Fv555. o_kv02. (Sa2) o_avg daa. o_avg daa. R R9.0. o_ft daa. 10x120 R9.0 (H1) o_kv01. o_avg daa.

Transkript

1 6.0 3x20 3x20 3x20 (A3) (Sa2) 5.0 (Sa2) (H1) Fjell kommune N= Fv daa. f_avg daa. f_kv04 f_lp daa. 30km/t o_kv03 R4.0 o_avg daa. f_ua daa. 6x45 ureg. kryss R9.0 20x45 6x R9.0 o_kv02 R7.5 o_avg daa. o_ft daa R9.0 o_avg daa. N= daa. 10x120 R9.0 f_lp04 f_pp07 f_kta daa. f_bk04 f_kta04 f_pp daa. f_pp daa. f_pp06 R7.5 R daa. f_kv08 f_pp daa. o_avg daa. o_kv01 %-BYA=40% N= TEIKNFORKLARING AREALFØREMÅL (PBL 12-5) Plankart 1 av 1 SOSI ver. 4.5 JURIDISKE TEKSTAR, LINJE- OG PUNKTSYMBOL (JF. REGULERINGSFØRESEGNER) f_bk06 %-BYA=40% daa. f_lp daa. f_kv07 f_pp daa. o_ft o_ft04 R4.0 R o_ft03 R4.0 f_kv05 f_pp daa. %-BYA=40% f_pp daa. f_kv06 f_lp daa. f_kta daa daa. %-BYA=40% o_ft01 BYGNINGAR OG ANLEGG (PBL 12-5 nr.1) Plangrense (RpGrense) BF Bustader-frittliggjande (1111) Føremålsgrense (RpFøremålGrense) BK Bustader-konsentrerte (1112) Regulert tomtegrense (1203) KTA Kommunaltekniske anlegg (1560) Årsmelding 2013 Regulert senterlinje (1221) UA Uteopphald (1600) LP Leikeplass (1610) Frisiktlinje (1222) Regulert kant køyrebane (1223) SAMFERDSELSANLEGG OG Regulert støyskjerm (1227) TEKNISK INFRASTRUKTUR (PBL 12-5 nr. 2) KV Køyreveg (2011) Regulert støttemur (1228) FT Fortau (2012) Måle og avstandslinje (1259) AVG Anna veggrunn - grøntareal (2019) Høgd veg PP Parkeringsplassar (2082) Planeringshøgd bygg o_ Offentleg arealføremål GRØNTSTRUKTUR (PBL 12-5 nr. 3) f_ N= Felles arealføremål GST Grønstruktur (3001) Steingard OMSYNSSONE (PBL 12-6 JF. 11-8) SIKRINGS-, STØY- OG FARESONER (PBL 11-8a) Styring, engasjement, tillit og service ILLUSTRASJON Sikringsoner Illustrasjonslinje bygg Frisiktsone ved veg (140) Avkøyrsel f_ua daa. f_ua02 R8.5 f_kta daa. Støysoner H210 H220 Raud sone iht.t-1442 (210) Gul sone iht. T-1442 (220) BASISKART Eigedomsgrense (4011) H370_1 Faresoner H370 Høgspenningsanlegg (370) Geodetisk grunnlag: UTM32_Euref 89 Geodetiske høydegrunnlag: NN1954 Uttaksdato basiskart: RpOmråde daa. N= Kartmålestokk: A1 Ekvidistanse : 1m m Reguleringsplan, detaljregulering for: Fv daa. %-BYA=25% Mønehøgd =9.0 PlanID: Sakshandsaming i følgje plan- og bygningslova 1 Saksgang Dato Plankart datert Kunngjering oppstart Offentleg ettersyn, vedtak Offentleg ettersyn, fra - til Føresegner datert Slutthandsamning, vedtak Fjell kommunestyre, vedtak Kunngjering vedtatt reguleringsplan

2 Innhald Oppgåvene til kommunen 2 Viktige hendingar i Utvalde nøkkeltal - kommunenivå 9 Ordførar Organisasjon 12 Politiske utval pr Ungdomens kommunestyre 14 Rådmannen 17 Økonomi Revisjonserklæring 39 Tenestene i kommunen 40 Skulesjefen 44 Omsorgssjefen 48 Helsesjefen 52 NAV Fjell 56 Sosialsjefen 60 Barnehagesjefen 64 Kultursjefen 69 Stab og støtteiningar 70 Servicetorgsjefen 72 Plan- og utbyggingssjefen 74 Eigedomssjefen 76 Økonomisjefen 78 Personalsjefen 80 IKT-sjefen 83 Selskap og stiftingar 84 FjellVAR AS 85 Øvrige kommunale selskap og stiftingar 86 Arbeidstakarorganisasjonane og vernetenesta i Fjell 87 Arbeidsmiljøprisen 88 Likestilling 93 Beredskap og tryggleik 94 Utfordringar i tida som kjem (ordførar) 95 Utfordringar i tida som kjem (rådmann) 96 Sotra Arena Kva skal årsmeldinga fortelja deg: kva vi planla å gjera i 2013 kvifor dette var viktig å gjera kva det kosta korleis vi finansierte dette kva resultat vi har oppnådd

3 Fjell kommune Fjell kommune er eit moderne og pulserande øysamfunn rett vestom Bergen, med innbyggjarar. Etter storleik har kommunen ei av dei yngste befolkningane i landet; over 30% av er under 20 år. Kommunen har stor innflytting, og positiv flytte balanse kvart år i nemnte periode. Men kommunen har også relativt stor utflytting, primært grunna bustadsmassen, som ikkje er godt nok differensiert i høve bustadbehov i ulike livsfasar. Kommunen har ein aktiv bustadpolitikk for å bøta på dette. Arealet på 147 km² er fordelt på nordre delen av Store Sotra, Bildøyna, Litlesotra og meir enn 500 store og små øyar, holmar og skjer. Kommunen har fastlandssamband til Bergen, stor tilflytting og eit ekspansivt næringsliv bygd på olje, teknologi og service. Kystbasen CCB og Ågotnes Industriområde er det viktigaste senteret i Vest-Noreg for service og forsyningstenester til oljeverksemder i Nordsjøen. Naturen i Fjell er forma av vêr og vind. Lyngheiar og svaberg, blenkjande vatn og ope hav byr på gode opplevingar. Purpur og nyansar av grått, raudt og blått er sentralt i dei visuelle inntrykka. Historia fortel om eit strevsamt liv her ute ved havet, prega av handle kraft og religiøs nøysemd. Bergensarane kalla folket for havstrilar. Strilane var dristige, handlekraftige og uthaldande. Den gamle strilekulturen er i dag eit stykke vestlandsk kulturhistorie av stor verdi. Ågotnes Fjell Straume Bergen sentrum Dei kommunale tilboda er der folk bur. Vi har i dag 18 grunnskular, kulturskule, vaksenopplæring og vidaregåande skule. Våre to tusen barn under seks år kan velja mellom 11 kommunale og 25 private heildagsog korttidsbarnehagar. Helse- og omsorgstilbodet omfattar to store legesenter og moderne, lettstelte bustader for den som treng hjelp til det daglege. Eit mangfaldig foreinings- og kulturliv med idrettsanlegg, symjebasseng og fotballbaner, lokale kulturbygg, kystkultursenter og tre kyrkjer, legg til rette for kulturelle møtestader og sosiale nettverk. 4 1

4 Oppgåvene til kommunen 1. For det første skal vi syta for at innbyggjarane i kommunen har det så godt som mogleg innanfor ramma av den norske velferdsstaten. 2. For det andre skal vi syta for at lokaldemokratiske avgjerder blir handsama effektivt og i tråd med intensjonane til kommunestyret. 3. For det tredje skal vi fungera som ein skule for demokratisk leiarskap, der politiske representantar lærer det politiske handverket og kvalifiserer seg vidare for posisjonar i fylkesting og Storting. Hovudoppgåva til kommune styret er å gjera vedtak i alle strate gisk viktige saker Fjell kommunestyre er samansett av ordførar, varaordførar og 43 representantar frå åtte ulike politiske parti. Hovud oppgåva er å vedta alle strategisk viktige saker for kom munen, som overordna planar, budsjett og økonomiske saker, interkommunale samansluttingar o.l. Kommunestyret har 8-10 møte i året. Sakslistene vert lagt ut på internett sidene til kommunen, og møta vert haldne for opne dører. I tillegg har Radio Sotra direktesending og opptak frå kvart møte. Kommunestyret har lagt det daglege politiske ansvaret for drifta av kommunen til tre politiske komitear, kvar med elleve medlemer. Komiteane deler på ansvar og arbeid etter type oppgåver. Dei valde representantane blir støtta i arbeidet av rådmannen og om lag 1500 kommunalt tilsette, som gjev råd og set i verk kommunestyret sine vedtak. Kvart år i desember gjennomgår kommunestyret den kommunale drifta og vedtek årsbudsjett, økonomiplan, handlingsprogram, planprogram og planstrategi for dei komande åra. Alle desse dokumenta har vore ute på offentleg høyring før vedtaket, slik at den einskilde innbyggjar kan koma med innspel. Kvart år vert det utarbeidd ei års melding - som den du no held i handa. Årsmeldinga er rådmannen sin rapport til kommunestyret om korleis han har klart å styra i høve til dei rammene som kommunestyret har vedteke. Mål for organisasjonen Fjell kommune: Engasjement Fjell kommune skal vera ein enga sjerande og motiverande organisasjon å arbeida i, både for politikarar og tilsette. Tillit Fjell kommune skal vera ein organisasjon som er basert på tillit både internt og i høve innbyggjarar, brukarar og andre. Styring Fjell kommune skal vera ein rasjonell og effektiv organisasjon, med klare ansvarstilhøve, tydeleg oppgåve deling og korte kommandoliner. Service Fjell kommune skal vera ein organisasjon som har ord på seg for å yta god service. Viktige hendingar i 2013 Januar Februar Mars April Mai Juni Juli August September Oktober November Desember For å sikra betre trafikkflyt i rushtida, vart det gjennomført manuell trafikkregulering på riksveg 555 ved Valenkrysset i Knarrvika Kommunestyret godkjente reguleringsplan for ny fylkesveg mellom Storskaret og Arefjord. Prosjektet er kostnadsrekna til 135 millionar kroner Arbeidsgruppa som har arbeidd med ny skulestruktur, hadde sitt siste folkemøte på Syltøyna i midten av februar. 750 personar møtte opp på samlingane Kommunestyret vedtok kommuneplan for trafikksikring /2020. Det vert lagt opp til kommunale tiltak på 31 millionar kroner i planperioden Komité for drift vedtok at namnet på den nye fleirbrukshallen i Straume idrettspark skal vera Sotra Arena Kommunestyret gav klarsignal for å starta opp reguleringsarbeid for fylkesveg 555 Kolltveit- Austefjorden og fylkesveg 561 Kolltveit Ågotnes 31 millionar kroner i planperioden Komité for drift gjekk inn for å leggja ned fem barneskular og eín skule mellombels i løpet av dei to neste åra. Kommunestyret gjorde endeleg vedtak i skulestruktursaka i juni I regjeringa sitt framlegg til Nasjonal transportplan vart det sett av to milliardar kroner til nytt sotrasamband. Stortinget slutta seg til framlegget i juni Statens vegvesen varsla oppstart av reguleringsarbeidet for Sotrasambandet (Kolltveit-Storavatnet) Kommunestyret godkjente driftsmodell for Sotra Arena. Fjell kommune er eigar og har det overordna ansvaret for drift, vedlikehald og reinhald Formannskapet vedtok å starta opp arbeidet med områdereguleringsplan for miljølok over riksveg Kommunestyret vedtok å leggja ned fire skular i Fjell. Det vart også vedteke ein innsparingspakke for 2013 på 20 millionar kroner Fjell kommune overtok formelt fleirbrukshallen Sotra Arena Den nye turvegen mellom Foldnes og Hjelteryggen nærma seg slutten. Mange turgåarar hadde allereie teke i bruk den nye vegen Kommunestyret godkjente seks avtalar knytt til drift av Sotra Arena. Idretten/ frivillige lag skal mellom anna ta seg av drift av kafeteria, utleigeverksemd og vakthald/tilsyn Språkåret 2013 vart markert med overrekking av nynorskstafettpinne på Sartor Senter. Ord førar Eli Årdal Berland deltok på vegner av kommunen Høgre vart det klart største partiet i Fjell ved stortingsvalet med ein oppslutnad på 36,3 prosent. Arbeidarpartiet vart det nest største partiet med 21,2 prosent Om lag tusen personar var innom Sotra Arena på open hall den siste sundagen i september Foldnes gravplass var klar til bruk i oktober. Gravplassen er på 10 dekar. I oktober (03.10.) var det også offisiell opning av den utbetra kommunale vegen på Vindenes Den siste sundagen i oktober var det storstilt offisiell opning av Sotra Arena. Opninga vart kombinert med kvinnelandskamp i handball mellom Romania og Noreg Forsvaret gjennomførte ei stor militærøving i bergensområdet i november. I Fjell var det Fjell festning som var det sentrale området i stridsfasen Fire tidlegare deltakarar på Muligheten fekk eit minne for livet då dei fekk ein tre kvarters samtale med statsminister Erna Solberg på Røde Kors-huset. Mulig heten er eit tiltak i regi av NAV Eit kraftig uvér førte til at delar av takbelegget på Øyane distriktspsykiatriske senter løyste seg frå festet og «letta på seg». Eigedomssjefen sine folke viste handle kraft og sikra at takbelegget ikkje vart påført større skader Kommunestyret vedtok budsjettet for Driftsbudsjettet har ei ramme på 1,4 milliardar kroner, medan det skal investerast for 88,6 millionar kroner i

