Økonomiplan Årsbudsjett 2019

Transkript

1 Årsbudsjett 2019 Framlegg til formannskapet

2 2

3 Innhald 1.Føreord Kommunen sine rammevilkår a. Folketalsutvikling b Om inntektssystem c Frie inntekter - regjeringa sitt framlegg for c.1 Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret c.2 Skatt og rammetilskot c.3 Rente / avdragskompensasjon for investeringar c.4 Momskompensasjon c.5 Eigedomsskatt c.6 Kalkulatoriske rente og avskrivingar c.7 Premieavvik c.8 Avkastning frå Kraftfondet d Løns- og prisvekst, endringar i pensjonsutgiftene og arbeidsgivaravgift d.1 Løns- og prisvekst d.2 Justeringsprosent på kommunale tenester d.3 Pensjonsutgifter og arbeidsgivaravgift d.4 Eigenkapitalinnskot i KLP e. Robek a. Tenesteproduksjon a.1 Sentrale folkevalde organ og revisjon a.2 Sentraladministrasjon og styring a.3 Fellestenester a4 Undervisning a.5 Barnehage a.6 Helseteneste a.7 NAV- Sosiale tenester a.8 Barnevern a.9 Pleie og omsorg a.10 Kultur og bibliotek a.11 Sogn kulturskule a.12 Byggforvaltning

4 3.a.13 Vegar a.14 Brann og redningsteneste a.15 Vatn, avløp og renovasjon a.16 Miljø, areal og næring a.17 Livssyn a.18 Lønsreserve a.19 Oppsummert driftsbudsjett og økonomiplan a.20 Detaljar og innhald i rammeområde b Driftsoversikt framlagt Investering Finansforvaltning Gjeld og Eigenkapital a Aktiv forvaltning b Samansetning og bruk av fond (EK) d Gjeld Renter og avdrag c Kontroll mot kommunelova 44, Søknader om økonomisk støtte Politisk handsaming a Saksframlegg til formannskapet b Vedtak i Formannskapet c Vedtak i kommunestyret Uttale til budsjettframlegget for Råd for eldre og menneskjer med nedsett funksjonsevne Andre innkomne høyringar skjema

5 1.Føreord Rådmann legg med dette fram grunnlaget for samt årsbudsjett en er tufta på kommunelova 44. Den er obligatorisk og skal gje eit realistisk oversyn over den økonomiske situasjonen både når det gjeld inntekter og utgifter dei komande fire åra. en skal rullerast kvart år. Den har ikkje status som bindande løyvingsdokument. Årsbudsjettet er heimla i kommunelova 45. Årsbudsjettet er ein bindande plan for bruk av kommunen sine midlar i budsjettåret. Årsbudsjettet skal vera realistisk og framstille kommunen sine utgifter og inntekter på ein oversiktleg måte. Det er også stilt krav om at budsjettet skal delast i ein driftsdel og ein investeringsdel. framlegget er basert på drøftingsgrunnlag som vart handsama i formannskapet Tiltak og reduksjonar som vart vedtekne, er no innarbeida i framlegget. 5

6 2. Kommunen sine rammevilkår 2.a. Folketalsutvikling Utvikling i folketalet siste 10 åra. Figuren under viser utviklinga i folketalet f.o.m og fram til gruppert etter alder. Talmaterialet er pr. 1.1 i året, slik at 0-åringar i 2017 er dei som er fødde i år år år år år år år år år Over 90 år Totalt Statistikk frå SSB, tabell Folketalsutvikling Folketalet i Leikanger kommune utgjer pr personar. F.o.m vart Fresvik og Feios lagt til Vik kommune og folketalet for Leikanger vart då redusert frå 2583 til 2225 personar. 6

7 Samanhengar mellom utvikling i folketal og netto inn-/utflytting og utvikling i fødselsover-/ underskot. Tabell SSB 2012K4 2013K4 2014K4 2015K4 2016K4 2017K4 2018K2 Befolkning 1. januar Fødde Døde Fødselsoverskot Innvandring Utvandring Innflytting, innalandsk Utflytting, innalandsk Nettoinnflytting inkl. inn- og utvandring Folkevekst Befolkning ved utgangen av kvartalet For 4. kvartal er folketilveksten rekna som folkemengd ved utgangen av året minus folkemengd ved inngangen av kvartalet. For første, andre og tredje kvartal er folketilveksten summen av fødselsoverskot og nettoinnvandring. Frå og med 2009 har det vore ein positiv folketalsutvikling i Leikanger kommune. For alle desse åra er det netto tilflytting som har gitt størst utslag folketalstilveksten. I løpet av 2017 auka folketalet med 13 personar medan ein no ser ein nedgang frå inngangen av 2017 til folketal pr på -6 personar. Etter 3.kvartal er talet endra til 2328, vidare nedgang i folketalsutviklinga. 7

8 2.b Om inntektssystem Kommunesektoren sine inntekter er sett saman av frie og bundne inntekter. Dei bundne inntektene består hovudsakleg av øyremerkte tilskot, gebyr og eigenbetalingar, som er knytt til spesifikke kommunale tenester. Dei frie inntektene er inntekter som kommunane og fylkeskommunane kan rå fritt over, utan andre føringar frå staten enn gjeldande lovar og regelverk. Dei frie inntektene består av rammetilskot og skatteinntekter, og inntektssystemet fordeler desse inntektene til kommunar og fylkeskommunar. Innanfor kommunesektoren sine frie inntekter utgjer rammetilskotet om lag 45 pst. og skatteinntektene om lag 55 pst. Inntektssystemet jamnar ut føresetnader for å gje eit likeverdig tenestilbod Det overordna føremålet med inntektssystemet er å bidra til at kommunane og fylkeskommunane kan gje eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine. Ved fordelinga av rammetilskotet tek ein omsyn til strukturelle skilnader i kommunane og fylkeskommunane sine kostnader (utgiftsutjamning) og skilnader i skatteinntektene (skatteutjamning). Omfordelinga som følgje av utgifts- og skatteutjamning skjer gjennom innbyggjartilskotet (post 60). Utgiftsutjamninga er grunngjeve med at demografiske, geografiske og sosiale tilhøve gjev strukturelle kostnadsskilnader som kommunane og fylkeskommunane i liten grad sjølve kan påverke. For at kommunesektoren skal kunne gje eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine, må ein ta omsyn til slike strukturelle skilnader i kostnader når dei økonomiske rammene for den einskilde kommune og fylkeskommune blir fastsett. Eksempel på slike skilnader i kostnader mellom kommunane er ulik aldersfordeling eller reiseavstand innanfor kommunen. For å oppnå ei rimeleg utjamning av dei økonomiske føresetnadene blir òg skatteinntektene utjamna. Skatteutjamninga omfattar inntekts- og formuesskatt frå personlege skattytarar og naturressursskatt frå kraftføretak. Skatteutjamninga er ikkje dokumentert i Grønt hefte, fordi skatteutjamninga er løpande gjennom året. Inntektssystemet inneheld òg tilskot som er grunngjevne ut frå regionalpolitiske mål. 2.c Frie inntekter - regjeringa sitt framlegg for 2019 Ved fastsetjing av nivået på dei frie inntektene i 2019, tek ein utgangspunkt i nivået på dei frie inntektene i 2018 i revidert nasjonalbudsjett for Deretter blir dette nivået justert med anslått pris- og lønsauke gjennom den kommunale deflatoren. Det blir deretter lagt til ein vekst i frie inntekter. For 2019 blir det lagt til ein vekst på 2,6 mrd. kroner for kommunesektoren samla. Nivået på dei frie inntektene er vidare korrigert ved innlemming av øyremerkte tilskot, satsingar over rammetilskotet og oppgåveendringar. Når nivået på dei frie inntektene er fastsett, kjem ein fram til storleiken på det samla rammetilskotet ved at anslaget for skatteinntekter blir trekt frå nivået på dei frie inntektene. Frie inntekter for kommunane er rammetilskot, skatteinntekter, eigedomsskatt, momskompensasjon og andre ikkje øyremerka statlege tilskot er hovudfinansieringskjelda for driftsrammene. Prisvekst for kommunal sektor er berekna til 2,8% (deflator) i

9 2.c.1 Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret 2019 Oppsummering frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane: Statsbudsjettet kommuneøkonomi I dag presenterer regjeringa framlegg til statsbudsjett for Fylkesmannen vil her gje eit samandrag som kan vere nyttig for kommunane i samband med budsjettarbeidet i haust. Kommunane i fylket får ein vekst i frie inntekter som ligg like under landsgjennomsnittet. Gjennomsnittleg vekst i fylket er 2,8 % medan snittet for landet er 2,9 %. 10 kommunar ligg likt eller over landssnittet, medan 16 kommunar ligg under. Vi tek innleiingsvis med endringar i kommuneøkonomien for inneverande år. Endringar i år 2018 Skatteanslaget er oppjustert med 2,4 mrd. kroner i forhold til det som vart lagt til grunn i revidert nasjonalbudsjett (RNB) 2018, fordelt med 2,1 mrd. kroner til kommunane og 300 mill. kroner til fylkeskommunane. Bakgrunnen for oppjusteringa kjem av ekstraordinære store uttak av utbytte til personlege skatteytarar i inntektsåret Dei ekstra skatteinntektene er av eingongskarakter og blir ikkje vidareførte til Den samla pris- og kostnadsveksten - kommunal deflator er endra til 3 % for Dette er ei auke på 0,4 % samanlikna med det som vart lagt til grunn i RNB Hovudgrunnen til kostnadsveksten er auka straumprisar, som samla utgjer ca. 1,9 mrd. kroner for kommunane. Anslag på lønnsvekst er uendra frå RNB på 2,8 %. I 2018 blir det utbetalt over 2,7 mrd. kroner frå Havbruksfondet til i alt 164 kommunar og 10 fylkeskommunar. Dette er om lag 460 mill. kroner meir enn anslag i RNB Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret 2019 Regjeringa legg opp til ein vekst i kommunesektoren sine samla inntekter i statsbudsjettet for 2019 på om lag 1,9 mrd. kroner. Den låge veksten i samla inntekter må sjåast i samanheng med kommunesektoren sine inntekter frå Havbruksfondet på 2,4 mrd. kroner i RNB I kommuneproposisjonen vart det lagt opp til ein vekst i frie inntekter på mellom 2,6 3,2 mrd. kroner for kommunesektoren for I statsbudsjettet blir det no føreslege ein vekst på 2,6 mrd. kroner. Dette tilsvarar ein realvekst på 0,7 % rekna ut frå anslag på inntektsnivå i RNB Heile veksten i frie inntekter vert fordelt til kommunane i Dei ekstra skatteinntektene nemnde ovanfor for 2018, inngår ikkje i grunnlaget for berekning av vekst i Veksttala frå 2018 til 2019 varierer mellom kommunane (sjå tabell og grafisk framstilling). Generelt er at følgjande punkt påverkar kommunane ulikt: endringar i inntektssystemet endringar i folketalet og alderssamansetjinga endringar i regionalpolitiske tilskot endring i tildelte skjønsmidlar endra kriteriedata 9

