Årsbudsjett Økonomiplan Samandrag av budsjettgrunnlag frå 4. oktober og 1. november 2006

Transkript

1 Årsbudsjett 2007 Økonomiplan Samandrag av budsjettgrunnlag frå 4. oktober og 1. november 2006

2 Årsbudsjett 2007 Økonomiplan Samandrag av budsjettgrunnlaget frå 4. okt og revidert budsjettgrunnlag frå 1. nov (Opplysningar om endringar i høve til budsjettgrunnlaget frå 4. okt. er skrivne i blå tekst. Det er elles gjort enkelte rettingar og oppdatering av tal i høve til samandraget frå 4. okt ) Budsjetthandsaming: fylkesutvalet november fylkestinget desember Utarbeidd av: Informasjonstenesta Bergen 4. oktober 2006 Revidert, Bergen 3. nov Utgjevar: Hordaland fylkeskommune Fylkesrådmannen Postboks Bergen Gateadr: Agnes Mowinckels gate 5 Tlf: (informasjonstenesta) Faks: (informasjonstenesta) Internettadresse:

3 Fylkesbudsjettet økonomiplan Innhald Samlemeldingar: Prioriterer vidaregåande utdanning og kollektivtrafikk... 5 Investeringar på 1 767,9 mill. kr i åra Oversikt årsbudsjett Politikk, administrasjon, fellesutgifter: 341 mill. kr til politikk, «adm.» og fellesutgifter Tannhelse: 201,8 mill. kr til tannhelsetenesta Tannhelsedistrikt i Hordaland Utdanning: Utdanning: Stor vekst i elevtalet i 2007 solid auke i opplæringsbudsjettet Regional utvikling: Mindre kompensasjonsmidlar, men litt meir fylkesmidlar til regional utvikling Fylkeskommunal næringsdrift: Samferdsel: Periodekort vert 10 %billegare, ny takstfrys for enkeltbillettar Kultur: 185 mill. kr til kultur og idrett Investeringar: Investeringar på 1 767,9 mill. kr i åra Investeringsoversyn Investeringar på 292 mill kr i Investeringsoversyn Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

4 Føreord Dette samandraget byggjer på fylkesrådmannen sitt budsjettgrunnlag frå 4. oktober 2006, og det reviderte budsjettgrunnlaget frå 1. november (Opplysningar om endringar i høve til budsjettgrunnlaget frå 4. okt. er skrivne i blå tekst. Det er elles gjort enkelte rettingar og oppdatering av tal i høve til samandraget frå 4. okt ) Samandraget er utarbeidd av informasjonstenesta i samarbeid med økonomiavdeling. Samandraget og heile budsjettgrunnlaget er også tilgjengeleg på internett: Ansv. redaktør: Informasjonssjef Stanley Hauge Ny inndeling av budsjettet Budsjettet for 2007 er inndelt i samsvar med funksjonsinndelinga i Kostra (KommuneSTatRApportering). Intensjonen med denne omlegginga er at budsjettdokumentet skal gje betre og meir relevant informasjon. Inndeling etter Kostra-malen er vorten meir og meir vanleg, og mykje av det offentlege ordskiftet om opplæringsspørsmål har Kostra-data som utgangspunkt. Med denne omlegginga er målsetjinga også at det skal bli enklare å samanlikna dei ulike budsjetta og rekneskapsdokumenta. Ulempa er sjølvsagt at samanlikninga mellom budsjettet for 2007 og det vedtekne 2006-budsjettet vert vanskelegare. Samanlikningsvanskane er likevel eit overgangsfenomen.

5 Fylkesbudsjettet innleiing Fylkesbudsjettet for 2007, budsjettgrunnlag pr. 4. okt. 2006: Prioriterer vidaregåande utdanning og kollektivtrafikk Vidaregåande utdanning og kollektivtrafikk er prioritert i forslaget til fylkesbudsjett for Opplæringsbudsjettet til Hordaland fylkeskommune vert styrkt med ca. 50 mill. kr neste år hovudsakleg til nye elevplassar og lærlingtilskot. Takstane for enkeltreiser med buss og båt skal «frysast» endå eitt år og vert dei same som dei har vore sidan 1. januar Samstundes vert takstane for periodekort sett ned med 10 % frå komande årsskifte. For reisande mellom Nordhordland og Bergen vert det i tillegg billegare ved at den særlege sona over Nordhordlandsbrua fell bort. Satsinga på vidaregåande opplæring går også tydeleg fram av investeringsopplegget for : 1 199,9 mill. kr skal investerast i skulebygg og andre tiltak i sektoren, heile 459,5 mill. kr meir i den økonomiplanen Dette går fram av fylkesrådmannen sitt utkast til fylkesbudsjett for 2007 og økonomiplan for åra Den økonomiske situasjonen for Hordaland fylkeskommune er endra frå underskotsposisjon til økonomisk kontroll dei siste åra. Rekneskapane for 2004og 2005 viste overskot. Gamle underskot vart dekka inn i 2005 og Hordaland fylkeskommune vart teken ut av Robek-lista i juli i år. Rekneskapsprognosen etter 2. tertial i år tyder på at det også i 2006 går mot overskot. Utsiktene for 2007 er positive, men budsjettet er strammare enn då dei førebels rammene for neste år vart trekte opp i juni. Årsaka til dette er tredelt: Rammetilskotet vert 20 mill. kr lågare enn venta grunna endra tildelingskriterium. Pensjonspremien til Statens pensjonskasse vert auka med 13 mill. kr. Lønsoppgjeret i opplæringssektoren vert 22 mill. kr dyrare enn venta. Det samla opplegget for 2007 vert no strammare enn føresett i juni. Det vert noko mindre driftsmidlar til investeringar og ei rekkje ynskte tiltak kjem ikkje med i opplegget. Fylkesrådmannen minner også om at det knyter seg uvisse til skatte- og rammeoverføringane som ein ikkje vil vita sikkert før statsbudsjettet ligg føre budsjettet I budsjettgrunnlaget for 2007 og økonomiplanen for , legg fylkesrådmannen mellom anna opp til: Takstfrys ingen auke i billettprisane for reiser med buss og båt, billettprisane vert dei same for fjerde året på rad Takstane for periodekort vert sette ned med 10 % frå 1. januar Den særlege takstsona over Nordhordlandsbrua fell bort, det gjev billegare reiser for alle mellom Bergen og Nordhordland. (Enkeltreise vaksne Bergen-Knarvik/Frekhaug går ned frå 55 kr til 46 kr.) Anbodsdrift på snøggbåtane startar 1. januar Innsparing 7 mill. kr. 25 mill. kr til heilårsdrift av dei nye klassane som vart oppretta hausten 2006, pluss 15 mill. kr til nye klassar frå hausten ,6 mill. kr meir til lærlingtilskot 27,3 mill. kr til gratis læremiddel for elevar som byrjar i Vg2 hausten 2007 Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

