BUDSjETTGUiDE FRÅ TO TiL EiN. Kinn kommune

Transkript

1 Kinn kommune FRÅ TO TiL EiN Kva er den økonomiske situasjonen til kommunane? Kva må til for at budsjett 2020 kan lagast på likast mulig grunnlag? Kva føresetnadar bør vere like for budsjett 2019? BUDSjETTGUiDE 2019

2 Innhald Innleiing... 3 Status i dag... 4 Status Kinn kommune... 5 Status frå kommunane sine økonomiplanar i perioden Økonomisk oversikt drift Økonomisk oversikt drift Kinn kommune Balanse for kommunane Balanse for Kinn kommune Føresetnadar for kommunane sine budsjett i Investering Kinn kommune Hovudoversikt investering for Kinn kommune Kommunane sine hovudsatsingar innan investering Brutto renteutgifter fram mot Statistikk - driftsnivå på tenester KS - Modell for analyse av ressursbruk Framdriftsplan budsjettprosess Tilrådingar Vedlegg Budsjettguide 2019 er første dokument på vegen til budsjett og økonomiplan for Kinn kommune Budsjettguide Budsjett og økonomiplan for kommunane 2019 Budsjettguide 2020 Budsjett og økonomiplan for Kinn kommune 2020

3 Innleiing Ein sterk økonomi er ein av føresetnadane for å kunne yte gode tenester og vere den sentrale utviklingsaktøren mellom Ålesund og Bergen. God økonomisk planlegging vil kunne bidra til dette. Kommunestyra i Vågsøy og Flora vedtek budsjett for 2019, og tilhøyrande økonomiplan. For å få eit godt grunnlag for Kinn kommune sitt første budsjett med økonomiplan vil det vere formålstenleg at kommunane nyttar like føresetnadar. I budsjettguide 2019 vil du få eit innblikk i: den økonomiske situasjonen i kommunane i dag skuggebudsjett for Kinn kommune utfordringar i den økonomiske planlegginga av Kinn kommune tilrådingar for kommunane sine budsjett for 2019 Det vil bli laga ein tilsvarande budsjettguide for I brev av skriv Fylkesmannen i Sogn og Fjordane: "Etter inndelingslova skal fellesnemnda gje fråsegn til departementet (Fylkesmannen) om årsbudsjett og økonomiplan for kommunane i samanslåinga. Vidare skal fellesnemnda ta hand om det førebuande arbeidet med budsjettet 2020 og økonomiplanen for den nye kommunen... Vi meiner det er viktig at fellesnemnda i fråsegna legg vekt på: At kommunane sine investeringar i perioden fram til 2020 er i samsvar med måla for den nye kommunen, slik som det er nedfelt i intensjonsavtalen. Vurdere i kva grad dei vedtekne investeringane er i samsvar med framtidige behov for tenester og ligg innanfor eit økonomisk handlingsrom til den nye kommunen Med grunnlag i kommunane sine budsjett og økonomiplanar tilrår vi at fellesnemnda så tidleg som mogleg startar eit arbeid med å lage eit «skyggebudsjett» for den nye kommunen. Dette for å vere godt førebudde når nemnda skal utarbeide eit framlegg til budsjett og økonomiplan for perioden " 3 INTENSjONSAVTALE Vågsøy og Flora vedtok i mars/april 2017 intensjonsavtale for ein ny kystkommune. Visjon: Med innbyggjardeltaking skal det utarbeidast ein visjon som tar utgangspunkt i at vi skal leve i ein kommune med gode fungerande lokalsamfunn, der ein realiserer det store potensiale på kysten, flotte bu- og fritidsområde og ei berekraftig utvikling. Mål: Bli ein attraktiv tilflyttingskommune Bli den sentrale utviklingsaktøren mellom Ålesund og Bergen Sikre gode tenester med høg kvalitet for innbyggjarane Styrke vår attraktivitet som lokalisering for næringsverksemd Sikre ei berekraftig utvikling med målretta satsing på klima og miljø Styrke lokal stadidentitet og fellesskapskjensle til innbyggjarane i den nye kommunen