10 endringar på skatt (skattedel og inntektsutjamninga) I budsjettet for 2019 kan kommunane ta utgangspunkt i prognosen for frie inntekter, men må sjølve justere for lokale tilhøve. For 2019 gjeld folketal per 1. juli 2018 for innbyggjartilskotet (inkludert inntektsgarantitilskotet) og kriteria som går på aldersgrupper i utgiftsutjamninga. Andre kriteriedata er frå 1. januar Oppdatering av folketal i inntektsutjamninga blir vidareført med teljedato 1. januar i budsjettåret. Tabell for overslag på nominell vekst i frie inntekter i 2019 for Leikanger kommune: Kommune 1419 Leikanger Anslag på frie inntekter 2018 Anslag på oppgåvekorrigerte frie inntekter 2018 Anslag på frie inntekter 2019 Anslag på oppgåvekorrigert vekst ,0 Anslag vekst rekneskap Pris- og kostnadsvekst på kommunal tenesteyting Ved utrekning av realvekst i kommunesektoren sine inntekter i 2019, er det lagt til grunn ein pris- og lønnsvekst i kommunal sektor på 2,8 prosent. Dette byggjer bl.a. på eit lønnsvekstanslag på 3,25 prosent i Skattøyre Skattøyren skal fastsetjast ut frå ei målsetjing om at skatteinntektene for kommunane skal utgjere 40 prosent av dei samla inntektene i Den kommunale skattøyren vert derfor redusert med 0,25 prosentpoeng til 11,55 prosent. Folketalsvekst og pensjon Veksten i dei frie inntektene må sjåast i samanheng med auka utgifter for kommunesektoren knytt til folketalsutvikling og pensjonsutgifter. Meirutgifter som følgje av folketalsvekst og endring i alderssamansetjing (demografi) er berekna til 1,6 mrd. kroner, og meirutgifter til pensjon omlag 500 mill. kroner for kommunane. Dette må dekkast inn med veksten i dei frie inntektene. Andre punkt i kommuneøkonomien 2019 Følgjande satsingar og tiltak er medrekna innanfor veksten i frie inntekter: 200 mill. kroner er lagt inn til ytterligare styrking av kommunale tenester til rusavhengige 200 mill. kroner er lagt inn til styrking av arbeidet med tidleg innsats i skulen 100 mill. kroner av veksten er lagt inn til opptrappingsplan for habilitering og rehabilitering. Hovudsatsingane ovanfor utgjer omlag 500 mill. kroner. Dette betyr at handlingsrommet etter demografiutgifter (1,6 mrd.), pensjon (0,5 mrd.) og satsingar (0,5 mrd.) er uendra frå Men regjeringa viser til at satsingane som ligg i frie inntekter må kommunane tilpasse etter eigne behov, og at ein bør setje effektiviseringskrav til eiga verksemd. 10

11 I tillegg til satsinga på områda ovanfor, er det i 2019 følgjande endringar i inntektssystemet og andre satsingar: - Regionalpolitiske tilskot skal prisjusterast (med unntak av regionsentertilskotet) - Ved fordeling av distriktstilskot Sør-Noreg brukar ein den «gamle» distriktsindeksen oppdatert for 2017-tal. - Grensa for å få veksttilskot er uendra, gjennomsnittleg folketalsvekst for dei siste tre åra på 1,4 %. Det er berre Sogndal kommune som får vekstilskot i vårt fylke i Eigedomsskatt på produksjonsutstyr og -installasjonar skal avviklast frå og med Avviklinga skal skje gradvis over 7 år. Kommunane vil bli kompensert for inntektsbortfallet med 71 mill. kroner i (Samla kompensasjon over 7 år vil utgjere opptil 500 mill. kroner.) Kommunane må no retaksere dei berørte anlegga. I 2018 vil dei få 72,5 mill. kroner i kompensasjon for kostnadene dette medfører. Regjeringa kjem tilbake med omtale av korleis retakseringa vil slå ut for enkeltkommunar i revidert nasjonalbudsjett for Skjønnstilskot Det totale skjønnstilskotet er føreslege til mill. kroner for Dette er ein nedgang på om lag 196 mill. kroner frå Av det totale skjønnstilskotet går mill. kroner til kommunane og 382 mill. kroner til fylkeskommunane. For meir informasjon om fordeling til kommunane viser vi til eigen artikkel under statsbudsjettet 2019 på vår heimeside. Helse og omsorg Investeringstilskot til heildøgns omsorgsplassar: Det er føreslege investeringstilskot til om lag heildøgns omsorgsplassar i Det blir sett av 130 mill. kroner og ei samla tilsagnsramme på 2 612,6 mill. kroner. 50 % av tilsegnsramma skal i 2019 gå til netto tilvekst. Dagaktivitetstilbod for personar med demens: Det er eit mål å byggje ut tenestetilbodet før kommunane pliktar å tilby dagaktivitetstilbod til heimebuande personar med demens frå 1. januar Det blir derfor føreslege å løyve 50 mill. kroner for å legge til rette for oppretting av 450 nye plassar i Fastlegar i kommunane: Det vert lagt opp til å bevilga 25 mill. kroner til å styrke rekrutteringa til og stabiliteten i allmennlegetenesta. Samla vil satsinga utgjere 39 mill. kroner i Psykologar i kommunane: Frå 1. januar 2020 er et lovfesta at alle kommunar skal ha psykologkompetanse. For 2019 vert det føreslege å setje av 50 mill. kroner, tilsvarande 125 nye psykologar, til denne satsinga. Innlemming av bustadsosiale tilskot: 8,9 mill. kroner vert lagt inn som tilskot til bustadsosialt arbeid, og 15,6 mill. kroner til bustadsosialt kompetansetilskot. Utskrivingsklare pasientar - rus og psykisk helse: Det skal innførast betalingsplikt for utskrivingsklare pasientar i psykisk helsevern Det blir derfor føreslege å flytte 185 mill. kroner frå regionale helseføretak til kommuneramma. 11

12 Opptrappingsplan for rusfeltet: Det blir føreslege å bruke 281 mill. kroner til opptrappingsplan for rusfeltet. 200 mill. kroner gjennom styrking av kommunanes frie inntekter og 81 mill. kroner gjennom ein tverrdepartemental oppfølging av opptrappingsplanen. Opptrappingsplan for habilitering og rehabilitering: Regjeringa føreslår 100 mill. kroner til opptrappingsplanen for habilitering og rehabilitering som ein del av kommunane sine frie inntekter. Ressurskrevjande tenester: Innslagspunktet vert auka til kroner, ei auke med kroner ut over lønnsvekst Uendra kompensasjonsgrad på 80 prosent. Sterk vekst i tal mottakarar og utgifter sidan ordninga blei innført i Barnehage og skule - Regjeringa føreslår å utvide dagens ordning med gratis kjernetid for 3-, 4- og 5- åringar, til også å omfatte 2-åringar. 45,7 mill. kroner vert lagt inn i ramma til dette. - Det vert føreslege 10 mill. kroner til oppretting av nye studieplassar for barnehagelærarar. - Maksimal foreldrebetaling aukar med 50 kr per månad frå 1. august Lærarnorma blir vidareført, og 200 mill. kroner av veksten i dei frie midlane til kommunane blir begrunna med ei særskilt satsing på tidleg innsats i skulen, og 37 mill. kroner til fleire lærarspesialistar i grunnskulen. Kommunereforma Frå januar 2020 får vi 356 kommunar i landet. Framleis har nesten halvparten av kommunane under innbyggjarar, og over 120 kommunar vil framleis ha under innbyggjarar. Kommunereforma vil derfor halde fram og Fylkesmannen skal framleis ha ei sentral rolle i reforma. - Eingongskostnader og reformstøtte blir slått saman til eit nytt eingongstilskot som skal utbetalast ved nasjonalt vedtak om samanslåing. - Minstesats for to kommunar som slår seg saman, med under innbyggjarar, er 25 mill. kroner. - Inndelingstilskot og tilskot til informasjon og folkehøyringar blir vidareført. - Det blir ikkje sett tidsfristar for vedtak om samanslåingar. Departementet vil følge opp fortløpande. Andre satsingar Regionreforma gjer til at det blir 11 fylke frå 1. januar Stortingsmelding om nye oppgåver vert lagt fram 19. oktober i år. Innovasjon og digitalisering er satsingsområde framover for å utvikle gode kommunale løysingar. Det er føreslege løyvd totalt 1,7 mrd. kroner til nye IT- og digitaliseringstiltak i

13 2.c.2 Skatt og rammetilskot (Data frå KMD-Grønt hefte) Prognose for frie inntekter(skatt og rammetilskot) for Leikanger kommune er: kroner. Rammetilskot utgjer då kr Inntektsutjamning kr Skatt på inntekt og formue kr Dette anslaget på frie inntekter gir ein vekst for Leikanger kommune frå 2018 til 2019 på 2,0 %. For same periode er anslått landsgjennomsnittleg vekst på 2,9 prosent. Veksten i frie inntekter er rekna frå anslag på regnskap for I budsjettframlegget er det nytta folketalsframskriving slik det er beskrive i rammesaka, sak 18/574. KS og inngang til prognosemodell: I statsbudsjettet for 2019 legges det opp til en realvekst i kommunenes frie inntekter med 2,6 mrd. kroner sammenlignet med nivået i revidert nasjonalbudsjett (RNB)2018. Dette er helt nederst i intervallet i det angitte intervallet for inntektsvekst i kommuneproposisjonen 2019 (2,6 3,2 mrd. kroner). Realveksten i frie inntekter er lavere enn i de nærmest foregående årene, hvilket har sammenheng med at anslagene for kompensasjon for merkostnader som følge av befolkningsendringer (demografikostnader) er betydelig nedjustert etter at SSB la fram nye befolkningsframskrivninger i juni I budsjettarbeidet for perioden er det lagt til grunn folketalsframskriving slik det vart vedteke i rammesaka juni c.3 Rente / avdragskompensasjon for investeringar Leikanger kommune har rente av avdragskompensasjon for: Investering i skule/skulebygg, oppgradering av Leikanger Ungdomsskule og dusj/garderobe ved Leikanger Ungdomsskule Kyrkja: Godkjent søknad om rentekomp Godkjent kostnad kr.2,8 mill. kroner. Eldreomsorg: Dette er ei ordning der kommunen får kompensert både for rente og avdrag etter oppføring av ny sjukeheim. Årlege avdrag vert kompensert med kr Rente vert kompensert etter gjennomsnittleg årleg Husbankrente. 2.c.4 Momskompensasjon Føring av momskompensasjon frå investering. Frå 2010 kom det ei endring på korleis kommunen kan disponere momsrefusjonen frå investeringar. Endringa kom for å styrke økonomistyringa i kommunesektoren. 13

14 Kommunane får som hovudregel refundert all meirverdiavgift på alle kjøp. Store investeringar, som ofte i stor grad er finansiert ved lån, gir kommunane store refusjonsinntekter. Tidlegare har kommunane disponert desse pengane fritt både til løpande drift og til investeringar. For at kommunane skulle kunne tilpasse seg gradvis, har det vore ein overgangsperiode frå år 2010 og fram til 2014, der det vart lagt stadig sterkare føringar på korleis momsrefusjonen frå investeringar kunne disponerast. Frå og med 2014 må all momsrefusjon frå investeringar førast i investeringsregnskapet. Investeringar skal vidare lånefinansierast etter at ein har rekna inn mva-komp. for gjeldande prosjekt. 2.c.5 Eigedomsskatt Leikanger kommune har hatt eigedomsskatt sidan år 2000 og gjennomført omtaksering med verknad frå år Desse takstane ligg fast i 10 år. Kommunestyret fastset promillen skatten skal utreknast etter i budsjettmøtet i desember. Det er eit krav at eigedomsskatten skal vedtakast kvart år som ein del av det årlege budsjettvedtaket. Eigedomsskatt på produksjonsutstyr og -installasjonar skal avviklast frå og med Avviklinga skal skje gradvis over 7 år. Kommunane vil bli kompensert for inntektsbortfallet med 71 mill. kroner i (Samla kompensasjon over 7 år vil utgjere opptil 500 mill. kroner.) Kommunane må no retaksere dei berørte anlegga. I 2018 vil dei få 72,5 mill. kroner i kompensasjon for kostnadene dette medfører. Regjeringa kjem tilbake med omtale av korleis retakseringa vil slå ut for enkeltkommunar i revidert nasjonalbudsjett for Regjeringa foreslår å redusere maksimal eigedomsskattesats for bustad- og fritidseigedom frå 7 til 5 promille med verknad frå og med Regjeringa foreslår samtidig at eigedomsskattegrunnlaget ikkje skal kunne overstige 70 prosent av markedsverdien. Regjeringa foreslår og at det skal bli obligatorisk for kommunane å bruke SSBs bustadverdi når dei skal berekne eigedomsskattegrunnlaget for bustadar. Vidare er det heller ikkje høve til å auke satsen med meir enn 1 promille pr.år. I samband med kommunereguleringa, vil eigedomsskatten bli samordna frå år Leikanger kommune skulle gjennomført ny alminneleg taksering gjeldande frå år 2020 og har difor i samsvar med eigedomsskattelova 8A-4, høve til å føreta ei «kontorjustering» av takstane. Auken er avgrensa til maksimalt 10% av det opphavlege skattegrunnlaget kvart år. Samla vil ei slik justering kunne gi ei meirinntekt på om lag 4,5 mill. kroner i perioden c.6 Kalkulatoriske rente og avskrivingar Kommunal og Moderniseringsdepartementet har revidert retningslinjene for utrekning av sjølvkost for kommunale tenester (rundskriv H-3/14). 14

