H A R D A N G E R

Transkript

1 HARDANGER 2014

2 14 TYSDAG MIDTEN HORDALAND 25. MARS 2014 NÆR ERNA: Vandringa enda med eit møte med statsministeren. Frå venstre Arne Lunestad, Arne-Kristian Glück-Teigland, Erna Solberg, Odd Arne Botnen, Bjørnar Fykse, Morten Laupsa-Borge og Kjet Kraftinnsats frå hardingar til ha Erna hygga seg. Det gjorde også eit stort hardingpublikum som fylte Oslo konserthus laurdag kveld. Hardanger markerte starten på sin del av grunnlovsjubileet, saman med Hardinglaget i Oslo, som kan feira ei hundre år lang historie. På scena steig hardingar i ulike grader fram med innslag som spela både på det tradisjonelle og det nyskapande. Over 110 artistar stilte opp for eit venlegsinna publikum. Æresgjest denne kvelden var statsminister Erna Solberg, som brukte kvelden saman med både politikarkollegaer, grunnlovsvandrarar og mykje anna godtfolk. Det er hyggeleg å vera her, og det er eit veldig ambisiøst program, kommenterte ho då folk var på veg ut av salen i pausen. Kva skal til for at hardingane skal lukkast med å auka folketalet i regionen? Det er viktig å laga attraktive arbeidsplassar. Bukvaliteten er det ikkje noko i vegen med i Hardanger, men me treng innovasjon som skaper arbeidsplassar som ungdom ynskjer seg. Det vil verta ein viktig del av kommunane sitt arbeid i tida framover, meiner Erna Solberg. Og det er ikkje minst viktig med tanke på at me kjem til å verta fleire pensjonistar enn ungdommar i framtida, seier ho. ERNA RØPAR IKKJE. Kva regjeringa legg opp til med tanke på kva kommunegrenser innbyggjarane i Hardanger vil få i framtida, har ho langt mindre å seia, denne kvelden. Det er me ikkje ferdig med, dette kjem i kommuneproposisjonen. Eg kan ikkje seia noko om det no, seier statsministeren, og viser til at dei ventar på ein ekspertrapport som dei har bede om, mellom anna. Ho brukar pausen til å møta dei seks grunnlovsvandrarane frå Hardanger, imponert som ho er over innsatsen dei har lagt ned på vandringa til Oslo. Arne-Kristian Glück-Teigland som har leia vandringa, seier til Hordaland at alt eigentleg har vore ei opplading til denne framsyninga. For han verkar det som om opninga av jubileet, Hardanger 2014, har vore vellukka. For hans eigen del kom den beste opplevinga så langt, midt under turen mellom Hardanger og Oslo. Det var ei kveldskøyring då me sløkte hovudlyktene og skrei i måneskinnet ned til Ranten i Hallingdal. I turr laussnø for fyrste gong denne turen, minnest han. NYE LYDAR. Glück-Teigland hadde også regien på det som skjedde på scenen denne kvelden. Gisle Martens Meyer (Ugress) presenterte Lyden av Hardanger, slik hardingane aldri har høyrt det før. På rekkje og rad kom meir kjende innslag, som Geir Botnen, Arild Helleland, Knut Hamre og Benedicte Maurseth og mange andre spelemenn frå Hardanger. Dansarar frå Ulvik folklore framførte spektakulær akrobatikk, lokka fram av felespel og jenter som lyftar hatten høgt. Arne og Sjur Hjeltnes batt saman ulike programpostar med sine eigne nye og ikkje fullt så nye verk, til godlynt humring bakover i benkeradene. Og visst er dei hardingar, Arne Hjeltnes kunne prova det med tre av fire besteforeldre frå Hardanger. Publikum fekk også møta den nye musikken frå Hardanger. Benedicte Maurseth og Åsne Valland tok folkemusikken i ei ny retning, Rannveig Djønne og Annlaug Børsheim held seg til populærmusikk. I tingingsverket «Hardanger 2214» med mellom andre Frank Kjosås og Heidi Marie Vestrheim vart det framført rock som fekk stolrekkene til å dirra. Standup-komikar Roar Brekke delte sine folkelivsskildringar frå Hardanger, med vekt på heimstaden Odda. Herborg Kråkevik balanserte på den tynne linja ho såg mellom sjølv digging og stoltheit over det ho kjem frå, og hadde ein rask dialektgjennomgang, for å få plassert hardingane i landskapet.

