenesta si allmene rettleiingsplikt kan Helse Førde krevje kostnadsdekning for. Det vert vist til Helse- og omsorgsdepartementet sin rettleiar om spesialisthelsetenesta si rettleiingsplikt. Kommunen skal delta i tilrettelagt opplæring og øvingar som blir arrangert i regi av Samhandlingsforum. Helse Førde og kommunane ber eigne kostnader i samband med øvingar. 14. Forholdet til rammeavtalen Føresegner i rammeavtalen gjeld tilsvarande for denne avtalen. Ved motstrid mellom denne avtalen og rammeavtalen, går rammeavtalen føre. 15. Handtering av usemje Ved usemje skal partane følgje reglane i rammeavtalen.

19 16. Misleghald Dersom ein av partane misligheld sin del av avtalen med vedlegg, og dette påfører den andre parten dokumenterte tap, kan tapet blir kravd dekka av den som mislegheld avtalen. 17. Avtaletid, revisjon og oppseiing Avtalen trer i kraft frå yy.yy.15, og gjeld fram til ein av partane seier opp avtalen med eitt års oppseiingsfrist, jf. helse- og omsorgstenestelova 6-5 andre ledd. Partane er samde om å gjennomgå avtalen innan desember annankvart år og syte for jamnleg rapportering og evaluering. Kvar av partane kan krevje avtalen revidert dersom vesentlege føresetnader for avtalen blir endra. 18. Detaljering av samarbeidet Partane lagar eigne prosedyrer som skal vere i samsvar med denne avtalen. Samhandlingsforumet skal ha kjennskap til sentrale retningsliner og prosedyrar. Felles prosedyrar som følgjer som vedlegg til avtalen: Prosedyrar for bruk av naudnettet på nivå Dato xx kommune Helse Førde HF

20 SOGN OG FJORDANE Delavtale samarbeid om den akuttmedisinske kjeda - mandat for arbeidsgruppe Bakgrunn Koordineringsrådet, som er Helse Førde og kommunane sitt samhandlingsorgan, har bedt fagrådet og avtaleutvalet syte for utarbeiding av delavtalar i samsvar med plan fastsett i gjeldande rammeavtale. Praktisk blir dette løyst ved at avtaleutvalet førestår arbeidet i samråd med fagrådet. Avtaleutvalet er samansett slik: Ørjan Raknes Forthun, rådmann Eid kommune/rådmannsutvalet (KS) - leiar Kjell Idar Dvergsdal, helse-og sosialsjef Gaular kommune (KS) Jan Ove Tryti, kommuneoverlege/praksiskonsulent Sogndal kommune (KS/Helse Førde) Hans-Johan Breidablik, fagdirektør (Helse Førde) Vidar Roseth, samhandlingssjef (Helse Førde) Svein Lundevall, brukarrepresentant (brukarutvalet i Helse Førde) Eitt av områda som skal prioriterast i 2013 er revisjon og konkretisering av gjeldande delavtale om den akuttmedisinske kjeda. Oppgåve Arbeidsgruppa skal utarbeide eit framlegg til revidert/konkretisert delavtale mellom Helse Førde og dei enkelte kommunane i Sogn og Fjordane om den akuttmedisinske kjeda. I arbeidet skal gruppa m.a. vurdere: - Nærare avklaring av ansvaret for lokal akuttberedskap - Modellar for samarbeid om lokal akuttberedskap - Akutthjelpar-ordningar («First responder») - Behovskriterium - Ansvarsforhold - Kompetansebehov - Rekvisisjonsrett for ambulanse - Behovet for medisinsk-teknisk utstyr i dei ulike ledda i den akuttmedisinske kjeda - Behovet for IKT-løysingar for deling av pasientinformasjon - Ansvar for varsling - Plan for kommunikasjon mellom partane - Kva avklaringar skal skje på kva nivå - Bruk av nødnettet, nødnettsradioar, Locus-terminalar, UMS-varsling - Nærare planar og rutinar for øvingsplanlegging og øvingsdeltaking - Behovet for helikopterlandingsplassar og båtlandingsplassar - Samhandlinga legevakt-kommunale legevaktsentralar-amk-ambulanse - Samarbeidet knytt til kommunale døgntilbod for øyeblikkeleg hjelp

21 Arbeidsgruppa bør vidare identifisere område der det er behov for betre samordning av beredskapen (t.d. kommunikasjon, kontaktpersonar ved større hendingar, samlingsplassar, beredskap for broten infrastruktur) og gi innspel til arbeidsgruppe i høve delavtale om beredskap. Arbeidsgruppa skal halde seg orientert om arbeid med delavtale om beredskap, arbeid med plan for den prehospitale tenesta i Helse Førde og arbeid med delavtale om pasienttransport. Vidare skal gruppa gjere seg kjent med aktuelt avtale- og regelverk, herunder avtalar om døgntilbod for øyeblikkeleg hjelp og ny forskrift om akuttmedisin utanfor sjukehus. Fastsett mal for delavtalar skal nyttast. Arbeidsgruppe Partane har oppnemnt desse medlemane i felles arbeidsgruppe: Frå Helse Førde: - Fagdirektør Hans-Johan Breidablik, Helse Førde - Avd.sjef AAM Robert Brennersted, Helse Førde - Overlege Medisinsk avdeling Torgeir Finjord, Helse Førde - Ambulansesjef Stian Sægrov, Helse Førde - Avd.sjef Trond Aarre, Helse Førde Frå kommunane: - Allmenlege Normund Svoen, Flora kommune (praksiskonsulent) - Kommuneoverlege Trond Inselseth, Vågsøy kommune - Kommunalsjef Rune Engeseth, Eid kommune - Leiar SYS IKL Helge Ulvestad Gruppa konstituerer seg sjølv. KS og Helse Førde ivaretek sekretariatsfunksjonen etter nærare avtale. Medlemane i arbeidsgruppa representerer organisasjonane som har oppnemnt dei. Dette inneber at dei kommunale representantane representerer kommunane i fylket/ks og ikkje eigen funksjon eller enkeltkommunar. Medlemane frå Helse Førde representerer helseføretaket. Medlemane skal vektlegge å forankre arbeidet hos dei som dei representerer og syte for kommunikasjon med desse. Rapportering og frist Arbeidsgruppa rapporterer til avtaleutvalet. Det er i utgangspunktet vurdert at oppgåva skal løysast innanfor ei tidsramme på ca 3 månader, men arbeidsgruppa blir bedt om sjølv å vurdere dette og gi framlegg til avtaleutvalet om frist for arbeidet.

22 28/15 DELAVTALE OM PASIENTTRANSPORT Vedlegg: Bakgrunn: Lovgrunnlag: Framlegg til delavtale om pasienttransport Mandat Rammeavtale mellom Helse Førde og kommunane SAKSOPPLYSNINGAR Det er fastsett i rammeavtalen mellom Helse Førde og kommunane at det skal inngåast ein delavtale om pasienttransport. På bakgrunn av mandat fastsett av partane i avtaleutvalet (jfr vedlegg) har følgjande arbeidsgruppe utarbeidd framlegg til slik delavtale: Frå kommunane: - Kommunalsjef Margrethe Vie Myren, Balestrand - Kommuneoverlege Øystein Furnes, Førde kommune Frå Helse Førde: - Seksjonsleiar Trude Njøsen Helgås, Pasientreiser - Sjukepleiar Frode Midtbø Bjørkedal, AMK Helse Førde - Sjukepleiar Siv Strandos, Medisinsk avdeling Helse Førde Brukarrepresentant: - Eivind Skjerven, brukarutvalet Arbeidsgruppa har hatt fellesmøte med arbeidsgruppa for delavtale om tilvising/innlegging og utskriving for å unngå motstrid mellom desse avtalane. Gruppa la fram sitt framlegg i juli. Framlegget vart handsama i avtaleutvalet den Avtaleutvalet sin konklusjon blir ettersendt. VURDERING Framlegg til konklusjon: Fagrådet sluttar seg til framlegget til delavtale med desse endringane:.

23 Framlegg Delavtale mellom xx kommune og Helse Førde HF Pasienttransport

24 Avtale om pasienttransport 1. Partar Avtalen er inngått mellom xx kommune og Helse Førde HF. 2. Bakgrunn Lovgrunnlaget for avtalen er i første rekke: Pasient - og brukarrettighetslova 2-6 Syketransportforskriften Syketransportregisterforskriften Folketrygdloven kap 5 Spesialisthelsetenestelova Helseføretakslova Helse- og omsorgstjenesteloven Akuttforskriften - Forskrift om krav til akuttmedisinske tjenester utenfor sykehus Forskrift om samordning av ambulansebåttjenesten med syketransport og transport av helsepersonell med båt Avtalen er vidare heimla i rammeavtalen mellom xx kommune og Helse Førde, jfr pkt. 4. I tillegg kjem delavtaler om «utskriving av pasientar» og «akuttmedisin», samt Rekvisisjonspraksis versjon 2.0, som skildrar arbeidsdeling og ansvar for gjennomføring av pasientreiser med rekvisisjon. Dei regionale helseføretaka er pålagt å syte for transport til og frå undersøking eller behandling i spesialisthelseteneste og kommunal helse- og omsorgsteneste. Ordninga vert finansiert etter folketrygdlova kapittel 5. Pasientreiser til eller frå offentleg godkjent behandling, gjev rett til dekning av nødvendig reisekostnad etter særskilde retningslinjer. Hovudregelen for utgiftsdekning er billegaste reisemåte med rutegåande transport til og frå næraste behandlingsstad. Retten til å rekvirere pasientreiser til og frå offentleg godkjend behandlingsinstitusjonar er nedfelt i merknad til Syketransportforskrifta 5 tredje ledd, og fylgjer av ei konkret vurdering av pasienten sitt medisinske behov. 3. Føremål Delavtalen skal avklare det formelle grunnlaget og ansvarsfordelinga mellom partane, og har som føremål å sikre god og trygg pasienttransport samstundes som samfunnsbehovet for god ressursutnytting vert ivareteke. Delmål: Felles avklaring av rekvisisjonsrutinar Tilrettelegging for elektronisk rekvirering og kommunikasjon Felles forståing i oppfølging av samkøyring og soneinnkalling Avklaring av kommunikasjon i samband med utskriving av pasientar Kompetanseheving

25 4. Verkeområde Avtalen gjeld; All transport mellom kommunar og helseføretaket (interkommunal transport) All transport innan kommunen (kommunal transport) eller til næraste stad der helsetenesta er i nabokommunen. 5. Samhandling - generelt Utfyllande og relevante opplysningar på reiserekvisisjonen er grunnlaget for at pasienten får den reisa vedkomande har rett på. Eventuelt redusert funksjonsnivå og anna nødvendig informasjon som kan ha innverknad på reisemåte og/eller hjelpebehov under reisa må kome fram av rekvisisjonen. Partane har gjensidig ansvar for korrekt informasjon, slik at ein unngår avvik og uheldige situasjonar. Partane pliktar å samhandle for å løyse utfordringar og avvik gjennom å sikre; Gode rutinar for utfylling av rekvisisjonar Gode vurderingar av rett transporttype Korrekte opplysningar, til rett tid, som grunnlag for ei mest mogeleg kostnadseffektiv reise Innhente opplysningar og vidareformidle særskilde pasientbehov det må takast omsyn til under reisa 6. Definisjonar Rekvisisjon - ei stadfesting på at pasienten får dekka reiseutgifter som følgje av helsemessige eller trafikale årsaker Trafikale årsaker - grunn for rekvisisjon når det ikkje eksisterer rutegåande transporttilbod til aktuell tid - på heile eller delar av strekninga Medisinske behov for dyrare transportmiddel o Helsemessig grunn til at pasient ikkje kan nytte rutegåande transport eller eigen bil o Helsemessig grunn til at pasienten ikkje kan gå til busshaldeplass eller vente på rutegåande transporttilbod Rekvisisjonspraksis - arbeidsdeling og ansvar for gjennomføring av pasientreiser med rekvisisjon Rekvisisjonsrett - retten til å rekvirere transport for pasientar til og frå offentleg godkjent behandling. Desse behandlarane kan attestere behov for drosje og liknande; lege, tannlege, psykolog, jordmor, fysioterapeut, kiropraktor, logoped, audiopedagog og ortopediingeniør, oversjukepleiar og avdelingssjukepleiar på sjukehus, fagleg ansvarleg på røntgenavdeling og laboratorium Pasientens timebok - samordne konsultasjonar og behandlingsavtaler i primær- og spesialisthelsetenesta med mål om å redusere tal pasientreiser. Soneinnkalling - timetildeling etter standardisert skjema iht tidsintervall og soner/geografiske områder - som bidreg til auka samkøyring og effektiv ressursbruk. Samkøyring - fleire pasientar reiser saman i felles drosje/turvogn. Pasientreiser legg til rette for samkøyring der det er mogeleg og forsvarleg. Samkøyring kan medføre ventetid. Direktetransport transportør køyrer den aktuelle pasienten frå hentestad til leveringsstad «utan omvegar». Det kan vere fleire pasientar i same drosje. Ambulansetinging - rekvirering av planlagt ambulansetransport med bil, båt, fly eller helikopter. Berre lege og jordmor har rekvisisjonsrett, men kan delegere dette til andre.