4 Status i dag Ny kommunelov har styrka fokus på kommunal økonomisk berekraft (KØB). Det kjem med anna krav om å utarbeide finansielle måltall. Riksrevisjonen peikar på spesielt tre måltall; netto driftsresultat i prosent av driftsinntektene, netto lånegjeld i prosent av driftsinntektene og disposisjonsfond i prosent av driftsinntektene. Flora og Vågsøy praktiserer per i dag ikkje desse måltala/handlingsreglane. Netto driftsresultat Teknisk beregningsutvalg, KS og KMD tilrår at budsjettert netto driftsresultat bør vere minimum 1,75%. Flora har opphavleg budsjettert med eit netto driftsresultat på 0,12% i 2018 (eks KF), medan Vågsøy har opphavleg budsjettert med eit negativt netto driftsresultat på 3%. Prosjektleiaren meiner at kommunane i den vidare økonomiske planlegginga bør ha som mål å budsjettere med eit positivt netto driftsresultat på minimum 1,75%. I budsjettet for 2019 vil dette utgjere 19 millionar kr for Flora og 9 millionar kr for Vågsøy. Å nå målsettinga i budsjett 2019 vil være urealistisk, i løpet av økonomiplanperioden utfordrande. Langsiktig gjeld Langsiktig gjeld legg beslag på handlingsrommet i driftsbudsjettet gjennom årleg rente- og avdragsutgift. For kommunesektoren samla ligg netto lånegjeld på vel 75 % av driftsinntektene (sjå vedlegg 1). Per hadde Flora ei netto lånegjeld på 125% i høve driftsinntektene, medan tilsvarande tal for Vågsøy var 117%. Investeringsplanene er ekspansive, og er i stor grad finansiert med lån og i liten grad med fonds- og driftsmidlar. Begge kommunane vil ha ei høg lånegjeld målt i forhold til driftsinntektene. Disposisjonsfond Det er lite frie fondsmidlar i kommunane. Vågsøy ligg ikkje an til å ha noko disposisjonsfond , og det er ikkje planlagt med avsettingar i Flora har som (usikkert) mål å oppnå eit disposisjonsfond på vel 34 millionar kr , medan planlagt avsetting i perioden er på samla 2 millionar kr. Disposisjonsfond består av oppsparte midlar som kan nyttast til å møte uføresette hendingar, eller til å finansiere investeringstiltak med andre midlar enn låneopptak. Prosjektleiar meiner samla nivå på disposisjonsfond er lågt og at kommunane i vidare økonomisk planlegging bør auke fondet. UTFORDRiNG Ulikt budsjettgrunnlag Oversiktene for 2018 er basert på ulike grunnlag til dømes handsaming av premieavvik. Medan Vågsøy dekker premieavvik på eitt år, dekker Flora premieavviket over 7 år. Flora har eit oppsamla premieavvik inklusive arbeidsgjevaravgift på 58 millionar kr (vert dekka innan 2025). Ulike malar for oversikter Kommunane nyttar ulike malar for økonomiplan. Hovudoversikter for år 1 er lovfesta mal på, men for år 2, 3 og 4 er det opp til kommunane korleis utforme desse. Handlingsreglar Kommunane praktisererer ikkje handlingsreglar knytt til netto driftsresultat, netto lånegjeld og disposisjonsfond i forhold til driftsinntektene. Nivå på oppsparte midlar Samla nivå på disposisjonsfond er lågt. Medan Vågsøy ligg an til kr 0,- i disposisjonfond ved utgongen av 2018, har Flora budsjettert med eit akkumulert dispoisjosnfond på vel 34 millionar kr. 4

5 Status Kinn kommune Kinn R2017 B2018 B2019 B2020 B2021 Brutto driftsinntekter Netto driftsresultat Langsiktig netto lånegjeld (eks pensjon) Disposisjonsfond Nøkkeltal: Netto driftsresultat i % av dr.innt. 1,4 % -0,8 % -1,0 % -0,9 % -0,9 % Langsiktig gjeld i % av dr.innt. 122,3 % 159,5 % 169,7 % 177,5 % 181,2 % Disp.fond i % av br. driftsinnt. 2,2 % 2,2 % 2,3 % 2,3 % 2,4 % UTFORDRiNG Netto driftsresultat i % av driftsinnt. 4,0 % 3,0 % 2,0 % 1,0 % Flora 0,0 % Vågsø R2017 B2018 B2019 B2020 B2021 1,75 % -1,0 % -2,0 % -3,0 % -4,0 % Historiske tal: Netto driftsutgifter per innbyggjar Brutto driftsinntekter er summen av skatteinntekter, rammetilskot, øyremerka tilskot, refusjonar og gebyr/sals- og leigeinntekter. Langsiktig gjeld i % av driftsinnt. 250,0 % 200,0 % 150,0 % 100,0 % 50,0 % Flora Vågsø 75 % Dersom Kinn kommune hadde vore ein kommune i perioden frå 2012 og fram til i dag, ville utgiftene per innbyggjar vore høgare enn landet og samanliknbare kommunar. Men merk at desse tala ikkje er justert for forskjellar i utgiftsbehov. Netto driftsresultat viser kor mykje som kan disponerast til avsetjing og investeringar etter at driftsutgifter, renter og avdrag er betalt. Merk at netto driftsresultat, slik vi kjenner måltalet i dag, ikkje er korrigert for øyremerka midlar. 0,0 % R2017 B2018 B2019 B2020 B2021 Disp.fond i % av brutto driftsinnt. 6,0 % 5,0 % 4,0 % 3,0 % 2,0 % 1,0 % Flora Vågsø 5 % 5 0,0 % R2017 B2018 B2019 B2020 B2021