5 Utvalde nøkkeltal - kommunenivå Kostra Alle kommunar er pålagt å føra rekneskapen etter KOSTRA-standard. KOSTRA (KOmmune-STat-RApportering) er eit nasjonalt datasystem som gjev styringsinformasjon om kommunal verksemd. Data om kommunale tenester og bruk av ressursar på ulike tenesteområde vert registert og samanlikna for å gje relevante opplysningar til brukarar og andre, både nasjonalt og lokalt. Informasjonen skal tene som grunnlag for analyse, planlegging og styring, og også gje grunnlag for å vurdera om nasjonale mål vert oppfylt. KOSTRA gjev òg kommunen høve til å samanlikna seg med andre kommunar, eller til å samanlikna med seg sjølv over år. Dei aller fleste kommunane fører i dag kostnadene på riktige funksjonar i KOSTRA. Dette gjev gode føresetnader for samanlikningar mellom kommunane. Ein må vere merksam på at ulike måtar å organisera tilbodet på kan vera årsak til avvik mellom kommunane. Til dømes kan ei utskiljing av kommunal verksemd i kommunale føretak og AS føra til slike ulikskapar i datagrunnlaget. Rekneskaps- og tenestedata vert i KOSTRA sett saman til nøkkel tal som mellom anna viser: Prioriteringar viser frie inntekter er fordelt til ulike føremål i kommunen. Dekningsgrad viser tenestetilbodet i høve til mål gruppene for tilbodet. Produktivitet/einingskostnad viser kostnader/bruk av ressursar i høve til tenesteproduksjon. Tenesteindikator viser nøkkeltal som supplerer dei ovannemnde indikatorane. I dei påfølgjande tabellane er Fjell kommune samanlikna med kommune gruppe 13 i KOSTRA-systemet (KG13), kommunar i Hordaland og alle kommunane i landet. I kommunegruppe 13 er det i alt 45 kommunar (2008). Denne Kostra-gruppa vert definert som store kommunar utanom dei fire største byane. Nøkkeldata på tenestenivå følgjer under skildringa av kvar enkelt sektor/sjef. Dekningsgrad Fjell KG 13 Fylke Landet Andel barn 1-5 år med barnehageplass 92,6 93,9 93,9 91,8 94,1 92,4 93,3 91, ,8 90 Andel elever i grunnskolen som får spesialundervisning 6,4 7,3 9,2 8,8 7,6 6,7 6,6 6,7 7,7 8,1 8,3 Legeårsverk pr innbyggere, kommunehelsetjenesten 5,9 6,6 6,8 7 7,4 7,5 7,8 8,1 9,3 9,6 10,1 Fysioterapiårsverk per innbyggere, kom.helsetjenesten 5, ,2 6,1 6,4 6,7 6 8,7 8,6 8,9 Andel mottakere av hjemmetjenester over 67 år 55, , Andel plasser i enerom i pleie- og omsorgsinstitusjoner 86,7 86,7 86,7 86,7 88,9 94,8 83,3 83,3 92,5 93,5 93,8 Andel innbyggere 80 år og over som er beboere på institusjon.. 7,4 6,2 6,6 6,7 7,6 7,5 7,8 12,3 14,8 13,8 Andelen sosialhjelpsmottakere i alderen år, av innbyggerne 3,6 3,3 3,5 3,3 3,3 3,3 3 3 : : 3, år Andel barn med barnevernstiltak ift. innbyggere 0-17 år 2,6 2,8 3,2 3,1 3,9 3,4 3,1 2,5 : : 4,7 Sykkel-,gangveier/turstier mv. m/kom. driftsansvar pr innb : Kommunalt disponerte boliger per 1000 innbyggere Årsverk i brann- og ulykkesvern pr innbyggere 0,5 0,5 0,2 0,2 0,4 0,4 0, Kjelde: SSB Forklaring:KG 13 er ei forkorting for kommunegruppe 13 i KOSTRA Finansielle nøkkeltall Kjelde: SSB Forklaring:KG 13 er ei forkorting for kommunegruppe 13 i KOSTRA Priotitering Fjell KG 13 Fylke Landet Brutto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter 1,2 0,5-2,1-0,6-3,2-0,5 0,1 0,6 1,8 1,4 1,5 Netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter 4,8 2,4-0,4 3-0,7-3,1-1,1-0,1 2,2 2,7 2,3 Frie inntekter i kroner per innbygger Langsiktig gjeld i prosent av brutto driftsinntekter 159,2 169,8 169,2 183,5 204,5 211,4 206, ,9 192,8 196 Arbeidskapital ex. premieavvik i prosent av brutto driftsinntekter 41,3 39,9 21,5 25,5 27,5 22,8 12,1 8,9 15,1 4,6 12,9 Netto lånegjeld i kroner per innbygger Fjell KG 13 Fylke Landet Netto driftsutgifter per innbygger 1-5 år i kroner, barnehager Netto driftsutgifter til grunnskolesektor (202, 215, 222, 223), per innbygger 6-15 år Netto driftsutgifter pr. innbygger i kroner, kommunehelsetjenesten Netto driftsutgifter pr. innb. i kroner, pleie- og omsorgtjenesten Netto driftsutgifter til sosialtjenesten pr. innbygger år Netto driftsutgifter per innbygger 0-17 år, barnevernstjenesten Netto driftsutgifter til administrasjon og styring i kr. pr. innb Produktivitet/einingskostnader Fjell KG 13 Fylke Landet Korrigerte brutto driftsutg. i kr. per barn i kommunal barnehage Korrigerte brutto driftsutgifter til grunnskole, skolelokaler og skoleskyss (202, 222, 223), per elev Gjennomsnittlig gruppestørrelse, årstrinn 13,6 13,6 12,5 14,6 13,6 12,8 12,4 11,3 15,1 14,9 14,4 Korrigerte brutto driftsutg pr. mottaker av hjemmetjenester (i kr) Korrigerte brutto driftsutgifter, institusjon, pr. kommunal plass Årsgebyr for vannforsyning (gjelder rapporteringsåret+1) Årsgebyr for avløpstjenesten (gjelder rapporteringsåret+1) Årsgebyr for avfallstjenesten (gjelder rapporteringsåret+1) Gjennomsnittlig saksbeh.tid, vedtatte reg.planer (kalenderdager) Gjennomsn. saksbeh.tid, oppmålingsforretning (kalenderdager) Brutto driftsutgifter i kr pr. km kommunal vei og gate Kjelde: SSB Forklaring:KG 13 er ei forkorting for kommunegruppe 13 i KOSTRA Lovanvendelse Fjell KG 13 Fylke Landet Andel søknader om motorferdsel i utmark innvilget Andel dispensasjonssøkn. for nybygg i 100-m beltet langs saltvann innvilget Kjelde: SSB Forklaring:KG 13 er ei forkorting for kommunegruppe 13 i KOSTRA Kjelde: SSB Forklaring:KG 13 er ei forkorting for kommunegruppe 13 i KOSTRA 4 5

6 Demografiske nøkkeltal Uviklinga i folketal utvalte kommunar i Hordaland 1247 Askøy 1246 Fjell 1243 Os (Hord.) Utvikling i tal verksemdar i utvalte kommunar Askøy 1246 Fjell 1243 Os (Hord.) 1221 Stord 1235 Voss 1263 Lindås Stord 1235 Voss 1263 Lindås Tilhøyrande tabell Tilhøyrande tabell Stord Voss Os (Hord.) Fjell Askøy Lindås Stord Voss Os (Hord.) Fjell Askøy Lindås Kjelde: SSB Forklaring:Data per 31.12, alle næringar, alle storleikar Kjelde: SSB Forklaring: Data per Utviklinga av tal verksemder etter storleik Fjell kommune Folketalsutvikling etter funksjonelle aldersgruppar år 1-5 år 6-12 år år år år år år år 90 år eller eldre Tilhøyrande tabell år år år år år år år år år år eller eldre Kjelde: SSB Forklaring:Data per Tilhøyrande tabell Einmannsføretak tilsette tilsette tilsette tilsette tilsette tilsette tilsette og over Kjelde: SSB Forklaring: Data per Omsetning per innbygger i detaljhandel utvalte kommuner i Hordaland Framskriving av folketal etter funksjonelle aldersgruppar Tilhøyrande tabell Askøy 1246 Fjell 1243 Os (Hord.) 1221 Stord 1235 Voss 1263 Lindås Tilhøyrande tabell år år år år år år Stord Voss Os (Hord.) Fjell Askøy Lindås Kjelde: SSB 0 år 1-5 år 6-12 år år år år år år 90 år eller eldre år år år eller eldre Kjelde: SSB Foklaring: Data per Tallene er i kroner og eksklusiv omsetning av motorkjøretøyer og bensin, og eksklusiv merverdiavgift 6 7

7 Ordførar 2013 Ordførar Eli Årdal Berland Året 2013 står fram som ein viktig milepæl i arbeidet med å realisere kommunens fremste politiske målsetnad dei siste åra bygginga av nytt Sotrasamband. Det var ein stor glede å få meldinga då Stortinget vedtok Nasjonal transportplan (NTP) 18 juni. Dette er ein plan som legg opp til bygging i perioden Prosjektet er kostnadsrekna til om lag sju milliardrar kronar. Prosjektet vert delvis finansiert av bompengar. Få å være ein kommune med en av landets yngste folkesetnader, har tida henta oss og vi liknar no meir på ein gjennomsnittskommune i høve til aldersstega. Medan dei eldre blir fleire, og talet aukar raskt, har talet unge flata noko ut. Dette gjer oss særlege utfordringar i høve til organiseringa av tenestene. Eit døme på korleis ein vil møte desse utfordringane er Helsebyen på Straume, som utviklast i stort tempo. Korleis ein skal organisere skulen på ein best mogleg måte for å kunne svara på framtidas pedagogiske utfordringar, var eit viktig politisk tema i Kommunestyret vedtok 20 juni. at ein frå skulestart på hausten skulle overføre elevane ved Algrøy skule og Syltøy skule til Skålevik skule. Kommunestyret vedtok og å leggje ned Ekerhovd skule når Kolltveit skule er ferdig tilrettelagt for forventa elevvekst, tidlegast frå nytt skuleår Misje skule vert nedlagt når Landro skule er ferdig tilrettelagt for forventa elevvekst, tidlegast frå nytt skuleår Den sterke folketalsveksten fortsett i Fjell. Samstundes planleggjast framtidas fjellsamfunn for full maskin. Kommunedelplanane for Ågotnes og Bildøy blei vedtekne i Dette er store planar som mellom anna skal bidra til å stetta etterspurnaden etter mangearta bustader, areal til næringslivet og betre sosial og teknisk infrastruktur, i kommunen. Kommuneplanens arealdel er under revisjon, og planlagt ferdig i Eit stort høgdepunkt i 2013 var opninga av Sotra Arena. Hallen er på om lag kvadratmeter og har tre speleflater, der to speleflater utgjer arenahallen med sitjeplassar i tillegg til om lag 500 ståplassar. Dette er ein av dei største, og den mest moderne fleirbrukshallane i Bergen og omegn. Hallen blei offisielt opna 27. oktober med landskamp i handball for kvinner mellom Romania og Noreg. Hallen eigast i sin heilskap av kommunen. Samanfallande med økonomisk uro i verda dei seinare åra, har den sterke satsinga kommunen har gjennomført på nybygg og moderne infrastruktur, pressa økonomien kraftig. Svekka eigenkapital, likviditet, og disposisjonsfond samt sal av andelar i det langsiktige kapitalfondet vitnar om det. Likevel har kommunen i 2013 klart å snu den negative trenden gjennom kraftig effektivisering av verksemda, og justering av drifta. Til slutt vil eg takka alle våre samarbeidspartnarar, kommunestyret sine representantar og alle tilsette i Fjell kommune for ein flott innsats og eit godt samarbeid i 2013! Hjeltholmen nord for Anglavika Eli Årdal Berland 8 9