6 Fylkesbudsjettet innleiing 1 mill. kr i tilskot til Grieg-markeringa kr i tilskot til 100-årsjubileet for Olav H. Hauge og Geirr Tveitt kr i tilskot til båthall ved Hordamuseet 70 mill. kr i konsesjonskraftmidlar til Hardangerbrua 2,0 mill. kr til Bergen vitensenter, «Vil vite», som skal opnast våren 2007 Samla investeringar : 1 767,9 mill. kr 1 199,9 mill. kr til investeringar i vidaregåande skular i perioden Tre nye skular skal byggjast: Sørås videregående skole (ferdig 2009), Osterøy vidaregåande skule (2010), ny sentrumsskule i Bergen (2010/11) Tilbygg Åsane gymnas 2007, Knarvik vidaregåande skule , Kvinnherad vidaregåande skule 2009, Fiskarfagskulen i Austevoll 2009, Årstad videregående skole ,8 mill. kr til Jondalstunnelen Doblar midlane til attendebetaling av forskotteringar til fylkesvegar: 20 mill. kr årleg Kultur Kultur- og idrettsbudsjettet til Hordaland fylkeskommune i 2007 vert på 189 mill. kr i følgje fylkesrådmannen sitt budsjettgrunnlag. Budsjettet vert på same nivå som i år. Nye tiltak og påplussinar i 2007 er: 1 mill. kr i tilskot til Griegmarkeringa i 2007, kr i tilskot til 100-årsjubileet for Olav H. Hauge og Geirr Tveitt i 2008, kr meir til ålmenne kulturvernføremål, kr til ny konservatorstilling for Nordhordland ved Museumssenteret i Salhus. Skrivekunstakademiet får kr i auka tilskot til arbeidet med å få studiet «Fordjupingskurs i skapande skriving» godkjent på høgskulenivå. Løyvinga til Vestkystparken aukar med kr til kr. Til administrasjon av «Den kulturelle skulesekken» vert det auke på kr til 1,2 mill. kr. Tilskotet til Hordaland idrettskrets vert på 2,2 mill. kr, ein auke på kr. Bergen turlag får påplussing med kr til kr. Hordamuseet får siste halvpart ( kr) av fylkestilskot på 1,3 mill. kr til ny båthall. Løyvinga til dei ti museumseiningane vert på 31,87 mill. kr, ein auke på 1,2 mill. kr frå Utdanning Budsjettet for vidaregåande opplæring vert på 2003,8 mill. kr i 2007, ein vekst på 5,4 % i høve til årets budsjett. Budsjettet er auka med 32,2 mill. kr i høve til budsjettgrunnlaget pr. 4. oktober. Det gjeld 27,33 mill. kr til gratis læremiddel for elevar i Vg2 frå hausten 2007 og 4,9 mill. kr meir til spesialundervisning der fylkeskommunen har fått nytt ansvar. For å dekka heilårsdrift av dei nye klassane som vart oppretta i haust, er det lagt inn auke på 25 mill. kr. Til oppretting av nye klassar hausten 2007 er det budsjettert med 15 mill. kr. Talet på lærlingar aukar også og budsjettet til lærlingtilskot er styrkt med 6,6 mill. kr. Løyvinga til spesialundervisning vert auka med 2 mill. kr fordelt med 1 mill. kr til tilrettelagt opplæring og 1 mill. kr til ekstern spesialundervisning. Budsjettet til døvetolktenesta er auka med 0,5 mill. kr. Til drifta av «Skoleportalen» vert budsjettet auka med 0,7 mill. kr, felleskostnader IT (datalinjer og programvare) aukar med 0,5 mill. kr og løyvinga til skulebiblioteka aukar med 0,2 mill. kr. Det er budsjettert med 1,5 mill kr i tilskot til idrettshall i Sveio kommune. Ekstraløyvinga i 2006 på 5 mill. kr til utstyr er ikkje vidareført. Hordaland er inne i ein periode med stor vekst i elevkulla. I 2007 vert det om lag 750 nye elevar som skal inn i vidaregåande skule. Også i 2008 vert det auke med 475 elevar deretter vert elevtalet stabilt dei neste tre åra. I perioden skal fylkeskommunen gjennomføra investeringar for ca mill. kr ved dei vidaregåande skulane. Ei rekkje tilbygg og tre nye skular skal vera ferdige innan 2010/ 11. Den første utbygginga som vert ferdig er eit større tilbygg ved Åsane gymnas hausten Skuleåret er det elevplassar ved dei vidaregåande skulane til Hordaland fylkeskommune 605 fleire enn året før. Talet på elevplassar vil auka ytterlegare når nye klassar vert oppretta til skuleåret som startar hausten Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

7 Fylkesbudsjettet innleiing Tannhelse Driftsbudsjettet for den fylkeskommunale tannhelsetenesta i Hordaland er ført opp med 197,7 mill. kr, ein auke på 4,4 % frå i år. Driftsinntektene er budsjettert med auke på 8,7 mill. kr frå i år til 62,2 mill. kr, medan netto driftsutgifter er uendra. I Bergen vil ein mellombels klinikk for Slettebakken og Landås på Årstadvollen takast i bruk i Ein ny klinikk for tannbehandling av rusavhengige personar i Blå Kors-bygget i Skuteviken vil også stå ferdig neste år. Tannhelsa til born og unge i Hordaland er betra dei seinare åra, men er framleis dårlegare enn landsgjennomsnittet. Det er trong for å styrkja det førebyggjande tannhelsearbeidet. Takstane for uprioriterte klientar (vaksne frå 20 år) som betaler sjølv vert auka med 2 % frå For å halde dei økonomiske rammene er tannhelsetenesta avhengig av at inntektsmålet for vaksne, betalande pasientar vert nådd. Sjølv om talet på prioritert klientell aukar og talet på tilsette vert redusert, kan ikkje tilbodet til vaksne pasientar av økonomiske grunnar reduserast, heiter det i budsjettpremissane. Talet på born og unge mellom 1 og 18 år aukar med 1000 personar årleg i perioden Veksten er særleg stor i ungdomskulla og kjem hovudsakleg i store delar av Bergen og dei næraste grannekommunane. Talet på eldre, uføre og langtidssjuke som har rett til offentleg tannhelsehjelp, endrar seg lite i perioden. Men behandlingsbehovet hjå denne pasientgruppa vert større etter kvart som fleire og fleire har eigne tenner. På grunn av reduksjon i talet på tannlegar og ledige stillingar i distrikta går talet på vaksne betalande pasientar ned, men takstauke har kompensert for dette dei siste åra. Samferdsel 2007 vert fjerde året på rad utan auke i takstane for dei som løyser enkeltbillett på buss og båt i Hordaland. For reisande som nyttar periodekort er utsiktene endå betre; takstane vert sette ned med 10 % neste år. Fylkesrådmannen legg opp til takstfrys på enkeltbillettar og ungdomskort og 10 % kutt i prisane på periodekort i For femte året på rad vert dermed billettprisane uendra eller billegare. Fylkeskommunen si takstfastsetjing gjeld for reiser i Hordaland utanom Bergen og for reiser mellom Bergen og resten av fylket. For reiser innan Bergen er det kommunen, som i samband med samferdselsforsøket i Bergen overtok ansvaret for kollektivtrafikken i denne kommunen frå , som fastset takstane. Prisreduksjonen på periodekort vil koma alle faste reisande til gode. Periodekort over seks soner, t.d. Os-Bergen, vil få ein reduksjon på 105 kr og kosta 945 kr frå For den enkelte vert dei innsparing på over 1000 kr på årsbasis. Frå 1. januar 2007 startar anbodsdrifta av snøggbåtane. Anboda har ført til ei innsparing på 7 mill. kr. Samferdselsbudsjettet for 2007 er på 618,4 mill. kr. Av denne summen går 101,6 mill. kr til vedlikehald av fylkesvegane. 364,8 mill. kr er tilskot til kollektivtrafikken, 118,1 mill. kr går til skuleskyss og 34,0 mill. kr gjeld transportordninga for funksjonshemma. Løyvinga til transportsubisidiar er auka med 7,5 mill. kr i høve til budsjettgrunnalget frå 4. oktober. Det er sett av 101,6 mill. kr til vedlikehald av fylkesvegane i «Asfalt-løftet» og andre tilleggsløyvingar, som gav eit samla budsjett på 122,3 mill. kr til drift og vedlikehald i 2006, vert dermed berre delvis vidareført. Til samanlikning var fylkesvegbudsjettet i 2005 på 85,5 mill. kr. Fylkesrådmannen registrerer at det i fylgje regionvegsjefen manglar om lag 30 mill. kr i årlege vedlikehaldsmidlar for at vegkapitalen kan oppretthaldast. Det vart teke eit krafttak for vegvedlikehaldet i 2006-budsjettet, og det vert lagt til grunn at dette har retta opp noko av den dårlegaste dekkesituasjonen. «Nordhordlandspakke» For reisande mellom Nordhordland og Bergen vil takstane gå ned tilsvarande ei takstsone i Fylkesrådmannen føreslår å ta bort den særeige takstsona som vart innført då Nordhordlandsbrua opna i Dette inneber at det vert fem soner mellom Knarvik-Bergen og Frekhaug-Bergen. Prisen på enkeltreiser på desse strekningane vil dermed gå ned frå 55 kr til 46 kr. For periodekort vil prisen, medrekna den generelle reduksjonen på 10 % for denne korttypen, verta 855 kr ein reduksjon på 195 kr (19 %) i høve til det som har vore normalpris sidan Ordninga med miljøkort (40 % rabatt) over Nordhordlandsbrua vert ikkje vidareført i Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