6 Status frå kommunane sine økonomiplanar i perioden Vågsøy R2017 B2018 B2019 B2020 B2021 Brutto driftsinntekter Netto driftsresultat Langsiktig netto lånegjeld (eks pensjon) Disposisjonsfond Nøkkeltal: Netto driftsresultat i % av dr.innt. -2,1 % -3,0 % -1,2 % -1,0 % -1,0 % Langsiktig gjeld i % av dr.innt. 116,8 % 150,6 % 159,5 % 165,1 % 160,7 % Disp.fond i % av br. driftsinnt. 2,0 % 0,0 % 0,0 % 0,0 % 0,0 % Kvalitet på tala: Brutto driftsinntekter (og lønsutvikling) er lagt flatt i økonomiplanperioden. God styring ved bruk av finansielle måltal krev prognosar for inntekts- og utgiftsutvikling i heile økonomiplanen. Det vil vere ein fordel om Vågsøy innarbeider dette allereie frå og med økonomiplan Kommunane nyttar ulike malar for økonomiplan. Hovudoversikter for år 1 er lovfesta mal på, men for år 2, 3 og 4 er det opp til kommunane korleis utforme desse. Vågsøy vedtar budsjett, men ikkje økonomiplanår 2-4 i tråd med hovudoversiktene for drift og investering. Det betyr at tala i tabellen ovanfor er ei administrativ samanstilling av dei tala som er vedteke av kommunestyret. Ny kommunelov krev at kommunane skal utarbeide økonomiplan etter hovudoversiktene frå og med Vågsøy bør innarbeide dette allereie frå og med økonomiplan , i hovudsak for å få fram i kva grad økonomiplanen er berekraftig, men og som grunnlag for å få fram ein god budsjettguide Som del av langsiktig netto lånegjeld i budsjett 2018 ligg utsatt låneopptak frå 2017 på 87 millionar kr, noko som kan tyde på at investeringsplanen er for optimistisk mtp framdrift. I komande budsjettprosess vil det vere tenleg om Vågsøy legg til grunn ein realistisk framdriftsplan for prosjekta. Dette vil kunne bidra til å redusere behovet for nye låneopptak i komande økonomiplanperiode. Om tala: Vågsøy har over tid balansert driftsrekneskapen med bruk av disposisjonsfond, og fondet er planlagt tømt i Drifta er såleis finansiert med eingongsinntekter, som kommunen ikkje lenger har. Det er utfordande at Vågsøy har planlagt med negativt netto driftsresultat kvart år til og med Vågsøy har ikkje planlagt med avsetting til disposisjonsfond. Det er planlagt med ei auke i netto lånegjeld på 35% frå 2017 til Dette sjølv om kommunen allereie i 2017 ligg godt over landssnittet når ein ser netto lånegjeld målt opp mot nivået på driftsinntektene. Netto lånegjeld i 2018 er inkl utsatt låneopptak frå 2017 på 87 millionar kr. Ved budsjettering tar Vågsøy utgangspunkt i Kommunalbanken sine stipulat for renteutvikling. Vågsøy er sterkt inne i sertifikat- og obligasjonsmarkedet, som kan gje lågare rente, men som og betyr at langsiktige investeringar er finansiert med korte lån, som kan bety refinansieringsrisiko. 6