15 Ut frå desse retningslinjene skal kalkylerenta settast lik 5-årig swaprente med tillegg av 0,5%- poeng, har brukt 2,07 % + 0,5 %-p i kalkylen for berekning av kalkulatorisk rente. Avskriving av anleggsmidlar innanfor VAR-området vert fordelt over same avskrivingsperiode som rekneskapen. Det er lagt inn 2,4 mill. kroner i kalk. renter og avdrag frå Var-området. 2.c.7 Premieavvik Betalt pensjonspremie vert i rekneskapen utjamna med føring av premieavvik og eit amortisert premieavvik. Premieavvik som har oppstått frå og med 2014 vert frå 2015 amortisert med 7 år. Berekna akkumulert premieavvik KLP pr ,9 mill. kroner. Årets premieavvik KLP og SPK er budsjettert til 7,4 mill. kroner (positivt avvik) Amortisert premieavvik er budsjettert med 2,5 mill. kroner (utgift). 2.c.8 Avkastning frå Kraftfondet Det er lagt inn 5,5 mill kroner i avkastning i 2019 og for kvart år i økonomiplanperioden. 15

16 2.d Løns- og prisvekst, endringar i pensjonsutgiftene og arbeidsgivaravgift 2.d.1 Løns- og prisvekst Pris- og kostnadsvekst på kommunal tenesteyting. Ved utrekning av realvekst i kommunesektoren sine inntekter for 2019 blir det lagt til grunn ein vekta lønns- og prisvekst (deflator) på 2,8 % på kommunal tenesteyting. Dette byggjer bl.a. på eit lønnsvekstanslagi 2019 på 3,25 prosent. 2.d.2 Justeringsprosent på kommunale tenester Kommunale tenester og husleige er justert med 2,6%. Byggesaksgebyr vert haldne uendra. 2.d.3 Pensjonsutgifter og arbeidsgivaravgift Klp fellesordninga: 17,67% - 20,66% - 19,62% -19,67% Klp sjukepleieordninga: Er berekna likt fellesordninga. SPK 12,55% (heile perioden). Arbeidsgivaravgift 10,6%. 2.d.4 Eigenkapitalinnskot i KLP Pensjonsfonda i KLP aukar kvart år. Det medfører behov for auka eigenkapital frå eigarane. Fellesordningen, 0,35 % av premiereserven. ert eigenkapitalinnskot kr (som skal førast i investeringsrekneskapet, men kan ikkje lånefinansierast.) 2.e. Robek Kommunar med meirforbruk som ikkje blir nedbetalt etter krava i kommunelova, blir registrert i «Register om betinga godkjenning og kontroll» (Robek). Fylkesmannen skal kontrollere budsjett og økonomiplanar i Robek-kommuner, og skal også godkjenne alle vedtak om lån og langsiktige leieavtaler. 16

17 3. a. Tenesteproduksjon 3.a.1 Sentrale folkevalde organ og revisjon Innhald i tenesteområdet: Sogn regionråd og andre faste råd og utval. Sum utgifter og inntekter for området: Folkevalde organ og revisjon (endr) Øk.plan 2020 Øk.plan 2021 Øk.plan 2022 Driftsutgifter Driftsinntekter Netto kostnad Handling og status i forhold til kommuneplanen Kommuneplanen har følgjande hovudmål: Leikanger kommune skal vere ein kompetent samfunnsutviklar på næringsliv og busetjing, og tilby kommunale tenester av høg kvalitet. Innovative aktørar i privat og offentleg sektor skal oppleva at det er lett å etablera og utvikle verksemder i Leikanger der kommunen skal vera ein aktiv samarbeidspartnar Innbyggjarane skal oppleva meitring og livskvalitet, størst mogleg grad vera aktive, ta ansvar og få hjelp til å meistra vanskelege livssituasjonar. Leikanger skal ha eit levande og variert kultur- og friluftsliv med basis i frivillige lag og organisasjonar, der eldsjeler blir støtta opp om slik at dei gode initiativa blir ivaretekne og vidareutvikla. Leikanger skal vere ein aktiv bidragsytar i utvikling av regionen. Handling og status: Leikanger har hatt ein jamn auke i innbyggjartalet kvart år etter 90 talet og hadde 2345 innbyggjarar ved inngangen til Inntektssystemet og overføringar til kommunane blir i større grad basert på innbyggjartalet. en må ta omsyn til at Leikanger kan få ei svakare folketalsutvikling enn landet og meldinga om ein sterk reduksjon i mottak av nye flyktningar der Leikanger ikkje lenger blir oppmoda om å ta i mot nye. Leikanger er medlem av Sogn regionråd og har felles rådmannsgruppe i med andre kommunar i Sogn. Det er etablert ei rekke samarbeidsløysingar i form av eigne selskap og vertskommuneløysingar innanfor ulike tenesteproduksjonar. Nokre døme: o Felles brann og redningsteneste gjennom selskapet Sogn Brann og Redning IKS o Felles barnevern med nabokommunane der Sogndal er vertskommune for Sogn barnevern 17

18 o Felles renovasjonsordning gjennom selskapet SIMAS Kommentar til økonomiplanen: Den politiske strukturen er organisert som ein 2-nivå modell med kommunestyre og formannskap. Kommunestyret har 6-7 møter i året og formannskapet om lag 12. Det er inngått avtale med nabokommunar om samarbeid om kommunale tenester. Samarbeidet blir gjerne organisert enten gjennom eit interkommunalt selskap (IKS) eller vertskommunemodellen. Leikanger kjøper revisjonstenester frå Sogn og Fjordane Revisjon IKS. Det er inngått avtale om kjøp av sekretariatsteneste til kontrollutvalet frå Pricewaterhouse Coopers. Kjøp av finansiell revisjon er lagt inn med i Det ligg inne kr til sekretariat for kontrollutvalet. Med visning til rådmannen sin kommentar til kommunereforma nedanfor er det ikkje lagt inn midlar til nye forvaltningsrevisjonar eller selskapskontrollar i 2018 og Teneste: Lagt inn i budsjettgr.laget 2018 Kontrollutvalet sitt framlegg Kontrollutvalet Sekretariatet Finansiell revisjon Kjøp av forvaltningsrevisjon Kjøp av selskapskontroll 0 0 Totalt Leikanger er medlem av Sogn Regionråd saman med andre kommunar i midtre og indre Sogn. Regionrådet kjøper sekretariatsteneste i omfang av ei heil stilling frå Sogndal kommune. Finansieringa av regionrådet skjer med årlege tilskot frå kommunane. Omframt medlemskontingenten skal tilskotet dekke kostnader med ulike fellesprosjekt. Samla kontingent for Sogn regionråd 2018 er kr Leikanger sin del utgjer kr Omframt drift av rådet er dei viktigaste satsingane: Kommunenett GIS-koordinering Regional utvikling Samferdsel og helse Barnehage- og skulesamarbeid 18

19 Det er oppretta eigne arbeidsutval på dei enkelte satsingane. Sogn regionråd sitt budsjett 2018, sjå meir: g pdf Ny kommunestruktur Leikanger går saman med Sogndal og Balestrand til ein ny kommune frå Dei tre kommunane har vedteke ei politisk plattform som legg rammene for bygginga og utviklinga av nye «Sogndal kommune». det er oppnemnt ei Fellesnemnd som har ansvar for å førebu organiseringa av den nye kommunen samt budsjett for Det er eit svært omfattande politisk og administrativt arbeid som ligg framfor oss i 2018 og 2019 for å etablere den nye kommunen. Omstillinga til ny kommune skal skje samtidig som dei tre kommunane også i 2018 og 2019 dagleg skal levere gode tenester til innbyggjarane sine. For å sikre arbeidet med etablering av den nye kommunane utan at det går ut over tenesteytinga i 2019 vil kommunestyret: - Endra planstrategien slik at det ikkje vert gjennomførd nye planar eller revisjon av eksisterande planar ut over det kommunen er pålagd gjennom lov å gjere. - Ikkje setja i gang anna omfattande endringsarbeid i kommunen som krev politisk og administrativ kapasitet. - Ikkje gjennomføre planlagde forvaltningsrevisjonar eller anna kontrollverksemd som krev polistisk eller administrativ kapasitet. Dersom det oppstår konkrete situasjonar i 2018 og 2019 som krev oppfølging av Kontrollutvalet vil kommunestyret kome tilbake til det som eiga sak. Om det er Fellesnemnda og ein prosjektorganisasjon med ein prosjektleiar som har ansvaret for å etablere den nye kommunen, vil mesteparten av arbeidet bli gjort av politikkarar, tilsette og tillitsvalde i dei tre kommunane. Med den korte tida vi har fram til utgangen av 2019 må arbeidet med den nye kommunen få høgast prioritet, politisk og administrativt. 19

20 3.a.2 Sentraladministrasjon og styring Innhald i tenesteområdet: Tenesta omfattar den administrative leiargruppa og stabsfunksjonane personal, økonomi og serviceekspedisjonen Sentraladm. og styring (endr) Øk.plan 2020 Øk.plan 2021 Øk.plan 2022 Driftsutgifter Driftsinntekter Netto kostnad Leiargruppa Rådmannen sin leiargruppa har møte jamt over kvar 14 dag. I grunnlaget er 2/3 av stillinga som rådmann trekt ut frå 2020 som følgje av at stillinga ikkje blir vidare ført som heil stilling i ny kommune Overordna personalpolitiske tiltak Visjon, verdiar og leiarkrav Leikanger kommune har ein felles visjon for organisasjonen: «Leikanger kommunen der det gror og alle trivst» Kvaliteten på kommunale tenester er avhengig av gode organisatoriske løysingar, eit godt arbeidsmiljø, motiverte medarbeidarane med høg kompetanse som tek ansvar, som arbeider godt saman og har hovudfokus på å yte gode tenester. Verdiar: Me skal vere opne, ærlege og rause. Me vil skapa ei god lagånd. Me helsar på kvarandre og viser omsorg og respekt. Hjå oss er det stor takhøgde og lov å gjera feil. Me tek felles ansvar for godt og gale. Me vil møta kvarandre med godt humør og gje direkte og gode tilbakemeldingar. Leiarkrav: Leiarane skal vera synlege og gje aktiv oppfølging av den enkelte. Alle skal ha meiningsfulle arbeidsoppgåver der det er rom for kreativitet og personleg utvikling. Kommunen har i sine lønspolitiske retningsliner lagt vekt på kompetanseheving, der tilsette som tek særleg relevant etter-/vidareutdanning kan få utteljing i form av auka løn. Det er også siste åra sett sterkare fokus på å kartlegge og å følgje opp uønskt deltid, samt ha eit overordna felles fokus på ymse typar fråvær til dømes velferdspermisjonar. 20

21 3.a.3 Fellestenester Innhald i tenesteområdet: Området omfattar Serviceekspedisjonen og alle felleskostnader med IKT, kontorutgifter, forsikringar og kontingentar. Her under pensjonsordninga til KLP. Serviceekspedisjonen har 2 heile stillingar. Fellestenester (endr) Øk.plan 2020 Øk.plan 2021 Øk.plan 2022 Driftsutgifter Driftsinntekter Netto kostnad Omframt dei løpande informasjons- og ekspedisjonstenestene, post og arkiv har Serviceekspedisjonen har ansvar for innkjøp og utleige av bustader. Serviceekspedisjonen tek hand om sekretariatsdelen til politiske organ og val Serviceekspedisjonen: har ansvar for heimesida. Kommunane Luster, Sogndal, Leikanger og Balestrand har felles mal for heimsidene og samarbeider om utviklinga av heimesidene. Som følgje av kommunereguleringa er det laga eiga heimeside for den nye kommunen: Leikanger kommune har avtale med Fylkeskommunen om drift av ikt-tenesta. Årskostnaden er ca 2mill kr. Avtala er gjort innanfor den overordna rammeavtala mellom kommunane i Sogn Regionråd og Fylkeskommunen. I det systematiske HMT-arbeidet er fylgjande årshjul sentralt: Verneområdet føretek fullstendig kartlegging/vernerundar og set eventuelle tiltak inn i ein handlingsplan som vert sendt til kommunalsjef. Kommunalsjef set opp eventuell prioriteringsliste og sender handlingsplanen til arbeidsmiljøutvalet (AMU) AMU handsamar og set opp samla handlingsplan for Leikanger kommune. Kommunestyret løyver eventuelle midlar i samband med budsjett/økonomiplansaka. I investeringsbudsjettet er det lagt inn ei samla ramme på 0,3mill til nye investeringar på iktsida i