8 Fylkesbudsjettet innleiing Takstfrys, periodekortrabatt og bortfall av «brusona» vil kosta fylkeskommunen ca. 14 mill. kr i auka tilskot til rutelaga. Regional utvikling Driftstilskot på 2,0 mill. kr til Bergen vitensenter, «Vil vite», som skal opnast våren 2007 og 0,3 mill. kr til prosjektstilling for oppfølgjing av fylkesdelplanen for universell utforming er nye løyvingar frå fylkeskommunen innan regional utvikling i Fylkeskommunen aukar dermed sin eigen innsats for regional utvikling noko neste år. Fylkesrådmannen budsjetterer med at Hordaland fylkeskommune i 2007 vil ha ca. 120 mill. kr til regional utvikling. Summen er vesentleg lågare enn i år grunna gjeninnføring av ordninga med differensiert arbeidsgjevaravgift. Den differensierte arbeidsgjevaravgifta vert nyinnført for sju av dei 14 kommunane som mista denne ordninga frå Kor stor kompensasjonen vert i 2007 er uvisst, førebels budsjetterer fylkesrådmannen med 25 mill. kr. Til samanlikning var kompensasjonen i år på 77,4 mill. kr. Fylkeskommunen sine eigne løyvingar til regional utvikling vert auka med 2 mill. kr i tilskot til Bergen vitensenter og mindre påplussingar på enkelte postar. Løyvingane til Hordaland reiseliv og Fjord Norge er auka med til saman kr, og i alt vert det ytt 2,7 mill. kr til desse reiselivsorganisasjonane. Ekspertsenteret for undervassteknologi (EUT), som er lokalisert på Coast Center Base (CCB) på Ågotnes, får kr i tilskot Fylkeskommunen har vedteke tilskot på kr årleg i I tilskotsmidlar, som kommunar og andre regionale aktørar kan søkja på, er det sett av 10,8 mill. kr i Av denne summen er 7,4 mill. kr disponerte ved tidlegare vedtake, resten føreslår fylkesrådmannen å lysa ut samla tidleg i Det øyremerkte statstilskotet til regional utvikling og nyskaping vert på 61,35 mill. kr for Hordaland i Summen er 10,79 mill. kr høgare enn i fylkesrådmannen sitt budsjettgrunnlag frå 4. oktober Staten har for neste år lagt inn 8 mill. kr i skjønsmidlar til Hordaland m.a. med tanke på situasjonen i Ålvik. Politikk og administrasjon Løyvinga til dei politiske organa går opp med vel 2,0 mill. kr til 20,8 mill. kr. Hovudårsaka til auken er 1,9 mill. kr til valet hausten Budsjettet for fylkesadministrasjonen for 2007 let seg ikkje direkte samanlikna med 2006 grunna ein god del budsjettekniske omleggingar. Samla er administrasjonsbudsjettet noko auka med m.a. nye stillingar ved IT-seksjonen, samferdselsavdelinga og fylkeskassen, pluss heilårsverknad av stillingar oppretta i Talet for årsverk for tillitsvalde er auka med 1,7. Løyvinga til retrettstillingar er auka med 3,2 mill. kr til 5,1 mill. kr og til bedriftsintern attføring, omstilling og seniorpolitikk vert det løyvd 4,4 mill. kr 1 mill. kr meir enn i år. Løyvinga til drift av dei felles IT-systema er auka med 0,5 mill. kr til 19,23 mill. kr. Informasjonstenesta er styrkt med kr til ca. 1,1 mill. kr. Lønsavsetjingar Til lønsavsetjingane er det ført opp 144,6 mill. kr i Dette er midlar som i budsjettåret vert fordelte til institusjonar og skular og skal dekka lønsmeirutgiftene ein reknar med. Det vert lagt til grunn ein lønsvekst på 3 1/3 % frå 2006 til Av lønsavsetjingane går 9,0 mill. kr til nye avtalefesta seniortiltak i skulesektoren og 15,4 mill. kr til andre nye lønstiltak i skulesektoren. På grunnlag av nye opplysningar om pensjonsutgiftene er avsetjingane reduserte med 10 mill. kr i høve til budsjettgrunnlaget frå 4. oktober. Frie inntekter Dei frie inntektene til fylkeskommunen er for 2007 budsjettert med 1 904,3 mill. kr i skatt og 1 164,6 mill. kr i rammeoverføring frå staten, i alt 3 068,9 mill. kr. Samla er det 167,2 mill. kr meir enn i For vel ein månad sidan fekk fylkeskommunen melding frå staten om endringar i inntektssystemet som fører til 20 mill. kr mindre i rammeoverføring enn føresett etter at kommuneproposisjonen var lagt fram i mai. Gjeld, renter og avdrag Brutto renteutgifter er budsjettert til 73,7 mill. kr i 2007, om lag 12,4 mill. kr meir enn for Fylkesrådmannen legg til grunn ein rentesats på 4,0 % for lån med flytande rente og for nye lån. Utrekningar syner at fylkeskommunen ved inngangen til 2006 vil ha ei brutto lånegjeld på mill. kr. Renteinntekter på bankinnskot er sett til 13 mill. kr i 2007, ein auke på 6,5 mill. kr frå Det er inntektsført 12,1 mill. kr i renterefusjon frå staten. Det sistnemnde gjeld renterefusjon 8 Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

9 Fylkesbudsjettet innleiing for lån til Sotra vidaregåande skule avd. Sund, Stord vidaregåande skule, Olsvikåsen videregående skole og Åsane gymnas. Avdrag på lån er ført opp med 89,9 mill. kr i 2007, mot 69,4 mill. kr i 2006 ein auke på 20,5 mill. kr. Eidfjordavtalen Fylkeskommunen overlet på midten av 80-talet sin eigardel på 35% i Eidfjord-nord til BKK / SKL. Som kompensasjon skal ein frå og med 2005 få utbetalt 1 øre pr. kwh. i 1985-prisnivå, rekna etter fastkraftproduksjonen. Det er budsjettert med 16 mill. kr i inntekt i Konsesjonskraftinntekter Fylkeskommunen reknar med å få ein vesentleg auke i konsesjonskraftinntektene dei komande åra som følgje av auka kraftpris. I 2007 vil inntektene sannsynlegvis bli over 100 mill. kr I samsvar med fylkestingsvedtaket om at 70 % av konsesjonskraftinntektene skal gå til Hardangerbrua, vert det budsjettert med 70 mill. kr til dette føremålet. 8,5 mill kr vert sett av til viktige regionale utviklingsprosjekt. Årsbudsjett 2007 I det reviderte budsjettgrunnlaget er det rekna med 3 476,9 mill. kr til drift av dei ulike tenesteområda, 163,6 mill. kr til renter og avdrag på lån, 70 mill. kr til Hardangerbrua og 20 mill. kr i avsetjingar. Investeringsbudsjettet for 2007 er på 292,0 mill. kr. Totalbudsjettet for Hordaland fylkeskommune i 2007 vert dermed på i alt 4 022,5 mill. kr. Driftsbudsjettet fordeler seg slik: Opplæring 2 003,8 mill. kr, samferdsel 618,5 mill. kr, tannhelse 197,7 mill. kr, kultur 189,0 mill. kr, regional utvikling 130,5 mill. kr, politiske organ og administrasjon og fellesfunksjonar 187,7 mill. kr, og lønsavsetjingar 144,6 mill. kr. Skatteinntekter og rammetilskot er på mill. kr. Investeringar 2007 Hordaland fylkeskommune skal nytta 292,0 mill. kr til investeringar i 2007 føreslår fylkesrådmannen. 195 mill. kr skal nyttast i skulesektoren, 61,5 mill. kr til samferdsel, 8,5 mill. kr ved tannklinikkar, 6 mill. kr til kulturprosjekt og 20 mill. kr til fellesfunksjonar. Til 2. byggjesteg av museumsssenteret i Salhus vert det løyvd 5,0 mill. kr. Til restaurering av verneverdige bygningar i fylkeskommunal eige vert det løyvd 1,0 mill. kr som skal nyttast til innreiing av lokala ved Stend hovudgard. For 2007 er det ført opp 195,0 mill. kr til investeringar i vidaregåande skular. Største einskildløyvinga er 53 mill. kr til Sørås videregående skole. Til tilbygg ved Åsane gymnas, som skal stå klart hausten 2007, er det ført opp restløyving på 20 mill. kr. 34,0 mill. kr er ført opp til tilbygg ved Knarvik vidaregåande skule. Andre tilbyggsprosjekt som får løyvingar er: Årstad vidaregåande skule 12 mill. kr, Kvinnherad vidaregåande skule 10,0 mill. kr og Fiskarfagskulen 7,0 mill. kr. Til prosjektering av ny sentrumsskule i Bergen er ført opp 3,0 mill. kr og til nybygg for Osterøy vidaregåande skule 1,0 mill. kr. Tilbygg ved Åsane gymnas skal vera klart til bruk i Skissa viser nordvestfasaden av nybygget. Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