3 TYSDAG MIDTEN HORDALAND 25. MARS Hardingar på veg ut eller heim? OSLO: Hardingtreffet i Oslo lokka hardingar med ulik motivasjon for å møta opp. Somme er på veg heim att, andre likar avstanden. il Veseth. rdingar Då kora frå Hardanger framførte Brureferda i Hardanger vart det ikoniske måleriet omskapt og grundig fornya, takka vere illustratøren Lilly-Anne Kvam Lilletvedt. Scenen var heile kvelden så godt som fri for fruktbløming. Men då artistane samla avslutta for kvelden tok dei «Når det blomstrer i Hardanger» så ingen skulle vera i tvil om kva det er snakk om. SIGRID SEIM tekst INGERID JORDAL foto redaksjon@avisa-hordaland.no Sjå biletserie frå førestillinga på Eg hadde lyst å treffa andre hardingar og kjentfolk, få høyra nytt heimanfrå, kva som skjer, seier Mattis Frøynes frå Lofthus. Det har litt med røtene å gjera, eg vil alltid koma frå Hardanger. Stolt harding, kallar eg meg. Frøynes arbeider som prosjektleiar i ITbransjen og har budd i Oslo i tre år, etter studiar i Trondheim. Det var naturleg å flytta til Oslo, på grunn av vener frå studietida, og han trivest godt. Til treffet kjem han saman med kameraten David Søilen, frå Jondal. Mattis Frøynes ser tilbodet på aktivitetar og utvalet av jobbtilbod i Hardanger som dei viktigaste ulempene ved heimtraktene, for sin del. Karrieremogelegheitene er ikkje til stades, slik som i Oslo. Eg har på ein måte studert meg litt ut av Hardanger. Har kome inn i nye krinsar. Men ein skal aldri utelukka noko det kjem an på kva som skjer, seier han og smiler lurt. David Søilen har ei fartstid i Oslo på halvannan månad. Han har vore på reisefot, er glad i store byar, og hadde lyst til Oslo no. Eg synest absolutt det var godt å koma ut, eg likar å reisa. Eg har ikkje planar om å bu i Hardanger med det fyrste. Men som pensjonist, kanskje, då er det på tide. Eg er sjølvsagt heimom på besøk, forsikrar han. Tid for Hardanger To som skal gjera alvor av flytteplanane, er Birgit Lillevik og John Quickfall. Han var klar før meg, smiler Øystesejenta til sambuaren. Birgit ventar barn nummer to, og flyttar snart heim til Kvam, til familie og venner. I ti år har ho budd i Oslo, men ser no fram til å venda heim att. Den fyrste tida vil ho nok bruka saman med den nye babyen, men etter kvart håpar ho på jobb som elektrikar, etter år i bransjen. Oslo er veldig fin, men eg har lyst at ungane mine skal få veksa opp i Hardanger. Det er finaste plassen i verda, ein trygg og god stad. Eg synest det er viktig. No er eg ferdig med å bu i Oslo. Eg har vore med i metal-miljøet, men er ikkje så oppteken av å gå ut på byen lenger. Eg prioriterer annleis, smiler ho. Ungane skal få oppleva kontakten med natur og med dyr, slik ho sjølv gjorde det i oppveksten. Kvar gong eg er heim er eg like forbløffa over kor vakkert det er heime! Eg er så stolt av Hardanger! Det er ei kjensle som har lege der heile tida. Eg saknar nærleiken til fjorden heime. Eg tenkjer at ungane kunne få veksa opp litt meir fritt i Ulvik, med litt mindre trafikk. Og eg saknar veldig fjella. Naturen og dialekten, legg ho til. Saknar fjord og fjell Ragnhild Bilsbak Hågensen er busett i Moss, med mannen Christian, og sønene Eirik (9), Håvard (7) og Eskil (ti månader). Eg studerte i Oslo, gifta meg med ein mossing, og kom ikkje tilbake til Hardanger. Kommunane og bedriftene her på treffet prøver å lokka mannen min, men me har ingen konkrete planar, seier ho. Som psykiatrisk sjukepleiar kunne ho sikkert ha skaffa seg jobb, mannen har firma som prosjektleiar innan bygg- og anleggsbransjen. Me er nok ganske etablerte der me er, seier Ragnhild Bilsbak Hågensen, som likevel synest det er ein kjekk laurdagstur å dra til Oslo på dette treffet. Fleire av vennene mine har slått seg til på Voss, i Bergen og i Ulvik. Når me treffest fristar det alltid, å kunna styrkja fellesskapet med dei, legg ho til. SIGRID SEIM tekst og foto ss@avisa-hordaland.no LIKAR BYEN: Mattis Frøynes (t.v.) og David Søilen har ingen planar om å flytta frå by til bygd med det fyrste. PÅ VEG: John Quickfall og Birgit Lillevik er på veg til Hardanger, for å sikra borna ein god stad å veksa opp. NEPPE HARDANGER: Raghild Bilsbak Hågensen, Christian Hågensen, borna Eskil (10 mnd) og Eirik (9) og Håvard (7) som er på malekurs, er godt etablerte i Moss, sjølv om Ragnhild saknar naturen i Ulvik.