22 Utviklinga vil gå i retninga av at meir og meir av kommunen sin innkjøp vil bli gjort over denne løysinga. Største utfordringa ligg i å få trekt med dei lokale leverandørane. Innan helse vil den elektroniske løysinga med Telemedisin bli starta opp i Årets premieavvik KLP og SPK er inntektsført med 7,5 mill. Amortisert premieavvik er utgiftsført med 2,5 mill. Leikanger kommune har som IA-verksemd sett opp 3 overordna mål. Dette går på å redusere sjukefråvær (ikkje overstige landsgjennomsnittet i kommunesektoren), tilrettelegge for at tilsette med redusert funksjonsevne skal vere i arbeid, samt å auke den reelle pensjonsalderen. God tilrettelegging og tidleg attføringsarbeid er med på å halde uføregraden nede. Uføretala er låge for Leikanger kommune som ligg under gjennomsnittet for kommunane i Sogn og Fjordane. Det knyter seg særlege økonomiske- og driftsmessige utfordringar ved eit høgt fråvær. Gjennomsnittleg samla sjukefråvær siste åra ligg på rundt 7%, som er innafor måltalet. Her er det store variasjonar innan einingane. Ein vil i samband med IA/HMTarbeidet framleis halde fokus på dette ved å sjå på kva einingar som har særskilte utfordringar, vurdere behovet for å setje i verk tiltak samt evaluere desse. Likeeins er det viktig at ein held fokus på å jobbe med å få til gode organisatoriske løysingar, kultur og haldningar. Det vert kvart år utarbeida IA-/HMS-plan for kommunen. I 2016 var samla sjukefråvær i kommunen på 7,7%. For 1.halvår i 2017 syner tala 7,8%. Kommunereforma Med styringsdokumentet som kommunestyra i Balestrand, Leikanger og Sogndal har vedteke skal den politiske og administrative leiinga for den nye kommunen vera på Leikanger. Rådmannen er oppteken av at Leikanger startar arbeidet med å førebu dette så tidleg som mogleg. I fyrste omgang vil det bli klargjort 3 kontorplassar i Tinghuset som kontor til prosjektleiar/ny rådmann og den næraste staben. På sikt må Fellesnemnda handsame eigen sak om kvar den permanente lokaliseringa skal vera. I løpet av våren 2018 kan det bli behov for å styrke bemanninga i Serviceekspedisjonen for stette behovet for sekretærhjelp og praktisk bistand til den administrative prosjektleiinga og fellesnemnda. Mål: Halde eit godt servicenivå til brukarane av Serviceekspedisjonen Yte nødvendige tenester til prosjektleiinga og fellesnemnda for førebuing av «Nye Sogndal kommune» Størst mogleg utleigeprosent av kommunen sine bustader Aktivt vedlikehald og ajourhald av kommunen sin heimside Praktisere innkjøpsordninga i samsvar med regelverket og inngåtte avtalar 22

23 3.a4 Undervisning Innhald i tenesteområdet: Leikanger barneskule, Leikanger ungdomsskule, fellesutgifter grunnskulen, spesialundervisning, vaksenopplæring, skulefritidsordning og skuleskyss Undervisning 2018(endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Fellesutgifter grunnskule Kapittelet dekker fellesutgifter til skulane som utgifter til PPT, logopedteneste, leige av symjebasseng, kjøp av skuletilbod til barn plassert av barnevernet m.m. Utgiftene er redusert med kroner som er «overført» til SFO og barneskulen. Leikanger ungdomsskule undervisning Ungdomsskule hadde 127 elevar ved skulestart i august. Det tilsvarar sju klassar rekna etter gamle klassedelingsreglar. «Klassetalet» synest verte uendra fram til Skulen har fokus på tilpassa opplæring og har etter kvart lukkast i å redusere omfanget av og tal elevar med vedtak. Inneverande skuleår har 14 elevar vedtak om spesialundervisning. Det er ikkje lagt opp til auka ressursbruk på dette området neste skuleår. 2 elevar har vedtak om særskild norskundervisning. Det er rekna med same omfang i Skulen har 16, 5 årsverk i 2018, inkludert auke med 30 % sosiallærarstilling. Det er lagt inn same tal stillingar i budsjettet for 2019, og skulen held seg under den tildelte ramma med om lag kroner. Det er lagt opp til same drift som inneverande år, men ein del digitale verktøy må skiftast ut. Det same gjeld utstyr og inventar. Mål for drifta i 2019: 1. At skulen er mobbefri, og at alle trivst på skulen 2. Alle tilsette får utvikla seg gjennom kompetanseauke 3. Resultatet på nasjonale prøver viser framgang for den enkelte elev frå 8. til 9. klasse 4. Resultata til avgangselevane ligg over gjennomsnittet i Sogn og Fjordane. 23

24 Leikanger barneskule undervisning Leikanger barneskule hadde ved skulestart 168 elevar. Klassetalet synest verte uendra dei næraste åra. Skulen har 17 vedtak om spesialundervisning og 8 elevar med vedtak om særskild norskopplæring. Tal framandspråklege elevar vil auke i 2019 og dei næraste åra framover. Det er likevel rekna med om lag same omfang timar i Skulen har om lag 19 lærarårsverk i 2018 medrekna administrasjon. Det vil kome ein svak auke i 2019 ut frå sentrale føringar om tidleg innsats, lærarnorm og at elevar med store tiltak flytter seg oppover i klassane og dermed får fleire timar. 1,17 av lærarårsverka går til seniortiltak og frikjøp av tillitsvalde for Utdanningsforbundet og er såleis ikkje elevrelaterte. Assistentressurs til barn med nedsett funksjonsevne aukar både i skule og SFO. Det er lagt inn 60 % stilling til funksjonshemma barn som treng 2 personar heile tida. Overskytande midlar frå LUS og tilleggsløyvingar frå fellesutgifter grunnskule er nytta for å få budsjettet til å gå i balanse. Kommunen har dei siste åra motteke om lag kr årleg tilsvarande 92 % stilling til tidleg innsats og styrking av tal lærar i skulen. Desse øyremerka pengane har vore overførde til barneskulen og dekka utgifter til lærarauke, men utan at ein har auka ramma tilsvarande. Kommunen har rapportert på desse midlane ein gong i året. Det er usikkert om desse kjem som øyremerka tilskot også i 2019 eller om dei no vert innlemma i ramma. et til barneskulen er lagt fram med ei underdekning på kroner som langt på veg tilsvarar tilskotet frå Udir. Mål for verksemda i 2019: 1. Halda fram arbeidet med å skapa eit trygt og godt skulemiljø utan mobbing. Jobba med Læringsmiljøprosjektet i alle ledd innan skule og SFO. 2. Oppgradering på IKT- området for tilsette og elevar. 3. Styrke lese og skriveopplæringa på alle steg. 4. Halde i gang og vidareutvikle det store engasjementet alle tilsette viser for å gjere skulen best mogeleg for alle. Vaksenopplæring Leikanger kommune kjøper norskopplæring med samfunnskunnskap hos Sogndal kommune. Dette vert finansiert med tilskot frå IMDI. Kommunen kjøper plassar til utvida grunnskuletilbod for minoritetsspråkleg ungdom. Det er sett av budsjett til kjøp av 2 plassar då det er vanskeleg å fastslå det eksakte behovet. Ungdom med nedsett funksjonsevne som kjem tilbake til kommunen etter å ha fullført vidaregåande opplæring kan ofte ha rett til vaksenopplæring /spesialundervisning etter opplæringslova 4 A. Det er ut frå vedtak budsjettert med 20 % stilling til dette formålet, men behovet kan bli større frå hausten

25 Skulefritidsordninga Det er 62 barn i SFO hausten I tillegg til dagleg leiar er det i ordinær drift tilsett 5 personar med varierande stillingsstorleikar til å dekke morgon og ettermiddagstid. SFO har i tillegg behov for ekstra styrking til funksjonshemma barn. SFO har lærling ut våren Bjørnehiet SFO har teke på seg ansvaret med å drifte SFO-nettverket i regionen frå hausten Framlegget frå rektor hadde underdekning på kroner. Ut frå rådmannen si vurdering er det «overført» tilsvarande sum frå fellesutgifter grunnskule. Mål for SFO i 2019 Arbeide vidare mot målet om ein mobbefri skule / SFO Delta i Læringsmiljøprosjektet og samarbeide tett med skulen. Arbeida for å auka leselysta og interessa for bøker Arbeide med å få borna fysisk aktive på ein spennande og artig måte gjennom tilrettelagde aktivitetar Kulturformidling vil vera ein viktig del av arbeidet i SFO. Skuleskyss Utgiftene til skuleskyss er tidlegare reduserte med kroner då symjebassenget i Sogndal var stengt. Forbruket så langt i 2018 syner at denne posten må aukast opp att for Det vert tilført kroner frå tilleggsløyvingar/ fellesutgifter grunnskule. For å redusere utgiftssida i økonomiplanperioden er det lagt inn innsparingar for undervisning samla med kr ,- i heile perioden. Kvar av skulane har fått ein lik årleg reduksjon på kr ,- i 2020 aukande til kr ,- frå Ved barneskulen er i tillegg engasjementstilling for miljøterapeut trekt inn frå Dette utgjer årleg kr ,- Til slutt er utgifter til gjesteelevar i andre kommunar redusert med til saman kr ,- i heile perioden. 25

26 3.a.5 Barnehage Innhald i tenesteområdet: Drift av kommunale barnehagar og tilskot til privat barnehage Barnehage Driftsutgifter Driftsinntekter Netto 2018(endra) Dei kommunale barnehagane Nybø barnehage opna ny avdeling i Sorenskrivargarden frå nytt barnehageår 15. august. Avdelinga er godkjend for 12 barn /24 plassar. Avdelinga var i utgangspunktet meint nytta til 7 barn/14 plassar, men tilflytting gjennom sommaren og stor søknad til barnehagane generelt fører til at heile avdelinga vert fylt opp frå nyttår. Godkjenninga frå miljøretta helsevern gjeld mellombels for eitt år. Før ev. permanent godkjenning må det utarbeidast ein tilstandsrapport for bygget med tanke på fukt og råteskader og gjennomførast ein del målingar i høve til luft, lyd og temperatur. Dette vil bli utført vinteren 2019 og er budsjettert på teknisk sitt område. Det vert sett i gang bygging av nye garderobar i Henjahaugane barnehage med oppstart i november 2018 og ferdigstilling før nytt barnehageår august Bygginga skal gjennomførast medan barnehagen er i drift, noko som vert krevjande for barnehagen då ein må flytte om på avdelingane ettersom arbeidet skrid fram. Ein har også av den grunn vore forsiktige med å fylle opp meir plassar enn strengt tatt nødvendig. Etter innspel frå foreldreråda i dei kommunale barnehagane har ein sett på posten matpengar og funne grunn til å redusere den til 300 kroner per mnd. for full plass mot 328 no. Dette er lagt inn i budsjettet for Rådmannen har i dette budsjettet sett fellesutgifter og utgiftene til Nybø barnehage under eitt, slik at mindreforbruk på eitt tenesteområde dekkar opp meirforbruk på eit anna tenesteområde utan at rammene vert endra. a for dei kommunale barnehagane samla, fellesutgifter barnehage og styrka tilbod går i balanse. Fellesutgifter barnehage Barnehagane fekk ikkje ny lærling hausten Lønnsposten er teken ned til å dekke løn for hausten Det overskytande er saman med dei kronene som står i budsjettet som tilleggsløyvingar, «overført» til Nybø barnehage for å dekke inn auka utgifter til pedagogbemanning og grunnbemanning. 26