26 7. Helse Førde sitt ansvar Helse Førde har overordna økonomisk ansvar for all pasienttransport til alle som bur og oppheld seg i helseføretaket sitt dekningsområde. Herunder også ansvar for ambulansetenester. Avdeling for pasientreiser organiserer pasientreiser på medisinsk og trafikalt grunnlag. Helseføretaket har, med eit unntak, avtalefesta transportsamarbeid av pasientreiser med drosjenæringa i alle kommunane i fylket. Avdeling for akuttmedisin organiserer ambulansetransport gjennom AMK Førde og ambulansetenesta. Ressursane er fordelt på ulike lokasjonar i fylket. 7.1 Kriterium for bruk av bil- og båtambulanse Ambulansetenesta er reservert for pasientar som på grunn av sjukdom eller skade har behov for å bli transportert liggande, eller som har behov for medisinsk behandling eller tilgang på medisinsk utstyr under transport. Rekvirering av ambulanse føreset ei individuell vurdering av pasienten sitt transport- og behandlingsbehov. Planlagd ambulansetransport skal tingast via AMK Førde innan kl dagen før avreise. Om situasjonen tillet det, kan transport skje med tobåre-ambulanse. 7.2 Ansvarstilhøve under reisa Helseføretaket og aktuell transportør har ansvaret for pasienten under reisa; Ved transport inn til Førde sentralsjukehus, skal transportør om naudsynt, syte for at pasient kjem i kontakt med ein pasientvert i ekspedisjonen. Ved transport til kommunal institusjon/ kommunal omsorgsteneste, vert ansvaret for pasienten overført til kommunen når pasienten er teken imot av personell i den kommunale tenesta. Før oppdraget kan vurderast som fullført skal aktuell transportør alltid forsikre seg om at personale frå mottakande eining har overteke ansvaret for pasientar som treng særskilt assistanse. Transportør skal også sikre at desse pasientane kjem seg inn på bestemmelsestad, og ved heimreise - inn i eigen bustad. 7.3 Rekvisisjonsansvar Behandlarar i Helse Førde har ansvar for å rekvirere transport når det føreligg medisinsk behov for dyrare transportmiddel. Eit unntak gjeld ved første pasientbesøk - poliklinisk eller innlegging - då er dette ansvaret plassert hjå behandlarar i kommunen. I tillegg har helseføretaket v/ Pasientreiser ansvaret for å rekvirere transport ved trafikale årsaker. Dette ansvaret er uavhengig om pasientbehandlinga finn stad i primær- eller spesialisthelsetenesta. Gjeldande regelverk, Pasient-og brukarrettslova 2-6 og sjuketransportforskrifta, definerer ikkje kva som er akseptabel ventetid på rutegåande transporttilbod. Kan pasienten nytte det tilgjengelege offentlege transporttilbodet, den aktuelle dagen, er det dette som gjeld. Kan pasienten, av medisinske årsaker ikkje vente på offentleg transport, er det behandlar sitt ansvar å vurdere rekvisisjon av alternativ transport.

27 8 Kommunane sitt ansvar Helsepersonell i kommunane har ansvaret for å rekvirere all medisinsk transport til og frå kommunal behandling. Vidare har dei også ansvaret for å rekvirere transport til poliklinisk førstegongsbehandling, og til innlegging i avdelingar i helseføretaket. 8.1 Felles avklaring av rekvisisjonsrutinar Tre ulike alternativ for rekvisisjon: Norsk Helsenett - Elektronisk rekvirering Telefonrekvisisjon Papirrekvisisjon 8.2 Tilrettelegging for elektronisk rekvirering og kommunikasjon Stadig fleire behandlarar er no knytt til Norsk Helsenett, og målet er at alle skal nytte denne plattforma for elektronisk rekvisisjon og samhandling. Det må likevel vere alternative rekvisisjonsmetodar for særskilde situasjonar her gjeld papir og telefonrekvisisjon. Førebels er det berre sjukehusavdelingane i Helse Førde som kan bestille ambulanse elektronisk. All anna ambulansebestilling må skje via telefon til AMK. Bestilling må skje i god tid og seinast innan kl dagen før reisa. Rekvirerande lege skal alltid vere påført rekvisisjonen. 8.3 Rekvisisjon for reise til planlagd behandling/ konsultasjon: Drosjerekvisisjon skal skje i god tid og seinast kl dagen før reisa. Reise måndag må inn seinast fredag kl Utskrivingsklare pasientar skal meldast så snart det let seg gjere innanfor Pasientreiser sine opningstider. Pasientreiser planlegg «morgondagens turar» mellom Turane blir sendt over til transportør mellom kl Når transportør får melding om oppdraget skal pasienten kontaktast snarast, og innan kl skal alle pasientar som skal reise neste dag ha stadfesta tur og klokkeslett (ved interkommunale turar). AMK Førde planlegg ambulansetransportane kvelden før reisa skal utførast. Uventa hendingar med høgre prioritet kan føre til endringar for planlagde ambulanseturar. AMK har ansvar for tilfredstillande kommunikasjon om nødvendige endringar med aktuelle partar. 8.4 Rekvisisjon for reise til akutt behandling i Pasientreiser sine opningstider Behandlar følgjer ordinære rekvisisjonsrutiner, men kontaktar Pasientreiser på tlf 05515, for å sikre turen og pasienten sine behov under reisa. 8.5 Rekvisisjon utanom kontortid Som over ansvarsforholda er dei same, men rekvisisjon må skje på papirrekvisisjon. Utanfor Pasientreiser sine opningstider er det behandlar sitt ansvar å avklare øyeblikkeleg transportbehov og rekvirerere transport. Behandlar nyttar raud naudrekvisisjon sjå eiga rutine.

28 9 Felles forståing i oppfølging av samkøyring og soneinnkalling Soneinnkalling og samkøyring bidreg til å realisere overordna mål om meir kostnadseffektive pasientreiser i Sogn og Fjordane. Gjennom fokus på kommunal og interkommunal samkøyring bidreg aktørane også til reduksjon i påverknader av det ytre miljø (ISO14001) Helseføretaket har utvikla soneinnkallingsskjema til bruk både kommunalt og ved kommunekryssande turar. Føremålet er å samordne pasientreiser på ein fornuftig måte, og samstundes ivareta omsynet både til pasient, miljø og økonomi. For å lukkast i dette arbeidet må alle som tildelar timeavtalar nytte soneinnkallingsskjema og tenkje samordning av tidspunkt for behandling av pasientar frå same geografiske område. Vidare må også alle behandlarar vurdere mogelegheita til å effektivisere turane som den einskilde pasienten tek til behandlingsinstitusjon. Pasientens timebok tek sikte på fleire undersøkingar/behandlingar på ein dag, dei gongane dette er aktuelt. 10 Kommunikasjon i samband med utskriving av pasientar I delavtale for utskriving heiter det; «Sjukehuset vil søke å gjennomføre ei overføring av dei pasientane som har behov for omfattande kommunale tenester tidleg på avreisedagen.» Årsaka til dette er at pasientar med stort hjelpebehov skal komme heim når dei kommunale omsorgstenestene har optimal personaldimensjonering. Dette fordrar at Pasientreiser vert informert om utskriving i god tid, og helst innan kl dagen i førevegen. Så langt det er mogeleg skal denne type transport gjennomførast som direktetransport. Ved heimreise skal den aktuelle avdeling i føretaket sikre kommunikasjon til pårørande eller kommunal mottakseining om tid og stad for pasienten sin heimkomst. 11 Kompetanseheving Partane skal gjensidig sikre at personalet til ei kvar tid har kunnskap om; Gode rutinar for utfylling av rekvisisjonar og tinging av reiser Korrekte opplysningar, til rett tid, som grunnlag for ei mest mogeleg kostnadseffektiv reise Innhente opplysningar og vidareformidle særskilde pasientbehov - evt. lyter og behov som må takast omsyn til under reisa 11.1 Helse Førde sitt ansvar Pasientreiser tilbyr: Opplæring i bruk av elektronisk rekvirering (Nissy) Opplæring i lov og forskrift Minimum 8 nyhendebrev pr år til transportørar og behandlarar Informasjon om Pasientreiser i møter med behandlarar, transportørar og brukargrupper Informasjon om Pasientreiser i møter med studentar ved sjukepleieskulen Oppdaterte rutiner for bestilling/ rekvisisjon av drosjer og ambulanse

29 11.2 Kommunane sitt ansvar Systematisk opplæring i lov og forskrift om pasienttransport til eige personell Systematisk oppdatering av gjeldande rutiner og elektronisk verktøy 12. Forholdet til rammeavtalen Føresegner i rammeavtalen gjeld tilsvarande for denne avtalen. Ved motstrid mellom denne avtalen og rammeavtalen, går rammeavtalen føre. 13. Handtering av usemje Ved usemje skal partane følgje reglane i rammeavtalen. 14. Misleghald Dersom ein av partane misligheld sin del av avtalen med vedlegg, og dette påfører den andre parten dokumenterte tap, kan tapet blir kravd dekka av den som mislegheld avtalen. 15. Avtaletid, revisjon og oppseiing Avtalen trer i kraft frå yy.yy.yy, og gjeld fram til ein av partane seier opp avtalen med eitt års oppseiingsfrist, jf. helse- og omsorgstenestelova 6-5 andre ledd. Partane er samde om å gjennomgå avtalen innan desember kvart år og syte for jamleg rapportering og evaluering. Kvar av partane kan krevje avtalen revidert dersom vesentlege føresetnader for avtalen blir endra Dato xx kommune Helse Førde HF

30 SOGN OG FJORDANE Delavtale pasienttransport - mandat for arbeidsgruppe Bakgrunn Koordineringsrådet, som er Helse Førde og kommunane sitt samhandlingsorgan, har bedt fagrådet og avtaleutvalet syte for utarbeiding av delavtalar i samsvar med plan fastsett i gjeldande rammeavtale. Praktisk blir dette løyst ved at avtaleutvalet førestår arbeidet i samråd med fagrådet. Avtaleutvalet er samansett slik: Odd Arve Rakstad, rådmann Leikanger kommune/rådmannsutvalet (KS) - leiar Kjell Idar Dvergsdal, helse-og sosialsjef Gaular kommune (KS) Jan Ove Tryti, kommuneoverlege/praksiskonsulent Sogndal kommune (KS/Helse Førde) Hans-Johan Breidablik. fagdirektør (Helse Førde) Vidar Roseth, samhandlingssjef (Helse Førde) Svein Lundevall, brukarrepresentant (brukarutvalet i Helse Førde) Eitt av områda som skal prioriterast i 2014 er delavtale om pasienttransport. Gjennom ein delavtale om pasienttransport tek ein sikte på å avklare - det formelle grunnlaget og ansvarsfordelinga mellom partane - aktuelle samhandlingstiltak for å oppnå ein pasienttransport som blir opplevd som god og trygg for pasientane og som samstundes ivaretek behovet for god ressursutnytting. Oppgåve Arbeidsgruppa skal utarbeide eit framlegg til delavtale mellom Helse Førde og dei enkelte kommunane i Sogn og Fjordane om pasienttransport. Følgjande oppgåver inngår i arbeidet. Kartlegge og avklare den formelle ansvarsfordelinga mellom partane Vurdere og gjere framlegg om aktuelle samhandlingstiltak for å oppnå forbetringar, som - Felles avklaring av rekvisisjonsrutinar - Felles forståing av oppfølging av samkøyringsopplegg og soneinnkalling - Tilrettelegging for elektronisk rekvirering og kommunikasjon - Avklaring av kommunikasjon i samband med utskriving av pasientar - Kompetanseheving Fastsett mal for delavtalar skal nyttast.