10 Investeringar Det vert budsjettert med 61,5 mill. kr til samferdsel i mill. kr skal nyttast til nytt elektronisk billetteringssystem for kollektivtrafikken i Hordaland, og 51,5 mill. kr til fylkesveginvesteringar. Fylkesrådmannen føreslår raskare attendebetaling av forskotterte midlar til fylkesvegane. I høve til tidlegare vedteken plan doblar han summen til 20 mill. kr frå I 2007 er budsjettert med 1 mill. kr til oppfølging av fylkeskommunen si regionale rolle. Finansiering Investeringane i 2007 skal finansierast med 199,9 mill. kr i lån, 3,0 mill. kr i statstilskot, 44,0 mill. kr i driftsmidlar og 45,1 mill. kr i fondsmidlar. I høve til budsjettgrunnlaget frå 4. okt. er det sett av 2 mill. kr meir i driftsmidlar til investeringar og fondsbruken er redusert med 2 mill. kr. Det er sett av til 12 mill. kr til fellesinvesteringar i IT-tiltak. Desse investeringane går til felles IT-tiltak for fylkesadministrasjonen, dei vidaregåande skulane, tannklinikkar m.fl. Investeringar på 1 767,9 mill. kr i åra Hordaland fylkeskommune sine samla investeringar i komande økonomiplanperiode ( ) vert på 1 767,9 mill. kr, i følgje fylkesrådmannen sitt budsjettgrunnlag. Investeringsramma for fireårsperioden er dermed ca. 500 mill. kr høgare enn opplegget for åra Heile 459,5 mill. kr av auken gjeld investeringar i skulesektoren. Til fylkesvegar aukar løyvinga med 36 mill. kr ,9 mill. kr, 67,9 % av samla sum, skal investerast i vidaregåande skular. 430,3 mill. kr (24,3 % av totalen) går til fylkesvegar, 53,2 mill. kr til tannhelsetenesta, 12,5 mill. kr til kultursektoren, 68 mill. kr til fellesutgifter og 4 mill. kr til næringsføremål. Jondalstunnelen og to nye vidaregåande skular i Bergen, på Sørås og i sentrum, vert dei største investeringsprosjekta til Hordaland fylkeskommune i perioden Andre store investeringar er nybygg for Osterøy vidaregåande skule, større tilbygg ved Åsane gymnas, Årstad videregående skole, begge i Bergen, og større tilbygg ved Knarvik vidaregåande skule, Kvinnherad vidaregåande skule og Fiskarfagskulen i Austevoll. Fylkesrådmannen føreslår raskare attendebetaling av forskotterte midlar til fylkesvegar, ved å dobla den disponible summen frå 10 til 20 mill. kr årleg frå Utkastet til økonomiplan legg opp til størst investeringar i 2009 med 664,0 mill. kr. For 2007 er det ført opp 292,0 mill. kr til investeringar. Vidare vert det budsjettert med 439,0 mill. kr i 2008 og 372,9 mill. kr i Dei høge investeringane i 2009 heng saman med store summar til Jondalstunnelen (184,1 mill. kr), ny sentrumsskule i Bergen (150 mill. kr) og Sørås videregående skole (77,9 mill. kr) dette året ,9 mill. kr av investeringane skal finansierast med lån, 80 mill. kr med fondsmidlar, 6,0 mill. kr med statstilskot og 326,0 mill. kr med driftsmidlar. Den store auken i investeringsramma for skulesektoren heng saman med at ny sentrumsskule i Bergen, nybygg for Osterøy vidaregåande skule, større tilbygg ved Kvinnherad vidaregåande skule og Fiskarfagskulen i Austevoll er tekne opp som nye prosjekt. 10 Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

11 Investeringar Store postar på investeringsbudsjettet er: Sørås videregående skole (ferdig 2009) 280,9 mill. kr Ny sentrumsskule i Bergen (ferdig 2010) 297,0 mill. kr Nybygg Osterøy vidaregåande skule (ferdig 2010) 80,0 mill. kr Knarvik vidaregåande skule, utviding (ferdig 2008 og 2009) 86,0 mill. kr Årstad videregående skole (ferdig 2011) 102,0 mill. kr Jondalstunnelen 233,8 mill. kr Ombygging i skulesektoren 78,0 mill. kr Inneklimatiltak/brannsikring 78,0 mill. kr Investeringar i informasjonsteknologi (utdanning, tannhelse, felles) 92,0 mill. kr Meir detaljert omtale av investeringane, sjå side 38 Investeringar Mill. kr ,1 372, Diagrammet viser brutto investeringsutgifter for Hordaland fylkeskommune i åra , slik det går fram av budsjettgrunnlaget frå 4. oktober Investeringane vert særleg store i 2009 med 664 mill. kr. Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

12 Driftsbudsjett 2007 Hordaland fylkeskommune Oversikt årsbudsjett 2007 Hordaland fylkeskommune Årsbudsjett (alle tal i 1000 kr) 01-nov 2006 BUDSJETTSKJEMA 1 - DRIFTSBUDSJETTET Rekneskap Budsjett Budsjett Skatt på inntekt Ordinært rammetilskot Skatt på eigedom Andre direkte eller indirekte skattar Andre generelle statstilskot SUM FRIE DISPONIBLE INNTEKTER Renteinntekter og utbytte Renteutgifter og andre finansutgifter Avdrag på lån NETTO FINANSINNT./-UTG Dekn. tidlegare års reknesk. meirforbruk Til ubundne avsetjingar Til bundne avsetjingar Bruk av tidlegare års reknesk. mindreforbruk Bruk av ubundne avsetjingar -199 Bruk av bundne avsetjingar NETTO AVSETJINGAR Overført til investeringsbudsjettet TIL FORDELING DRIFT Sum fordelt til drift Meirforbruk/mindreforbruk Fordelt slik: Politiske organ, administrasjon, fellesutgift Inntekt Opplæring Utgift Inntekt Tannhelse Utgift Inntekt Regional utvikling Utgift Inntekt Fylkeskommunal næringsverksemd Utgift Inntekt Samferdsel Utgift Inntekt Kultur Utgift Inntekt SUM DRIFT Utgift Inntekt Netto Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