8 Organisasjon Kommunestyret Kontrollutval Formannskapet Andre nemnder, råd og utval Kommunale selskap og stiftingar Sotra brannvern IKS Komité for drift Komité for finans og forvaltning Komité for plan og utvikling Rådmannen arbeidstakarorg. Stab- og støttefunskjonar Driftsfunksjonar Fjell VAR AS Plan og utbyggingssjefen Rådgjevargruppe Prosjekt Skulesjefen Gode Sirklar AS Tryggleik og beredskap Verneteneste og arbeidstakarorg. Omsorgssjefen Personalsjefen Barnehagesjefen Fjell kommunale pensjonskasse Økonomisjefen Helsesjefen Andre stiftingar Servicetorgsjefen Sosialsjefen Eigedomssjefen NAV Fjell IKT-sjefen Kultursjefen Kommunestyret Namn Rolle Parti Namn Rolle Parti Namn Rolle Parti Eli Årdal Berland Leiar Høgre Eivind Solsvik Medlem Fremskrittspartiet Johnn Ravnkilde Hardang Medlem Kristeleg Folkeparti Odd Bjarne Skogestad Nestleiar Kristeleg Folkeparti Torgeir Benjamin Nyborg Medlem Fremskrittspartiet Bjarte Dyvik Haugstvedt Medlem Kristeleg Folkeparti Janne Monsen Medlem Fremskrittspartiet Marianne Sandahl Bjorøy Medlem Arbeidarpartiet Jan Utkilen Medlem Sotralista Tonje Tangen Alvsvåg Medlem Arbeidarpartiet Jan Arthur Nilssen Medlem Høgre Kjell Rune Garlid Medlem Sotralista Ranveig Hjørdis Frøiland Medlem Arbeidarpartiet Tom Georg Indrevik Medlem Høgre Tove Iren Vindenes Medlem Sotralista Gunnar Hannisdal Medlem Arbeidarpartiet Kirsten Syljeset Medlem Høgre Jarle Syltøy Medlem Sotralista Jan Arne Karlsen Medlem Arbeidarpartiet Elisabeth E. Sandvik Medlem Høgre Elna Nybakk Medlem Sotralista Sveinung Vethe Medlem Arbeidarpartiet Gunnar Buvik Medlem Høgre Johannes Olav Nordland Medlem Sotralista Eva Vik Medlem Arbeidarpartiet Henning Arve Lundekvam Medlem Høgre Svein Magne Lie Medlem Arbeidarpartiet Anita Vindenes Medlem Høgre Johannes Kobbeltvedt Medlem Senterpartiet Anne Hestnes Medlem Arbeidarpartiet Ernst Morten Einarsen Medlem Høgre Torsetin Haugen Turøy Medlem Arbeidarpartiet Cecilie Rathem Medlem Høgre Berit Erstad Andersen Medlem Sosialistisk Venstreparti Helena Morland Hansen Medlem Høgre Vidar Arnesen Medlem Fremskrittspartiet Bjørn Rathem Medlem Høgre Tore Magne Turøy Medlem Venstre Daniel-Victor Sandvik Medlem Fremskrittspartiet Ronny Ekren Medlem Høgre Hege I Spigseth Hovland Medlem Venstre Ann-May Aase Medlem Fremskrittspartiet Trude Farstad Medlem Fremskrittspartiet Liv Urhaug Medlem Kristeleg Folkeparti Tore Lønøy Medlem Uavhengig M/S Ann Mari på veg mot Hissøyna Tal på møter og saker i kommunestyret, formannskapet og faste utval Namn på utval Tal politiske møte 2012 Tal politiske møte 2013 Tal politiske saker 2012 Tal politiske saker 2013 Kommunestyret 11, inkl. strategi og budsjettseminaseminar 12, inkl. strategi- og budsjett Formannskapet 17, inkl. 1 Tinget i Vest 11, inkl. Tinget i Vest Komite for drift Komite for finans og forvaltning Komite for plan og utvikling 14, inkl. 3 synfaringar 11, inkl. 5 synfaringar

9 Politiske utval pr Ungdomens kommunestyre Eli Årdal Berland Tom Georg Indrevik Vidar Arnesen Tore Lønøy Formannskapet Komité for plan og utvikling Komité for drift Komité for finans og forvaltning Eli Årdal Berland leiar Høgre Tom Georg Indrevik leiar Høgre Vidar Arnesen leiar Fremskrittspartiet Tore Lønøy leiar Uavhengig Odd Bjarne Skogestad nestleiar Kristeleg Folkeparti Daniel-Victor Sandvik nestleiar Fremskrittspartiet Johnn Ravnkilde Hardang nestleiar Kristeleg Folkeparti Jan Arthur Nilssen nestleiar Høgre Marianne Sandahl Bjorøy Arbeidarpartiet Tonje Tangen Alvsvåg Arbeidarpartiet Gunnar Hannisdal Arbeidarpartiet Jan Arne Karlsen Arbeidarpartiet Ranveig Hjørdis Frøiland Arbeidarpartiet Svein Magne Lie Arbeidarpartiet Sveinung Vethe Arbeidarpartiet Anne Hestnes Arbeidarpartiet Gunnar Hannisdal Arbeidarpartiet Janne Monsen Fremskrittspartiet Eva Vik Arbeidarpartiet Britt Hjørdis Svendsen Fremskrittspartiet Vidar Arnesen Fremskrittspartiet Henning Arve Lundekvam Høgre Ann-May Aase Fremskrittspartiet Gunnar Buvik Høgre Trude Farstad Fremskrittspartiet Anita Undal Høgre Kirsten Syljeset Høgre Cecilie Rathem Høgre Tom Georg Indrevik Høgre Kirsten Syljeset Høgre Jan Utkilen Sotralista Tore Magne Turøy Venstre Liv Urhaug Kristeleg Folkeparti Kjell Rune Garlid Sotralista Johannes Kobbeltvedt Senterpartiet Berit Erstad Andersen Sosialistisk Venstreparti Elisabeth E. Sandvik Høgre Ernst Morten Einarsen Høgre Jarle Syltøy Sotralista Elna Nybakk Sotralista Bjarte Dyvik Haugstvedt Kristeleg Folkeparti Tove Iren Vindenes Sotralista Johannes Olav Nordland Sotralista Hege I Spigseth Hovland Venstre Ungdomens kommunestyre Foto: Vigleik Brekke Frå venstre: Markus Haugen, Athina Louise Mikkelsen-Fortun, Harvey Telle, Astrid Rabben, Rebekka Lunde Hansen, Roald Silden Næss, Olav Telle, Preben W. O. Moldøy, Jan Olav Westtrum. Frida Haugro Solsvik var ikkje til stades. Ungdomens kommunestyre, UKS, er interesseorgan for ungdom i kommunen. Kommunale saker vert drøfta og påverka gjennom fast møteverksemd. UKS som høyringsinstans må tidleg inn i prosessar der store saker skal handsamast. Det faste utvalet har ca. 6 møter i året. UKS er sett saman av elleve representantar med vara, i alderen år. Alle er valde frå vidaregåande skule, ungdomsskular og ungdomsklubbar i kommunen. UKS har møta sine på Fjell rådhus, med både politisk kontaktperson og koordinator til stades, og møta er opne for alle. UKS har årleg kr å dela ut i tilskot til aktivitetar, tilbod, arrangement eller andre tiltak retta mot ungdom i kommunen