27 Nybø barnehage- basistilbod Nybø barnehage vil vårhalvåret 2019 ha 49 barn/74 plassar og 13 stillingar i ordinær drift, derav 6 stillingar som barnehagelærar/pedagogisk leiar. Henjahaugane barnehage basistilbod Henjahaugane barnehage er godkjend for 60 plassar. Tilpassing til ny pedagognorm gjer at ein førebels har fylt opp 56 plassar. Dersom ein overstig dette barnetalet må ein tilsetje pedagog i 100 % stilling for å oppfylle norma. Barnehagen vil vårhalvåret 2019 ha 10,3 stillingar i ordinær drift. Med auke i foreldrebetaling som føresett i statsbudsjettet, går budsjettet i balanse. Barnehagen har pedagogdekning og bemanning ut frå lovkrav og forskrifter. Privat barnehage Med grunnlag i fastsett tilskot for 2018 og lønsauke på 2,6 % syner kapittelet ei overskriding i høve ramma på kroner. Satsen for kommunalt driftstilskot for 2019 er i samsvar med regelverket utrekna til: Barn 0-2 år: kr ,- per barn Barn 3-6 år: kr ,- per barn Styrka tilbod barnehage Kapittelet inneheld løner til spesialpedagogisk hjelp inkludert ASK og styrkingsressursar til barn med nedsett funksjonsevne i alle barnehagane, inklusiv den private. Utgiftene til PPT er lagt inn med ein auke frå sist år på grunn av lønsauke og flytting av PPtenesta til større lokale. Ramma er styrka med kroner frå flyktningtenesta. Desse midlane vert nytta til styrking/ helsetiltak rundt einskildbarn i Nybø barnehage. For å redusere utgiftssida i økonomiplanperioden er det lagt inn innsparingar for barnehageområdet på samla kr ,- for åra 2020 til Reduksjonen er teke på styrka tilbod med kr ,- privat barnehage med kr ,- dei to kommunale barnehagane med kvar kr ,- og til slutt fellesutgifter barnehage med kr ,- 27

28 3.a.6 Helseteneste Innhald i tenesteområdet: Helsestasjon, skulehelseteneste, jordmorteneste, miljøretta helsevern, folkehelsekoordinator, legeteneste, fysioterapi, frisklivssentral og samhandlingsreforma. Helsetenester Driftsutgifter Driftsinntekter Netto 2018(endra) Helsesøsterteneste Det er budsjettert med 150% stilling som helsesøster. Det er planlagt å søke om statstilskott også for 2019 slik at ein får vidareført 200% stilling som helsesøster. Den særskilde satsinga på førebygging innan skulehelsetenesta held fram i samarbeide med psykisk helseteneste. Jordmorteneste Det er som tidlegare budsjettert med 90% stilling som jordmor som vert delt av to personar. Den eine stillinga er 50% og arbeider på dagtid med svangerskapskontrollar. Den andre stillinga er på 40% og har vaktberedsskap for fødande i samarbeide med Sogndal og Luster. Helse-Førde gir økonomisk kompensasjon for vaktdelen, og staten refunderer utgifter ved vaktarbeid med fødande. Miljøretta helsevern Ordninga er eit interkommunalt samarbeid i Sogn med ein inspektør som arbeider i alle kommunane. Det er faste felles møte som drøftar ulike satsingsområde og som sikrar lik sakshandsaming i kommunane. Frisklivssentral Her ligg inne kjøp av tenester frå treningssenteret Systrening med kr ,- per år i form av seniortrening for heimebuande eldre og tilbod om oppatt-trening for sjukmelde og andre etter tilvising frå lege og fysioterapeut. Dette er eit prioritert tiltak i handlingsplanen «Bu heime til hundre.» Legeteneste Det er budsjettert med normal drift for 3 fastlegar og turnuslege som no heiter LIS-lege. et er om lag som tidlegare utan større justeringar. Legevakt Kommunen har legevaktsamarbeide med Sogndal kommune. Tariffavtalen blir endra frå 2019 med auka timesatsar, i tillegg er timeløna no pensjonsgivande inntekt. Det er difor budsjettert med noko høgare utgifter. 28

29 Kommunefysioterapeut Det er budsjettert med 200% stilling som fysioterapeut og 80% ergoterapeut. Avdelinga utfører både førebyggjande tiltak og elles behandlingar og tiltak innan rehabilitering. Avdelinga har ansvar for koordinerande eining, som tek imot meldingar om trong for ansvarsgrupper og individuell plan. Det er budsjettert med noko større utgifter til journalsystemet som vert lagt om til anna løysing. Utgiftene er delvis dekka inn ved forventa auke i eigenbetaling frå pasientar og auka statstilskot ved auke i stilling. Fysioterapeut utanfor institusjon Det er budsjettert med ei vidareføring av avtalane med 2 privatpraktiserande fysioterapeutar i til saman 130 % driftstilskot fram til sommaren, deretter 80%. Alle fysioterapeutane nyttar lokala i helsesenteret. Samhandlingsreform Det er eit mål for kommunen å ha lite utgifter til utskrivingsklare ferdigbehandla pasientar på sjukehus. Kravet til kommunen om ta imot pasientar tidleg frå sjukehuset gir eit auka press på pleie og omsorg og på helsetenestene. Akutthjelp helse- og omsorgstenester Kommunen har sagt opp avtalen med Sogn lokalmedisinske senter i Lærdal om drift av kommunale akutt- senger (KAD) frå 1/ og inngått ny avtale med Sogndal kommune. Kostnaden i 2019 med ny avtale utgjer kr ,- For å redusere utgiftssida i økonomiplanperioden er det lagt inn innsparingar for helseområdet samla på kr ,- i heileperioden. Lønsmidlar til folkehelsekoordinator er teke ned med kr ,- kvart av åra i perioden. Legetenesta er redusert med kr ,- kvart av åra frå og med Helsestasjon og jordmortenesta er kvar for seg redusert med kr ,- kvart av åra frå og med

30 3.a.7 NAV- Sosiale tenester Innhald i tenesteområdet: Drift av Nav-kontoret, sysselsetjingstiltak, edruskapsvern, sosiale tenester, økonomisk hjelp, busetjing av flyktningar og bustadtiltak for husbanken. Nav sosiale tenester Driftsutgifter Driftsinntekter Netto 2018(endra) Ymse sosiale føremål I rammetilskotet som kommunane får frå staten er det inkludert midlar som er skal nyttast til å finansiera fylkesdekkande tiltak som Krisesenter, SMISO og overgrepsmottak. Kommunale tilskot til ovannemnde blir vidareført i 2019 med til saman kr Førebyggjande rusmiddelarbeid Kommunen har sidan hausten 2015 hatt prosjektmidlar frå Fylkesmannen til løn til ruskonsulentstilling med omlag 50% stilling. Prosjektperioden tek slutt ved utgangen av Ansvaret for rustenesta skal overførast Pleie og omsorg hausten Psykisk helse har kompetanse på rus, men for å støtte krava om lågterskeltilbod innan rusomsorga er det behov for meir ressurs inn i psykisk helse og rus. Kommunen har unytta øyremerka prosjektmidlar til dette føremålet med om lag kr ,- som kan overførast til Dette held til finansiering av stillinga i omlag 7 månader Det er i budsjettframlegget for 2019 ikkje funne rom innanfor ramma til å vidareføre denne stillinga finansiert med berre kommunale midlar utover desse 7 månadane. Dersom stillinga skal vidareførast på same nivå som no, må det løyvast kr ,- for 2019 og kr ,- årleg frå Tiltaket er førd opp på lista for tiltak som ikkje er innarbeidd i budsjettet for 2019 og ut økonomiplanperioden. Korleis denne tenesta vil bli organisert på kommunenivå frå og med 2020 er per no ikkje avklara. Sosialkontortenester Midlar vert nytta til kommunen sin del av driftsutgifter til NAV-kontoret, regulert i avtale mellom stat og kommune. I tillegg lønn til rådgjevarar i 130 % kommunal stilling. Det er inngått avtale mellom kommunane Sogndal, Leikanger og NAV Sogn og Fjordane der NAV Sogn og Fjordane dekkjer lønn til NAV leiar i 100% stilling til år I avtalen inngår også at Leikanger kommune dekkjer 40% av løn til ein rådgjevar ved NAV Sogndal. NAV Sogn og Fjordane dekkjer og ekstrautgifter tilsette har til pendling i prosjektperioden. 30

31 Kvalifiseringsstønad Stønad til Kvalifiseringsprogram er ein rett etter Lov om sosiale tenester i NAV. Tiltaket har vore lite nytta siste åra, og budsjettposten vert redusert til to personar i tiltak gjennom året, tidligare var det stipulert med tre. Dette utgjer ei innsparing på kr Økonomisk sosialhjelp Det er budsjettert med kr til økonomisk sosialhjelp og kr til sosiallån. Økonomisk sosialhjelp er vanskeleg å budsjettere, og behovet varierer utifrå tal søkjarar, om det er einslege eller familiar, og stønadsperiode. Leikanger har få personar som er langtidsmottakar av økonomisk stønad, og som har det som einaste inntekt. Bustadtilskot Husbanken Det er to typar tilskot som NAV Leikanger forvaltar for Husbanken, eit til etablering og eit til tilrettelegging av bustad. NAV søkjer Husbanken om tilskot til vidarefordeling etter søknad frå personar busett i kommunen. Husbanken sine retningslinjer vert lagt til grunn for tildeling. Formidlingslån Husbanken Vidareformidling av Startlån frå Husbanken. Husbanken har retningslinjer som vert lagt til grunn i sakshandsaminga. Etterspurnaden etter Startlån er låg, og varierer frå år til år. Flyktningtenesta Som fylgje av at ein ikkje reknar med busetjing av nye flyktningar framover, er tal stillingar i flyktningtenesta redusert frå 2,7 til 1,7 stilling. Introduksjonsordninga Alle busette flyktningar mellom 18 og 55 år har rett og plikt til å delta i introduksjonsordninga. Deltakarar i introduksjonsprogrammet får introduksjonsstønad for å delta i aktivitet. På årsbasis utgjer stønaden to gonger grunnbeløpet i folketrygda, kr ,- Det er venta ein reduksjon i utgifter til introduksjonsstønad. Dette har samanheng med at fleire deltakarar vil fullføre sitt introduksjonsprogram i løpet av Ein ventar at 7 av 14 flyktningar kjem til å fullføre introduksjonsprogrammet innan vår/sommar Samstundes er det mogleg at utgiftene kan auke dersom deltakarane som er att i introduksjonsprogrammet søkjer og får innvilga eit tredje år. Typiske situasjonar der dette kan vere aktuelt er om deltakarane startar på vidaregåande utdanningsløp, grunnskule for vaksne, eller blir vurdert til å ha trong for ytterlegare kvalifisering på grunn av lærevanskar eller andre tilhøve som gjer at vedkomande ikkje har forventa progresjon. Tilrettelegging flyktningar For gjennomføring av introduksjonsprogram i sommarferien vert det av Sogndal kommune tilsett studentar til gjennomføring av undervising. Leikanger kommune kjøper seg inn i dette tilbodet. Pris på dette ligg i 2019 på omlag kr Under kontoen vert også utgifter til tilpassa helsefagutdanning for minoritetsspråklege ført. Dette er eit samarbeid mellom kommunane, NAV Sogn og Fjordane og fylkeskommunen, og der alle partar deler på kostandene. Kommunane har tidlegare nytta Kommunale utviklingsmidlar frå IMDi til å dekke dette. Prosjektleiar har varsla at ny årleg pris per deltakar blir på kr Leikanger kommune vil ha inntil tre deltakarar på helsefag i skuleåret , altså kr