4

5 OPPSUMMERING DAGSMESSE I OSLO 22. MARS Generelt: Veldig kjekt, og mange gode tilbakemeldingar frå utstillarar og besøkande! Det var godt å vera «harding» i Oslo denne dagen. Det kom veldig mykje meir folk enn me hadde håpa på. Dei mest optimistiske tala var estimerte til 200 deltakarar, mens det kom mellom 500 og 600 personar innom dagsmessa. Av desse hadde cirka 1/3 adresse i Hardanger og 2/3 utanfor Hardanger. Cirka 60 % var under 50 år og cirka 40 % over 50 år. Damene som satt og registrerte besøkande klarte ikkje å registrera inn alle som kom inn p.g.a stor pågang, og at Konserthuset hadde gjeve pålegg om at ein måtte ha ganske mange dører opne p.g.a, branntryggleik/rømmingsveg. Moglege årsaker til at det kom så mange: Hardinglaget gjorde ein god rekrutteringsjobb i eigne nettverk med både invitasjonar og plakatar Direkte utsending av invitasjonar Facebook-kampanje siste veke, nådde personar i alderen år med adresse i Oslo sentrum, og opp til 50 km rundt bykjernen. Hadde lagt inn arrangement på og der hadde ein synlege og gode listinger. Aftenposten hadde det i avisa på laurdagen 22. mars. TV2 var innom Konserthuset kl. 10, 22. mars og intervjua Arne Hjeltnes og Heidi Marie Vestrheim om Hardangerdagen i Oslo der ein presenterte bakgrunn for dei ulike arrangementa, etc. Mange av hardingane som skulle på konserten om kvelden, kom innom på dagtid. Synergi av kveldsarrangementet og «Hardanger-totalen» Det var veldig kjekt å ha med lokalmatprodusentane og kunstnarane frå Harding Puls, i og med at dette ikkje var ei rein «rekrutteringsmesse», men meir ei messe der Hardanger skulle visa seg fram. Hardingpuls: Måleaktivitetar for born, forteljarteater, musikkinnslag ved Annlaug og Rannveig, Els med Livemåling, Collage, Epleprosjektet ved Ingerid Jordalen. Det kom mykje meir born enn venta, og det var mange interesserte born som deltok på dei 3 øktene med forteljarteater, og måleaktiviteten. Det var veldig kjekt med musikk frå Hardanger under messa. Dei spelte både oppe og nede, og når dei spelte nede trakk dei fleire folk ned til 1. etasjen. Tilbakemelding frå Harding Puls ved Solfrid Aksnes: For Harding Puls sin del har eg fått positive tilbakemeldingar frå alle kunstnarane om at det var kjekt å delta. Interessa for maleverkstad og forteljeteater var over all forventning. Els fekk ein del som ville snakka, men folk held seg litt på avstand. Det same sa Ingerid Jordal, men synes likevel det var kjekt å vera med. Musikarane trur eg og syntes dette var kjekt. Den økonomisk biten, utanom honoraret, med dei har Leiv ordna opp i forsto eg.

6 Merka elles at folk kom stort sett ikkje bort til standen av seg sjølv, men at eg måtta vera frampå å tilby katalogane våre. Eg synes det er bra at Hardanger viser seg med all si breidde også med kunstnarane. Lokalmat: 7 lokalmatprodusentar Dei som vart spurde og dei som deltok var svært fornøgde med å få vera del i dette arrangementet og få visa seg fram. Også med avtalen dei fekk om økonomisk støtte. Dei hadde noko sal, men såg på dette som eit marknadsføringstiltak. Her var mange hensyn å ta og kommunikasjon kan alltid verta betre. Smaksprøvane var eit samarbeid med Fylkesmatattaché Gunnar Nagel Dahl, som alltid er villig til å fremja lokalmat, og produsentar frå Hardanger. Gjestene likte det dei fekk veldig godt og kom med mange spørsmål. Overgangen / Samarbeid med kveldsarrangementet: Ville det vore betre å organisera alt under eitt eller var det best å ha dette som to arrangement? Eg er fortsatt usikker på svaret på det spørsmålet, men ser at ein kunne med fordel hatt hyppigare møteaktivitet blant alle involverte partar dei siste 2 vekene før arrangementet: Hardinglaget, Hardanger2014 og Flytt til Hardanger. Det var nokre punkt i overgangen dag til kveld som ikkje var heilt avklart. Kven hadde ansvar for at det var cider tilgjengeleg til alle som ynskte det på kveldsarrangementet? Kven burde organisert at alle restopplag av konsertprogrammet var utdelt om kvelden? Det vart etterspurt program blant konsertdeltakarane, og dette vart etterspurt i messeområdet. Det var ein tanke at all kommunikasjon med media skulle gå gjennom Hardanger 2014, men det vart vanskeleg å kommunisera begge arrangementa samtidig. Flytt til Hardanger laga eigne pressemeldingar siste månaden før arrangementet med tydleg kopling mot kveldsarrangementet. Samarbeid mellom Hardanger2014 og Flytt til Hardanger fungert godt, men mogleg at ein burde tenkt annleis rundt mediakommunikasjon, og vore meir samkøyrde på dette, samtidig som ein laga eigne pressemeldingar/opplegg.