13 Driftsbudsjett 2007 Mill. kr Kultur Utdanning Tannhelse Samferdsel Regional utvikling Politiske org., adm. og fellesutg. Fylkeskom. næringsv. Lønsavsetjin gar Mill. kr 188, ,81 197,71 618,47 130,48 187,72 7,37 144,6 Grafane på denne sida viser Hordaland fylkeskommune sine driftsutgifter for 2007 slik det går fram av revidert budsjettgrunnlaget frå fylkesrådmannen pr. 1. november Over er vist fordelinga i millionar kroner, og i grafen under er vist den prosentvise fordelinga på dei ulike budsjettområda. Oversikta har små avvik i høve til brutto utgifter oppgjevne i tekstane om budsjettområda. Dette skuldast at den budsjettekniske omlegging til KOSTRA-inndeling ikkje er fullt ut på plass. Politiske org., adm., fellesutg. Regional utvikl. 17,8 % Fylkesk. næring. 0,2 % 5,4 % 3,8 % Lønsavs. 4,2 % Kultur og idrett 5,4 % Kultur Utdanning Tannhelse Samferdsel Regional utvikling Politiske org., adm. og fellesutg. Fylkeskom. næringsv. Lønsavsetjingar Samferdsel Tannhelse Utdanning 5,7 % 57,6 % Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

14 Politiske organ, adm. og fellesutgifter 332 mill. kr til politikk, «adm.» og fellesutgifter Budsjettet til politiske organ, administrasjon og fellesutgifter er sett opp med brutto driftsutgifter på 332,3 mill. kr i Av denne summen utgjer lønsavsetjingar, som skal dekka auka løns- og pensjonskostnader i den fylkeskommunale verksemda frå 2006 til 2007, heile 144,6 mill. kr. Av lønsavsetjingane utgjer 9 mill. kr ekstra pensjonskostnader til Statens Pensjonskasse. 9,0 mill. kr går til nye avtalefesta seniortiltak i skulesektoren og 15,4 mill. kr til andre nye lønstiltak i skulesektoren. Løyvinga til dei politiske organa går opp med vel 2,0 mill. kr til 20,8 mill. kr. Hovudårsaka til auken er 1,9 mill. kr til valet hausten Budsjettet for fylkesadministrasjonen for 2007 let seg ikkje direkte samanlikna med 2006 grunna ein god del budsjettekniske omleggingar. Samla er administrasjonsbudsjettet noko auka med m.a. nye stillingar ved IT-seksjonen, samferdselsavdelinga og fylkeskassen, pluss heilårsverknad av stillingar oppretta i Talet for årsverk for tillitsvalde er auka med 1,7. Løyvinga til retrettstillingar er auka med 3,2 mill. kr til 5,1 mill. kr og til bedriftsintern attføring, omstilling og seniorpolitikk vert det løyvd 4,4 mill. kr 1 mill. kr meir enn i år. Løyvinga til drift av dei felles IT-systema er auka med 0,5 mill. kr til 19,23 mill. kr. Informasjonstenesta er styrkt med kr til ca. 1,1 mill. kr. Politiske styringsorgan Til politiske styringsorgan er det samla ført opp 20,8 mill. kr i Samla løyving er ca. 2 mill. kr høgare enn i 2006, av dette utgjer 1,9 mill. kr fylkestingvalet hausten Budsjettet for fylkesting og fylkesutval er på 10,1 mill. kr, kr meir enn i Til dei faste utvala er det sett av 2,25 mill. kr, same sum som i år. Løyvinga vert fordelt med kr på kvart av utvala; kultur- og ressursutvalet, opplærings- og helseutvalet og samferdselsutvalet. Til frikjøp av fylkestingsrepresentantane er det budsjettert med 1,65 mill kr. Summen pr. representant er uendra frå i år kr I stønad til dei politiske partia er det ført opp kr i gruppestønad og kr i stønad pr. representant. Til saman utgjer dette ca. 2,45 mill. kr. Stønaden er auka med 3,5 % i høve til (Justert frå 3,0 % i budsjettgrunnlagt 4. okt. for å ha same vekst som i statsbudsjettet.) I stemmestøtte er det ført opp kr eller kr 11,27 pr. røyst, same sum som for i år. Andre utval Løyvingar til andre utval er: fylkeseldrerådet kr og fylkesrådet for funksjonshemma kr ( kr). Kontrollorgan Budsjettet til kontrollutval og revisjon vert på 6,3 mill. kr for 2007, ca. 0,25 mill. kr mindre enn i år. Summen fordeler seg med 4,7 mill. kr til fylkesrevisjonen, 1,25 mill. kr til sekretariatet for kontrollutvalet og kr til kontrollutvalet. Ved fylkesrevisjonen er det budsjettert med 7 revisorstillingar og 0,5 sekretærstilling for Dette er 1,5 stilling mindre enn i Nokre stillingar kan bli ståande delvis ledige. Det kan verta aktuelt å kjøpa/leiga kompetanse for å få utført planlagt arbeid. Framlegg til budsjett for sekretariat og kontrollutval er ei vidareføring av budsjettet frå Administrasjonsbudsjett Budsjettet for administrasjonen er for 2007 lagt om for å verta mest mogleg i samsvar med KOSTRA-rapporteringa (KOmmune-STat- RApporteringa). I følgje kostra-definisjonane vert ein stor del av «fylkesadministrasjonen» rekna å høyre inn under andre funksjonar enn «Administrasjon». Nokre einingar finn ein no under funksjon «Interne servicefunksjonar» medan andre einingar er flytta til sektorar som opplæring eller regional utvikling. Dermed går budsjettet for funksjon «Administrasjon» monaleg ned, men dette er altså ei budsjetteknisk omlegging, og ikkje ein reell reduksjon. Lønsutgiftene aukar i samband med heilårsverknad av nye stillingar som er tekne i bruk i år og nye stillingar som er føreslegne oppretta i Det er budsjettert med 2 nye stillingar ved IT-seksjonen i Hos fylkeskasseraren er det lagt inn 1 ny stilling. 14 Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