31 Arbeidsgruppe Partane har oppnemnt desse medlemane i felles arbeidsgruppe: Frå kommunane: - Kommunalsjef Margrethe Vie Myren, Balestrand - Kommuneoverlege Øystein Furnes, Førde kommune Frå Helse Førde: - Seksjonsleiar Trude Njøsen Helgås, Pasientreiser - Ein representant frå AMK - Ein representant frå Medisinsk avdeling Gruppa konstituerer seg sjølv. KS og Helse Førde ivaretek sekretariatsfunksjonen etter nærare avtale. Medlemane i arbeidsgruppa representerer organisasjonane som har oppnemnt dei. Dette inneber at dei kommunale representantane representerer kommunane i fylket/ks og ikkje eigen funksjon eller enkeltkommunar. Medlemane frå Helse Førde representerer helseføretaket. Medlemane skal vektlegge å forankre arbeidet hos dei som dei representerer og syte for kommunikasjon med desse. Rapportering og frist Arbeidsgruppa rapporterer til avtaleutvalet. Det er i utgangspunktet vurdert at oppgåva skal løysast innanfor ei tidsramme på ca 3 månader, men arbeidsgruppa blir bedt om sjølv å vurdere dette og gi framlegg til avtaleutvalet om frist for arbeidet.

32 29/15 DELAVTALE OM TILVISING/INNLEGGING OG UTSKRIVING Vedlegg: Framlegg til delavtale om tilvising/innlegging og utskriving Mandat Bakgrunn: Rammeavtale mellom Helse Førde og kommunane Gjeldande delavtalar om tilvising/innlegging og utskriving Lovgrunnlag: Helse- og omsorgstenestelova, spesialisthelstenestelova SAKSOPPLYSNINGAR Helse Førde og kommunane i fylket har i dag følgjande avtalar innan dette området: - Delavtale om tilvising og utskriving. Her gjeld kapitlet om utskriving berre for psykisk helsevern. - Delavtale om utskriving. Denne gjeld somatikk. På bakgrunn av mandat fastsett av partane i avtaleutvalet (jfr vedlegg) har følgjande arbeidsgruppe utarbeidd framlegg til eit revidert avtaleverk, som omfattar tilving/innlegging og utskriving i høve til heile helse- og omsorgstenesta (dvs både somatikk og psykiske helsetenester): Frå Helse Førde: - Overlege Mona Løvø, Medisinsk klinikk Helse Førde - Seksjonsleiar Inghild Mowatt klinikk Helse Førde - Konsulent Gunn Vigdis Myklatun, Helse Førde - Seniorrådgjevar Marit Slettevol, Psykisk helsevern Helse Førde Frå kommunane: - Kommunalsjef Norunn Stavø, Flora kommune - Tenesteleiar Jarle Helge Skaar, Sogndal kommune - Kommuneoverlege Gunnar Engan, Balestrand kommune - Kommuneoverlege Jan Helge Dale, Flora kommune Mandatet til arbeidsgruppa omfatta i utgangspunktet revisjon av delavtale om tilvising/innlegging, men oppdraget vart seinare utvida til å omfatte også revisjon av delavtalen om utskriving. Det vart også avgjort at det skulle utarbeidast ein samla delavtale for desse områda, i staden for to. Gruppa la fram sitt framlegg den Framlegget vart handsama i avtaleutvalet den Avtaleutvalet sin konklusjon blir ettersendt. VURDERING Dette står fram som ein av dei mest «matnyttige» avtalane. Den er nokså konkret og utfyllande. Det har vore ein diskusjon om akkurat dette, og ein har kome til at så lenge avtalen er strukturert og oversiktleg, så er dette handterbart. Framlegg til konklusjon: Fagrådet sluttar seg til framlegget til delavtale med desse endringane:.

33 Framlegg, Delavtale mellom xx kommune og Helse Førde HF Tilvising og innlegging i sjukehus Utskriving frå sjukehus

34 Innhald 1. Partar 3 2. Bakgrunn Føremål 3 4. Omgrep definisjonar Tilvising Tiltak for å sikre einsarta tilvisingspraksis Sending av tilvisingar Innhald i tilvisinga Mottak og oppfølging av tilvisingar Dialog i samband med tilvising til sjukehus og innlegging Innleggingsrapport Transport av pasienten Mottak av pasienten ved sjukehuset Vidare tilvising internt og til privat spesialist Utskriving av pasientar som har behov for kommunale tenester Kontaktpunkt hos partane Elektronisk meldingsutveksling Kontakttelefon og kontaktadresse Vurderings- og varslingsrutinar Vurdering av pasient som er lagt inn på sjukehus Varsel om innlagt pasient Undervegsvarsel ved endringar Søknad om kommunale helse- og omsorgstenester Varsel om utskrivingsklar pasient Melding til sjukehuset om mottak av pasient Overføring av utskrivingsklar pasient frå sjukehus til kommunen Informasjonsutveksling ved overføring Medikamentbehov ved utreise Tekniske hjelpemiddel, behandlingshjelpemiddel og med.-teknisk utstyr Transport Evaluering/erfaringskonferansar Avviksmeldingar Økonomisk oppgjer for utskrivingsklare pasientar Eigne retningsliner for spesielle pasientgrupper innan somatiske tenester Eigne retningsliner for psykiske helsetenester og rusbehandling Forholdet til rammeavtalen Handtering av usemje Misleghald Avtaletid, revisjon og oppseiing.. 13 Avtale om tilvising og innlegging i sjukehus og utskriving frå sjukehus

35 1. Partar Avtalen er inngått mellom xx kommune og Helse Førde HF. Kommunen er ansvarleg for at fastlege med privat praksis, som ein del av legetenesta som kommunen har ansvaret for, blir forplikta av føresegnene i denne avtalen. 2. Bakgrunn Avtalen er heimla i helse- og omsorgstenestelova 6-1 og 6-2, pkt 3 og 5: (Avtalen skal som eit minimum omfatte): «Retningslinjer for innleggelse i sykehus». Retningslinjer for samarbeid om utskrivningsklare pasienter som antas å ha behov for kommunale tjenester etter utskrivning fra institusjon.» og spesialisthelsetenestelova 2-1e, 2. ledd 1. setn: «De regionale helseforetakene skal sørge for at det inngås samarbeidsavtaler som nevnt i helseog omsorgstjenesteloven 6-1» Avtalen er vidare heimla i rammeavtalen mellom xx kommune og Helse Førde, jfr pkt. 4 i rammeavtalen. 3. Føremål Denne delavtalen har som føremål å bidra til at pasientar får helsetenester på rett nivå, gi kontinuitet og tryggleik i behandlingsforløpet og sikre ein informasjonsflyt mellom nivåa som gir gode og samordna tenester. 4. Omgrep - definisjonar Tilvising inneber at fastlege eller anna helsepersonell med tilvisingsrett ber om at ein annan instans i helsetenesta eller anna helsepersonell tek hand om eit helseproblem. Den som tek i mot tilvisinga pliktar å gjere ei vurdering og overtek mellombels ansvaret for helseproblemet. Tilvisingar til spesialisthelsetenesta kan gjelde både polikliniske konsultasjonar/behandlingar og innlegging i sjukehus. Innlegging inneber at pasient er sendt og teken i mot for opphald ved helseinstitusjon. Utskrivingsklar pasient: Pasient som etter individuell helsefagleg vurdering gjort i samsvar med gjeldande regelverk av lege/spesialist ved sjukehus ikkje har behov for ytterlegare behandling i spesialisthelsetenesta. Utskriving: Ferdigbehandla pasient blir utskriven frå spesialisthelsetenesta og får eventuelt etter individuell vurdering av medisinsk behov tilpassa transport til bustad eller kommunehelsetenesta. 5. Tilvising 5.1 Tiltak for å sikre einsarta tilvisingspraksis Den kommunale legetenesta skal gjennomføre tilvisingar til spesialisthelsetenesta i samsvar med god praksis. Kommunen og fastlegane skal systematisk legge til rette for

36 vurdering av legetenesta sin tilvisingspraksis ved å nytte tilgjengeleg statistikk i m.a. Samhandlingsbarometeret. Dersom legar sin tilvisingspraksis over tid har store avvik frå vanleg praksis som ikkje kan forklarast med forhold knytt til sjukdomsforhold og pasientar, skal kommunen dokumentere ei oppfølging saman med fastlegane. Dersom sjukehuslege si vurdering ut frå regelverket og vanleg praksis - tilseier at pasienten ikkje har behov for eit spesialisthelsetenestetilbod, vil pasienten vere eit ansvar for den kommunale helse- og omsorgstenesta. Melding om dette går til tilvisar som i tilfelle må vurdere aktuelt kommunalt tilbod. Den kommunale legetenesta skal alltid i tråd med intensjonane i samhandlingsreforma vurdere om det finst kommunale tilbod som kan vere eit like godt eller betre alternativ for pasienten. Dersom kommunen kan gi eit slikt tilbod, støtta av allmenmedisinske tenester, vil pasienten vere eit ansvar for kommunen. Lege ved sjukehus skal gi tilbakemelding til fastlegen om fastlegen sin praksis dersom det blir vurdert at det er behov for å endre denne, t.d. ved bruk av elektroniske dialogmeldingar. 5.2 Sending av tilvisingar Tilvisingar skal sendast som elektroniske meldingar i fastsett system. Kommunen skal syte for at elektroniske løysingar fungerer etter føresetnadene og at den kommunale legetenesta nyttar desse. Det er sendar av tilvisingar som har ansvaret for å sikre at tilvisingane kjem fram og blir mottekne av rett teneste i spesialisthelsetenesta. Ved manglande kvittering for motteken melding skal tilvisar gjennomføre naudsynt kontroll og sende på nytt. Om naudsynt må tilvising sendast i papirform inntil feil er retta. Elektronisk interaktiv tilvising og rekvisisjon for laboratorietenester og radiologi skal takast i bruk når det er teknisk tilrettelagt for dette. Helse Førde skal ikkje stille krav om utfylling av særskilte skjema m.v. som inneber at tilvisingar ikkje kan sendast elektronisk, med unntak av særlege tilfelle der dette er lovpålagt/naudsynt ut frå omsynet til pasientane. Kommunal legeteneste skal halde seg orientert om og følgje fastsette retningsliner for øyeblikkeleg hjelp-innleggingar i Helse Førde. Ved øyeblikkeleg hjelp-innleggingar skal tilvisingane merkast med dette, og det skal i tillegg vere telefonkontakt med sjukehus og medsending av papirbasert informasjon om pasienten når det er praktisk mogeleg. 5.3 Innhaldet i tilvisinga Innhaldet i tilvisinga skal vere i samsvar med den nasjonale normen «den gode henvisning». Tilvisinga skal vere korrekt, relevant og fullstendig utfylt med formalia om pasienten. Tilvisinga skal innehalde korrekt informasjon om medisinar som pasienten bruker og relevant medisinhistorikk. Ved tilvising skal det når det er mogeleg opplysast om pasienten har kommunale pleie- og omsorgstenester og kva som er pasienten si opphaldsadresse. Det skal gå fram kven som er pasienten sin fastlege.

37 Tilvisingar må vere presist formulerte ut frå føremålet med tilvisinga. Der det er behov for tolk, må det gå fram av tilvisinga kva språk det er behov for tolk i høve til. Når pasienten har kommunale pleie- og omsorgstenester, forpliktar kommunen seg til at fastlegen og pleie- og omsorgstenestene har oppdaterte medisinlister. 5.4 Mottak og oppfølging av tilvisingar Helse Førde skal gjennomføre ei fortløpande vurdering av innkomne tilvisingar. Dersom tilvisinga inneheld for lite informasjon til at lege ved sjukehus kan vurdere pasienten, kan helseføretaket sende melding tilbake til tilvisar/fastlege og pasient om dette, og det må eventuelt sendast ny tilvising. Dersom rask oppfølging i spesialisthelstenesta vert vurdert som viktig ut frå pasienten sin tilstand, vil sjukehuset likevel innhente eventuell manglande informasjon. 5.5 Dialog i samband med tilvising til sjukehus og innlegging Elektroniske dialogmeldingar skal nyttast til utveksling av informasjon som er viktig for oppfølginga av pasienten, når denne meldingstypen er etablert. Dersom helseføretaket vurderer at pasienten har behov for følge av kommunalt personell under behandlinga, skal reglane i sjuketransportforskrifta, gjeldande retningsliner frå Helsedirektoratet og samarbeidsavtale mellom Helse Førde og kommunen følgjast. 6. Innleggingsrapport Innleggingsrapport frå kommunen si pleie- og omsorgsteneste skal sendast spesialisthelsetenesta så snart som mogeleg når det er kjent at pasienten blir innlagd og seinast innan 24 timar etter at det er sendt melding til kommunen om innlagd pasient. Innleggingsrapporten skal m.a. innehalde ei tekstleg vurdering av pasienten sine funksjonar basert på ei funksjonsregistrering (i dag IPLOS), og i tråd med fastsette retningsliner oppsummert i rapport frå Vestlandsløftet av Innleggingsrapporten skal også innehalde korrekt medisinliste som er samordna med fastlegen si medisinliste. 7. Transport av pasienten Behandlar med rekvisisjonsrett i kommunehelsetenesta har ansvar for å rekvirere drosje eller liknande transport, eventuelt ambulanse, når det er medisinske grunnar for at pasienten ikkje kan nytte rutegåande transport. Dette gjeld ved første gongs besøk (poliklinikk eller innlegging). Ved vidare tilvisingar frå spesialisthelsetenesta, transport til kontrollar osv er dette Helse Førde sitt ansvar. Dersom det er trafikale årsaker (t.d. manglande rutegåande transport) er det Helse Førde (ved Pasientreiser) som alltid skal stå for rekvisisjonen.