32 Deretter vil to av dei gå over på lærlingløn. Kommunen må budsjettere med utgifter til ein person, kr , i perioden frå haust 2019 sommar Ventestønad, transportstønad, busettingspakke og stønadar for å fremje integrering blir handsama av flyktningtenesta. Økonomisk sosialhjelp etter «Lov om sosiale tenester i NAV» blir handsama av NAV. Alle utgifter under økonomisk sosialhjelp vert ført på flyktningtenesta sitt budsjett. Tilskot Flyktningarbeid - integreringstilskot Integreringstilskotet frå staten er redusert til kr i 2019 mot budsjettert ,- i Det er ikkje venta at det kjem flyktningar til Leikanger utover dette i perioden frå og summane som er lagt inn er uendra frå rammesaka. For å redusere utgiftssida i økonomiplanperioden er det lagt inn innsparingar på til saman kr ,- fordelt på åra 2021 og Reduksjonen er lagt inn med kutt i 120% stilling frå og med 2021 og elles kutt i andre driftsutgifter med kr ,- kvart av åra 2021 og I tillegg er det lagt inn reduksjon i ordninga med kvalifiseringsstønad på nav sitt budsjett med kr ,- kvart av åra 2021 og

33 3.a.8 Barnevern Innhald i tenesteområdet: Drift av Sogn barnevern Barnevern 2018(endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Sogn barnevern er ei interkommunal teneste for kommunane Leikanger, Sogndal, Balestrand og Luster - med Sogndal som vertskommune. Leikanger kommune sin del av drifta av barnevernkontoret utgjer i 2019 kr ,- Dette er ein auke i budsjettet med ,- frå I tillegg kjem utgifter til tiltak i og utanfor heimen med kr ,- Dette er ein reduksjon på vel ,- frå budsjett Dette skuldast i hovudsak bortfall av eitt tiltak. Utgiftene til tiltak er svært vanskeleg å budsjettere. Nye tiltak kan føra til vesentleg høgare utgifter. Frå Sogn barnevern er det ynskje om å auka opp med 50% merkantil stilling frå Leikanger kommune sin del av ei evt. slik stilling utgjer kr ,- årleg. Denne utgifta er ikkje innarbeidd i rådmannen sitt budsjettframlegg, men sett opp på liste over tiltak til vurdering. 33

34 3.a.9 Pleie og omsorg Innhald i tenesteområdet: Drift av sjukeheimen, heimebasert omsorg i form av heimesjukepleie, psykiatriteneste, tiltak for funksjonshemma med ulike sær tiltak. I tillegg ulike hjelpeordningar. Pleie og omsorg Driftsutgifter Driftsinntekter Netto 2018(endra) Det er lagt inn auka utgifter frå 2018 til 2019 i samsvar med rammesaka. Auken skriv seg frå heilårsverknad av tiltak innan tenesteområdet tiltak for funksjonshemma som er etablert i Auka driftskostnader i samband med nytt bufellesskap for personar med demens som etter planen vert ferdigstilt i løpet av 2021 er ikkje teke inn i budsjettframlegget. Dette låg inne i rammesaka. Her lyt ein sjå føre seg ei omdisponering av personalressursar i kommunen og venteleg ei gradvis opptrapping av aktiviteten. Tilbodet må elles sjåast i samanheng med det samla tilbodet for denne gruppa i ny kommune. Innanfor områda funksjonshemma og psykiske helse har hjelpebehovet auka i stor grad i 2018 og denne utviklinga ser ut til å halde fram. I psykiske helse har tal pasientar dobla seg frå 2015 med 29 pasientar til 60 i Innan tenesteområdet for funksjonshemma er det fleire familiar enn tidlegare som treng avlastning og hjelp frå kommunen til sine barn. Dette er ein av dei store utfordringane framover. I løpet av økonomiplanperioden vil kommunen sine utgifter til slike tiltak auka vesentleg. I løpet av 2018 har kostnadane knytt til eitt særtiltak auka vesentleg utover det som var lagt inn i budsjettet. Det har og kome til eit nytt ressurskrevjande tiltak om ikkje har vore budsjettert tidlegare. Desse endringane er hovudgrunnen til at ein kjem ut med ei overskriding i høve ramma på om lag 2 mill. kroner i 2019 Innleiing Pleie og omsorg ser ut til å ha tilpassa drifta ved sjukeheimen og heimebasert omsorg i tråd med budsjettramma i Tenestetilbodet viser seg å være tilstrekkeleg slik at ein ikkje har brukarar som står på venteliste til langtidplass. Ein legg opp til uendra drift i 2019 på dette området. Når nye omsorgsbustader og bufellesskap for personar med demens etter planen står ferdig i 2020 vil dette venteleg lette trykket på institusjonsplassane dei første åra. Auken i tal eldre over 80 år vil venteleg ikkje kome før i og utover. Pwc har i sin rapport teke til orde for at ein kan redusere talet institusjonsplassar frå noverande 28 fram til år 2025 under føresetnad av at fleire får heimetenester og/eller bur i omsorgsbustad. Frå 2025 må tal 34

35 institusjonsplassar aukast igjen. Legg ein desse føresetnadane til grunn, kan det vere grunnlag for å redusere tal institusjonsplassar i perioden I denne perioden må ressursar omfordelast i retning heimebassert omsorg. Det er eit nedfelt mål at eldre skal få bu heime eller i eigen bustad så lenge råd er under føresetnad av at kommunen kan yta naudsynte og forsvarlege tenester. Status i dag er at ein i det alt vesentlege nyttar alle 28 plassane ved sjukeheimen og at kommunen i større grad en tidlegare må betale for utskrivingsklare pasientar ved sjukehus. I tillegg er bruken av KAD-sengene auka. Sjukeheimen Fakta: 26,83 årsverk i pleie + avdelingssjukepleiar, fagutviklingssjukepleier og administrativ stab 2,17 årsverk ved institusjonskjøkenet ert drift i 2018 er 28 plasser ( ein palliativplass treng ekstra bemanning ved behov) Av desse 28 plassane er fire nytta til kortids- og avlastningsplassar Torget på sjukeheimen vert nytta til ei rekkje sosiale aktiviteter for dei som bur på institusjonen og heimebuande som deltek på ulike arrangement Det er 4 avdelingar ved sjukeheimen: - Gul avdeling : 8 langtidsplassar - Grøn avdeling: 4 kortids- og avlastningsplassar for heimebuande, 1 palliativ rom - Rød avdeling: 8 plassar for demente - Blå avdeling: 8 plassar for personar med demens og/eller psykisk liding Utfordringar: Bemanningsplanen legg opp til to på vakt dag og kveld ved kvar avdeling, av desse skal det vera minst ein sjukepleiar. Det er eit mål å kunne tilby størst mogeleg stillingsprosent til tilsette. Med arbeid tredje kvar helg fører dette til at ein har høgare bemanning i vekedagane enn naudsynt. Ved sjukdom og anna fråvær desse dagane vert det difor ikkje teke inn vikar med mindre ein går under grunnbemanninga på to. Det har vore lyst ut sjukepleiarstillingar i to omgangar. Ein har måtta tilsette ein sjukepleiar gjennom et bemanningsbyrå. Ein er framleis ikkje i mål med tal sjukepleiarar, noko som fører til ei meirbelastning overtid og bakvakter. Heimebasert omsorg Fakta: 16,2 årsverk + avdelingssjukepleiar Tilsette ved dagsenter for demente 0,8 årsverk, 7 plasser Dagsenter til eldre 0,47 årsverk + frivillige arbeider, plassar Tilsette ved dagsenter for demente Dagsenter til eldre 35

36 Trygdebustader: 16 Omsorgsbustader: 7 med tilknyting til heimesjukepleien Tryggleiksalarm: 54 brukar Dagsenter for demente: tysdag og torsdag og annankvar fredag Dagsenter for eldre kvar måndag med trim og annankvar fredag eldrekafé Utfordringar: Heimebasert omsorg har ansvar for eit eige treningstilbod/avlastningstilbod ved sjukeheimen 4 dagar i veka. Personale frå heimesjukepleien driftar tiltaket. Tal personer med demens aukar, målet er å gje eit fullverdig tilbod så lenge som mogleg heime. Dagsentertilbodet er ikkje kvar dag for denne gruppa. Implementering av velferdsteknologi er eit tidkrevjande prosjekt. Tilbod om førebyggande heimebesøk ( fall/brann) til alle som fyller 80 år er eit mål. Kommunepsykiatri Fakta: 2 årsverk Dagaktivitet psykiske helse Individuelle samtaler I denne tenesta har pasientmengde auka vesentlig frå 2015 til Ressursane er auka med 0,5 årsverk. Tiltak for funksjonshemma Fakta 33,91 årsverk + avdelingsleiar. Tenesta har ansvar for oppfølging av 5 større tiltak, samt at det er varsla ein auke på to andre tiltak. Tenesta har og fleire mindre tilbod i tillegg. Tenesta har vidare ansvar for støttekontakt/treningskontakt, tt-kort og parkeringskort. Nytt bu- og avlastningstilbod for yngre brukarar med nedsett funksjonsevne er ferdigstilt hausten Bygningen inneheld to avlastningsbustader, tre tilrettelagte bustader, ein barnebustad og personaleining. Utfordringar Tenestebehovet innan dette området har auka vesentleg og vil framleis auka. Butilbod for yngre brukarar med stort hjelpebehov og avlastningstilbod for familiar med barn og ungdomar som krev hjelp og tilsyn det meste av døgnet er svært ressurskrevjande. I tillegg er det til tider vanskeleg å få til kontinuitet i personalgruppa. I samsvar med rammesaka er det innarbeidd ein auke i ressursane frå 2018 til Det meste skriv seg frå oppstart av det nye bu- og avlastningstilbodet og omfattande tiltak i heim. 36

37 Det er i løpet av hausten 2018 meldt inn ytterligare behov, dette gjeld utviding av to tilbod. For å redusere utgiftssida i økonomiplanperioden er det lagt inn innsparingar i pleie og omsorg samla med kr ,- perioden. Kutta er fordelt slik: Reduksjon ved sjukeheimen med kr ,- i 2019 og kr ,- kvart av åra frå og med Reduksjonen som er lagt inn frå 2020 må sjåast i samanheng med at ein då i Nye Sogndal kommune har etablert eit eige felles tildelingskontor for alle type tenester i pleie og omsorg, og at ein må kunne forvente å kunne henta ut stordriftsfordeler ved dette. Tiltak for funksjonshemma er redusert med kr ,- kvart av åra frå og med Det er elles ikkje lagt inn auka personalressursar frå hausten 2020 i samband med planlagd ferdigstilling av nytt bufellesskap for personar med demens. 37

38 3.a.10 Kultur og bibliotek Innhald i tenesteområdet: Bibliotek, kulturformidling, allment kulturarbeid, kulturkontoret, aktivitetstilbod til barn og unge, transporttilbod til ungdom, frivilligsentral. Kultur og bibliotek 2018(endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Kulturelle skulesekken Den kulturelle skulesekken er ei nasjonal satsing, som skal bidra til at skuleelevar i Noreg får møte alle slag av profesjonell kunst og kultur. Leikanger kommune får midlar av fylkeskommunen til å dekkje dette. Noko av midlane vert nytta til fylkeskommunen sine turnear som vert sett opp på skular i fylket. Resten av midlane nyttar skulane sjølve, mellom anna til utøvande kunst- og kulturaktivitet blant elevane og til transport til kulturtilbod i regionen. Eit slikt tilbod kan vere museumsbesøk. Kulturelle spaserstokken: Fylkeskommunen løyver midlar som gir kommunen moglegheit til å legge til rette for eit godt kultur- og kunsttilbod til eldre. Med dette samarbeidet mellom kultur- og omsorgssektoren, får eldre oppleve kunst av høg kvalitet. Tilbodet skal tilpassast, og vere på arenaer der dei eldre har sitt daglege liv. Mesteparten av arrangementa vert lagt på torget på sjukeheimen. Arrangementa er opne for alle, og vert marknadsført på førehand. I tillegg vert det gitt stønad til lag og organisasjonar som har kulturtilbod til eldre. Leikanger kommune har i år søkt om tre ulike prosjekt til den kulturelle spaserstokken: Toneskrinet med gamle songar og folketonar dei eldre har eit forhold til, og ein konsert eller ei musikalsk oppleving, og tre ulike musikalske arrangement i Balestrand, Leikanger og Sogndal. Den siste er eit samarbeidsprosjekt på tvers av den nye kommunen, og skal nyttast til arrangement i samband med eldre dagen. Kulturformidling og allment kulturarbeid: Dette tenesteområdet dekkjer i hovudsak tilskot til musea, refusjon til kulturskulen for dirigenttenester og kulturmidlar som lokale lag og organisasjonar kan søke på. Tilskot og driftsavtale til musea endra seg i 2017, og Leikanger kommune betalar no eit årleg driftstilskot på kr ,-. Kulturkontoret: Tenesta omfattar mellom anna lønnskostnader til tenesteleiar for samfunnsutvikling og kultur. På fond som er øyremerka bygdebok, står det kroner Desse pengane bør brukast i 2019 til eit forprosjekt i samband med at det vert sett i gong arbeid med ny bygdebok. Gardssoga for Leikanger vart utgjeve av Leikanger Bygdeboknemd i 1965, og ættesoga vart gitt ut i Sidan den gong har ein fått mykje ny kunnskap, og har heilt andre føresetnader i 38