15 Politiske organ, adm. og fellesutgifter Samferdselsavdelinga står framom fleire utfordringar på kollektivsida i samband med at båtrutene er lagt ut på anbod, og bussrutene står for tur i 2007/2008. Det krev ressursar og kompetanse på kjøparsida for å sikra eit godt resultat for fylkeskommunen. Det er så langt tilsett ein stillingsressurs til ruteplanlegging. I tillegg vert det nytta ekstern kompetanse for å halda framdriftsplanen. Det vert i tillegg lagt til grunn at avdelinga vert styrka med nok ei stilling som ruteplanleggjar. Arbeidet med å etablera ei innkjøpseining som skal ta hand om innkjøp av rutetenester m.m., er i gang. I samband med at det skal vera bruttoanbod i bussdrifta, vil det vera trong for nye ressursar til oppgåver som fylkeskommunen ikkje tidlegare har hatt ansvar for, som t.d. marknadsarbeid og kommunikasjon. Fylkesrådmannen legg til grunn at den nye eininga vil bli etablert i løpet av 1. halvår Budsjettet for informasjonstenesta er styrkt med ca kr i 2007 til ca. 1,1 mill. kr. For å saldera budsjettet er det lagt inn eit innsparingskrav på 2,5 mill. kr, som må fordelast i fylkesadministrasjonen. Administrasjonslokale Til administrasjonslokale for fylkesadministrasjonen m. fl. er det sett av 9,82 mill. kr i Auken på 0,8 mill. kr skriv seg frå at to driftsleiarstillingar er overført frå budsjettet til eigedomsseksjonen. Det vert også budsjettert med ca. 2,6 mill. kr i leigeinntekter frå parkering, utleige til butikk og bensinstasjon. Retrettstillingar Det er ført opp 5,1 mill. kr til retrettstillingar, ein auke på 3,2 mill. kr i høve til Ikkje minst innan skulesektoren er behovet langt større enn det ein tidlegare har hatt dekning for på den sentrale kontoen. Tidlegare har skuleverket måtta finna dekning for nokre retrettstillingar innanfor opplæringsbudsjettet. Attføring, omstilling Til bedriftsintern attføring, omstilling og seniorpolitikk er det sett av 4,4 mill. kr i budsjettet, som er 1,0 mill. kr meir enn i år. Denne budsjettposten omfattar også midlar til prosjektet «livsfaseorientert personalpolitikk» som m.a. skal hindra tidlegpensjonering. Posten kan også nyttast til å dekke eigendel i samband med aktuelle personaltiltak med stønad frå A- etat. Velferdspengar I velferdspengar for dei tilsette er det ført opp kr som er kr meir enn i Løyvinga tilsvarar ca. 100 kr pr. tilsett. IT-utgifter Til felles IT-utgifter vert det budsjettert med 19,23 mill. kr i 2007, ein auke på 0,5 mill. kr ut over generell prisstiging. Ein får driftskostnader til nye system innan t.d. kultur og bibliotek, og auke i vedlikehaldskostnader for eksisterande datautstyr der garantitida nå går ut. Budsjettposten dekkjer drift og vedlikehald av IT-system, telefon og andre kommunikasjonsutgifter og bruk av datasentralar. I samband med vidare etablering av driftsorganisasjon for billettering (samferdsel), er det gjort framlegg om 2 nye stillingar i 2007 ved IT-seksjonen. Opplæringsavdelinga ønskjer ei betre oppføljing av e-læringsløysingane. Dette er ITløysingar som vert brukt av elevane heile døgnet. IT-seksjonen vil derfor starta med ein døgnbemanna vaktordning frå Dette tiltaket fører til høgare lønskostnader for Tillitsvalde For tillitsvalde er det lagt opp til ei opptrapping frå 8,3 til 10 årsverk. KS og andre kontingentar Til kontingent til Kommunenes Sentralforbund er sett av 5,40 mill. kr. ( kr meir enn i budsjettgrunnlaget 4. okt.) Kontingentar til andre organisasjonar fylkeskommunen er medlem av, er venta å utgjera om lag kr Andre kontingentar gjeld North Sea Commission, Assembly of European Regions, Conference of Peripheral Maritime Regions of Europe, Landssamanslutninga av nynorskkommunar, Kommunesektorens Innkjøpsforum, Syklistenes landsforening og Kraftfylkekontingent. Det er ført opp tilskot på kr til Vest- Noregs Brüsselkontor, som i år. Ymse tilskot Til ymse tilskot er det ført opp kr i Summen skal dekka tilskot til organisasjonar som ikkje høyrer naturleg inn under dei ulike sektorane. Fylkesrådmannen føreslår at midlane vert fordelte slik (auke frå 2006 i parentes): Norsk Pensjonistforbund Hordaland kr, Raftohuset kr, Kirkens SOS kr ( kr), Funksjonshemmedes Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

16 Politiske organ, adm. og fellesutgifter fellesorganisasjon kr ( ), samarbeidsforum for funksjonshemmedes organisasjoenr kr, Dysleksiforeningen i Bergen kr og Ungdommens fylkesting kr ( kr). Lønsavsetjingar Til lønsavsetjingane er det ført opp 144,6 mill. kr i Dette er midlar som i budsjettåret vert fordelte til institusjonar og skular og skal dekka lønsmeirutgiftene ein reknar med. Ut frå nye opplysningar om pensjonskostnadene i avsetjinga redusert med 10 mill. kr i høve til budsjettgrunnalget frå 4. oktober. Det vert lagt til grunn ein lønsvekst på 3 1/3 % frå 2006 til I summen på 144,6 mill. kr er inkludert midlar til pensjonskostnader som ikkje er budsjettert på skular og i tannhelsetenesta. Det er rekna med at summen saman med løn og pensjonspremiar ført opp på budsjetta for skular, tannhelsetenesta m.fl. vil vera tilstrekkeleg til å dekkja lønsutgiftene og dei pensjonskostnadene som skal belasta rekneskapen. Auke til pensjon og skulesektoren I lønsavsetjingane er medrekna 9 mill. kr i ekstra pensjonskostnader for Statens Pensjonskasse pga. nedjustering av avkastninga for denne pensjonsordninga. Som direkte følgje av tariffoppgjeret 2006 er det også teke med 9,0 mill. kr til seniortiltak i skulesektoren og 15,4 mill. kr til andre lønstiltak i skulesektoren. Tilleggsløyvingar På den sentrale tilleggsløyvingskontoen er det ført opp 3,1mill. kr kr meir enn i budsjettgrunnlaget frå 4. okt. Tilbakebetaling underskot frå skular Det vert budsjettert med at 6 skular som hadde underskot i 2005, dekkjer dette inn i Underskota som skal dekkjast neste år er på til saman 1,51 mill. kr. I 2007 er det budsjettert med 5 mill. kr til styrking av fylkeskommunen sin likviditetsreserve. Renter og avdrag Brutto renteutgifter er budsjettert til 73,7 mill. kr i 2007, om lag 12,4 mill. kr meir enn for Fylkesrådmannen legg til grunn ein rentesats på 4,0 % for lån med flytande rente og for nye lån. Utrekningar syner at fylkeskommunen ved inngangen til 2006 vil ha ei brutto lånegjeld på mill. kr. Renteinntekter på bankinnskot er sett til 13 mill. kr i 2007, ein auke på 6,5 mill. kr frå Det er inntektsført 12,1 mill. kr i renterefusjon frå staten. Det sistnemnde gjeld renterefusjon for lån til Sotra vidaregåande skule avd. Sund, Stord vidaregåande skule, Olsvikåsen videregående skole og Åsane gymnas. Avdrag på lån er ført opp med 89,9 mill. kr i 2007, mot 69,4 mill. kr i 2006 ein auke på 20,5 mill. kr. Den store auken i avdrag har samanheng med at utrekningar syner at avdraga må setjast opp for å sikra at tilbakebetalinga av lån er i samsvar med dei krava kommuneloven set. I 2007 er det budsjettert med 5,0 mill. kr til styrking av fylkeskommunen sin likviditetsreserve. 16 Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