38 Bruk av ambulanse føreset at pasienten på grunn av sjukdom eller skade har behov for å bli transportert liggande eller har behov for medisinsk behandling eller tilgang på medisinsk utstyr under transport. Helse Førde har ansvaret for gjennomføring av transporten. Kommunal legeteneste har ved akuttinnleggingar det medisinsk-faglege ansvaret for pasienten under transport til sjukehus dersom ikkje annan lege er med på transporten. Tilvisar vurderer behovet for følgje og informerer spesialisthelsetenesta om dette, jfr pkt 5.5. Rekvisisjonar skal skje elektronisk gjennom Norsk helsenett med mindre anna er avtalt. Ved transport inn til Førde sentralsjukehus, skal transportør om naudsynt syte for at pasient kjem i kontakt med ein pasientvert i ekspedisjonen. Det vert utover dette vist til eigen delavtale om pasienttransport. 8. Mottak av pasienten ved sjukehuset Helse Førde har ansvar for å legge til rette for at pasienten kan kome fram til rett stad ved sjukehuset utan unødig opphald. Helseføretaket skal sikre at pasient og pårørande får nødvendig informasjon, og skal ta stilling til om føresette eller anna følgje bør vere til stades under behandlinga. Helseføretaket dekker i samsvar med regelverket og eigen avtale kostnadene med eventuelt følgje. 9. Vidare tilvising internt og til privat spesialist Når helsepersonell i helseføretaket tilviser pasienten vidare internt eller til privat avtalespesialist, er det Helse Førde som har ansvaret for at korrekt og relevant informasjon blir gitt og at det blir nytta ein transportmåte som dekker behovet. Når det er lagt til rette for det, skal slike tilvisingar skje elektronisk i tråd med fastsette retningsliner. Ved vidare formidling i samband med fritt behandlingsval, vert det vist til eigne reglar for dette. 10. Utskriving av pasientar som har behov for kommunale tenester etter utskriving Føresegnene i pkt i denne avtalen gjeld pasientar som vert vurdert å ha behov for kommunale tenester etter utskriving.

39 11. Kontaktpunkt hos partane 11.1 Elektronisk meldingsutveksling Gjennom oppretting av elektronisk meldingsutveksling er det definert adresser og kontaktpunkt hos partane. Partane skal syte for at tenestene i NHN-adresseregisteret, også fastlegeregisteret, er oppdaterte og relevante til ei kvar tid Kontakttelefon og kontaktadresse Kommunen er ansvarleg for å oppgje eitt kontaktpunkt til Helse Førde med eitt telefonnummer og ei postadresse for å handtere varslingar frå Helse Førde om pasientar som har behov for kommunale tenester etter utskriving. Dette eine kontaktpunktet skal brukast av Helse Førde ved behov for kommunikasjon i høve utskriving av pasientar utover elektronisk meldingsutveksling. Føretaket skal frå dette kontaktpunktet i kommunen bli sett i kontakt med rett kontaktpunkt i kommunen for relevant informasjonsutveksling vedrørande pasienten. Telefonnummeret skal kunne nyttast alle dagar heile døgeret. Kommunen sitt kontaktpunkt vil ligge på Helse Førde si internettside under samhandling. Det er etablert system for oppdatering av denne. Det er viktig at kommunen utarbeider interne dokumentasjonsrutinar når helsepersonell ved behandlingsansvarleg eining ved sjukehuset varslar kommunen om innlagt pasient og kva avdeling pasienten er innlagt på. Kommunen må då samstundes dokumentere telefonnummeret til behandlingsansvarleg eining, slik at denne kan kontaktast ved behov for ytterlegare informasjon omkring pasienten. 12. Vurderings- og varslingsrutinar 12.1 Vurdering av pasient som er lagt inn på sjukehus Når ein pasient vert innlagt på sjukehus, skal helsepersonell på sjukehuset gjere ei vurdering av om pasienten kan ha behov for hjelp frå den kommunale helse- og omsorgstenesta etter utskriving frå sjukehuset Varsel om innlagt pasient Dersom vurderinga i punkt 12.1 tilseier at pasienten kan ha behov for hjelp frå kommunal helse- og omsorgsteneste etter utskriving, skal sjukehuset straks sende varsel i form av elektronisk logistikkmelding, og deretter sende eit første varsel i tråd med kravet i forskrifta 8 innan 24 timar etter innlegging i sjukehus. Dette gjeld også for pasientar som alt mottek kommunale helse- og omsorgstenester, og som anten vert skrivne ut med uendra eller auka hjelpebehov. For pasientar som mottek kommunale helse- og omsorgstenester og vert vurdert til å kunne skrivast ut med uendra hjelpebehov, sjå kapittel Dersom vurderinga tilseier at pasienten ikkje har behov for hjelp etter utskriving, men dette endrar seg i løpet av sjukehusopphaldet, skal 24-timarsfristen løpe frå det tidspunktet det vert vurdert at pasienten vil ha eit slikt behov for hjelp frå kommunal helse-og omsorgsteneste etter utskriving.

40 Eit første varsel skal som eit minimum innehalde informasjon om - pasienten sin status vurdert på tidspunkt for varslinga - forventa forløp vurdert på tidspunkt for varslinga - forventa utskrivingstidspunkt vurdert på tidspunkt for varslinga. Dersom det vert vurdert at pasienten vil ha behov for omfattande eller langvarig behandling på sjukehuset, eller det på grunn av pasienten sin helsetilstand ikkje er mogleg å gjere ei vurdering av pasienten sin status, forventa forløp og forventa utskrivingstidspunkt, skal desse vurderingane utførast og kommunen varslast så snart dette let seg gjere Undervegsvarsel ved endringar Dersom det oppstår endringar i pasienten sitt forventa utskrivingstidspunkt eller forventa hjelpebehov, som avviker frå informasjon gjeve til kommunen ved første varsel, pliktar sjukehuset å varsle kommunen om dette så snart som mogleg. Dersom det er uvisse knytt til pasienten sitt behov for helse-og omsorgstenester, har helsepersonell ved behandlingsansvarleg eining, i samråd med pasient, ansvar for å halde kommunen oppdatert om vurderingar av behov for tenester etter utskriving. For å avklare eventuelt hjelpebehov kan det i nokre tilfelle vere aktuelt å avtale samarbeidsmøte med kommunen, i samråd med pasient. Når pasientar som har motteke kommunale helsetenester døyr, skal det gjevast melding til kommunen om dette, så raskt som mogleg (elektronisk logistikkmelding) Søknad om kommunale helse- og omsorgstenester Dersom pasienten ønskjer eller vert vurdert å ha behov for tenester frå den kommunale helse- og omsorgstenesta etter utskriving, skal helseføretaket bistå pasienten i høve ein søknad om kommunale helse- og omsorgstenester til kommunen. Søknad vert sendt elektronisk ved å nytte skjemaet «helseopplysningar». I informasjonsrubrikken vert det presisert at søknad er sendt på vegner av pasienten. Søknaden skal innehalde ei funksjonsvurdering. Funksjonsvurderinga er vesentleg for at kommunen skal vurdere kva tenester pasienten har behov for ved utskriving frå sjukehus. Det er kommunen som skal vurdere og bestemme kva tenester/tiltak pasienten skal få tilbod om, og i kva omfang Varsel om utskrivingsklar pasient Når ein pasient er definert som utskrivingsklar, skal sjukehuset straks varsle kommunen om dette ved elektronisk melding. Slikt varsel skal normalt gjevast mellom kl og (alle dagar inkl. helg og høgtid). Når pasienten er vurdert som utskrivingsklar vert Melding om utskrivingsklar pasient i PAS/EPJ oppretta og pasienten vert registrert som utskrivingsklar i PAS/EPJ frå og med den gjeldande datoen. Melding om utskrivingsklare pasientar som ikkje har hatt tilbod før og som skal skrivast ut til helg (kl 15 fredag til måndag kl 8) skal skje pr telefon.

41 Ein skal som hovudregel gje varsel på dagtid dagen før det er forventa at pasienten vert definert som utskrivingsklar. Kommunen bør alltid svare på dette varslet. Svaret bør om mogleg avklare om kommunen kan ta i mot pasienten dagen etter og kor pasienten skal transporterast. Sjukehuset vil då bestille transport og søke å gjennomføre ei overføring av dei pasientane som har behov for omfattande kommunale tenester tidleg på avreisedagen Melding til sjukehuset om mottak av pasient Partane skal etterleve forskrifta 11: Kommunen skal etter å ha mottatt varsel om en utskrivingsklar pasient, jf. 10, straks gi beskjed om kommunen kan ta imot pasienten. Dette gjelder ikke dersom det foreligger omstendigheter utenfor kommunens kontroll som hindrer dette. Dersom kommunen ikke kan ta imot pasienten, skal sykehuset varsles om når et kommunalt tilbud antas å være klart. Kommunen skal straks gi beskjed når et kommunalt tilbud er klart for pasienten. Partane er samde om at kravet om å gi melding «straks» inneber at kommunen må gi melding så snart som mogleg og seinast innan 3 timar etter mottak av varsel. I tilfelle der utskrivingsklare pasientar ikkje får kommunalt tilbod frå og med første varsla utskrivingsklare døgn, skal kommunen informere sjukehuset om kva dato eit kommunalt tilbod er forventa å vere klart. Kommunen bør normalt gje sjukehuset denne informasjonen seinast dagen før kommunalt tilbod er klart. Dette for at Helse Førde kan bestille transport og planlegge ei forsvarleg overføring av pasienten til kommunen. Begge partar skal tilrettelegge for at det er mogleg å gjennomføre raskare tilbakeføring av pasientar med etablert kommunalt tenestetilbod som vert vurdert å ha uendra behov for kommunale helse-og omsorgstenester etter utskriving. Når opphaldet for desse pasientane innanfor spesialisthelsetenesta er på under 24 timar, kan første varsel utgå og helseføretaket sender berre varsel om utskrivingsklar pasient. Dersom situasjonen endrar seg slik at ein pasient ikkje lenger er å rekne som utskrivingsklar, skal kommunen varslast så snart som råd om dette. Lege ved behandlingsanvarleg eining må oppheve varsel om utskrivingsklar pasient ved AS/EPJ. Pasienten skal avregistrerast som utskrivingsklar i PAS/EPJ ved same dato. Grunngjeving for endring av utskrivingsklar dato må dokumenterast i PAS/EPJ. 13. Overføring av utskrivingsklar pasient frå sjukehus til kommunen Sjukehuset kan overføre den utskrivingsklare pasienten til kommunen, når kommunen har opplyst at eit kommunalt helse- og omsorgstenestetilbod er klart. Utskrivingar bør frå begge partar si side om mogeleg førebuast dagen før avreise, og avreisetidspunktet bør vere før kl 15. Sjukehuset vil søke å gjennomføre ei overføring av dei pasientane som har behov for omfattande kommunale tenester tidleg på avreisedagen Informasjonsutveksling ved overføring til kommunal helse- og omsorgsteneste Ved utskriving frå sjukehuset skal epikrise eller tilsvarande informasjon sendast elektronisk ved utreise til det helsepersonell som treng opplysningane for å kunne gje forsvarleg oppfølging. Sjukehuset skal rutinemessig opplyse pasienten (evt. pårørande) om at han/ho også kan få epikrisen. Det skal alltid sendast med oppdatert medikament-