10 Rådmannen fylkesveg 555/561 mot Austefjorden og Ågotnes. Våren 2013 vart det gjennomført fleire tiltak på riksveg 555 for å betra trafikkflyten. Ei stor hending i Fjell i 2013, var opninga av Sotra Arena. Den offisielle opninga av fleirbrukshallen vart kombinert med landskamp i handball for kvinner mellom Noreg-Romania den 27. oktober. Denne hallen er eit stort løft for både den organiserte idretten og folkehelsa generelt. Eit anna folkehelsetiltak er dei mange turvegane i Fjell, som til dømes området ved Sotra Arena og den nye turvegen mellom Foldnes og Hjelteryggen. Etter ein omfattande prosess med utgreiing, høyring og folkemøte, vedtok kommunestyret i juni ny skulestruktur. På same møte vart ein innsparingspakke på 20 millionar kroner vedteken. Dette var viktige grep i arbeidet med å gjenvinna den økonomiske balansen. kostnadene i fjor vart noko mindre enn budsjettert. Eit negativt rekneskapsmessig resultat har ført til press på likviditeten gjennom heile året. Det var god skatteinngang i 2013 fram til og med oktober. Fjell kommune vart trekt i skatteinntekter for dei to siste månadene i året som følgje av skatteutjamning. Trekket vart om lag 10 millionar kroner for året under eitt. Totalt var dei frie inntektene om lag ein million kroner lågare enn budsjettert. Avkastninga på langsiktig kapitalfond var på 8,9 millionar kroner i 2013 mot budsjettert 10 millionar kroner. Dei totale finansinntektene var 27,9 millionar kroner i fjor, inklusive 15 millionar kroner i utbytte frå BKK. Dette er tre millionar kroner mindre enn budsjettert, men likevel tilfredsstillande når vi ser det i lys av at Fjell kommune har teke låg risiko og ikkje vore i aksjemarknaden. Dei siste åra har det vore avvik mellom faktisk betalte pensjonspremiar og netto pensjonskostnad som skal visast som ei inntekt i rekneskapen. I 2013 var premieavviket på 9,1 millionar kroner. Dette rammar likviditeten utan at det går fram av driftsresultatet. kasse, Gode Sirklar AS (næring, tettstad og kultur samarbeid med Sund og Øygarden kommunar), Fjell festning (historisk), Galleri Haganes og Langøy Kystkultursenter. Selskapa legg fram eigne rekneskap og årsmeldingar. Fjell kommune har dei siste åra bygd opp eit omfattande samarbeid med nabokommunane Askøy, Sund og Øygarden gjennom Regionrådet Vest. Fjell kommune si drift har i 2013 i stor grad vore gjennomført innanfor budsjett og i tråd med vedtekne handlingsplanar. Tenesteproduksjonen har vore høg og stabil, og det er ikkje meldt om uventa hendingar eller større avvik. Sjukefråværet i 2013 gjekk opp 0,5 prosentpoeng frå 2012 og vart samla for 2013 på 8,4 prosent. Det vart gjennomført medarbeidarkartlegging i heile organisasjonen hausten Svarprosenten kom på 60%. Det er litt lågt, truleg av di det er første gong det er gjennomført ei heilelektronisk undersøking. Samla score for heilskapsvurdering av arbeidsmiljøet vart på 4,6 av 6,0. Dette ligg på nivå med landsgjennomsnittet. Dei einskilde tenestestadene arbeider vidare med dei lokale resultata. I 2013 vart arbeidet med den nye verksemdsplattforma vidareført, mellom anna med oppstart av «pilotar» for å testa ut verktøy som skal nyttast i det vidare arbeidet. Rådmann Steinar Nesse 2013 må kunne seiast å vera eit år der vi fekk avklart viktige vegval for korleis fjellsamfunnet skal utvikla seg. Dei sentrale styresmaktene vedtok å prioritera Sotrasambandet, og lokalt vart det gjort strategiske innsparingsvedtak knytt til økonomi og skulestruktur. På grunnlag av kommunestyret sine budsjett- og planvedtak, har medarbeidarane i Fjell kommune arbeidd med å gjenvinna balansen i økonomien og skapt grunnlag for vidareutvikling av fjellsamfunnet. For andre gong vart det gjennomført strategi- og budsjettseminar andre halvår. Denne samlinga viser seg å vera ein god reiskap i arbeidet med å utvikla Fjell kommune til ein robust og økonomisk berekraftig organisasjon og vidareutvikla eit godt samarbeid mellom politikk og administrasjon. Dette resulterte også i stor semje då kommunestyret i desember vedtok budsjettet for Resultatet for 2013 viser at kommunen langt på veg har oppnådd målet om ein økonomi i balanse. Likevel har vi ikkje heilt oppnådd målet om å koma i ein overskotsposisjon der vi vert i stand til å møta dei framtidige utfordringane som vert stilte til ein moderne og framtidsretta kommune. Det var stor jubel då regjeringa i april presenterte Nasjonal transport plan der det var sett av to milliardar kroner til Sotrasambandet. Seinare vart planen vedteken av Stortinget, og reguleringsplanarbeidet for Sotrasambandet går no for fullt. Det er også gjeve klarsignal for å starta opp reguleringsplanarbeid med I oktober vart Foldnes gravplass klar til bruk. Resultatet vart eit nydeleg anlegg like ved kyrkja. I fjor haust kunne også den utbetra kommunale vegen på Vindenes offisielt opnast. Dette er ein del av trafikksikringsarbeidet i Fjell. I november fekk fem deltakarar på Muligheten eit minne for livet då dei fekk ein tre kvarters lang samtale med statsminister Erna Solberg. Muligheten er eit tiltak i regi av NAV Fjell som har gjeve gode resultat. Regionrådet Vest tok initiativ til å få gjennomført ein moglegheitsstudie om samanslåing av dei fire kommunane i region vest. Etter drøfting i kommunane, vart det konkludert med at det ikkje var grunnlag for å gå vidare med eit slikt studie i denne omgang. Det er likevel venta at den nye regjeringa vil leggja føringar for den framtidige kommunestrukturen i Noreg. Fjell kommune er framleis ein attraktiv kommune å bu i. Folkeveksten i 2013 var på om lag 600 personar, og ved utgangen av året var det knapt innbyggjarar i kommunen. Drift Også i 2013 vart det gjennomført viktige grep for å få økonomien i balanse vart gjort opp med eit brutto driftsresultat på 7,9 millionar kroner. I 2012 vart resultatet på 1 million kroner. Rekneskapen er gjort opp med eit negativt netto driftsresultat (meirforbruk) på 1,7 millionar kroner (2012: minus 14,5 millionar kroner). Det rekneskapsmessige resultatet i fjor viser ein minus på 15,6 millionar kroner. Dette er ei forbetring på om lag 18 millionar kroner i forhold til året før. Også i 2013 har sektorane hatt god budsjettdisiplin og levert gode resultat. Underskotet skuldast i hovudsak meirforbruk hjå Omsorgssjefen og Sosialsjefen. Dette meirforbruket var forventa på grunn av sterkt press på tenestetilbodet. I tillegg slår «utanbygds barn» (barnehage) og avrekning knytt til private barnehagar for 2012 negativt ut på rekneskapen for Pensjons Investering, lån og fond Fjell kommune har gjennomført store investeringsprosjekt dei siste åra. Med store prosjekt som Tranevågen ungdomsskule, Straume terapisenter, Øyane distriktspsykiatriske senter og Sotra Arena har lånegjelda auka kraftig dei siste åra. Investeringsnivået har lege på mellom 120 og 218 millionar kroner dei siste fem åra. I 2013 vart det investert for 144,3 millionar kroner. Gjelda har auka frå 370 millionar kroner i 2004 til vel 1,3 milliardar kroner ved utgangen av Delar av gjelda er knytt opp mot etableringslån og langsiktige leigeavtalar som t.d. Øyane DPS (Helse Bergen). Gjelda per innbyggjar har auka frå kroner i 2004 til om lag kroner ved utgangen av Det rekneskapsmessige meirforbruket i 2013 (netto driftsresultat pluss netto avsetningar) var på minus 15,6 millionar kroner. Dette kan dekkjast av disposisjonsfondet som ved utgangen av 2013 vil vera på 90,1 millionar kroner etter at det er teke omsyn til det rekneskapsmessige meirforbruket i Då er også disposisjonsfondet styrka med 13,5 millionar kroner frå gjeldsavdragsfondet. Disposisjonsfondet er dei siste åra gradvis svekka. Ubunde kapitalfond var ved utgangen av 2013 på 104,1 millionar kroner. Driftsnivået må justerast Rekneskapsresultata dei fire siste åra viser at det ikkje er balanse mellom inntekter og utgifter i Fjell. Fjell kommune sin lang siktige strategi er å spara i gode år og bruka reservane i magre tider. Negativt netto driftsresultat i fire år har tært på reservane. Året 2013 viser at vi har kome eit godt stykkje på veg, men arbeidet med å gjenvinna den økonomiske balansen må halda fram. Målet er å arbeida seg fram til at netto driftsresultat utgjer tre prosent av driftsbudsjettet. For Fjell kommune er dermed målet eit netto driftsresultat opp mot 40 millionar kroner. Dette vil sikra tenester med god og stabil kvalitét. Delar av Fjell kommune si verksemd er lagt til eigne selskap og stiftingar. Dette gjeld FjellVAR AS (vatn, avlaup og renovasjon), Fjell bustadstifting (alle bustader og nye barnehagar), Sotra Brannvern IKS (samarbeid med Sund kommune), Fjell kommunale pensjons KOSTRA-tal, kvalitétskommuneprogrammet og andre rapportar syner at Fjell kommune leverer kostnadseffektive tenester av høg kvalitét. Det same viser brukarundersøkingar. Fjell hamna på femteplass på landsbasis for 2013 i ei undersøking av kor trygg kommunen er å bu i (Sentio Research). Det vert likevel arbeidd med strukturelle endringar og omstilling. Saka om konkurranseutsetjing vert følgd opp med enkeltsaker. Etter vedtak i kommunestyret følgjer rådmannen opp omlegging av skulestrukturen. Kommunen har ikkje vore involvert i store negative samfunnsmessige hendingar som har kravd innsats frå kriseleiinga. Fjell kommune deltok i Øving Hordaland i november. I november gjennomførte også Forsvaret ei stor øving der heile kommunen var øvingsområde. Den mest omfattande militære aktiviteten var konsentrert ved Fjell festning. Elles har Fjell kommune i samarbeid med Askøy, Sund, Øygarden og Austevoll i 2013 arbeidd med felles ROS-analyse. Fjell kommune har halde fram med arbeidet for å betra likestillinga. I 2013 har Fjell kommune gjennomført eit eige prosjekt knytt til arbeidstidsordningar med sikte på å få redusert graden av ufrivillig deltid gjennom alternative turnus- og arbeidstidsordningar. Med dette legg rådmannen fram rekneskapen for 2013 med grunnlag i lovar og forskrifter og i samsvar med retningslinjer for god kommunal rekneskapsskikk

11 Økonomi 2013 Hovudoversikt drift (Tal i heile tusen) Regnskap 2013 Rev. budsjett 2013 Oppr.budsjett 2013 Regnskap 2012 Auke Driftsinntekter Brukerbetalinger Andre salgs- og leieinntekter Overføringer med krav til motytelse Rammetilskudd Andre statlige overføringer Andre overføringer Skatt på inntekt og formue Eiendomsskatt Andre direkte og indirekte skatter Sum driftsinntekter Driftsutgifter Lønnsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tj som inngår i tj.produksjon Kjøp av tjenester som erstatter tj.produksjon Overføringer Avskrivninger Fordelte utgifter Sum driftsutgifter Brutto driftsresultat Finansinntekter Renteinntekter, utbytte og eieruttak Gevinst på finansielle instrumenter (omløpsmidler) Mottatte avdrag på utlån Sum eksterne finansinntekter Finansutgifter Renteutgifter, provisjoner og andre fin.utg Tap på finanselle instrumenter (omløpsmidler) Avdragsutgifter Utlån Sum eksterne finansutgifter Resultat eksterne finanstransaksjoner Motpost avskrivninger Netto driftsresultat Interne finanstransaksjoner Bruk av tidligere års regnsk.m. mindreforbruk Bruk av disposisjonsfond Bruk av bundne fond Bruk av likviditetsreserve Sum bruk av avsetninger Overført til investeringsregnskapet Dekning av tidligere års regnsk.m. merforbruk Avsetninger til disposisjonsfond Avsetninger til bundne fond Avsetninger til likviditetsreserven Sum avsetninger Regnskapsmessig mer/mindreforbruk Brutto driftsresultat vart positivt med 7,8 mill medan netto driftsresultat vart negativt med 1,7 mill. Samla rekneskapsmessig meirforbruk etter overføring av meirverdiavgiftskompensasjon knytt til investeringar, bruk og avsetjing til fond, vart 15,6 mill. I høve 2012 rekneskapen viser brutto driftsresultat for 2013 ei betring på om lag 6,9 mill. Vidare vart netto driftsresultat betra med om lag 12,8 mill medan rekneskapsmessig meirforbruk vart redusert med 18,3 mill i høve 2012 rekneskapen. Alle resultats torleikane går soleis i riktig retning og er ein konsekvens av at det vart gjort omfattande innsparingstiltak med god effekt i Det må like vel arbeidast aktivt i åra som kjem for å komme i overskotsposisjon og nå målsetjinga om 3% av driftsinntektene i netto driftsresultat

12 Hovudoversikt investeringar (Tal i heile tusen) Regnskap Reg. budsjett Oppr.budsjet Regnskap i fjor Inntekter Salg av driftsmidler og fast eiendom Andre salgsinntekter Overføringer med krav til motytelse Statlige overføringer Andre overføringer Renteinntekter, utbytte og eieruttak Sum inntekter Utgifter Lønnsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tj som inngår i tj.produksjon Kjøp av tjenester som erstatter tj.produksjon Overføringer Renteutgifter, provisjoner og andre fin.utg Fordelte utgifter - - Sum utgifter Driftsrekneskapen Oversyn driftsinntekter (Tal i heile tusen) endring Driftsinntekter Driftsutgifter (inkl. avskrivningar) = Brutto driftsresultat Finansinntekter Finansutgifter Motpost avskrivingar = Netto driftsresultat Brukt slik: + Sum bruk av avsetningar Avsetning til fond/likviditetsreserven Rekneskapsmessig meir/mindreforbruk Tabellen syner at brutto driftsresultat i 2013 er betra med 6,9 mill i høve til 2012 rekneskapen. Netto driftsresultat er betra med 12,8 mill, medan rekneskapsmessig meirforbruk er redusert med 18,3 mill. Fjell kommune er soleis i ferd med å rette opp balansen i driftsrekneskapen. Finanstransaksjoner Avdrag på lån Utlån Kjøp av aksjer og andeler Dekning av tidligere års udekket Avsetninger til ubundne investeringsfond Avsetninger til bundne fond Avsetninger til likviditetsreserve Sum finansieringstransaksjoner Finansieringsbehov Dekket slik: Bruk av lån Salg av aksjer og andeler Mottatte avdrag på utlån Overføringer fra driftsbudsjettet Bruk av tidligere års udisponert Bruk av disposisjonsfond Bruk av ubundne investeringsfond Bruk av bundne investeringsfond Bruk av likviditetsreserve Sum finansiering Udekket/udisponert Det er ikkje alltid ein naturleg og direkte samanheng mellom budsjett og forbruk på investeringssida, slik ein finn det på driftssida. Investering og utbygging går gjerne over fleire år, og fordelinga dei einskilde åra er vanskeleg å fastslå på førehand. I skjema 2 i rekneskapen kjem samanhengen over tid fram, jfr note xxx Strategien kring investeringar er å redusere investeringstakten og auke eigenfinansieringa (t.d. sal av eigedom) som i sum reduserer låneopptaket. Den største investeringa i 2013 var Sotra Arena som vart opna hausten Total kostnadsramme for hallen er rekna til om lag 165 mill, kor om lag 51 mill vart brukt i Som del av finansieringa av investeringar i 2013 vart det seld eigedom for om lag 20 mill, i tråd med budsjett. Investeringsrekneskapen i 2013 viste netto investeringsutgifter på 161,2 mill og det mellom anna nytta ubundne investeringsfond på 16,4 mill som mellomfinansiering. Fjell kommune har hatt fleire store investeringsprosjekt dei siste åra, mellom anna Sotra Arena, Øyane DPS samt nye og betra skuler. Av store prosjekt som det er avsett midlar til kan nemnast nytt Lokal medisinsk senter. Netto driftsresultat i % av driftsinntektene Driftsinntekter ,00 % 5,00 % 4,00 % 3,00 % 2,00 % 1,00 % 0,00 % -1,00 % -2,00 % -3,00 % -4,00 % 5,44 % 5,39 % 4,77 % 2,38 % 3,00 % ,36 % - 0,13 % -1,14 % -1,60 % Netto driftsresultat syner resultatet av kommunen si ordinære drift inklusiv finansinntekter- og utgifter. Det er og korrigert for verknaden av at avskrivingar vert erstatta med avdrag på lån. Det tekniske berekningsutvalet for kommunal og fylkeskommunal økonomi (TBU) tilrår at netto driftsresultat over tid bør vere om lag 3% av driftsinntektene. Netto driftsresultat i % av driftsinntektene var 0,13% i 2013 og 1,14% i Trenden er positiv er positiv dei siste åra, men framleis et stykke unna anbefalinga til TBU. Netto driftsresultat / tilrådd netto driftsresultat (Tal i heile mill.) 50,0 40,0 30,0 20,0 10, ,0-20,0-30,0-40,0-50,0 36,1 37,1 37,4 19,9 20,6 23,5 25,5 20,2 28,0 30,4 30,4-3,14 % ,4-1,7-17,2-14,5 Netto driftsresultat Anbefalt driftsresultat 32,2-36,5 34,9 38,0 39,8 (Tal i heile tusen) Driftsutgifter (Tal i heile tusen) Driftsutgiftene auka med 56,1 mill frå 2012 til 2013 og skuldast i hovudsak auke i lønsutgifter samt utgifter til private barnehagar og utanbys born Tabellen syner faktisk netto driftsresultat sett opp mot TBU sin tilråding. Det er framleis ein stor differanse mellom tilrådd resultat og faktisk resultat men denne er redusert i høve 2011 og