17 Tannhelse 197,7 mill. kr til tannhelsetenesta Driftsbudsjettet for den fylkeskommunale tannhelsetenesta i Hordaland er ført opp med 197,7 mill. kr i fylkesrådmannen sitt budsjettutkast, ein auke på ca. 4 % frå i år. Driftsinntektene er budsjettert med auke på 8,7 mill. kr frå i år til 62,5 mill. kr, medan netto driftsutgifter er uendra. I Bergen vil ein mellombels klinikk for Slettebakken og Landås på Årstadvollen takast i bruk i Ein ny klinikk for tannbehandling av rusavhengige personar i Blå Kors-bygget i Skuteviken vil også stå ferdig neste år. Tannhelsa til born og unge i Hordaland er betra dei seinare åra, men er framleis dårlegare enn landsgjennomsnittet. Det er trong for å styrkja det førebyggjande tannhelsearbeidet. Takstane for uprioriterte klientar (vaksne frå 20 år) som betaler sjølv vert auka med 2 % frå For å halde dei økonomiske rammene er tannhelsetenesta avhengig av at inntektsmålet for vaksne, betalande pasientar vert nådd. Sjølv om talet på prioritert klientell aukar og talet på tilsette vert redusert, kan ikkje tilbodet til vaksne pasientar av økonomiske grunnar reduserast, heiter det i budsjettpremissane. Talet på born og unge mellom 1 og 18 år aukar med 1000 personar årleg i perioden Veksten er særleg stor i ungdomskulla og kjem hovudsakleg i store delar av Bergen og dei næraste grannekommunane. Talet på eldre, uføre og langtidssjuke som har rett til offentleg tannhelsehjelp, endrar seg lite i perioden. Men behandlingsbehovet hjå denne pasientgruppa vert større etter kvart som fleire og fleire har eigne tenner. På grunn av reduksjon i talet på tannlegar og ledige stillingar i distrikta går talet på vaksne betalande pasientar ned, men takstauke har kompensert for dette dei siste åra. Tannhelsa Tannhelsa til barn og ungdom er framleis dårlegare i Hordaland enn dei fleste ander fylke, men tannhelsa til 5-åringane i Hordaland er no på same nivå som gjennomsnittet for resten av landet. Fylkeskommunen sitt tannhelsemål for småbarn i 2007 vart nådd i fjor, men det står framleis noko att for 12- og 18- åringar. Tannhelsa til personar med psykisk utviklingshemming og eldre og langtidssjuke har ikkje vore systematisk registrert i Noreg. Hordaland har på bakgrunn av eit prosjekt ved Fyllingsdalen sjukeheim laga prosedyrar for førebyggjande tannpleie ved pleieinstitusjonar, og er i ferd med å utarbeida individuelle førebyggjande planar for alle som bur på institusjonane. I 2006 vart det tilsett ein ny tannhelse/ folkehelsekoordinator for å styrkja det helsefremjande og førebyggjande arbeidet den offentlege tannhelsetenesta og det tverrfaglege samarbeidet med andre offentlege institusjonar og etatar, friviljuge lag og organisasjonar m.m. Det er framleis trong for å styrka det førebyggjande tilbodet i eldreomsorga og for andre utsette grupper. Det vil bli vurdert om stillinga som tannhelsekoordinator kan aukast frå halv til full stilling. Personell og løn Lønsbudsjettet til tannhelsetenesta har vore basert på at ein del stillingar må haldast vakante. Det blir derfor ikkje sett inn vikar i alle ledige stillingar. Talet på stillingar bør ikkje reduserast meir, fordi det er venta auke i talet på prioritert klientell og fordi nye pasientgrupper vil få tilbod om oppsøkjande tannbehandling. I 2007 vil det bli trong for meir tannlege- og tannpleiarkapasitet for å gje tilbod til pasientar på rusverninstitusjonar. Personellsamansetjinga er framleis ikkje optimal. Det kunne vore fleire tannpleiarar i ein del område, men det er vanskeleg å få til utan at klinikkane har ein viss storleik, helst 2 til 3 tannlegar. Nedbemanning og nedlegging av fleire tannklinikkar har ført til at lønsutgiftene er Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

18 Tannhelse under kontroll. Dei fleste stillingane har blitt dradd inn i distrikta pga. nedgang i talet på prioritert klientell og vanskar med å rekruttera tannlegar. Samstundes har tilbodet til betalande klientell vorte dårlegare i enkelte område. Rekruttering Rekrutteringssituasjonen for tannlegar har betra seg sidan dei vanskeleg åra rundt hundreårsskiftet. For første gong i dette tiåret vart det tilsett tannlegar i alle ledige tannlegestillingar i DOT Hordaland våren Nytilsette tannlegane vert ofte berre verande i kort tid i same stilling, og det fører til hyppigare skifte av personell og periodar med vakansar. Det er derfor grunn til å tru at problema med rekruttering av tannlegar til stillingar i distrikta vil halda fram enno ei tid. Det er trong for stabiliseringstiltak som kan stimulere tannlegane til å halde fram på offentlege klinikkar. Bonusordninga vart avvikla i fjor, men tannlegar som ønskjer innsatsbasert løn, har høve til å velja provisjon. Provisjonsløn høver best for meir rutinerte tannlegar, og dette tilbodet bør utviklast vidare for at den fylkeskommunale tannhelsetenesta skal verta eit konkurransedyktig alternativ til privat verksemd. Det vart innført eit nytt lønssystem for tannlegar i Begynnarløna vart auka monaleg, særleg i Sunnhordland og Hardanger, og det vert gitt eit stabilitets/kompetansetillegg dei første 8 åra. Det kan bli gitt eit rekrutteringstilskot på mellom og kr til stillingar som er særleg vanskeleg å få søkjarar til, og tannlegar ved desse klinikkane får trippel konkurranseansiennitet etter tre års teneste. Meirkostnadane ved det nye lønssystemet er om lag 1,3 mill. kr og er dekt innafor dei ordinære busjettrammene til tannhelsetenesta. Innføring av stipendordningar for tannlegestudentar mot bindingstid vil bli vurdert for å rekruttere tannlegar til utkantstrok. Tilbod til personar med spesielle behov Om lag 5 % av befolkninga har angst for tannbehandling og har trong for ekstra tiltak for å kunne gjennomføre vanleg tannbehandling. Hordaland har 11 tannklinikkar med tilbod om lystgassbehandling, langt fleire enn noko anna fylke. Ventetida for tannbehandling i narkose er redusert til rundt tre månader. Pasientgrupper i tannhelsetenesta Fylkeskommunen skal i følgje «Lov om tannhelsetjenesten» sørgje for at alle som bur eller oppheld seg i fylket har rimeleg tilgang på tannhelsetenester, inkludert spesialisttenester. Den offentlege tannhelsetenesta skal organisere førebyggjande tenester for heile befolkninga og gje eit regelmessig, oppsøkjande tannhelsetilbod til: a) Barn og ungdom frå 0-18 år b) Personar med psykisk utviklingshemming c) Eldre, uføre og langtidssjuke i institusjon og heimesjukepleie d) Ungdom i alderen år e) Eventuelt andre grupper etter fylkeskommunalt vedtak Fylkestinget vedtok i sak 191/06 å innføre ei ny prioritert gruppe e i Den offentlege tannhelsetenesta. Gruppe e omfattar rusavhengige personar under kommunal omsorg, gruppe e1, og innsette i Bergen Landsfengsel, gruppe e2. DOT Hordaland gjev også tilbod til vaksne betalande pasientar, særleg i område der det er få private tannlegar. Fylkeskommunen skal fremja tannhelsa i befolkninga og ved si tannhelseteneste sørgje for nødvendig førebygging og behandling. Den offentlege tannhelsetenesta skal spreie opplysning om og auke interessa for kva den enkelte sjølv og allmennta kan gjera for å fremja tannhelsa. Førebyggande tiltak skal prioriterast før behandling. Omfanget av tenestene DOT har ansvar for om lag barn og ungdom (0-20 år), personar med psykisk utviklingshemming, eldre, uføre og langtidssjuke. Det er enno usikkert kor stor den nye gruppe e vil bli. I tillegg får om lag vaksne, betalande pasientar behandling ved offentlege tannklinikkar. Forsking og utvikling Fylkeskommunen er i dialog med Det odontologiske fakultetet i Bergen om felles forskingsoppgåver. Det kan verta aktuelt å støtta eit forskingsprosjekt om tannhelsa til eldre, og der personar frå Hordaland er ei utvald målgruppe. IKT og utstyr Innføring av digitalt røntgensystem vert i hovudsak fullført i Nye betalingsterminalar som er integrert med journalsystemet og utstyr til klinisk fotografering vert vurdert innført i Årleg utskifting av rundt 15 behandlingseiningar, vakuumautoklavar, kompressorar, sugemotorar og røntgenapparat er naudsynt for å halde oppe dagens klinikkstandard. Like eins er det trong for å skifte ut 75 behandlingsstolar dei neste fire åra. 18 Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