42 liste. Pasienten bør gjerast kjent med kven opplysningane skal sendast til. Dersom ikkje anna kjem fram, skal epikrise eller tilsvarande informasjon med oppdatert medikamentliste sendast til fastlege, tilvisande lege og pleie- og omsorgstenestene i kommunen. Elektronisk utskrivingsrapport (tverrfagleg rapport og medisinsk infomasjon) skal sendast med pasienten ved utreise. For pasientar innan psykisk helsevern som kan skrive seg ut sjølve, vil utskrivingsrapport bli sendt snarast råd og seinast dagen etter. Helsepersonell ved behandlingsansvarleg eining avtalar med kommunen og dokumenterer i PAS/EPJ det avtalte utreisetidspunktet for pasienten. Sjukehuset er i samråd med pasienten ansvarleg for å informere pasienten sin hovudpårørande om avtalt utskriving. Ved dagbehandling kan pleie- og omsorgsmeldingar nyttast etter behov. Etter fullført teknisk tilrettelegging skal slike meldingar også nyttast i høve polikliniske pasientar Medikamentbehov ved utreise Sjukehuset skal snarast mogleg gje melding til kommunen om forventa medikamentbehov etter utreise, slik at kommunen kan bestille medikament i tide. Kommunen skal då gje beskjed om det er medisinar dei ikkje har tilgjengelege, og i kva grad det er naudsynt for sjukehuset å hjelpe pasienten med å løyse ut reseptar før avreise. Behandlingsansvarleg lege har ansvar for at reseptar på aktuell medisin vert skrivne, og sjukepleiar ved behandlingsansvarleg eining må i samråd med kommunen syte føre at apoteket leverer ut medisin før avreise. Dersom det ikkje er mogleg å få tak i medisinar i kommunen, eller frå apoteket før avreise, skal sjukepleiar ved behandlingsansvarleg eining sende med medisin som rekk inntil kommunen får tak i medisinane (normalt inntil tre dagar). Helseføretaket kan krevje refusjon frå kommunen for dette. Kriteringsgrunnlaget for nyordinerte blåresept-medikament må framgå av epikrise. Dersom det er ordinert medikament eller næringsmiddel som ikkje har førehandsgodkjenning etter 2 i blåreseptforskrifta, må naudsynt søknad frå spesialist om individuell refusjon etter 3 eller 6 vere sendt Tekniske hjelpemiddel, behandlingshjelpemiddel og medisinsk-teknisk utstyr Tekniske hjelpemiddel: Sjukehuset bør vurdere pasienten sitt behov for tekniske hjelpemiddel. Der den aktuelle sjukdomen eller skaden fører til behov for tekniske hjelpemiddel må avdelinga kartlegge behovet før utskriving, i samråd med pasient og kommune. Særleg er det viktig at det vert vurdert kva hjelpemiddel som må vere på plass før pasienten kan reise ut i kommunen. Den behandlingsansvarlege eininga ved sjukehuset har ansvar for å formidle behov om tekniske hjelpemiddel til kommunen. Når det under innlegging i spesialisthelsetenesta vert oppdaga nye behov for varige utlån av tekniske hjelpemiddel, skal sjukehuset sette i gong prosessen ved å søke om aktuelle hjelpemiddel til NAV Hjelpemiddelsentral Sogn og Fjordane, i samråd med pasient og evt. pårørande. Kommunen har ansvar for at hjelpemiddel vert utleverte til pasienten, og dette må skje i samarbeid med NAV Hjelpemiddelsentral Sogn og Fjordane når det

43 gjeld varige utlån og utlån av større hjelpemiddel. Kommunen er ansvarleg for å ha lager av og utlån av vanlege hjelpemiddel til korttidsbruk. Kommunen har ansvar for at pasienten, og pårørande når det er behov for det, får opplæring i bruk av aktuelle hjelpemiddel. Behandlingshjelpemiddel: Sjukehuset skal kartlegge pasienten sitt behov for behandlingshjelpemiddel før utskriving, i samråd med pasient og kommune. Den behandlingsansvarlege eininga ved sjukehuset har ansvar for å bestille behandlingshjelpemiddel, og sjukehuset har ansvar for å levere ut behandlingshjelpemiddel. Dette skal leverast fraktfritt til heimen. Sjukehuset har ansvar for at det er gjeve opplæring i bruk av behandlingshjelpemiddel til helsepersonell i kommunen og til pasient, og til pårørande når det er behov for det. Medisinsk-teknisk utstyr: Kommunen har ansvaret for å skaffe/dekke medisinsk-teknisk utstyr dersom pasient har sjukeheimsplass. Sjukehuset har ansvaret dersom pasienten er heimebuande eller i omsorgsbustad. Utstyr og forbruksmateriell må sendast med pasienten for perioden frå utskriving og fram til kommunen kan framskaffe dette utstyret. Dette føreset god tovegskommunikasjon mellom partane og i samråd med pasient Transport Sjukehuset har ansvar for å rekvirere pasienttransport tilpassa pasienten sin medisinske tilstand. Ved ambulansetransport til kommunal institusjon/kommunal omsorgsteneste, vert ansvaret for pasienten overført til kommunen når pasienten er teken imot av personalet i kommunal helse- og omsorgsteneste. Ambulanse skal bestillast innan klokka dagen før avreise i den grad dette er mogleg. Bestilling av drosje bør skje innan klokka dagen før avreise. Sjåfør skal alltid forsikre seg om at personale frå mottakande eining har teke i mot pasient og overteke ansvaret for pasientar som treng særskilt assistanse før oppdraget kan sjåast som fullført. Sjåfør skal også sikre at desse pasientane kjem seg inn på bestemmelsestad, og ved heimreise, inn i eigen bustad. 14. Evaluering/erfaringskonferansar Partane er samde om behovet for eit system for felles oppfølging og evaluering av avtalen og samhandlinga om utskriving av pasientar, herunder vurdering av når pasientar er utskrivingsklare og kva tenester kommunane kan forventast å yte. 15. Avviksmeldingar Dersom det manglar viktig pasientinformasjon, og det er naudsynt å gi melding og få avklara dette raskt, kan partane nytte meldingstypen «avviksmelding» i systemet for

44 elektroniske pleie- og omsorgsmeldingar, i samsvar med fastsette retningsliner for dette. Dette skal ikkje kome i staden for avviksmeldingar i den felles ordninga for melding om avvik og uønska hendingar som gjeld samhandling, som partane er forplikta til å nytte. 16. Økonomisk oppgjer for utskrivingsklare pasientar Jmf 13 Betaling for utskrivingsklare pasienter på sykehus i påventa av et kommunalt tilbud Kommunen skal betale for utskrivingsklare pasienter som er innlagt i sykehus i påvente av et kommunalt helse- og omsorgstjenestetilbud. Betalingsplikten inntrer fra og med det døgnet pasienten blir erklært utskrivingsklar og vilkårene i 8 til 10 er oppfylt, og kommunen har gitt beskjed om at den ikke kan ta imot pasienten. Betalingsplikten inntrer også dersom kommunen ikke har svart på varselet etter 10 om utskrivingsklar pasient. Det vert krevd betaling for den perioden pasienten har vore utskrivingsklar i påvente av kommunalt tilbod. Det føreset at krava i forskrifta og forpliktingane i denne avtalen var oppfylte på dette tidspunktet. Det vert ikkje fakturert for utreisedatoen/døgeret. Fakturering av kommunen tek høgde for at det kan vere betalingsfrie periodar innskutt i ein faktureringsperiode. Det vil seie at dersom det finn stad ei endring i pasienten sin status som fører til ei midlertidig oppheving av pasienten sin status som utskrivingsklar, skal kommunen ikkje fakturerast for denne perioden. Dersom det vert varsla om utskrivingsklar pasient utan at det føreligg fullstendig varsling i høve til dei prosessuelle krava i forskrifta, skal det gå eitt døgn frå slikt varsel om utskrivingsklar pasient er gjeve, til kommunal betalingsplikt kan påløpe. 17. Eigne retningsliner for psykiske helsetenester og rusbehandling For pasientar i brukarstyrte senger innan psykisk helsevern gjeld eigne retningsliner i samband med inn- og utskriving. 18. Forholdet til rammeavtalen Føresegner i rammeavtalen gjeld tilsvarande for denne avtalen. Ved motstrid mellom denne avtalen og rammeavtalen, går rammeavtalen føre. 19. Handtering av usemje Ved usemje skal partane følgje reglane i rammeavtalen. 20. Misleghald Dersom ein av partane misligheld sin del av avtalen med vedlegg, og dette påfører den andre parten dokumenterte tap, kan tapet blir kravd dekka av den som mislegheld avtalen.

45 21. Avtaletid, revisjon og oppseiing Avtalen trer i kraft frå yy.yy.yy, og gjeld fram til ein av partane seier opp avtalen med eitt års oppseiingsfrist, jf. helse- og omsorgstenestelova 6-5 andre ledd. Partane er samde om å gjennomgå avtalen innan desember annankvart år og syte for jamleg rapportering og evaluering. Kvar av partane kan krevje avtalen revidert dersom vesentlege føresetnader for avtalen blir endra Dato xx kommune Helse Førde HF

46 SOGN OG FJORDANE Delavtale tilvising og innlegging - mandat for arbeidsgruppe Bakgrunn Koordineringsrådet, som er Helse Førde og kommunane sitt samhandlingsorgan, har bedt fagrådet og avtaleutvalet syte for utarbeiding av delavtalar i samsvar med plan fastsett i gjeldande rammeavtale. Praktisk blir dette løyst ved at avtaleutvalet førestår arbeidet i samråd med fagrådet. Avtaleutvalet er samansett slik: Odd Arve Rakstad, Leikanger kommune/rådmannsutvalet (KS) - leiar Kjell Idar Dvergsdal, helse-og sosialsjef Gaular kommune (KS) Jan Ove Tryti, kommuneoverlege/praksiskonsulent Sogndal kommune (KS/Helse Førde) Hans-Johan Breidablik, fagdirektør (Helse Førde) Vidar Roseth, samhandlingssjef (Helse Førde) Svein Lundevall, brukarrepresentant (brukarutvalet i Helse Førde) Eitt av områda som skal prioriterast i 2014 er delavtale om tilvising og innlegging. Dette er også ein obligatorisk avtale etter helse- og omsorgstenestelova. Etter i lova skal helseføretaket og kommunane inngå samarbeidsavtale som omfattar «retningslinjer for innleggelse i sjukehus». Det har eksistert ein delavtale om rutinar for tilvising og utskriving sidan Frå januar 2012 vart denne delvis erstatta av ny delavtale om utskriving innan somatikk. Dei øvrige delane av delavtalen frå 2008 (dette gjeld m.a. tilvising) har vore vidareført inntil vidare. Oppgåve Arbeidsgruppa skal utarbeide eit framlegg til revidert delavtale mellom Helse Førde og dei enkelte kommunane i Sogn og Fjordane om tilvising og innlegging. Framlegget skal vere vere basert på god praksis for tilvising, pasientflyt og informasjonsoverføring og aktuelle avtalar og regelverk i høve bruk av elektroniske verktøy. Fastsett mal for delavtalar skal nyttast. Arbeidsgruppe Partane har oppnemnt desse medlemane i felles arbeidsgruppe: Frå Helse Førde: - Overlege Mona Løvø, Medisinsk klinikk Helse Førde - Ein representant frå Kirurgisk klinikk Helse Førde - Konsulent Gunn Vigdis Myklatun, Helse Førde - Overlege Tor Christopher Fink, Psykisk helsevern Helse Førde - Representant frå Psykisk helsevern Helse Førde

47 Frå kommunane: - Kommunalsjef Norunn Stavø, Flora kommune - Tenesteleiar Jarle Helge Skaar, Sogndal kommune - Kommuneoverlege Gunnar Engan, Balestrand kommune - Kommuneoverlege Jan Helge Dale, Flora kommune Gruppa konstituerer seg sjølv. KS og Helse Førde ivaretek sekretariatsfunksjonen etter nærare avtale. Medlemane i arbeidsgruppa representerer organisasjonane som har oppnemnt dei. Dette inneber at dei kommunale representantane representerer kommunane i fylket/ks og ikkje eigen funksjon eller enkeltkommunar. Medlemane frå Helse Førde representerer helseføretaket. Medlemane skal vektlegge å forankre arbeidet hos dei som dei representerer og syte for kommunikasjon med desse. Rapportering og frist Arbeidsgruppa rapporterer til avtaleutvalet. Det er i utgangspunktet vurdert at oppgåva skal løysast innanfor ei tidsramme på ca 3 månader, men arbeidsgruppa blir bedt om sjølv å vurdere dette og gi framlegg til avtaleutvalet om frist for arbeidet.

48 30/15 KOMMUNALE TILBOD TIL ALVORLEG PSYKISK SJUKE PASIENTAR RÅDGJEVING OG SAMHANDLING Vedlegg: Bakgrunn: Lovgrunnlag: Notat frå kommuneoverlege Jan Helge Dale SAKSOPPLYSNINGAR Kommuneoverlege Jan Helge Dale i Flora kommune har på bakgrunn av konkrete døme teke opp behovet for kompetanseoppbygging og utvikling av samhandlinga i høve alvorleg psykisk sjuke pasientar, jfr vedlagt notat. Dale møter i fagrådet og gjer nærare greia for saka. VURDERING. Framlegg til konklusjon:.