13 Utvikling brutto driftsresultat (Tal i heile tusen) Finansrekneskapen Kursvinstar langsiktig kapitalfond (Tal i heile mill) 20,0 10, ,0-20,0-30,0-40,0 15,9 9,3 7, , , , ,2-6,5-6,0-34,3 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 - -5,0 17,0 22,8 16,9 11,1 17, ,3 Avkastninga frå det langsiktige kapitalfondet var positiv med 8,9 mill i 2013, medan den var på 18 mill i Risikoen i kapitalfondet var låg gjennom heile 2013 då porteføljen berre besto av pengemarknadsfond og obligasjonar. Ved utgangen av året besto porteføljen berre av obligasjonar 26,7 24,4 18,0 8,9 Brutto driftsresultat syner resultatet av kommunen si ordinære drift eksklusiv finansinntekter- og utgifter. Brutto driftsresultat var på 7,9 mill, ei betring på 6,8 mill i høve 2012 rekneskapen Utvikling langsiktig kapitalfond (Tal i heile mill) Fordeling av brutto driftsutgifter pr. sektor 2013 PLAN- OG UTBYGGINGSSJEFEN 2 % EIGEDOMSSJEFEN 9 % STAB 3 % SERVICETORGSJEFEN 3 % PRIVATE BARNEHAGAR 10 % KULTURSJEFEN 1 % 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 208,5 231,3 248,2 259,3 276,8 283,5 307,9 275,6 236,4 215, OMSORGSSJEFEN 19 % HELSESJEFEN 6 % SKULESJEFEN 30 % Det vart gjort eit sal av obligasjonar i 2013 på 30 mill for å betre likviditeten. Totalt er det gjort sal av finansaktiva på 137,3 mill i perioden 2009 til Avkastninga i same periode var på 75,7 mill. I 2010 var det langsiktige kapitalfondet på sitt høgaste med ein saldo på 307 mill. Ved utgangen av 2013 var fondet redusert til 215,2 mill, ein reduksjon på 92,6 mill i høve 2010 NAV 3 % SOSIALSJEFEN 5 % BARNEHAGESJEFEN 9 % Av figuren går det fram at skule og omsorg er dei største sektorane. Deretter kjem barnehageområdet fordelt på kommunal og privat sektor. Den kommunale delen inneheld og felleskostnader som gjeld både kommunal og privat sektor Driftsutgifter pr. innbyggar ,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0-33,3 33,8 37,6 40,1 43, I perioden har driftsutgiftene pr. innbyggar auka med om lag 67%. For same periode har konsumprisindeksen auka med 18,4% og lønsauke i kommunal sektor har vore på 38,5% 46,4 48,2 51,1 54,4 55,7 Netto finans (Tal i heile tusen Netto finans inneheld finansinntekter som utbytte frå BKK, avkastning frå det langsiktige kapitalfondet samt renteinntekter og finansutgifter som renteutgifter og avdrag. Netto finans viste utgifter på 54,8 mill i 2013, noko som er ein reduksjon i høve 2012 på 4,2 mill. Avdraga er betalt etter minimumsmetoden og utgjer 35 mill. Som følgje av store låneopptak i perioden utgjer netto finanskostnader framleis ein vesentleg utgiftspost i driftsrekneskapen Langs turvegen Foldnes - Hjelteryggen

14 Investeringsrekneskapen Investeringsutgifter Investeringsinntekter Sum finansieringstransaksjonar = Sum finansieringsbehov Dekt slik: Bruk av lån Mottatte avdrag på lån Salg av aksjer og andeler Bruk av tidligere års udisponert Overføringer fra driftsregnskapet Bruk av disposisjonsfond Bruk av ubundne investeringsfond Bruk av bundne fond Bruk av likviditetsreserve Sum finansieringstransaksjoner Udekket/udisponert I høve til 2012 er finansieringsbehovet redusert i 2013, noko som skuldast sal av eigedom. Vidare er 80% av meirverdiavgiftskompensasjon knytt til investeringar nytta som finansiering Balanserekneskapen Oversikt - balanse Note Regnskap 2013 Regnskap 2012 EIENDELER Anleggsmidler Herav: Faste eiendommer og anlegg Utstyr, maskiner og transportmidler Utlån Konserninterne langsiktige fordringer Aksjer og andeler Pensjonsmidler Omløpsmidler Herav: Kortsiktige fordringer Konserninterne kortsiktige fordringer Premieavvik Aksjer og andeler Sertifikater - - Obligasjoner - - Kasse, postgiro, bankinnskudd SUM EIENDELER Oversikt - balanse Note Regnskap 2013 Regnskap 2012 Endring i regnskapsprinsipp som påvirker - - AK Invest Regnskapsmessig mindreforbruk - Regnskapsmessig merforbruk Udisponert i inv.regnskap - - Udekket i inv.regnskap - Likviditetsreserve - - Kapitalkonto Langsiktig gjeld Herav: Pensjonsforpliktelser Ihendehaverobligasjonslån Sertifikatlån Andre lån Kortsiktig gjeld Herav: Kassekredittlån - - Annen kortsiktig gjeld Konsernintern kortsiktig gjeld - - Premieavvik Investeringsrekneskapen (Tal i heile tusen) Sotra Arena (fleirbrukshall Totale investeringsutgifter i 2013 var på 144,3 mill medan den i 2012 var på 148,9 mill. Dei største investeringsprosjekta i 2013 var: Fleirbrukshall 51,4 mill Foldnes gravplass 20,0 mill Kleivane gravplass 6,5 mill Turveg Hjelteryggen-Foldnes 7,3 mill Foldnes gravplass EGENKAPITAL OG GJELD Egenkapital Herav: Disposisjonsfond Bundne driftsfond Ubundne investeringsfond Bundne investeringsfond Endring i regnskapsprinsipp som påvirker AK Drift SUM EGENKAPITAL OG GJELD MEMORIAKONTI Memoriakonto Herav: Ubrukte lånemidler Andre memoriakonti - - Motkonto til memoriakontiene Balansen gjev eit samla oversyn over kommunen sine eigedeler, gjeldspostar og eigenkapital ved utgangen av rekneskapsåret. Eigedelane består av anleggsmidlar og omløpsmidlar. Eigenkapitalen er delt ubundne(disposisjonsfond) og bundne driftsfond samt ubundne og bundne kapitalfond. Gjeld er delt i langsiktig og kortsiktig gjeld. Fjell kommune sitt langsiktige kapitalfond er plassert under omløpsmidlar til marknads verdi med 215,2 mill, medan aksjane i BKK er plasser under anleggsmidlar til bokført verdi med 93,8 mill. På passivasiden i balansen har vi under eigenkapital fondsmidlar med totalt 229,8 mill før ein tek omsyn til årets meirforbruk. Tilsvarande tal for 2012 var 280,5 mill. Viktige trekk ved balansen er at bankbehaldning er redusert frå 42,3 i 2012 mill til 8,1 mill i 2013, noko som viser svekka likviditet i 2013 i høve Vidare er netto premieavvik pr på 89 mill. Dette skal belastast driftsrekneskapen dei neste åra. Arbeidskapitalen, som er omløpsmidlar minus kortsiktig gjeld, viser totalt ein reduksjon på om lag 33 mill. Balanserekneskapen (Tal i heile tusen) Anleggsmidlar Omløpsmidlar Sum Eiendeler Eigenkapital Langsiktig gjeld eks. pensjon Pensjonsforpliktelse Kortsiktig gjeld Sum Gjeld og Eigenkapital Eiendeler pr. innbyggar Langsiktig gjeld pr. innb Langsiktig gjeld inkl pensjon Langsiktig gjeld eks pensjon Pensjonsforplikting Turveg Hjelteryggen-Foldnes Kleivane gravplass Innbyggjarar Driftsinntekter Lånegjeld i % av driftsinnt. 56% 75% 73% 83% 81% 93% 112% 111% 102% 102% 22 23

15 Lånegjeld Rekneskap 2004 Rekneskap 2005 Rekneskap 2006 Rekneskap 2007 Rekneskap 2008 Rekneskap 2009 Rekneskap 2010 Rekneskap 2011 Rekneskap 2012 Netto lånegjeld har auka med om lag 61 mill i Samla låneopptak inklusiv startlån var på 104,5 mill medan samla avdrag var på 43,5 mill. Fjell kommune sin strategi er å redusere låneopptaka ned mot nivået for avdrag Fordeling av gjeld og eigenkapital 2013 Rekneskap 2013 Lånegjeld Driftsinntekter Totale inntekter inkl. finans Lånegjeld i % av driftsinntekter 56 % 75 % 73 % 83 % 81 % 93 % 112 % 111 % 102 % 102 % Lånegjeld i % av tot. Inntekter 53 % 72 % 70 % 80 % 78 % 88 % 107 % 109 % 100 % 100 % Rekneskap 2004 Rekneskap 2005 Rekneskap 2006 Rekneskap 2007 Rekneskap 2008 Rekneskap 2009 Rekneskap 2010 Rekneskap 2011 Rekneskap 2012 Rekneskap 2013 Disposisjonsfond Ubundne kapitalfond Sum fri egenkapital Lånegjeld Egenkapital i % av Lånegjeld 126 % 90 % 84 % 66 % 59 % 50 % 36 % 29 % 26 % 22 % Langsiktig kapitalfond Kapitalfondet i % av lånegjeld 56 % 45 % 44 % 37 % 37 % 30 % 26 % 21 % 18 % 16 % Arbeidskapital (Tal i heile tusen) Arbeidskapital er omløpsmidlar minus kortsiktig gjeld. Arbeidskapitalen er redusert frå 240,1 mill i 2012 til 207,1 mill i Endring i arbeidskapital (Tal i heile tusen) Endring i arbeidskapital er eit måltal som viser den kapital kommunen har til rådevelde ved utbetalingar på eit bestemt tidspunkt. Arbeidskapitalen er svekka frå 2012 med om lag 32,9 mill, der 1,7 mill skriv seg frå drifta og om lag 31,2 frå investeringsrekneskapen Pensjonsforpliktelse 41 % Kortsiktig gjeld 6 % Eigenkapital 11 % Langsiktig gjeld eks. pensjon 42 % Diagrammet syner fordeling av gjeld og eigenkapital i 2013 Utvikling disposisjonsfond (Tal i heile tusen) Utvikling ubundne investeringsfond (Tal i heile tusen) Utvikling langsiktig gjeld eks. pensjonsforpliktinar (Tal i heile mill.) Utvikling pensjonsforpliktinar (Tal i heile mill.) Disposisjonsfondet var på sitt høgaste i 2009 med 212,4 mill. Ved utgangen av 2013 var dette redusert til 90,1 mill dersom ein tek omsyn til rekneskapsmessig meirforbruk på 15,5 mill i I 2013 vart gjeldsavdragsfondet på 13,6 mill omklassifisert frå bundne driftsfond til disposisjonsfond Ubundne investeringsfond er redusert med om lag 16 mill i 2013 frå det stabile nivået i åra Dette skuldast mellombels finansiering av tippemidlar som enno ikkje er komne inn Grafen syner utviklinga i langsiktig gjeld utan pensjonsforpliktingar i perioden Gjeldsveksten var særleg stor frå og med Frå 2011 er gjeldsveksten redusert Lånegjeld i % av driftsinntektene ,00 % 100,00 % 80,00 % ,19 % 72,74 % 83,19 % 81,35 % 93,41 % 111,53 % 110,60 % 102,33 % 102,05 % Fjell kommune sine pensjonsforpliktingar er delt på 3 selskap, Fjell kommunal pensjonskasse, KLP og Statens pensjonskasse Eigenkapitalgrad EK/TK (eks. kapitalkonto) (Tal i heile tusen) 20,0 % 18,0 % 16,0 % 14,0 % 12,0 % 10,0 % 8,0 % 6,0 % 4,0 % 2,0 % 0,0 % 12,9 % 17,4 % 16,9 % 15,5 % 11,2 % 11,8 % 10,8 % ,3 % 7,9 % 6,7 % Langsiktig gjeld pr. innbyggar (Tal i heile tusen) ,00 % 40,00 % 55,68 % Eigenkapitalgraden har vist ein fallande tendens sidan 2005 då den var på 17,4%. Ved utgangen av 2013 var den på 6,7%. Langsiktig gjeld pr. innbyggar har auka i perioden Frå 2010 har langsiktig gjeld pr. innbyggar vore stabil 20,00 % 0,00 % Lånegjeld i % av driftsinntektene var på 111,5% i 2010 men er redusert i dei siste åra til 102% ved utgangen av Den er likevel nesten dobla sidan 2004 då den var på 55,7% 24 25