39 dag for å skrive ei gardssoge. Det er viktig å komma i gong med arbeidet, og ein må snarleg gjera eit kostnadsoverslag og laga ein framdriftsplan. Bibliotek: Biblioteket held i dag til i 2. etasje i Saften, og vert framleis drive utan fagutdanna biblioteksjef. Kommunestyret har vedteke kulturlokale i Saften, der målet er å få ein uformell og sosial møtestad for alle innbyggjarane i kommunen. Det vert no arbeidd med å realisere dette tilbodet. I og med at innbyggjarane vil få fleire aktivitetar, lengre opningstider og andre aktivitetar og oppgåver som gjeld heile kulturfeltet, er det viktig med gode fagressursar. På liste over tiltak som det ikkje er funne rom til innanfor budsjettramma er det ført opp utviding av fagleiar bibliotek med 40 % stilling frå 10% til 50% frå Biblioteksystemet skal endrast slik at den nye kommunen får eit likt system. Frivilligsentral: Det vart i mars 2018 tilsett i 100% stilling som leiar i Leikanger frivilligsentral. I 2019 må det arbeidast vidare med å få gode rutinar på utleige av utstyr frå utstyrssentralen, fleire aktivitetar for born og unge, vidareføre ferietilbodet og komme på plass i eit egna lokale. Musikkbingen: Kommunen har ansvar for drift av musikkbingen i sentrum. Utleige vert gjort i samarbeid med Hermansverk Servicesenter. I drifta av musikkbingen er det også inkludert godtgjersle for tilsyn og reinhald av bingen. Hausten 2018 starta me med drop-in tilbod for å få auka aktiviteten av utlån og bruk av unge, målet er å halda fram med dette i Barn og ungdom Ungdomsklubben Ungdomsbasen som tidlegare har halde til i Sorenskrivargarden, vart lagt ned våren 2018 i samband med at lokala skulle nyttast til barnehage. Sjølv om ein ikkje lenger har lokale, er det viktig å ha eit tilbod til ungdommar som fell utanfor andre miljø og fritidsaktivitetar. Målet i 2019 er å legge til rette for varierte aktivitetar til dømes ein gong i månaden. Dette kan vere ballaktivitetar, turar til Lustrabadet kinoturar med meir. Ein har budsjettert med lønn i 20% stilling. Denne vert no nytta som eigenfinansiering til ungdomsarbeid i samband med los-funksjonen. Leikanger dans utan grenser I Leikanger har vi no dansegruppa Tendua, som er ei lokal dansegruppe under Dans utan grenser i Sogn og Fjordane. Dansarane er utdanna på fylkesnivå, og underviser deretter born og unge i heimkommunane sine. I Leikanger underviser dei rundt 70 born, hovudsak i alderen 6 13 år. Medlemsinntekt, salsinntekt og inntekt ved oppvisningar, vert nytta til å dekkje instruktørutdanninga og å vere med på turnear. Hausten 2018 starta øvingshelgar for alle danseverkstadane i fylket fram mot ein ny fylkesturne hausten Det vert lagt opp til ny dansecamp med ulike koreografar og pedagogar sommaren Aktivitetstilbod til born og unge Ungdomsrådet disponerer midlar som vert nytta til aktivitetar og arrangement til born og unge, som «ute-kino», open hall mm. Det vert også gjeve tilskot til borgarleg konfirmasjon. Under budsjettposten aktivitetstilbod til born og unge vert også MOT-prosjektet og 39

40 ferietilbodet Fri Moro ført. Ferietilbodet er dekka inn med eksterne midlar frå Bufdir, medan MOT må finansierast med overføringar frå andre konti. Ungdoms-los Leikanger kommune fekk tildeling på midlar til ein LOS funksjon for ungdommar i Dette er midlar som skal nyttast i 2018, 2019 og Tilskotsordninga si målgruppe er ungdom i alderen år som står utanfor, eller står i fare for å hamna utanfor, skule og arbeid. Målet er å styrke ungdomane sin skuletilknyting, trivsel og mestring, slik at det bidreg til å betra skuleprestasjonar og auka gjennomføringa av vidaregåande opplæring. Frå september 2018 vart det tilsett i ein 50 % stilling, som legg til rette for lågterskel musikkøvingar i tilknyting til musikkbingen og nokre aktivitetar, samt oppfølging av enkelte. Denne stillingsressursen må vidareførast i 2019 og 2020, og må sjåast også vidare i samanheng med stillingsressursen til ungdomsklubben som ein del av eigenfinansiering i prosjektet. Los-funksjonen er ført som eige prosjekt, D 18234, under aktivitetstilbod til born og unge. Transporttilbod barn og unge Transporttilbodet til born og unge vert finansiert av fylkeskommunalt tilskot som Leikanger søkjer på årleg. Tilskotet skal i verksetja transportordningar til ungdommar utanom dei faste busstilboda, og vert nytta til kinoturar, kommunale ungdomsarrangement i Leikanger, Sogndal, kveldsope skitrekk og turar til Lustrabadet. Bruken av dette transporttilbodet har auka jamt og trutt dei siste to åra. Utstyrssentral: Utstyrssentralen held til i biblioteket sine lokale i Saften og driv utleige av frilufts- og idrettsutstyr. Tilbodet starta i 2011, og vart finansiert av fylkeskommunale midlar. Utleigeprisane er rimelege, slik at ein sikrar at alle har nødvendig utstyr. Det er ynskjeleg å utvida drifta i 2019, både med utstyr og utleige og opningstider. Utstyrsentralen er ein viktig del av handlingsplan for å motverke sosial ulikskap blant barn og unge. For å redusere utgiftssida i økonomiplanperioden er det lagt inn innsparingar med kr i heileperioden. Kuttet er teke på allment kulturarbeid tilskott til kulturføremål med kr ,- kvart av åra i perioden. 40

41 3.a.11 Sogn kulturskule Innhald i tenesteområdet: Drift av Sogn kulturskule Kulturskulen i Leikanger 2018 (endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Administrasjon Kulturskulen har i dag rektor i 100 % (inklusiv DM-leiar i 20 %) og inspektør i 40 % og dette er også utgangspunktet for framlegg til budsjett Det er budsjettert med kr i administrative fellesutgifter. Det er budsjettert med inntekt på sal av 20% administrasjonsressurs til Balestrand. Netto kostnader er fordelt etter SIMAS- modellen. Undervisning et for undervisning er basert på driftsnivået hausten Undervisning i faste stillingar utgjer då 6,3 årsverk frå og 7,2 årsverk frå Det er budsjettert med 1,9 årsverk engasjement. Det er stipulert at 20% av undervisningsressursen vert brukt i Leikanger, 40% i Sogndal og 40% i Luster. Distriktsmusikarane et til distriktsmusikarane tek utgangspunkt i drift som i 2018 med den nye DMstilling i folkemusikk. 20% av denne stillinga står vakant til august 2019 pga permisjon. Då blir det 2,3 musikarstillingar frå årsskiftet og 2,5 frå august Netto kostnader er fordelt etter SIMAS- modellen. Luster et tek utgangspunkt i at 40% av kulturskulen sin aktivitet føregår i Luster i Det er rekna med at 40% av elevar og sal frå ny DM-stilling går til Luster. Inntektssida i budsjetta har svinga svært dei siste åra, og har stemt dårleg med rekneskapen. Frå 2019 skal elevpengane gjerast like for heile Sogn kulturskule. Årets inntektstal er basert på rekneskap for første halvår 2018 justert for harmonisering av elevpengane. Sogndal et tek utgangspunkt i at 40% av kulturskulen sin aktivitet føregår i Sogndal i Frå 2019 skal elevpengane gjerast like for heile Sogn kulturskule. Årets inntektstal er basert på rekneskap for første halvår 2018 justert for harmonisering av elevpengane. 41

42 Leikanger et tek utgangspunkt i at 20% av kulturskulen sin aktivitet føregår i Leikanger. Frå 2019 skal elevpengane gjerast like for heile Sogn kulturskule. Årets inntektstal er basert på rekneskap for første halvår 2018 justert for harmonisering av elevpengane. 42

43 3.a.12 Byggforvaltning Innhald i tenesteområdet: Drift og forvaltning av kommunen sine bygg - tinghusa, barnehagane, skulane, sjukeheimen, helsesenteret, idrettshallen og 52 utleige- og omsorgsbustader. Tre av omsorgsbustadene i Lundheim er ombygde til mellombels lokale for psykiatritenesta. 30 % stilling som leiande reinhaldar. Driftsutgifter Driftsinntekter Netto 2018(endra) Tinghus I Alle rom er i bruk i bygget. 5 kontor er tilrettelagt for nye Sogndal kommune. Det er 8 arbeidsstasjonar på dei 5 kontora. Det trong for nye hovuddører i bygget. Leikanger ungdomsskule Skulen har trong for kontinuerleg opprusting etter å ha vore i bruk i 50 år. Det er registrert eit opprustingsbehov på 0,7 mill dei næraste fire åra. I det lange perspektivet er det viktig å få ei endeleg avgjerd om bruken av fløy C. Leikanger barneskule Det er merknader frå Miljøretta helsevern om nye golvbelegg. Fleire av golvflatene må rehabiliterast. Kapasiteten på ventilasjonsanlegget må aukast. Nybø barnehage Barnehagen har bruk for betre lys og støydemping i fellesrom i andre etasjen. Kommunale bustader og omsorgsbustader Det er budsjettert med 2,6 % husleigeauke frå 2018 til Når det gjeld Gjertrudbakken, er denne seld til ein eigedomsutviklar som skal leggja fram reguleringsplan for tomt i løpet av første halvår Det skal byggast 4 nye omsorgsbustader og 8 omsorgsbustader i fellesskap som tilbygg/ påbygg til sjukeheimen på Ohnstadhaugen. Tinghus II og III Bygga skal rivast og det skal leggjast tilrette for vidare utvikling av området. Idrettshall Idrettslaget Syril betaler ei fast årleg leige for sin bruk. I tillegg kjem leigeinntekter frå andre brukarar. Det er 80% stilling som driftsleiar. 20% av denne stillinga vert refundert frå dei to andre eigarane av bygget, Saften AS og Sogn Avis/Husabø Prenteverk. Kommunen utfører reinhaldet i eigen regi og har avtalar med Saften AS og Husabø prenteverk om sal av reinhaldstenester. 43

44 Sorenskrivargarden Sorenskrivar er igjen teken i bruk til barnehage. Dette er ein småbarnsavdeling til Nybø barnehagen og held til i 1.etasje. Det er sett av investeringsmidlar til oppgradering på om lag 1 mill. kr. til og med For å kunne halde bygningane i tidsmessig stand, er dette ei nødvendig løyving. Prioriterte strategiar i samfunnsdelen : Det arbeidast kontinuerleg med plan for kommunale bustader der ein mellom anna prioriterer sal. 44