49 Kommunale tilbod til alvorleg psykiatrisk sjuke pasientar rådgiving og samhandling. Med bakgrunn i konkret sak i sommar tok eg kontakt med fagdirektør i Helse Førde og vi vart samde om at saka eigna seg for drøfting i fagrådet for betre framtidige råd frå spesialisthelsetenesta, betre samhandling og betre kommunale prosessar. Eg har så avtalt med leiar av fagrådet og sekretær at eg lagar ein kort bakgrunn for saka som vert sendt ut, og at eg møter på møte i fagrådet for kort framlegging av saka. Konkret pasient: Vel 75 år gammal mann med hebefren schizofreni frå 14 års alder. Ttidlegare mange innleggingar i psykiatrisk institusjon; 3 siste året. Fleire innleggingar i somatiske sengepostar grunna alvorlege somatiske lidingar (Store vanskar med å ha han der og raske utskrivingar). Budd mange år no i omsorgstun med eiga leiligheit, tilsyn frå heimesjukepleien som er tilstades på omsorgstunet. Hovudutfordring er symptom i høve taleflom, trugande adferd (aldri vore fysisk voldeleg)i høve personalet og andre bebuarar, flyttar rundt på inventar/klede og invaderer då fellesareal, går naken rundt i fellesareal/ute, ikkje verbalt korrigerbar, periodevis vanskar med ernæring då angir å verte forgifta. Han vil i perioder ikkja ta nødvendige antipsykotiske medikament, og det er vel eit mønster at etter ei tid utan medisin vert han langt dårlegare og må innleggast akutt. Den andre hovudgrunnen til vanskeleg styrbar adferd synest å vere forværring av somatiske plager som pas har vanskeleg for å kommunisere. Det har vore både tvangsinnleggingar og frivillige innleggingar. Konkret samhandling/innhald i epikrise/rådgiving frå spesialisthelsetenesta: Under har eg kopiert nokre samanhengande avsnitt frå avslutninga av epikrise datert som viser fleire konkrete problemstillingar som treng drøftast prinsipielt: Møtet var satt for å drøfte pas. sin situasjon og hans omsorgsbehov. Psykiatrisk klinikk har i lengre tid meint at pas. har eit for lågt omsorgsnivå, noko som har vore presisert i kontakt med kommunen under kvar innlegging og notert i kvar epikrise. Psykiatrisk klinikk meiner at ein lukka sjukeheimsplass ville vore hensiktsmessig for denne pas. då han lett let seg roe under trygge og forutsigbare råmer, noko ein har erfart under kvar innlegging på akuttklinikken. Dette er også NN og NN si oppleving av situasjonen. Dei har prøvd å legge til rette så godt som dei har makta og har også prøvd å få til snarleg innlegging på klinikken ved forverring av tilstand. Sidan dei kun kan tilby heimebaserte tenester er det avgrensa kva dei kan bidra med. Dei har gjentekne gongar teke saka opp med leiinga i kommunen. Tilbakemeldinga går på at ingen kan få plass på demensavdelinga utan ei demensdiagnose. Dette er også hevda frå Fylkeslegen i Sogn og Fjordane. Psykatrisk klinikk har imidlertid andre opplysningar frå andre stadar i landet, der tilbakemeldinga er at det er pas. sitt funksjonsnivå som skal bestemme og at der symptoma kan sidestillast med demensdiagnose, vil ein kunne bruke Kap. 4a PRL og dermed forsvare bruk av lukka sjukeheimsplass. (Kap. 4a, gje helsehjelp utan pas. sitt samtykke). I dette tilfelle er det lite

50 truleg at pas. vil motsetje seg innlegging på demensavdeling då han føler seg trygg under desse råmene, og innlegging ved demensavdeling vil då kunne skje på frivilleg grunnlag. Pas. er vanskeleg å utrede for demens, då han har ei langtkomen psykiske liding. Han er også vanskeleg å forstå og dermed er det vanskeleg å tolke svara ein får. Hans funksjonsnivå har vorte redusert siste åra og det vert rapportert om ukritisk åtferd både under innlegging på klinikken og heime, med grising med avføring, han går naken omkring i fellesareal og overtek fellesareal som om det var hans eige. Han blir veldig redd og engsteleg, men for dei som kjenner han, er han lett å roe. Vi meiner at hans langtkomne og kronifiserte schizofrenitilstand kan sidestillast med ein demenstilstand, og vurderer samstundes at pasient ikkje er samtykkekompetent når det gjeld avgjerd omkring kva omsorgsnivå og behandling han treng. Vi vil likevel presisere at pasient lite truleg vil motsette seg å flytte til ein lukka sjukeheimsplass, for erfaringsmessig roar han seg raskt under trygga rammer ved ein akuttavdeling, og innleggingar her har i all hovudsak vore basert på frivillighet i det siste. Kommunen har i møtet ikkje komt med tilbod om å endre omsorgsnivået til pasient, men skal diskutere saka på tildelingsmøte, samt diskutere saga med Fylkeslegen. Pasient blir dermed skriven ut til omsorgsbustad i NN Nexium er autoseponert. Seponert all peroral medikamentell behandling, sidan det har vore noko usikkerhet omkring effekt av dette (Cisordinol tbl, Orfiril, panodil, quetiapin), men sett inn igjen Orfiril vesp, samt starta med melatonin pga søvnproblem. Vore varierande i kva grad ein har fått pasient til å ta peroral medikasjon. Laxoberal vart endra frå fast medikasjon til ved behov pga diare. Psykiatrisk avdeling har i ettertid også søkt om kommunal institusjonsplass utan signatur frå pasient eller verje. Prinsipielle problemstillingar: 1.Spesialisthelsetenesta har konkrete angivingar av kva kommunalt tilbod ein brukar treng. I gjeldande avtale om utskriving frå psykisk helsevern og rus kapittel 6 er det ikkje lagt avgrensingar på kva sjukehuset skal meine noko om i høve kommunale tilbod. I revidert gjeldande avtale for utskrivingar innan somatikken er det i kap 8.4 gitt konkrete angivingar om at det er kommunen som skal vurdere kva tilbod og i kva omfang pas skal få tenester etter utskriving. Sjukehuset skal bidra med å bistå pasient med søknad og gi nødvendige funksjonsvurderingar. I utkast til ny felles avtale om utskriving frå somatikk og psykiatri er innhald i avtalen frå avtalegruppa i tråd med eksisterande avtale innan somatikken på dette feltet. Denne saka viser kor viktig det er at spesialisthelsetenesta ikkje angir konkret kommunalt tiltak, men er klare på funksjonsvurdering og kva hjelp pasienten treng. Ingen avdelingar ynskjer å ta hand om pasientar som tidvis skremmer personalet og er til ulempe for andre pasientar. (Ref. også svært raske utskrivingar frå somatiske avdelingar.) Rådet frå psykiatrien over tid om skjerma sjukeheimsavdeling (les senil dementavdeling) har etter mi vurdering kunna føre til ekstra "handlingslamming" i den heimesjukepleieavdelinga som har hatt ansvar for pasienten. Og ikkje ført til nødvendig nytenking og andre måtar og

51 organisere tilbodet til pasienten på i eksisterande situasjon. Dette hadde truleg vore mogeleg og hensiktsmessig og blir no prøvd. Det har kanskje heller vorte slik at avdelinga gjer som før og brukar legevakt og akuttinnleggingar i psykiatrien igjen, for ytterlegare å auke presse for å få pasienten til anna avdeling i kommunen. Funksjonsvurderinga seier og at pasienten roar seg ved kjente rammer. Kanskje dei like godt/betre kan etablerast der han er no og kjenner både personale og omgjevnader. Ei uroleg dementavdeling med mange vandrande pasientar på langt mindre areal, treng slett ikkje vere meir tenleg for han. 2.Spesialisthelsetenesta gir faglege råd/vurderingar om kommunalt tilbod som ikkje er i tråd med lovverket. Det er i epikrisen (jfr utskrift over)angitt at denne pasienten med mangeårig alvorleg psykisk sjukdom kan sidestillast med demensdiagnose i høve kapittel 4A i lov om pasient og brukarrettigheter. Kapittel 4A gjeld helsehjelp til pasienter utan samtykkekompetanse som motset seg helsehjelp. Men i føremålsparagrafen til kapittel 4A, 4a-1 andre ledd, er det eksplisitt angitt at dette kapittelet ikkje gjeld undersøking og behandling av psykisk liding utan samtykkekompetanse. Dette er også gjengitt i 4-3 siste ledd i same lova. Nemde paragrafar i lov om pasient og brukarrettigheter angir eksplisitt at pasientar med alvorleg psykiatrisk diagnose utan samtykkekompetanse, berre kan motta undersøking og behandling mot sin vilje etter reglane i psykisk helsevernlova. Når denne pasienten ikkje vi ta føreskrivne medisinar, som ut frå mange års observasjon ser ut til å vere ein av grunnane til at adferd vert slik at han ikkje kan handterast i eksisterande kommunalt tilbod, treng altså kommunen hjelp frå psykiatrien om dei skal få gitt han desse medisinane. Det same vil gjelde om kommunen skal hindre/stoppe uheldig adferd, til skade/ulempe for pasienten eller medpasientar. Dette vil også gjelde om han er i "ei lukka sjukeheimsavdeling". For meg ser det difor ut til at delt ansvar for denne pasienten mellom kommune og psykiatrien over tid er det som vil tene pasienten best og vere i tråd med lovverket. 3. Sjukehuset kan ikkje søkje om kommunale tilbod. Tilrettelegging for oppnemning av verje/hjelpeverje. Psykiatrisk avdeling har søkt om kommunalt institusjonstilbod utan samtykke/underskrift frå pasient eller verje/hjelpeverje. Slik søknad er ikkje gyldig og kan ikkje handsamast i kommunen. Eg har bede om at det vert sendt konkret avviksmelding på dette til avdelinga. Sjukehuset skal bistå pasienten med søknad om kommunale tenester, men søknaden skal underskrivast av pasient eller verje/hjelpeverje om ikkje pasienten er samtykkekompetent.

52 I denne saka viser det seg også, når eg går inn å etterspør det, at pasienten har hatt allmenn verje sidan 2011, utan at korkje psykiatrisk avdeling eller kommunen har nytta seg av denne ressursen ved utskrivingar dei siste åra. Bruk av verje/hjelpeverje og tilrettelegging for oppnemning av slik, bør etter mi vurdering brukast i langt fleire saker for alvorleg sjuke psykiatriske pasientar. Oppsummering. Om det hadde vore eit eingongstilfelle med problemstillingar som over, ville det vore naturleg å berre ta saka med aktuell psykiatrisk overlege/avdeling. Når eg tek opp denne saka med fagrådet, med døme frå ei konkret sak, er det fordi eg sjølv har vorte rådspurt som kommuneoverlege i fleire heilt parallelle saker siste åra, og også har vore i møter med psyk avd om same problemstillingar i høve einkilde pasientar. Utan at eg føler vi etter slike møter er komme meir til avklaringar om roller, innhald i faglege råd og ansvar mellom psykiatrien og kommunen. Argumentet om at "andre kommunar ordnar dette", treng ikkje alltid bety at det har vorte rette og lovlege løysingar. Eg er redd at kommunar også lett kan ta på seg ansvar/oppgåver dei kanskje ikkje ein gong har lov til å utføre på angitte måtar, når fagråda/vurderingane frå psykiatrien kjem som i denne saka. Mitt ynskje vil vere at fagrådet tek initiativ til å oppnemne ei arbeidsgruppe med representantar frå fagmiljøa i kommunane og psykiatrien som kan legge til rette for kompetanseoppbygging både i psykiatrien og kommunane, nødvendige sjekklister og rutiner for samhandling og delt ansvar for psykiatriske pasientar (med eller utan samtykkekompetanse) som i ulike situasjonar ikkje vil motta nødvendig og hensiktsmessig helsehjelp i kommunen. Eg trur kanskje også psykiatrien må vurdere tilbod om hjelp og støtte ute i kommunane i langt større omfang enn idag, etter kvart som sengeplassar vert bygde ned og sjukare og sjukare pasientar skal klare seg ute i kommunane. Pleiefagleg, helsefagleg og juridisk kompetanse er naudsynt for arbeidsgruppa. Hjelp/støtte frå fylkesmannen bør også vurderast. Mediesaka i sommar, frå Flora kommune, om brukaren som ikkje ville ha kommunalt tilsyn, vart gløymt av kommuen i samband med sjukemelding, og funnen i sitt hus etter truleg å ha vore død i over ein månad, viser og at saker om naudsynt hjelp til dei som ikkje vil ha det er vanskeleg. Florø Jan Helge Dale Kommuneoverlege Flora kommune

53 31/15 RAPPORT OM AVVIK OG UØNSKA HENDINGAR RELATERT TIL SAMHANDLING Vedlegg: Bakgrunn: Lovgrunnlag: Oversyn over og kort omtala av avvik og uønske hendingar som gjeld samhandling mai august 2015 (separat vedlegg) Felles ordning for melding og oppfølging av avvik og uønska hendingar SAKSOPPLYSNINGAR Det skal etter føresetnadene leggjast fram ein rapport om avvik og uønska hendingar som gjeld samhandling i kvart møte i fagrådet. Fagrådet skal ikkje handsame enkeltsaker, men vurdere om det er tendensar og teikn på systemsvikt som bør følgjast opp med tanke på forbetringar. Det er utarbeidd ei kortfatta omtale av kvar av sakene i tidsrommet mai august VURDERING. Framlegg til konklusjon:.