16 Nøkkeltalsoppstilling Nøkkeltal Vekst i brutto driftsinntekter i mill. kr Vekst i brutto driftsinntekter i % 13 % 4 % 14 % 9 % 10 % 9 % 6 % 8 % 9 % 5 % Vekst i brutto driftsutgifter, mill kr Vekst i brutto driftsutgifter, % 13 % 6 % 13 % 9 % 13 % 7 % 8 % 6 % 8 % 4 % Driftsutgifter pr innbygger (tal i heile tusen) Brutto driftsresultat i % av driftsinntektene 2 % 0 % 1 % 1% -2 % -1 % -3 % -1 % 0 % 1 % Finansutgifter i % av drifstinntektene 4 % 3 % 4 % 5 % 6 % 5 % 6 % 7 % 7 % 6 % Netto driftsresultat i % av driftsinntektene 6 % 5 % 5 % 2 % -0 % 3 % -2 % -3 % -1 % -0 % Langsiktig gjeld (eks pensjonsforp.) pr. innb Langsiktig gjeld i % av driftsinntektene 56 % 75 % 73 % 83 % 81 % 93 % 112 % 111 % 102 % 102 % Fond i % av driftsinntektene 45 % 48 % 43 % 40 % 36 % 32 % 29 % 27 % 22 % 17 % Gj.snittleg nedbetalingstid for gjeld, tal år Likvid grad 1; Oml.midlar/korts. gjeld Skattedekn grad; Skatteinntekt/driftsutg 50 % 50 % 49 % 49 % 46 % 46 % 46 % 42 % 42 % 45 % Eigenkapitalgrad; EK/TK 39 % 33 % 30 % 28 % 26 % 23 % 21 % 13 % 10 % 11 % Eigenkapitalgrad; EK/TK (eks. kapitalkonto) 13 % 17 % 17 % 16 % 11 % 12 % 11 % 9 % 8 % 7 % Tabellen syner utviklinga i ulike nøkkeltal for Fjell kommune i perioden 2004 til 2013 Notar Note 1 - Rekneskapsprinsipp og forklaringar Generelt Fjell kommune fører sine rekneskap i høve til Forskrift om årsrekneskap og årsberetning (for kommunar og fylkeskommunar), fastsett av Kommunalog arbeidsdepartementet med heimel i lov av 25. september 1992 nr. 107 om kommunar og fylkeskommunar (kommuneloven) 48 nr. 6. Anordning Rekneskapen vert ført etter anordningsprinsippet. Det vil seia at alle kjende utgifter og inntekter skal takast med i bevilgningsrekneskapen for vedkomande år, anten dei er betalte eller ikkje, når rekneskapen vert avslutta. Med unntak av mindre renteinntekter for etableringslån, vert også renteutgifter og inntekter førte etter anordningsprinsippet. Dette inneber at påløpte, ikkje forfalte renter vert utgiftsførte mot at eit tilsvarande beløp vert avsett i balansen. Bruttoprinsippet Alle utgifter og inntekter vert budsjettert og rekneskapsført brutto. Det skal såleis Alle utgifter og inntekter vert budsjettert og rekneskapsført brutto. Det skal såleis ikkje gjerast frådrag for tilhøyrande inntekter til utgiftspostane, og heller ikkje inntektspostane skal framstå med frådrag for eventuelle utgiftspostar. Tilskot til private Etter budsjett- og rekneskapsføresegnene er det ikkje høve for kommunen til å ta opp lån for å finansiera tilskot til private. Det er heller ikkje lovleg å nytta kapitalinntekter frå til dømes sal av eigedom eller kontantuttak frå verksemder (kraftlag o.a.) til å byggja private anlegg. Kommunen kan ta opp lån til vidare utlån til private barnehagar og andre kommunale føremål. Kyrkja Kyrkja er frå 1997 skilt ut som eige selskap under leiing av soknerådet. Kommunen sine utgifter til kyrkja er ført på teneste 3900 kyrkjeleg administrasjon. Samla driftstilskot til kyrkja i 2013 er 12,8 mill. Hovudprosjekta på Foldnes og Kleivane gravplassar vert utført av kommunen og overført til kyrkja når dei er ferdigstilt. Kyrkja har elles ei samarbeidsavtale med kommunen som regulerer tenesteomfanget når det gjeld lønskøyring, rekneskapsføring, betalingsformidling, innkrevjing og rådgjeving, tekniske tenester samt reinhald. Utgifter/inntekter knytt til rekneskap er ikkje ført eksplisitt i rekneskapen, men er stipulert til om lag kr pr. år. Vatn/avlaup/renovasjon Desse tenestene er frå og med 2003 skild ut som eige aksjeselskap, FjellVAR AS. FjellVAR AS har ei betalingsavtale med kommunen vedkomande tenester knytt til mellom anna rekneskapsføring, betalingsformidling og fakturering. Inventar og utstyr Ved føring av inventar og utstyr er det lagt til grunn GKRS nr. 4 slik at berre beløp knytt til enkelt-prosjekt over kr er ført i investeringsrekneskapet. Vedlikehald / nybygg Ved føring av vedlikehald/ombygging/rehabilitering er «Forskrift om årsrekneskap og årsberetning for kommunar og fylkeskommunar» av , jfr. GKRS nr. 4, lagt til grunn. Det vil seie at vedlikehaldsutgifter er utgiftsførte i driftsrekneskapen, medan påkostingar er utgiftsførte i investeringsrekneskapen og aktivert i balansen. Kommunestyret har ved budsjetthandsaminga for 2013 lagt til grunn at påkostingar og nybygg skal førast i investeringsrekneskapen. Dette er følgd opp. Periodisering Ved periodisering av inntekter og utgifter er anordningsprinsippet i Forskrift om årsrekneskap og årsberetning av lagt til grunn. Anordningsprinsippet inneber at alle kjente utgifter, utbetalingar, inntekter og innbetalingar i året skal takast med i årsrekneskapen. Dette vil sei at varen må vere levert eller tenesta utført. Disponering av årsoverskot Rekneskapsmessig meirforbruk etter bruk og avsetnad til fond, sjå note 7, er på kr ,21 Kommunestyret vedtek inndekning av meirforbruket. Utlån og fordringar Utlån og fordringar er gjennomgått og vurdert for tap. Kr er utgiftsført i rekneskapen som tap på krav i Avdrag på formidlingslån I 2013 er det utgiftsført i investeringsrekneskapen 8,5 mill. i avdrag på formidlingslån Kostnadsførte avdrag på lån i driftsrekneskapen Det er i 2013 betalt 35 mill i avdrag på lån i driftsrekneskapen. Avdraga er rekna etter minimums-metoden skissert i boka «Kommuneregnskapet» av Sunde. Dersom avskrivingar hadde vert lagt til grunn, ville avdraga i 2013 vore om lag 10 mill høgare. Avdraga betalt i 2013 er soleis ikkje i samsvar med kapitalslitet. Note 2 - Endring i arbeidskapital (Tal i heile tusen) Balanseregnskapet Endring 2.1 Omløpsmidler Kortsiktig gjeld Arbeidskapital Drifts- og investeringsregnskapet år 2013 Beløp Sum ØKONOMISK OVERSIKT - DRIFT + Sum driftsinntekter Sum driftsutgifter Eksterne finansinntekter Eksterne finansutgifter Motpost avskrivninger (990) Sum driftsregnskapet ØKONOMISK OVERSIKT - INVESTERING + Sum inntekter Sum utgifter Eksterne finansutgifter - Avdragsutgifter Utlån Kjøp av aksjer og andeler Eksterne finansinntekter + Bruk av lån Mottatte avdrag på utlån Salg av aksjar og andeler - Sum investeringsregnskapet Endring ubrukte lånemidler (økning +/reduksjon-) -620 Endring i regnskapsprinsipp som påvirker AK 0 Endring arb.kap jf drifts- og inv.regnskap Sum endring arbeidskapital jf balansen