45 3.a.13 Vegar Innhald i tenesteområdet: Straumutgifter, drift og vedlikehald av veglysanlegga på kommunale vegar, fylkesvegen og riksvegen. Drift av det kommunale vegnettet og drift av parsellar av fylkesvegen S-185 (Njøsavegen og deler av Husabø og Eggjavegen) etter avtale og refusjon frå Statens vegvesen. 2018(endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Veglys Sognekraft AS utfører vedlikehaldet på veglysa. Det er avtale med Statens vegvesen om driftstilskot til veglysanlegget langs rv 55 gjennom sentrum. Kommunale vegar Brøytekontraktane med dei private maskineigarane er reforhandla og gjeld ut Utfordringar Det er ikkje driftsmidlar til å legging av fast dekke. På ein del av vegane er dekket over 30 år gamalt og er i ferd med å gå i oppløysing. Sjølv legging på korte strekninga må finansierast som prosjekt med investeringsmidlar. Det burde vera ein driftspost på omlag kr annakvart år til legging av fast dekke på dei kommunale vegane. Ved å komme opp i eit så stort volum vil ein få større konkurranse og lågare prisar. Dei siste åra har det vore løyvt investeringsmidlar til utbetring av vegane. Desse midlane skal dekka både sikring og fast dekke. Trafikkområdet på Hanahaug har fått nytt asfaltdekke som er finansiert med investeringsmidlar. Det er registrert murar med fare for utrasing. Dei mest utsette vegane er parti av Henjavegen og Eggjavegen. Laga ein hovudplan for vegnett/skogsvegar og uttransportering av tømmer. 45

46 3.a.14 Brann og redningsteneste Innhald i tenesteområdet: Feiing, brann- og redning. 2018(endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Oppsettet over viser ikkje reell kostnadsauke til brann og redningstenesta. Reell auke frå år 2018 til 2019 er på kr (budsjett 2018 er ikkje oppdatert med dei retta storleikane). Generelt Leikanger er i lag med kommunane Balestrand, Luster, Sogndal og Vik med i Sogn brann og redning IKS. Feiing Feietenesta med tilsyn i bustader vert kjøpt frå Sogn brann og redning. Den mest vanlege frekvensen er feiing kvart andre år og bustadtilsyn kvart fjerde år. Kostnaden med feiing og bustadtilsyn vert dekka av abonnentane. Brann- og redningsteneste Kostnadene med brannstasjonen på Hermansverk vert dekka av kommunen direkte. Kommunen leiger areal hjå Øyane Eigedom as til stasjonen. Sogn brann og redning har meldt inn sak om ombygging av Leikanger brannstasjon, der det skal etablerast delt skiten og rein sone med dusj og toalett for mannskapa. Arbeidet er planlagt starta opp vinteren 2018/2019, med ferdigstilling om hausten. Det skal inngåast ny leigeavtale med huseigar fram til Utfordringar Brannvernet har fått ei vesentleg kvalitetsheving etter at kommunen gjekk inn i Sogn brann og redning. Leikanger tettstad passerte nyleg 2000 i folketal. Forskrifta for dimensjonering krev då overbefalsvakt. Dette medfører at Leikanger no må dekka ein større del av kostnadene med overbefalsvakta. Utviklinga innanfor området viser endring både i oppdragsinnhald og oppdragsmengd, og det er slik vanskeleg å samanlikne kostnaden med drifta av brannvesenet no mot tidlegare. Vidare er ein og kjend med at selskapet har fleire eldre brannbilar i tenesta som på relativt kort tid må skiftast ut. Kommunen må såleis pårekne auke i tilskot til Sogn Brann og redning til dekking av finansutgifter. Selskapet har lagt fram investeringsplan der representantskapet har no har vedteke investeringsplan og samt auka låneramme. Auka låneramme krev endring i selskapsavtalen og må og vedtakast i kommunestyret. 46

47 3.a.15 Vatn, avløp og renovasjon Innhald i tenesteområdet: Vassforsyning, avløp og renovasjon 2018 (endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Generelt Renovasjonstenestene for hushaldningane, inkludert slamtømminga, er gjennom ureiningslova fastsett til å vera sjølvfinansierande. Abonnentane skal bera alle kostnadene. Tenestene vassforsyning og avløp er det høve til å subsidiera over kommunen sitt driftsbudsjett. I Leikanger sine lokale forskrifter for vass- og avløpsgebyr er det ein føresetnad at gebyra som abonnentane betaler skal dekka dei løpande kostnadene med drift og kapitalkostnader (kalkulatoriske avskrivingar og renter) for anlegga. Eventuelle overskot på dei einskilde tenestene skal avsetjast på eigne bundne fond som skal komma abonnentane til gode. Tilsvarande skal underskot dekkast inn att av gebyra i etterfylgjande år. Vassforsyning Reinseanlegget har to hygieniske barrierar i samsvar med krava i drikkevassforskrifta. Desse barrierane er UV- stråling og membranfiltrering. Klordosering er reservebarriere. I tillegg kjem tidlegare gjennomførde klausuleringar av nedslagsfeltet. Satsingsområdet i vassforsyninga er å redusera lekkasjane. Forbruket har auka noko til 18 l/s på dagtid og 12 l/s om natta. Dette eit urovekkande høgt nattforbruk. Det er montert målarar på utvalde punkt på nettet for kontinuerleg registrering av vassforbruket. Det oppstår stadig nye lekkasjar som vil verta avdekka av målarane. I budsjettframlegga dei siste åra har det vore lagt inn ei ny stilling innan vatn og avløp, fordelt på 70% på vatn og 30% på avløp. Det er tilsett driftsoperatør i 100% stilling. Det er først og fremst for å få overlapping i drifta av reinseanlegget for vatn at det no er tilsett ein ny person. Både tenesteleiar og driftsansvarleg for vassforsyninga har nådd ein alder der dette er naudsynt. Det er sett i gang arbeid med tryggleiksklassifisering av dammen i Store Trastadalsvatn. Til dette vert det leigd inn konsulent til. Kommunen er eigar av denne dammen som er frå Bruk av dei to øvste metrane av magasinet i dammen inngår i Sognekraft sin konsesjon for kraftverket. Det må snarast avklarast om Sognekraft eller kommunen skal stå som eigar av dammen. Det er i perioden lagt inn investeringsmidlar til utbetring av Trastadalsdammen. Mattilsynet har godkjent reservevassløysing frå Lundene i anleggsperioden med den nye røyrgate frå kote 611 til vassbehandlingsanlegget.

48 Utfordringar Det er teke prøver av vatnet i Henjaelvi ved kote 600. Dette er eit arbeid som fylgjer ei utbygginga av Leikanger Kraftverk. Prøvetakinga er utført i samarbeid mellom Sognekraft, konsulentfirma Norconsult, Mattilsynet og Leikanger kommune. Kostnadene er dekka av Sognekraft. Konklusjonane er at råvatnet i elva må behandlast i reinseanlegget på same måte som i dag. Avløp VA-anlegget Kløvi Njøsavegen i samarbeid med vegvesenet sin gang- og sykklveg er overteke av kommunen. Med anlegget fylgjer to pumpestasjonar for avløp. Arbeidet med hovudplanar for vatn og avløp starta opp i Prioriteringane må samordnast med val av utbyggingsområde i arealdelen i kommuneplanen. Renovasjon I regi av SIMAS vert området for miljøstasjonen på Kvålen no inngjerda. 48

49 3.a.16 Miljø, areal og næring Innhald i tenesteområdet: Arealplanar, bygge- og delingssaker, kart og oppmåling, festetomter bustader, bustadområde, festetomter næring, næringsfondet, andre næringsføremål, landbrukskontoret, kaianlegget, nærmiljøtiltak, fiske- og viltforvaltning og tiltak, friluftsområde og drift av idrettsanlegg ute. 2018(endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Arealplanar Tenesteleiar for arealplanar og oppmåling slutta i Det er ikkje tilsett nokon ny i stillinga. Det er sett av kr til kjøp av konsulenttenester. Bygge- og delingssaker, oppmåling Det er fast tilsett sakshandsamar for bygge- og delesaker i 100% stilling. Det inngått avtale med Balestrand kommune om kjøp av oppmålingstenester. Næringsarbeidet Leikanger kommune har inngått avtale med Sogn Næring i Sogndal om stå for kommunen sitt næringsarbeid. Leikanger kommune gir etter medlemsavtalen eit årleg marknadsbidrag til Visit Sognefjord AS. Det vert gitt årleg tilskot til Norsk Landbruksrådgiving Sogn og Fjordane på grunn av at det er kontorstad på Leikanger. Leikanger er med i Indre Sogn vassområde som får ei årleg løyving. Landbruk Leikanger kjøper tenestene hjå Sogndal kommune tilsvarande 40% stilling. Det er faste kontordagar på Leikanger. Tenesta dekker fagområda landbruk, skogbruk, vilt og utmark. Leikanger er med i den interkommunale veterinærvaktordninga saman med Sogndal og Luster. Det er starta opp eit interkommunalt samarbeidsprosjekt om skog i regi av Sogn Regionråd. Prosjektet er i første omgang tidsavgrensa til 3 år fram til Leikanger sin del er kr per år. Kaianlegg Formannskapet har vedteke at kaibygget på Hanahaug inntil vidare skal brukast til lager, både til kommunal bruk og utleige. Idrett og fritid Tilsette i kommunen driftar idrettsanlegga ved Syril stadion og på Kleppa i samarbeid med Syril. Det er inngått avtale med Syril om bruk av garderobe/dusjanlegget og kunstgrasbana. Prioriterte strategiar i samfunnsdelen : Gjennomføra ei strategisk utvikling av sentrumsareal, inkludert ein fortettingsplan som sikrar at fleirtalet (75%) av nye bustader i kommunen skal vera sentrumsnære. 49

50 Samarbeida systematisk med dei andre offentlege etatane og næringslivet i kommunen for å: o Rekruttera arbeidskraft og sikre tilflytting o Samarbeida om kompetanseheving hjå tilsette o Kartleggja behov og potensiale hjå kvar einskild verksemd o Følgja opp forvaltningsutvikling, arealbehov, eigarskap og vertskap. Arbeida tett med bedrifter og næringsaktørar i kommunen for å nå felles mål og skapa nettverk i lag med små verksemdene. Sikra at skogbrukskompetansen i kommunen vert godt nytte, fylgje opp uttak av skog og virke, og laga ein hovudplan for vegnett/skogsvegar og uttransport av tømmer. Kartleggja og utarbeida ein plan for jord- og hagebruksareal som i dag ikkje er i bruk. Støtta opp om arbeidet med oppgradering av leikeplassar og andre møteplassar som legg opp til fellesskap og fysisk aktivitet. Gjera friluftslivtilbodet synleg og attraktivt gjennom vedlikehald og vidareutvikling av turløyper, stinettet i fjellet og oppfølging av anlegg og vegtilkomstar på Kleppa. Følgje opp miljøutfordringar, særleg lokalisering av restar av plantevernmiddel, oppfølging av ureiningstilførsle i Njøsaelvi, og fjerna bilvrak og anna utdatert utstyr. Auka næringssamarbeidet med nabokommunane. Støtte opp om det regionale reiselivsselskapet Visit Sognefjord. Leggja til rette for nye produkt basert på natur, kultur og tradisjon. 50

51 3.a.17 Livssyn Innhald i tenesteområdet: Kyrkjeleg fellesråd har ansvar for drift av kyrkjene og gravplassane i Leikanger. Fellesrådet har sin eigen økonomi der størstedelen av inntektene er tilskot frå kommunane. 2018(endra) Driftsutgifter Driftsinntekter Netto Kyrkja Sogndal og Leikanger kyrkjelege fellesråd har komme med innspel til budsjett og økonomiplan. Det ligg ved ei oversikt med desse behova i 2019 : Nye parklys ved Husabø gravplass og utskifting av ringeanlegget i kyrkja. Nytt låsesystem og reingjering med intonering av orgelet er prioritert i Bårehus Kjølerommet og toalettanlegget i bårehuset er stengde på grunn av muggsoppvekst, noko som ikkje gjer bruken hygienisk forsvarleg. Medan bårehuset er stengd, vert kjølerommet ved Leikanger sjukeheim nytta. Når det er trong for plass for to kister samtidig, har ein avtale om bruk av bårerommet ved Ølmheim kyrkje. Toalett for kyrkja og badeplassen er det ikkje funne alternativ for. Vedlikehaldsmidlane over driftsbudsjettet og opprustingsmidlane over investeringsbudsjettet vert prioriterte samla for kommunen sine bygg og anlegg og kyrkja sine. Gravplassar Det er gjort prinsippvedtak om innføring av festavgift for graver. Arbeidet med registreringa er starta opp. 3.a.18 Lønsreserve Det er lagt inn kr til dekking av lønsutvikling i perioden

52 3.a.19 Oppsummert driftsbudsjett og økonomiplan Drift 2019 i høve endra budsjett