54 32/15 SAMARBEID OM LOGOPEDTENESTER Vedlegg: Bakgrunn: Lovgrunnlag: Innspel frå avd.sjef Signe Nordvik, Helse Førde SAKSOPPLYSNINGAR Avd.sjef Signe Nordvik i Helse Førde har peikt på at det er behov for ei oppgradering av logopedtenestene i kommunane for å kunne tilby gode nok rehabiliteringstenester overfor m.a. slagramma og for å tilrettelegge betre for samhandling mellom spesialist- og kommunehelstenesta om desse pasientane. Saka vart drøfta i fagrådet den , og rådet tok den gongen saka til førebels orientering. KS sitt helse- og omsorgsutval (HOU) drøfta også dette den , og det vart oppsummert slik frå drøftinga: «Ein ser stor mangel på denne tenesta, og ein lettare tilgang hadde vore ønskeleg. Kan det vere høve å få til eit samarbeid med Helse Førde? Utdanning som logoped kan takast av andre enn skuleutdanna, og det kan det vere ein tanke å sjå dette i ein større samanheng og stimulere nokon som har både evne, ønske og interesse for emnet til å ta ei slik utdanning? HOU ser mangelen på logopediteneste til slagramma i fylket som eit viktig emne, og imøteser ei handsaming i Fagrådet på dette.» Det vil blir gjort nærare greie for behov og moglege løysingar i møtet, der også logoped i Helse Førde deltek. VURDERING Fagrådet bør drøfte innspelet frå avd.sjef Signe Nordvik og vurdere om det skal ta intiativ til vidare arbeid i høve til dette. Framlegg til konklusjon:. Konklusjon:

55 Logopedi i kommunane notat til samhandlingssjef frå avdelingssjef ANRR Bakgrunn for at vi tek opp dette: Avdeling for nevrologi, revmatologi og rehabilitering har samarbeidsavtale med Øyrane vidaregåande skule om kjøp av logopedtenester. Ordninga fungerer godt og dekker vårt behov slik det er organisert. Det er slik at hendingar som hjerneslag kan føre til tap av grunnleggande kommunikasjonsferdigheter som tale, forståing av tale, lesing, skriving og tall forståing. Spesialisthelsetenesta tek i mot pasienten og registrerer at pasienten i tillegg til medisinsk behandling og rehabilitering også har behov for fornya opplæring. Dei vert vurdert og utgreidd av logoped og får tenesta i avdelinga så lenge dei er innlagt. Er det behov for oppfylging etter utskriving tek vår logoped kontakt med logoped i heimkommunen og avtalar vidare behandling / undervisning. Men det er ikkje alltid dette fungerer og pasienten får det han har krav på etter Lov om opplæring, (Opplæringslova 4A-2.) Ikkje alle kommunar har logoped, nokre har interkommunale ordningar og nokre kommunar brukar privatpraktiserande. Det er også slik at logopedtenesta i kommunane ligg til PPT kontora/skulesektoren og resten av rehabiliteringstilbodet pasientane vanlegvis treng; fastlege, heimesjukepleie, ergo og fysioterapiteneste, ligg til lege/pleie og omsorgstenesta i kommunen. Dei som ikkje andre problem etter hjerneslaget enn talevanskar har gjerne ikkje kontakt med andre enn fastlenge etter utskriving. Tidleg og koordinert innsats er viktig for vaksne som har behov for fornya grunnskuleopplæring! Alle slagpasientar vert hos oss kalla inn til kontroll innan 3 månadar etter hjerneslaget. Det vert då gått gjennom kva tilbod pasienten har /treng heime og det som då ofte ikkje fungerer er logopedtilbodet. Enten har dei ikkje fått tilbod, tykkjer dei får for lite eller den privatpraktiserande logoped er sjuk og kommunen kan ikkje skaffe ny, eller kanskje ikkje er klar over at privatpraktiserande logoped er sjukemeld. I denne samanheng kan det vere ein sentral faktor at dei pasientane som får vidare oppfølging av logoped, anten det er privatpraktiserande eller tilsett i kommunen, dokumenterer arbeidet som vert gjort til fastlegen. Det er fastlegen som gjev nye tilvisingar og har grunnlag for å vurdere framgang, resultat og trong for vidare oppfølging med logoped. For mange slagpasientar er logopedi ein veldig viktig del av rehabiliteringa. Kan ein ikkje snakke så mister ein mykje av det sosiale delen av livet som er viktig for å kunne leve resten av livet på best muleg måte Men den er ikkje så synleg som ein lam fot eller hand. Og pasienten er ikkje den som sjølv kan tale si sak. Kan koordineringsrådet gjere noko med dette slik at hjerneslagpasientar og andre med problem med tale, forståing av tale, lesing, skriving og tallforståing etter sjukdom og skade, kan få eit godt tilbod i kommunane? Signe Nordvik Avdelingssjef ANRR

56 33/15 SAMARBEID OM FORSKING Vedlegg: Bakgrunn: Lovgrunnlag: SAKSOPPLYSNINGAR Etter drøftingar mellom partane og avgjerd i koordineringsrådet har det vore gjennomført eit prosjekt for å utgreie kommunal deltaking i samarbeid om forsking innan helse- og omsorgstenestene. Det har vore sett ned ei prosjektgruppe med representantar frå partane: John Roger Andersen - forskingskoordinator Helse Førde Eva Marie Halvorsen - dekan, Avdeling for helsefag, HiSF Runar Tengel Hovland - rådgjevar for FoU, HiSF Marit Solheim - forskingsleiar Senter for helseforsking Sogn og Fjordane Børge Tvedt - rådmann Jølster kommune Kurt Even Andersen - kommunalsjef Førde kommune Jan Ove Tryti - praksiskonsulent Helse Førde Arbeidet har vore leia av Anette S. Bøe Wolff, dagleg leiar ved HIFUS og forskar ved universitetet i Bergen. Prosjektgruppa la fram sin rapport den , jfr vedlegg. Rapporten vil bli handsama i koordineringsrådet den Dersom rådet gir si tilslutning, vil saka gå til dei enkelte partane for endeleg handsaming etter dette. Forskingsleiar Marit Solheim og samhandlingssjef Vidar Roseth vil orientere nærare i møtet. VURDERING. Framlegg til konklusjon:.

57 Kommunal deltaking i samarbeid om forsking Samarbeid mellom Helse Førde, Høgskulen i Sogn og Fjordane og 26 kommunar i Sogn og Fjordane

58 Forord Dei 26 kommunane i Sogn og Fjordane har inngått delavtale med Helse Førde HF (HFD) om forsking og utdanning, og partane har forplikta seg i høve nettverk og samarbeidsfora for forsking og innovasjon. Bakgrunnen er at kommunane har behov for nye og meir effektive tenester, og at det no er sentrale føringar om at kommunane skal involverast meir i forsking. Forskingsarbeid medfører kompetansekrav som det kan vere vanskeleg å møte for enkeltkommunar. Å drive forsking krev i tillegg eit vesentleg støtteapparat og nettverk, som kommunane ikkje har eller har moglegheit å opprette og ivareta kvar for seg. I høve denne avtalen har det i første halvdel av 2015 blitt arbeidd med ein modell for korleis samarbeidet skal organiserast. Modellen seier at alle dei 26 kommunane bør inkluderast i det etablerte «Senter for helseforsking i Sogn og Fjordane» (SHSF), som er eit samarbeidsprosjekt mellom Helse Førde og Høgskulen i Sogn og Fjordane ved avdeling for helsefag (Sjå vedlegg; Mandat). Deltakarar i prosjektgruppa: Anette S. Bøe Wolff; Dagleg leiar HIFUS/Forskar Universitetet i Bergen, Prosjektleiar Andersen; forskingskoordinator HFD Eva Marie Halvorsen; Dekan, Avdeling for helsefag, HiSF Runar Tengel Hovland; rådgjevar for FoU, HiSF Marit Solheim; Forskingsleiar SHSF Børge Tvedt; rådmann Jølster kommune Kurt Even Andersen; kommunalsjef Førde kommune Jan Ove Tryti; praksiskonsulent HFD John Roger Prosjektgruppa har totalt hatt fire møter i perioden 26. februar-28. mai I tillegg har delar av prosjektgruppa hatt mindre arbeidsmøter. Mykje av arbeidet har vore søk og innsamling av informasjon og orienterings-/informasjonsmøter. Sjå vedlagte aktivitetskalender.

59 Kapitteloversikt Kapittel 1: Om mandatet og måten å arbeide på Kapittel 2: Nasjonale føringar; kvifor og korleis skal kommunar forske Kapittel 3: Kva er gjort før; og korleis? Kapittel 4: Modell for «Nye SHSF» Kapittel 5: Infrastruktur for forsking i Sogn og fjordane Kapittel 6: Organisering av forsking i SHSF. Tematiske forskingsgrupper Kapittel 7: Økonomiske perspektiv Kapittel 8: Kommentarar til mandatet og våre konklusjonar Vedlegg 1: Mandat prosjektgruppe Vedlegg 2: Aktivitetskalender 2015 Vedlegg 3: Detaljert kostnadsmodell SHSF per år Vedlegg 4: Framlegg til innstilling til koordineringsrådet

60 Kapittel 1: Om mandatet og måten å arbeide på I det første møtet gjekk prosjektgruppa gjennom mandatet gitt av koordineringsrådet i Helse Førde. Mål Hovudmål: Kunnskapsbasert utvikling av kvaliteten i dei samla helse- og omsorgstenestene, gjennom lokalt utført forsking som omfattar og involverer både kommune- og spesialisthelsetenesta. Delmål: 1. Kommunane skal delta i Senter for helseforsking i Sogn og Fjordane saman med Helse Førde og Høgskulen i Sogn og Fjordane. 2. Meir lokalt forskingsarbeid, som fører til meir lokal kompetanse, rekrutteringsføremoner og større effektivitet. 3. Tilstrekkeleg analysekompetanse og -kapasitet knytt til kunnskapsbasen i Samhandlingsbarometeret. Aktivitetar i prosjektet Prosjektet skal syte for utgreiing av kommunal deltaking i Senter for helseforsking i Sogn og Fjordane og føresetnader for dette. Dette inkluderer organiseringsmåte, kostnader og finansiering. Prosjektet skal og utgreie mogeleg finansiering frå eksterne kjelder i ein utviklings-/oppstartfase. Prosjektet skal vidare utgreie korleis samarbeidet kan knytast til Samhandlingsbarometeret, slik at aktuelle data som er eller blir tilgjengeleggjort i barometeret kan bli underlagt forsking eller analyse av tilstrekkeleg kvalitet til å oppnå føremålet med barometeret. Det skal utarbeidast ein rapport med konkret framlegg til løysing, eventuelt alternative løysingar, og eit saksgrunnlag til koordineringsrådet. Eit sentralt spørsmål i starten av prosjektet var: Kva tenester og kompetanse treng ein i Senter for helseforsking for å tilfredsstille kommunane sitt behov? Korleis kan ein bidra til kompetanseheving i kommunane samtidig? Det vil variere frå kommune til kommune kva kommunane treng av forskingskompetanse, og når dei treng det. Det vil vere ein bonus om tilsette i kommunane kan vere med på forskingsaktivitetar. Prosjektgruppa meiner at det viktigaste er at kommunane har tilgang til forskingskompetanse og forskingsadministrasjon i SHSF. Dette skal bidra til at kommunane kan medverke til og tilrettelegge til forsking, og støtte opp under målet om auka lokal kompetanse, rekruttering og større effektivitet. Å få til auka forskingskompetanse hos tilsette i kommunane er ikkje det primære målet, men ein må arbeide for auka forskingskompetanse i kommunane på sikt. Etter første møtet vart følgjande prinsipp og utsegn lagt til grunn for det vidare arbeidet: Vi må starte med struktur og organisering og deretter fylle det med oppgåver/indre organisering Viktig at ein tenkjer vinn-vinn for alle partar; forskingsområder relevant for kommunane Samhandlingsbarometeret og Utviklingssenter for sjukeheim og heimetenester er viktig som infrastruktur Vi treng å kartlegge kva det er kommunane treng vedrørande forsking. Dei erfarer ofte problemstillingar der nokre av desse kan handterast ved hjelp av forsking eller forskingskompetanse. Dei har gjerne også tankar om korleis løyse delar av det. Det dei treng er forskingskompetanse, tilgang til forskingsmiljø og hjelp til forskingsadministrasjon.