17 Note 3 - Pensjon Reglane for føring av pensjonskostnader vart endra frå rekneskapsåret Tidlegare vart faktisk pensjonspremie utgiftsført i rekneskapen, medan det etter dei nye reglane skal reknast ut ein netto pensjonskostnad ut frå kva som er normalpremie over tid. Netto pensjonskostnad er i større grad basert på meir stabile føresetnader om lønsvekst, avkastning på pensjonsmidlar, m.m. enn storleiken på årets premie. Argumentet er basert på at man då vil få eit jamnare nivå på pensjonspremien. Dei nye reglane fører til at det vil vera forskjell mellom den betalte pensjonspremien og netto pensjonskostnad som skal visast som ei utgift i rekneskapen. Denne forskjellen vert kalla premieavvik og dette avviket skal handterast slik at det berre er netto pensjonskostnad som vert belasta rekneskapen, medan premieavviket står oppført som ei kortsiktig gjeld/kortsiktig fordring i balansen. Det er to alternative metoder å behandle premieavviket på. Den eine er å resultatføre avviket direkte året etter at det er oppstått. Den andre metoden er å føre 1/15 (1/10 på nye premieavvik frå og med 2011) av premieavviket frå år 1 til utgift i år 2 m.v. I Fjell har vi vald å nedskrive beløpet med 1/15 (1/10) del kvart år. Dette kan sjåast som «nedbetaling» av lån kor lånet vart vel 10,3 mill høgare i løpet av 2013 slik at «avdraga» i åra framover vert auka. Amortisering er 1/15 og 1/10 av tidlegare års premieavvik. Tal i heile tusen Årets netto pensjonskostnad 2013 (F 13-1 bokstav C) KLP SPK FKP SUM Årets pensjonsopptjening, nåverdi Rentekostnad av påløpt pensjonsforpliktelse Brutto pensjonskostnad Forventet avkastning på pensjonsmidlene Netto pensjonskostnad Administrasjonskostnader Sum amortisert premieavvik (eks. a.g.a) Avrekning for tidlegare år Samla kostnad (inkl.adm.) Årets pensjonspremie til betaling (inkl. adm.) Årets premieavvik (inkl.adm.) Balanse Sum (F 13-1 bokstav E) KLP SPK FKP 2012 Brutto påløpt pensjonsforpliktelse Arbeidsgjevaravgift av pensjonsforpliktelse Pensjonsmidler Arbeidsgjevaravgift av pensjonsmidlar Netto pensjonsforpliktelse eks. arb.g.avgift Netto arb.g.avgift av pensjon Netto pensjonsforpliktelse inkl arb.g.avgift Årets premieavvik Arb.g.avgift av årets premieavvik Amortisert premieavvik Arb.g.avgift av amortisert premieavvik Verknad årets rekneskap Utrekningsføresetnader (F 13-1 bokstav E) KLP SPK FKP Venta avskastning på pensjonsmidlar (F 13-5 bokstav F) 5% 4% 5% Diskonteringsrente (F 13-5 bokstav E) 4% 4% 4% Venta årleg lønsvekst (F 13-5 bokstav B) 3% 3% 3% Venta årleg G- og pensjonsregulering (F 13-5 bokstav D) 3% 3% 3% Medlemsopplysningar: KLP SPK FKP Tal aktive 136 Tal pensjonistar 41 Tal oppsatte (fratrådte) 81 Gjennomsnittleg løn (pensjongrunnlag aktive) Gjennomsnittleg alder på aktive 43 Premieavvik (inkl. arb.gjevaravgift) Årets premieavvik SPK Årets premieavvik KLP Årets premieavvik FKP Sum årets premieavvik inkl. a.g.a Sum amortisering inkl a.g.a Sum verknad i rekneskapen Tal i heile tusen Amortisert Premieavvik Amortisert premieavvik KLP Amortisert premieavvik FKP Amortisert premieavvik SPK Sum amortisert premieavvik Arbeidsgjevaravgift av amortisert premieavvik Sum Tal i heile tusen Premieavvik Balanse Premieavvik (Omløpsmidler balanse - Positive premieavvik) Premieavvik (Kortsiktig gjeld balanse - Negative premieavvik) Netto premieavvik til utgiftsføring Tal i heile tusen Pensjonsutgift eks arb.g.avgift Pensjon KLP (Sjukepleiarar) Pensjon FKP SPK (Lærarar) Sum Sum inkl a.g.a Premieavvik ink a.g.a Bruk av premiefond Betalt premie Akkumulert premieavvik inkl a.g.a Note 4 - Kommunen sitt garantiansvar per Nr Gitt overfor - navn Lånenr Beløp Den Norske Stats Husbank: 1 Kanutten Barnehage (bygging av barnehage) Fjell Bustadstifting (div. bygg) Fjell Bustadstifting (div. bygg) Fjell Bustadstifting (div. bygg) Gardstunet barnehage (bygging av barnehage) Kommunalbanken: 6 Fjell Bustadstif. Solh.feltet omsorgsbustader Fjell Bustadstif. Straumsfjellet oms.bustader FjellVar AS (Investeringar) FjellVar AS (Investeringar) Nordea Bank Norge ASA: 10 Sotra Brannvern Argos AS Sambygg AS (Brannstasjon på Ågotnes) Fjell Vatn og Avløp (Investeringar) Sotra Brannvern KLP Kreditt AS: 15 Fjell VAR AS (innfriing av gjeld til Fjell kommune) Fjell VAR AS (finansiering av nye investeringar) Fjell VAR AS (finansiering av nye investeringar) Andre: 18 Fjell VAR AS (finansiering av nye investeringar) Kulturdepartementet (garanti for spelemidlar til fotballhall) Sum garantiansvar Note 7 - Oversyn aksjeutbytte Utbytte frå BKK på 15,1 mill er ført i driftsrekneskapen i 2013 Note 5 - Fordringar og gjeld til kommunale føretak, bedrifter og samarbeid, jfr. Kommuneloven 11 og 27 Kommunal virksomhet - navn: Fordringer Gjeld Fjell Bustadstifting - - Fjell VAR A/S Sotra Brannvern Fjell kommune krev inn samtlege gebyr knytt til vatn, avlaup og renovasjon for FjellVar AS. Gjeldsposten på 32,8 mill består av slike inntekter tilhøyrande FjellVar AS Note 6-Aksjar og andelar i varig eige Namnet på selskapet Konto Balanseført Eigardel i selskapet verdi Eigenkapitalinnskot FKP % Biblioteksentralen A/L aksjer (0,1%) Aksjar i BKK ,89 % aksjer Trigger AS (Asvo) ,63% Eigenkapitalinnskot KLP Aksjar i Fjell VAR AS % Aksjar i Sambandet Sotra aksjar (38,9%) Øygarden Aksjar i Straume Idrettspark aksjar a kr 1000 (34%) Aksjar i Sambygg AS aksjar a kr 1000 (80%) Aksjar i Regionalt kompetanse % og utv.senter Business Region Bergen AS aksjar a kr 1000 (3,6%) Sambandet Vest AS aksjer a kr (5%) Gode sirklar AS % SUM Asvo Sotra er overført til Trigger AS. Aksjeselskapet er eigd av kommunane Askøy, Fjell, Sund og Øygarden, jfr KS sak 47/09. Fjell, Sund og Øygarden har ein liten eigardel i det nye selskapet BKK Tide AS (HSD) Sum

18 Note 8 - Fond Disposisjonsfond Beløp Note 10 - Feiefond Behaldning Bruk av fondet i driftsregnskapen Bruk av fondet i investeringsregnskapen - Avsetninger til fondet Behaldning Rekneskapsmessig meirforbruk Behaldning med belasta meiforbruk Bundne driftsfond Beløp Behaldning Bruk av fonda i driftsregnskapen Bruk av fonda i investeringsregnskapen - Avsetninger til fonda Behaldning Ubundne investeringsfond Beløp Behaldning Bruk av fonda Avsetninger til fonda Behaldning Bundne investeringsfond Beløp Behaldning Bruk av fonda Avsetningar til fonda Behaldning Feiefond 2013 Feiefond Netto kostnader feiing Indirekte kostnader 10% Note 11 - Raportering finans Reglane for rapportering er heimla i forskrift om finansforvaltning for kommunar og fylkeskommunar gjeldane frå 1. juli 2010 samt Fjell kommune sitt finansreglement vedteke 27. januar Det er krav til både innhald og intervall i rapporteringa. Rapporteringa omfattar : Plassering og forvaltning av likvide midlar Forvaltning av langsiktige finansplasseringar Låneforvaltning Feiefond 2013 Sum kostnader feiing Inntekter feiing Resultat feiing Feiefond Sotra brannvern IKS vart oppretta og har ansvar for feiing i Fjell og Sund kommunar likviditeten. Finansforskrifta og Fjell kommune sitt finansreglement legg opp til at kommunen skal ha god likviditet, slik at den er i stand til punktleg å kunne innfri sine betalingspliktar. Hovudbankavtalen gjev Fjell kommune 3 mnd nibor + 1,25% på innskot. 150 Likviditet 2013 Til Disposisjonsfond: Bruk av disposisjonsfond i driftsrekneskapen på kr gjeld rekneskapsmessig meirforbruk i Avsetjing til disposisjonsfond gjeld flytting av Gjeldsavdragsfond frå bundne driftsfond til disposisjonsfond. Note 9 - Spesifikasjon av eigenkapital Til Bundne driftsfond: Bruk av bundne driftsfond gjeld mellom anna Byggesak» med om lag 3 mill, Gjeldsavdragsfond» med om lag 13,5 mill (flytta til disposisjonsfond), samt ulike småprosjekt. Avsetjing til bundne driftsfond gjeld fleire prosjekt som ikkje er avslutta i 2013 Plassering og forvaltning av likvide midlar: Fjell kommune kan plassera sine likvide midlar i 4 hovudkategoriar: Bankinnskot, innlån i norske finansieringsselskap, sertifikat/pengemarknadsfond og obligasjonar/obligasjonsfond. Fjell kommune har gjennom 2013 hatt sine likvide midlar plassert på bankkonto hos sin hovudbank forbindelse Danske Bank. Kommunen har hatt ein gjennomsnittleg saldo på sin likviditet i 2013 på 13 mill. som er ein nedgang på 73 mill frå Likviditeten til kommunen har gjennom året vore særs stram og rådmannen vurderer fortløpande tiltak for å betre likviditeten. Fjell kommune realiserte 30 millionar av kapitalfondet (obligasjonar) i september månad for å betre Millionar Dato 18.jan 07.feb 27.feb 19.mar 11.apr 02.mai 24.mai 13.juni 03.jul 23.jul 12.aug 30.aug 19.sep 09.okt 29.okt 18.nov 06.des Spesifikasjon eigenkapital Rekneskap 2013 Rekneskap 2012 Disposisjonsfond DISPOSISJONSFOND AVSETJING MOT TAP DRIFTSFOND NYE TILTAK OMKLASSIFISERT FRÅ LANGSIKTIG KAPITA KULTURFOND PRISREGULERINGSFOND FOND SAMHANDLING Bundne driftsfond FOND FEIERVESENET VILTFOND FOND BYGGESAK FOND KART OG OPPMÅLING GJELDSAVDRAGSFOND FOND STRATEGISK LANDBRUKSPLAN FOND INDIVIDUELL PLAN FOND DEN KULTURELLE SPASERSTOKKEN FOND MODELLKOMMUNEFORSØKET FOND FUNKSJONSHEMMA FLYKTNING FOND KLIMA OG ENERGI FOND KOMMUNALT RUSARBEID FOND FRIVILLIGHETSSENTRALEN FOND KOMPETANSEM. NAV FOND IA-TILTAK FOND MAT OG MERKEVAREBYGGING FOND KULTURLØFTET II FOND KURSREGIONEN FOND SAMAN ER VI MINDRE ALEINE FOND FRIENDSPROSJEKT FOND SYKKELGRUPPE FOR FLYKTNINGEJENT FOND BETRE SAMAN, FRISKLIV FOND NORDSJØÅRA Spesifikasjon eigenkapital Rekneskap 2013 Rekneskap FOND LANDSKAP I DRIFT FOND KOMMUNEPSYKOLOG FOND ROP KOMPETANSEHEVING FOND TRYGG VANDRING, RUS FOND TURLØYPER NASJONAL MERKING FOND KROTASTOVA PÅ LIE FOND KÅRTVEITKLUBBEN FOND STRAUME UNG.KLUBB FOND GJERDE KULTURMINNEGARD FOND CAMP HITSØY FOND BYGNINGSVERNKONSULENT FOND KARTLEGGING FRILUFTSOMRÅDE FOND PSYKOLOG BARNEVERN FOND MI BARNEVERN FOND KJØNNSLEMLESTELSE FOND OPPL.M HELSE OG OMSORG FOND REHAB. BETRE SAMAN FOND MANNSGRUPPE FOND LANDSKAPSANALYSE FOND MIDTMARKA FOND REKRUTERING FASTLEGE FRISKLIV FJELL FOND REGIONAL HEIMESIDE FOND KVALITETSHEVING PLANREGISTER FOND TRYGGE KVINNER-BARSELOMSORG FOND UNGDOMSFESTIVAL Ubundne investeringsfond LANGSIKTIG KAPITALFOND FOND FAST,.SAMB. BJORØY TYSSØY Bundne investeringsfond AVSETJING TIL TAP HUSBANKMIDLAR EKSTRA AVDRAG HUSBANKEN Forvaltning av langsiktige finansplasseringar: Fjell kommune har i 2013 hatt plasseringar i anleggsobligasjonar, omløpsobligasjonar og pengemarknadsfond. Fjell kommune har hatt ein avkastning i kapitalfondet i 2013 i underkant av 9 mill, noko som utgjer 3,93% på årsbasis. Kapitalfondet var pr på kr Fjell kommune har i 2013 berre hatt plasseringar i rentepapir. I juli månad vart resterande del av pengemarknadsfonda seld og i staden plassert i obligasjonar. Dette aukar risikoen for mindre avkastning dersom rentenivået stig, men aukar også mogleg avkastning ved stabilt eller lågt rentenivå. Risikoen i kapitalfondet har gjennom 2013 vore særs låg då ein ikkje har hatt aksjar i porteføljen. Dette har vore ein bevisst strategi for å bevare formuen og samstundes unngå urealiserte tap i rekneskapen. Ut i frå dei plasseringar og den risikoprofil som Fjell kommune har hatt i 2013, er rådmannen nøgd med oppnådd avkastning. Fjell kommune har som målsetjing at ein skal oppnå tilfred stillande avkastning utan at kommunen tek vesentleg finansiell risiko. Forvaltninga av kapitalfondet har i 2013 vore gjennomført i tråd med dette. Carnegie Obligasjon gav ein avkastning på 4,15 % i Fondets referanseindeks, beståande berre av statsobligasjonar, ga ein avkastning på 0,93 %. Meiravkastning i fondet ble dermed på heile 3,22 %. I 2013 har Fjell kommune hatt ein avkastning på 3,93% på kapitalfondet fordelt med 4,08% (kr ) for Carnegie og 3,79% (kr ) for DnB. Tre-årig NOK-swap rente falt med 0,08 % -poeng til ei rente på 2,11 % ved utgangen året. Tilsvarande statsrente steig med 0,45 %-poeng til 1,94 %. Risikopåslaga falt i løpet av året, for papir med 3 års løpetid med ca 0,24 %-poeng. Samla bidrog desse faktorane til ein god avkastning i fondet både absolutt og relativt til statsobligasjonar. Carnegie Obligasjon har vore investert i kreditt obligasjonar med fast rente til låg kredittrisiko. Fondet si meiravkastning skuldast ein høgare rente på investeringane med hjelp frå lågare swaprente og inngang i kredittspreadar. Den effektive renta i fondet var ved utgangen av året på 2,60 %. Avkastninga for DnB porteføljen slutta på 3,79%. Dette var ein rein renteportefølje med særs låg risiko og tilsvarande høg avkastningsstabilitet. Avkastninga har vore noko i overkant av kva som var venta ved inngangen til året. Årsaka til dette har vore ytterlegere inngang i kreditt- og swapspreader. Statsrentene har stege og redusert noko av effekten av inngang i swapspreader. Endring frå pengemarknadsfond til det korte obligasjonsfondet DNB FRN 20 i juli månad gav ein positiv avkastningseffekt på ca. NOK , Langsiktig kapitalfond Avkastning langsiktig kapitalfond Uttak Langsiktig kapitalfond