19 Tannhelse Det er viktig med ei kontinuerleg fornying av klinikkane og etablering av einingar som gjev høve til tverrfagleg samarbeid, kvalitetssikring og fagleg utvikling. Store klinikkar med eit breitt fagleg og sosialt miljø vil også lette rekrutteringa av nye tannlegar og tannpleiarar. vart tannhelsedistrikta eigne resultateiningar med budsjettansvar. Det vil bli gjennomført ei evaluering av omorganiseringa i Fordelinga av budsjettet for 2007 er sett opp slik i fylkesrådmannen sitt budsjettgrunnlag: 370 tilsette I den fylkeskommunale tannhelsetenesta er det om lag 370 tilsette som utfører ca. 310 årsverk, fordelt på 5 distrikt og administrasjonen ved fylkestannlegens kontor. Ved utgangen av 2006 vil det vera 72 klinikkar i drift, 56 hovudklinikkar og 16 biklinikkar. Distriktsvise budsjett Det vart gjennomført ei omorganisering av tannhelsetenesta frå 2004 til2006. Talet på tannhelsedistrikt vart redusert frå 9 til 5 og sentralklinikkar med områdeansvar vart oppretta. Talet på leiarar, overtannlegar og klinikksjefar, gjekk tilsvarande ned. I tillegg vart større ansvar og mynde delegert ut til distrikta og klinikkane. Frå 2005 fekk overtannlegane overført tilsettingsmynde og frå 2006 Fylkestannlegen fellesfunksjonar Tannhelsedistr. Aust Tannhelsedistr. Sør Tannhelsedistr. Vest Tannhelsedistr. Nord Tannhelsedistr. Sentrum Sum brutto driftsutgifter tannhelsetenesta Fylkestannlegen sitt kontor (er budsjettert under administrasjon, side 14-15) Tannhelsedistrikt i Hordaland Tannhelsedistrikt Sentrum Til Tannhelsedistrikt Sentrum høyrer kommunane Samnanger, Tysnes, Fusa, Os, Austevoll og bydelane Ytrebygda, Fana og Sentrum i Bergen. Til saman er det 19 tannklinikkar og 102 tilsette i distriktet. Overtannlegen har fast arbeidsstad ved tannklinikken på Os Tannhelsedistrikt Nord Til Tannhelsedistrikt Nord høyrer kommunane Fedje, Masfjorden, Austrheim, Lindås, Radøy, Meland, Osterøy, Modalen og bydelane Åsane, Arna og Eidsvåg i Bergen. Til saman er det 20 tannklinikkar og 70 tilsette i distriktet. Overtannlegen har fast arbeidsstad ved tannklinikken på Rolland Tannhelsedistrikt Vest Til tannhelsedistrikt Vest høyrer kommunane Øygarden, Fjell, Sund, Askøy og bydelane Fyllingsdalen, Laksevåg og Loddefjord i Bergen. Til saman er det 12 tannklinikkar og 90 tilsette i distriktet. Overtannlegen har fast arbeidsstad ved tannklinikken i Loddefjord Tannhelsedistrikt Sør Til tannhelsedistrikt Sør høyrer kommunane Etne, Sveio, Kvinnherad, Stord, Bømlo og Fitjar. Til saman er det 10 tannklinikkar og 47 tilsette i distriktet. Overtannlegen har fast arbeidsstad ved tannklinikken på Stord Tannhelsedistrikt Aust Til tannhelsedistrikt Aust høyrer kommunane Odda, Ullensvang, Eidfjord, Ulvik, Voss, Granvin, Kvam, Jondal og Vaksdal. Til saman er det 11 tannklinikkar og 49 tilsette i distriktet. Overtannlegen i distriktet har arbeidsstad ved tannklinikken i Strandebarm. Fylkestannlegen sitt kontor Ved fylkestannlegen sitt kontor er det 9 tilsette. Kontoret er administrasjonseining for heile tannhelsetenesta. Ved kontoret er det tilsett to teknikarar som har ansvaret for drift og vedlikehald av 225 utstyr på 72 klinikkar. I 2006 vart det og tilsett folkehelse/ tannhelsekoordinator som har arbeidsstad ved kontoret. Årsbudsjett 2007/Økonomiplan

20 Utdanning Stor vekst i elevtalet i 2007 solid auke i opplæringsbudsjettet Budsjettet for vidaregåande opplæring vert på 2 003,8 mill. kr i 2007, ein vekst på 5,4 % i høve til årets budsjett. Budsjettet er auka med 32,2 mill. kr i høve til budsjettgrunnlaget pr. 4. oktober. Det gjeld 27,33 mill. kr til gratis læremiddel for elevar i Vg2 frå hausten 2007 og 4,9 mill. kr meir til spesialundervisning der fylkeskommunen har fått nytt ansvar. For å dekka heilårsdrift av dei nye klassane som vart oppretta i haust, er det lagt inn auke på 25 mill. kr. Til oppretting av nye klassar hausten 2007 er det budsjettert med 15 mill. kr. Talet på lærlingar aukar også og budsjettet til lærlingtilskot er styrkt med 6,6 mill. kr. Løyvinga til spesialundervisning vert auka med 2 mill. kr. Hordaland er inne i ein periode med stor vekst i elevkulla. I 2007 vert det om lag 750 nye elevar som skal inn i vidaregåande skule. Også i 2008 vert det auke med 475 elevar deretter vert elevtalet stabilt dei neste tre åra. I perioden skal fylkeskommunen gjennomføra investeringar for ca mill. kr ved dei vidaregåande skulane. Ei rekkje tilbygg og tre nye skular skal vera ferdige innan 2010/11. Den første utbygginga som vert ferdig er eit større tilbygg ved Åsane gymnas hausten Nye utgifter og innsparingar i 2007 Dei nye utgiftene neste år samanlikna med årets budsjett, omfattar m.a.: Heilårsverknad av nye klassar oppretta hausten mill. kr. Nye klassar hausten mill. kr. Løyvinga til spesialundervisning er auka med 2,0 mill. kr, fordelt med 1 mill. kr til tilrettelagt opplæring og 1 mill. kr til ekstern spesialundervisning. Budsjettet til døvetolktenesta er auka med 0,5 mill. kr. Lærlingtilskotet vert auka med 6,6 mill. i samband med vekst i lærlingtalet. Til drifta av «Skoleportalen» vert budsjettet auka med 0,7 mill. kr, felleskostnader IT-tiltak (datalinjer og programvare) aukar med 0,5 mill. kr og løyvinga til skulebiblioteka aukar med 0,2 mill. kr. Det er budsjettert med 1,5 mill kr i tilskot til idrettshall i Sveio kommune. Ekstraløyvinga på 5 mill. kr til utstyr i 2006 er ikkje vidareført. Det ordinære vedlikehaldet ved skulane vert no budsjettert samla, og midlane er trekte ut av skulebudsjetta. For at den nye ordninga ikkje skal få uheldige verknader for skulesektoren, har fylkesrådmannen ved uttrekket lagt til grunn 80% av gjennomsnittleg vedlikehaldskostnad dei tre siste åra. Skulebudsjetta er på denne måten styrkt med 3 mill. kr. For at vedlikehaldssummen ikkje skal gå ned frå 2006 til 2007 er det lagt inn om lag 3 mill. kr på vedlikehaldsbudsjettet i tillegg til det som er trekt ut frå skulane. Fylkesrådmannen har lagt til grunn avtalen som er framforhandla med Helse Bergen HF om det vidare arbeidet innanfor det logopediske arbeidsområdet. Dette gjev ei innsparing på 4,5 mill. kr i Helse vest skal overta ansvaret for Logopedisk Klinikk og undervisninga ved Vestlund behandlingssenter frå Fylkeskommunen skal i ein overgangsperiode gje tilskot til drifta, nedtrappingsperioden gjeld fram til Gratis læremiddel Innføring av gratis læremiddel til elevar som byrjar på andre året i vidaregåande skule, skal setjast i verk frå hausten 2007 legg regjeringa opp til. Fylkesrådmannen budsjetterer med 27,33 mill. kr til dette same sum fylkeskommunen sitt rammetilskot frå staten er auka med til dette føremålet. Regjeringa vil våren 2007 fremja forslag om endring av m.a. opplæringslova som fastset ansvaret for fylkeskommunane. Ordninga blir innført for Vg3 hausten 2008 og for Vg1 hausten «Kunnskapsløftet» ny struktur Reforma Kunnskapsløftet tok til å gjelda ved skulestart hausten Reforma vert eit prioritert og omfattande arbeidsområde også i Kunnskapsløftet medførte endra struktur i den vidaregåande skulen. Inntaket hausten Årsbudsjett 2007/Økonomiplan