61 Det vil vere ulikt kor godt rigga dei enkelte kommunane er for dette prosjektet. Vi må lage struktur og organisere dette slik at samtlege 26 kommunar i fylket kan ta det i bruk når dei treng det. Motivasjonen til kommunane; behov for kunnskap, behov for utvikling av nye tenester, behov for å syne til at dei er involvert i forsking Ein må legge til rette for at det skal vere låg terskel for kommunane for å komme i gang med forsking og kontakt med SHSF. Viktig å nytte eksisterande nettverk til å informere og forankre prosjektet. Finne finansieringsløysingar som kan vere overkommelege for kommunane. I prosjektet har vi hatt som hovudmål å lage ein modell for korleis kommunane kan inngå som part i Senter for helseforsking, som er mogleg å gjennomføre. Heretter blir samarbeidet mellom det eksisterande Senter for helseforsking og kommunane kalla «det nye SHSF». Dette er føringar for «det nye SHSF»: Bygge på samarbeidet og det gode arbeidet som er blitt gjort i det eksisterande Senter for helseforsking Felles arena for FoU i Sogn og Fjordane Styrke samarbeid mellom helseføretak, kommunane og forskingsmiljøa Bygge lokal kompetanse Sikre brukarmedverknad i FoU-prosessar og praksisnær forsking Satse på implementering av kunnskap for betre tenester Auke fokus og arbeid med forsking innanfor helse i Sogn og Fjordane Bruke eksisterande nettverk for å få til ny kunnskap Skape attraktive arbeidsplassar i helseføretaka og i kommunane Auke kompetansen i alle ledd i forhold til å finne og bruke ny kunnskap Medverke til at innbyggarane i Sogn og Fjordane er sikra gode, kvalitetssikra, effektive helsesystem Vere knutepunkt for samarbeid opp mot ulike institusjonar eller organ i fylket i høve forsking. Sentrale her er: KS, fylkeskommunen, Fylkesmannen, Utviklingssenter for sjukeheimar og heimetenester Koordinering opp mot Samhandlingsbarometeret Kapittel 2: Nasjonale føringar; kvifor og korleis skal kommunar forske Helseutfordringane i Noreg, som i resten av Europa, vil auke framover. Dette er grundig utgreidd i folkehelsemeldinga «God helse - felles ansvar (St.meld. 34 ( ), og lagt vekt på i «Omsorg2020», regjeringa sin plan for omsorgsfeltet Auka levealder, fleire eldre og kronisk sjuke og auke av personar med livsstilssjukdommar er endringar vi må ta høgde for og tilpasse helsesystemet for. Det er vidare auka krav frå innbyggarane og brukarane av helsetenestene om kvalitetssikra og effektive, gode helsetenester. Samhandlingsreforma (Rett behandling-på rett sted-til rett tid. St.meld 47 ( )) peikar på at meir behandling og rehabilitering skal skje lokalt, noko som inneber nye, utfordrande oppgåver for kommunane. Forsking er eitt av fleire verkemiddel for å løyse utfordringane. At kommunane er med i «forskingsprosessen» og involvert i å setje premissar for forskinga vil bidra til at det er relevante problemstillingar som står i fokus for forsking og innovasjon i kommunane. I den nye folkehelsemeldinga (Mestring og muligheter St.meld 19 ( )) ynskjer styresmaktene å styrke folkehelsearbeidet. Fokus er på aktivitet og deltaking i ei førebyggande vinkling. Andre viktige moment i meldinga er den lokale tilknytninga og ansvaret til kommunane, og behov for å jobbe tverrfagleg. Vidare seier meldinga at «det skal bli lagt til rette for systematisk

62 utvikling og bruk av forskingsbasert kunnskap i folkehelsearbeidet», noko som også er eit av hovudbodskapa i den nasjonale forskings- og innovasjonsstrategien «HelseOmsorg21». Eit av dei sentrale måla i HelseOmsorg21 er betre kunnskap i kommunane og kunnskapsbasert styring av helsetenestene, og strategien seier at kommunane og dei kommunale helsetenestene må framover vere av dei primære fokusområda med omsyn til forsking. «Helse- og omsorgstenestelova» som vart sett i kraft 1. januar 2012, seier i 8-3 at kommunen skal medverke til og tilrettelegge for forsking for den kommunale helse- og omsorgstenesta. Vidare seier 8-1 i den same lova at «einkvar kommune pliktar å medverke til undervising og praktisk opplæring av helsepersonell, herunder vidare- og etterutdanning». Det er dermed lovfesta at helsearbeidet skal vere forankra i forskingsbasert kunnskap, og at kommunane har eit ansvar i forsking. Ei handbok for korleis kommunane kan medverke og tilrettelegge for forsking er utarbeidd av Senter for omsorgsforskning Sør og Senter for omsorgsforskning Vest på oppdrag frå Helse- og omsorgsdepartementet: «Forskning for bedre kommunale helse- og omsorgstjenester» (1). Prosjektgruppa tilrår denne handboka, som greier ut kvifor det er stort behov for forsking i kommunane og korleis kommunane kan gå fram. Ulike måtar kommunane kan medverke til og tilrettelegge for forsking er som følgjer(s 21): 1.Kommunen skaffar seg oversikt over eigne forskingsbehov. 2.Kommunen tar kontakt med forskarar og forskingsinstitusjonar for å legge fram problemstillingar og forskingsbehov. 3.Kommunen etablerer faste samarbeidsfora med forskingsinstitusjonar. 4.Kommunen stiller data frå tenestene til rådighet for forsking. 5.Kommunen legg til rette for at forskinga kan gjennomførast i eigen kommune. 6.Kommunen etablerer samarbeid med andre kommunar om forsking. 7.Kommunen deltek i forskingsinstitusjonar si referansegruppe. Prosjektgruppa meiner at nye SHSF vil fremme kommunane si medverking og tilrettelegging. Kapittel 3: Kva er gjort før; og korleis? Etter at Helse- og omsorgstenestelova vart sett i verk i 2012 har det blitt auka fokus på samarbeid mellom kommunar og forskingsmiljø. Vi har kartlagt nokre eksempel frå Vestlandet, og eit prosjekt i Trøndelag, der det er greidd ut om utfordringar, behov og ambisjonar frå kommunane sin synsvinkel i forhold til samarbeid med FoU-miljø. Dette er ikkje å betrakte som ei komplett samling av samarbeidsmodellar mellom forskingsmiljø og kommunar, men som døme på andre initiativ. Vi har også sett på nasjonale initiativ for å få opp monofaglege forskingsnettverk og nokre internasjonale erfaringar med forsking i primærehelsetenesta. Prosjektgruppa ser det som viktig at vi ser på korleis andre har gjort det, men at vi utviklar vår eigen modell som er tilpassa fylket vårt, kommunane våre og forskingsmiljøet vårt. Modellen vår er ikkje knytt til forskingssamarbeid i spesifikke fag. Han skal gje grunnlag for forskingssamarbeid som kan vere monofagleg, fleirfagleg eller tverrfagleg. Prosjektet «Kompetansekobler i offentlig sektor» blei utført av Trøndelag Forskning og Utvikling og Høgskolen i Nord-Trøndelag på oppdrag frå KS Nord-Trøndelag (2). Måla var å auke bruk av FoUbasert kunnskap i kommunal sektor, auke samarbeidet og auka finansiering av FoU-prosjekt. Som verkemiddel sette dei inn «kompetansekoplar i offentleg sektor» og prosjektutviklingsaktivitet. Nokre av funna er at det er viktig å få fram betydinga av erfarings- og kunnskapsdeling og at det er viktig å finne fram til problemstillingar, utfordringar og løysingar som er felles eller til nytte for fleire kommunar. Dette er noko samarbeidet i nye SHSF bør ha som mål. I Bergen har ein nyleg etablert «Bergensmodellen» (3): Bergen kommune, helse og omsorg, har inngått eit formalisert forskings-, utdannings- og innovasjonssamarbeid med Universitetet i Bergen (UiB), Høgskolen i Bergen (HiB), Uni Helse og Helse Bergen. Tanken å lage ein robust struktur der

63 kommunale interesser og behov kjem i fokus (3). Samarbeidet er pr mai 2015 i ein utviklingsfase. Innan forsking vil ein m.a. bygge vidare på gode erfaringar med eit prosjekt innan tverrprofesjonell samarbeidslæring (TVEPS), finansiert av Norges Forskningsråd. Dette er eit samarbeid mellom Det medisinsk-odontologiske fakultet, Det psykologiske fakultet og Det humanistiske fakultet ved Universitetet i Bergen og Avdeling for helse og sosialfag ved Høgskolen i Bergen. Helsetorgmodellen starta som eit samhandlingsprosjekt mellom Helse Fonna, Høgskolen Stord/ Haugesund og kommunar i Helse Fonna regionen i Etter prosjektslutt i 2014 vart modellen vidareført i FoU-enhet for samhandling (FoUSAM). Eininga har fokus på utfordringane i Samhandlingsreforma. I denne modellen har dei ein felles leiar, og rundt 12 medarbeidarar/rådgjevarar i mindre stillingsprosentar. Desse er tilsett hos ein av dei tre samhandlingspartane og har del av si stilling ved FoUSAM. Samarbeidseininga er styrt av eit samhandlingsutval. FoUSAM skal fokusere både på utvikling, forsking og kompetanseutvikling, der fagnettverk er eit av verkemidla. Førebels har dei fått til mange bra utviklingsprosjekt saman (for meir informasjon; sjå Også internasjonalt har ein sett utfordringane med at mykje av klinisk forsking skjer i spesialisthelsetenesta, medan det er lite forsking der det er flest pasientar, i primærhelsetenesta. RAND Europe har konkludert med følgjande utfordringar og løysingar i forhold til korleis ein kan lukkast med å auke helseforsking I kommunane (Tabell 1) Tabell 1: Kva er viktig når ein skal auke forsking i primærhelsetenesta? Tabell tatt direkte frå RAND Europe I ein Editorial i «Scandinavian Journal of Primary Health Care, 2014 (4), fokuserer Guri Rørtveit, Universitetet i Bergen, nettopp på dette. Eit av hovudpoenga i artikkelen er at ein må legge forholda til rette for lokal forsking gjennom god organisering og infrastruktur. Ho foreslår vidare ein modell for organisering. Nokre av momenta i organiseringsmodellen Rørtveit skisserer blir foreslått i vår rapport. Dette gjeld blant anna ei styringsgruppe med representantar frå alle involverte partar og at ein lagar hensiktsmessige konstellasjonar under styringsgruppa. Rørtveit sin modell er framlegg til organisering av forsking innan høvesvis allmennmedisin og tannhelsetenesta i Norge. Forskingsmiljøa ved universiteta er knutepunkt i nettverka og bidreg med forskingsleiing og administrasjon i nettverket. Nettverka er basert på lokalisasjon og tematikk, og at det vert danna lokale forskingsgrupper. Modellen føreset betydeleg finansiering frå statleg hald. På konferansen Research networks in general practice and dentistry i Bergen mai 2014 (5) vart fleire modellar frå andre land presentere. Frank Sullivan (6) la fram korleis ein i Storbritannia har fått til forskingsnettverk innan familiemedisin og primærhelseteneste som inkluderer miljø utanfor forskingsinstitusjonar. Han peikar på føresetnadar som retningslinjer og finansiering frå statleg hald, infrastruktur og organisering av forskingsnettverk og forskingskultur. Det store potensialet i elektroniske pasientjournalar og gode databasar vert trekt fram. Sullivan anbefaler ein modell med sentral organisering og satelittar rundt. Dette kan overførast til slik det er tenkt i Sogn og Fjordane. Også i Canada har ein starta insentiv for å få til meir forsking i primærhelsetenesta og i lokalmiljøa.