19 Detaljer avkastning kapitalfond Oppgaver Obligasjoner Bank Sum Avkastning Uttak Carnegie DNB Sum Fjell kommune allokerte om frå pengemarknadsfond til obligasjonar i juli månad. Låneforvaltning: Fjell Kommune hadde ein lånegjeld pr på kr som er ein auke i underkant av 61 mill. som utgjer 4,7%. Gjeld og utlån Lånegjeld Låneopptak Nytt startlån Avdrag startlån Avdrag Lånegjeld Rentescenario Figuren til høgre viser styringsrenta frå Noregs bank dei siste åra og anslag framover. Som ein ser av figuren er prognosane at renteoppgang er utsett i tid. Veksten i norsk økonomi minkar, og bustadprisveksten har vore lågare enn det som tidlegare er lagt til grunn. Kapasitetsutnyttinga er fortsatt nær eit normalt nivå, men ser ut til å minke noko meir enn venta. På den andre sida har krona svekka seg mykje. Samansetning av passiva Gjennom 2013 har det vore lågt nivå på rentar i dei fleste land i vera, så også i Noreg. Siste rente nedsetjing frå sentralbanken kom i mars 2012 kor styringsrenta blei sett ned med 0,25 % til 1,50 % som følgje av dei økonomiske utfordringane hos våre næraste handelspartnarar. Fjell kommune har vald å binda delar av sin låneportefølje. Ved å ha ein del av låneporteføljen i fastrente har ein redusert renterisikoen. Pr hadde Fjell kommune ei fordeling mellom fast og flytande rente på 59% (eks DPS). Fjell Kommune hadde ei snitt rente pr på ca. 3,76%. Gjennomsnittsrenta for lån og swapper har falt med 6 basispunkter siste året. 3 mnd Nibor har i same periode falt med 13 basispunkter. Rentebinding Nær 80% av rentebindingane Rentebinding er totalportefølgjen lengre enn 5 år (figur under). 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 < 1 år 1-5 år > 5 år % 50% 70% 90% Durasjon Durasjon er eit mål for ei gjennomsnittleg løpetid for eit lån. Fjell Kommune si vekta løpetid for låneporteføljen har falle frå 10,77 til 9,79 år noko som har medført ein reduksjon i durasjonen frå 5,72 til 4,88. Forfall låneporteføljen Tusen År 1 År 2 År 3 År 4 År 5 År 6 År 7 År 8 År 9 År 10 År 11 År 12 År 13 År 14 År 15 År Motpartrisiko Fjell kommune ser det som føremålsteneleg å fordela låna på fleire långjevarar. Fjell kommune gjorde låneopptaket for 2013 i januar månad som eit 2 Motpartsrisiko års obligasjonslån på 100 mill. Dette bestod av nytt Kommunekreditt 0,21% Husbanken 7,90% Stresstest Stresstesten under tek utgangspunkt i dei plasseringar og gjeld som Fjell Kommune har pr og kva det kan gje av potensielt tap i løpet av ein 12 månaders periode. Det er teke omsyn til kor mykje av kommunen sin renterisiko som på kort sikt kan førast over til andre gjennom eventuelle rentekompensasjons -/ renterefusjonsordningar. Stresstesten er ein test i høve til det rekneskapsmessige resultatet. Sett opp mot kommunale rekneskapsprinsipp ( finansielle omlaupsmidlar skal vurderast til marknadsverdi, medan gjeldssida skal vurderast til pålydande), betyr dette at aktiva med rentedurasjon får eit verdifall ved stigning i marknadsrenta, medan gjeld med fast rente ikkje får nokon tilsvarande (regnskapsmessig) verdiauke. Note 12 - Bevegleser på kapitalkontoen Kapitalkonto Kommentar Av- og nedskrivning av fast eiendom og anlegg Avdrag på utlån (mottatte avdrag) Formidlingslån Avskriving på utlån - Bruk av midler fra eksterne lån Auke i pensjonsforpliktelser Arb.g.avg. av netto pensjonsforpliktelse Aktivering av fast eiendom og anlegg Kjøp av aksjer og andeler Kapitalinnskot FKP Utlån Formidlingslån Avdrag på eksterne lån Ordinære avdrag + avdrag form.lån Auke i pensjonsmidlar Kapitalkonto låneopptak på 85,711 mill samt refinansiering av eldre gjeld på 14,289 mill. Lånemarknaden har endra seg dei siste åra slik at ein oppnår dei beste prisane i sertifikat/obligasjonsmarknaden. Sertifikatlån Lånegiver Saldo Gjeld i % 7,38% Obligasjonslån 24,86% Obligasjonslån Kommunalbanken % 60% Husbanken % Kommunalbanken 59,65% Kommunekreditt % Sertifikatlån % % Stresstestscenarioet viser eit mogleg tap på NOK ca. 9,9 mill samla for kommunen sine finansaktiva- og passiva. Dette er ein auke på ca. 2,3 mill frå same periode i fjor og er klart innanfor dei rammar som Fjell kommune har anledning til å operere i. Auken skuldast større del av flytande rente og lågare likviditet. Stresstesten viste ved innføring av finansreglementet eit mogleg tap på 64,8 mill. Det er ikkje teke vesentlig finansiell risiko, slik at kommunen kan handtere eit slikt tap utan at det går utover den ordinære tenesteproduksjonen. Aktiva Balanse % Balanse MNOK Endringsparameter Durasjon Berekna tap Gjeld med p.t./flytende rente 33% % Gjeld med fast rente 67% Finanspassiva (gjeld) 100% Gjeld med overveltingsmuligh % Kortsiktig likviditet % Innskudd i bank og korte pengem. 2 % % Anleggsobligasjoner 25 % % N. omløpsobligasjoner 22 % % N. omløpsobligasjoner 51 % % Fast eiendom 0 % - -10% Norske aksjer 0 % - -30% - Utenl. aksjer 0 % - -20% - Netto valutaposisjon 0 % - -10% - Langsiktig aktiva 100% Samlet finansaktiva Mulig tap/gevinst vil utgjøre: Kapitalkontoen er ein heilt særskilt konto som vert brukt i kommunalt rekneskap (finansielt orientert rekneskap). Bakgrunnen er at man i bevilgningsrekneskapet skal føre tilgang og bruk av midlar, inkludert transaksjonar som ikkje reelt skal påverke eigenkapitalen, dvs transaksjonar knytt til auke og reduksjon av anleggsmidlar og langsiktig gjeld. For å utlikne verknader på eigenkapitalen som ikkje er «reelle» nyttar man kapitalkontoen 32 33

20 Note 13 - Langsiktig gjeld Selskap Lån: Husbanken Kommunalbanken Nordea KLP Kreditt AS Sertifikatlån Obligasjonslån Sum lån Selskap Pensjonsforpliktelser: Pensjonsforpliktelse KLP Pensjonsforpliktelse SPK Pensjonsforpliktelse FKP A.g.a av netto pensjonsforpl Sum pensjonsforpliktelser Sum langsiktig gjeld Note 16 - Gebyrrekneskap Kostnadsdel Rekneskapsdel Type kostnad Kostrafunksjon Fordelingsnøkkel Plansak Henførbare kostnader 3010 Byggesak Henførbare kostnader 3020 Kart- og oppmåling Henførbare kostnader 3030 Kjerneprodukt 301/302/303 Teneste 3010/3020/3030 brutto Direkte 100% Kjerneprodukt 120 Teneste fordeling på tenesteområde Direkte 100% Sum kjerneprodukt Tilleggsytingar 130 Teneste Drift og vedlikeh. - Avskrivingar Direkte 100% Tilleggsytingar 130 Teneste Drift og vedlikeh. - Kalk.rente Direkte 100% Tilleggsytingar 130 Teneste Drift og vedlikeh. - Reinhald Direkte 100% Tilleggsytingar 130 Teneste Drift og vedlikeh. - Vedlikehald Direkte 100% Sum Tilleggsytingar Note 14 - Kortsiktig gjeld Kortsiktig gjeld OPPGJERSKONTO FYLKESSKATTESJEFEN FORSKOTSTREKK PÅLEGGSTREKK ARBEIDSGJEVARAVGIFT FKP BETALT PREMIE INTERIMSKONTO UKJENTE INNBETALINGAR UOPPGJORT ARBEIDSGJEVARAVGIFT PÅLØPTE FERIEPENGAR INNEVÆRANDE ÅR ARB.GJ.AVG. PÅLØPTE FERIEPENGAR INNE PÅLØPTE IKKJE BETALTE RENTER FORSKOTSBETALTE KOMMUNALE AVGIFTER FORSKOT FAKTURA Note 15 - Oversyn over investeringsprosjekt Til gode Vedtatt 2013 Brukt 2013 Til gode Rådmannen 1000 Buss til funksjonshemma, omsorg og skule Sum Rådmannen IKT-sjefen 1120 IT-satsing Sum IKT-sjef Servicetorgsjefen 1130 Inventar/utstyr Sum servicetorg Skulesjefen 2100 Kvalitetsforbetringsmidlar skular Sum skule Omsorgssjefen 3200 Buss til funksjonshemma, omsorg Sum Omsorg Plan og utbyggingssjefen 4000 Fleirbrukshall/andre fritidsaktiviteter Gravplasser hovedprosjekt Foldnes Kortsiktig gjeld PÅLØPTE FERIEPENGAR FORRIGE ÅR A.G.A AV FEIEPENGAR FORRIGE ÅR SKULDIG TIL FJELL VAR OPPGJERSKONTO FASTL.SAM. TYSSØY-BJOR LEVERANDØRGJELD GJELD TIL ANDRE KOMMUNAR ARB.G.AVG. PREMIEAVVIK SPK ARB.G.AVG. AV PREMIEAVVIK KLP ARB.G.AVG. AV PREMIEAVVIK FKP PREMIEAVVIK SPK PREMIEAVVIK KLP PREMIEAVVIK FKP Sum Til gode Vedtatt 2013 Brukt 2013 Til gode Gravplasser hovedprosjekt Kleivane Kommunale vegar Kulturhus/andre kulturaktiviteter Ombygging Brattholmen skule Lokalmedisinske senter Terapibasseng/bygg inkl sansehage Turveg Hjelteryggen Straume Øyane DPS Sum Plan- og utbygging Eigedomssjefen 4300 Kommunale kaiar- påkostning Ombygging/Rehab.bygg (Infrastruktur) Tomtekjøp (badestr./friluft) Trafikksikring/veglys Turveg Hjelteryggen Straume Utbygging Ågotnes barnehage Vatn og avlaup skular, barnehagar mm Sum eigedomssjef ,46 % 1,54 % 0,45 % Støttefunksjonar 120 Teneste Administrativ leiing Indirekte Støttefunksjonar 120 Teneste Fellesfunksjonar i rådhuset Indirekte Støttefunksjonar 120 Teneste Bedriftshelseteneste Indirekte Støttefunksjonar 120 Teneste Attføringsutval Indirekte ,28 % 0,48 % 0,28 % Støttefunksjonar 120 Teneste Avskrivingar IKT Indirekte Støttefunksjonar 120 Teneste Kalk. rente IKT Indirekte ,84 % 4,21 % 1,84 % Støttefunksjonar 130 Teneste Drift av adm.bygg Indirekte Støttefunksjonar 130 Teneste Drift av adm.bygg - Avskrivingar Indirekte Støttefunksjonar 130 Teneste Drift av adm.bygg - Kalk. rente Indirekte Sum støttefunksjoner Sum utgift. sjølvkostrekneskap Kostnadsdekningsprosent 65 % 85 % 85 % Krav til dekning via gebyr Gebyrinntekter Resultat pr teneste Korreksjon Plansak 2013, arbeid med eigne planar Fond pr teneste Fond pr teneste Note 17 - Ytingar til leiande personar m.v. Løn/Godtgjersle 2013 Rådmann kr Ordførar kr Revisjonshonorarer Deloitte kr (Levrandør ) Note 18 - Sotra Arena Sotra Arena vart opna for ordinær drift hausten I budsjettet for 2013 vart det sett av 3 mill. til venta driftsutgifter for Sotra Arena. Ved utgangen av året var det brukt om lag 1,7 mill., det vil seie ei innsparing på om lag 1,3 mill. i høve budsjett