7

8 HARDANGER i 100 Ugress Geir Botnen Snorre Bjerck Frank Kjosås Knut Hamre Annlaug Børsheim Åsne Valland Norli Torkjell Børsheim Arild Helleland Heidi Marie Vestrheim Roar Brekke Benedicte Maurseth Torstein Lofthus Rannveig Djønne Hardanger Spelemannslag Alvin Vestrheim +++ med fleire +++ INVITASJON

9 Evaluering av «Hardanger i hundre» laurdag 22. mars 2014 Hovudkonklusjon: Ein braksuksess! Det at stort sett alle, både publikum og artistar (og arrangørar) var veldig fornøgde, er det beste kjenneteiknet på at det var vellukka. Mindre ting som ikkje er heilt optimale, vil det alltid vera, og bør ikkje tilleggjast for stor vekt. Samarbeidet mellom Hardinglaget og Hardangerrådet vurderer eg som svært positivt. For laget vårt har det iallfall svært stor betydning, og eg håpar at dette fellesprosjektet også har gjeve noko positivt til Hardangerkommunane. Det må presiserast at Arne Kristian har gjort ein svært god jobb med å organisera heile konserten! Utvikling av idé: Min tanke var at eit så stort og rundt jubileum, Hardinglaget i Oslo 100 år, burde markerast med noko spesielt, i tillegg til ein vanleg jubileumsfest. Ein konsert med dei beste artistane frå Hardanger i Oslo Konserthus, så nær skipingsdatoen, 3. mars, som mogeleg, hadde vore midt i blinken for dette. Pinsen 2012, mai, var styret i laget på tur til Hardanger. Me budde i Hardanger Gjestegard på Alsåker. Ei hovudoppgåve for oss var her å diskutera denne ideen samt å formulera eit skriv til Hardangerrådet for å høyra om kommunane kunne tenkja seg å støtta dette arrangementet vårt og kanskje laga eit kombinert arrangement. Skrivet vart sendt 10. juni. Svaret var over all forventning positivt, inkludert direkte løyving av kr til leige av Konserthuset! Dette gjorde at (nesten) all tvil og skepsis fordufta, og det var berre å koma i gang med planlegging november var Kaare og eg til stades på Hardangerkonferansen 2012 for å verta kjende med Hardangerrådet. Der fekk me møta alle ordførarane og lufta nokre generelle spørsmål om arrangementet i Samarbeid: Avtalen var at Hardinglaget skulle ha ansvaret for konserten og Hardangerrådet ansvaret for arrangement på dagtid, men at me skulle samarbeida om det totale opplegget.

10 Ein komité av to frå Hardangerrådet: ordførar Anved Johan Tveit og prosjektleiar for Hardanger 2014, Arne Kristian Teigland, og fire frå Hardinglaget: Kaare Aksnes, Ingeborg Fagnastøl, Gerd Bjørke og underskrivne, kom i gang frå januar Komiteen konsentrerte seg om planlegginga av konserten. Totalopplegget: Eit såpass stort arrangement som dette må planleggjast og forberedast i svært god tid dersom resultatet skal verta best mogeleg, og alle delene bør vera med heile vegen. Mest mogeleg bør gå inn i ein felles plan, og så kan ein evt ta særskilede element utanfor. Takk: På vegne av Hardinglaget vil eg uttrykkja den største takksemd til Hardangerrådet for all hjelp, støtte og velvilje for dette prosjektet! Haslum 11. april 2014 Einar Vestrheim

11 Om jubileet Hardanger var sentral i nasjonsbygginga i Noreg i åra etter I 2014 er Hardanger nok ein gong sentral i nasjonal samanheng med eit jubileum som formidlar det beste frå kulturlivet i ein region i vekst. Hardanger skapar gnist som ein kraftregion med fokus på folka, dugnaden og den energien som ligg i det etablerte kulturlivet. Hardanger skal vera regionen som ser 200 år fram i tid i staden for å sjå seg attende. Innovasjon og nye uttrykk blømer i skjeringspunktet med det tradisjonelle. Tema tikken er Hardangerkrafta : Organisasjonslivet, folkelivet, kulturlivet, kunsten, kreativiteten, moderniteten. Såleis vil grunnstamma i Hardanger 2014 vera: Innovasjon Samarbeid Evna å utfordra det etablerte HARDANGER