7 Flora (eks KF) R2017 B2018 B2019 B2020 B2021 Brutto driftsinntekter Netto driftsresultat Langsiktig netto lånegjeld (eks pensjon) Disposisjonsfond Nøkkeltal: Netto driftsresultat i % av dr.innt. 3,1 % 0,3 % -0,9 % -0,9 % -0,9 % Langsiktig gjeld i % av dr.innt. 124,9 % 163,6 % 174,6 % 183,5 % 191,2 % Disp.fond i % av br. driftsinnt. 2,3 % 3,2 % 3,4 % 3,4 % 3,5 % Kvalitet på tala: Brutto driftsinntekter (og lønsutvikling) er lagt flatt i økonomiplanperioden. God styring ved bruk av finansielle måltal krev prognosar for inntekts- og utgiftsutvikling i heile økonomiplanen. Det vil vere ein fordel om Flora innrabeider dette allereie frå og med økonomiplan Kommunane nyttar ulike malar for økonomiplan. Hovudoversikter for år 1 er lovfesta mal på, men for år 2, 3 og 4 er det opp til kommunane korleis utforme desse. Flora vedtar ikkje sin økonomiplan i tråd med hovudoversiktene. Det betyr at tala i tabellen ovanfor er ei administrativ samanstilling av dei tala som er vedteke av kommunestyret. Ny kommunelov krev at kommunane skal utarbeide økonomiplan etter hovudoversiktene. Flora bør innarbeide dette allereie frå og med økonomiplan , i hovudsak for å få fram i kva grad økonomiplanen er berekraftig, men og som grunnlag for å få fram ein god budsjettguide Som del av langsiktig netto lånegjeld i budsjett 2018 ligg utsatt låneopptak frå 2017 på 250 millionar kr, noko som viser at investeringsplanen er for optimistisk mtp framdrift. I komande budsjettprosess vil det vere tenleg om Flora legg til grunn ein realistisk framdriftsplan for prosjekta. Dette vil kunne bidra til å redusere behovet for nye låneopptak i komande økonomiplanperiode. Om tala: Flora har eit godt postivt netto driftsresultat i 2017, men dette kjem med anna som følgje av øyremerka eingongsinntekter til Kinn kommune, som er avsett i balansen til bruk i prosjektet av fellesnemnda. Det er utfordande at Flora har planlagt med negative netto driftsresultat i åra Det er planlagt med ei auke i netto lånegjeld på 48% frå 2017 til Dette sjølv om kommunen allereie i 2017 ligg godt over landssnittet når ein ser netto lånegjeld målt opp mot nivået på driftsinntektene. Netto lånegjeld i 2018 inkluderer utsatt låneopptak frå 2017 på 250 millionar kr. Ved budsjettering tar Flora utgangspunkt i Kommunalbanken sine stipulat for renteutvikling. Flora har sikra vel 50 % av lånegjelda til fast rente, noko som gir ei høgare snittrente, men som og gjør lånegjelda mindre sårbar for renteauke. 7

8 Økonomisk oversikt drift Korleis få oversikt over økonomien i den nye kommunen? I økonomisk oversikt for Kinn kommune har vi summert oversiktene til dei to kommunane. Dette er eit utgangspunkt for å få eit bilde av økonomien i Kinn kommune. Tabellen på neste side er markert med raudt, gult og grønt. Dette er indikasjonar på kva områder som let eg summere og kva som ikkje gjere det. Ulike satsar for brukarbetaling / ulikt nivå på eigedomskatt Kommunane har i dag ulike satsar på brukarbetaling. Prosjektgrupper innan oppvekst, helse og omsorg og sjølvkost/var arbeider med å finne nye satsar som er like frå Kommunane har ulikt nivå på eigedomsskatt i dag. Kommunen har søkt om dispensasjon for differensiering av nivå på eigedomsskatt fram til og med Det vil bli oppretta eit eige prosjekt som vil arbeide med retaksering. Nivå på nye satsar vert vedteke i ny kommune. Gir driftsutgiftene rett bilete av ny kommune? Vi ser at netto driftsutgifter til Kinn kommune ligg over landssnittet. I framskrivingane fram mot 2021 er driftsutgiftene planlagt lågare enn i Arbeidet som blir gjort i ulike prosjektgrupper på tenestestruktur og -standard vil gje svar på om framtidig utgiftsnivå kan samanliknast med dagens utgiftsnivå. Harmonisering av lønsvilkår Ei førebels analyse viser at harmonisering av lønsvilkår ikkje blir ei så stor utfordring som ein i utgangspunktet kunne frykte. I omstillingsavtalen er partane samde om å prioritere lokale forhandlingar til lønsharmonisering i Kinn Arbeidsgjevaragift Vågsøy og Kinn er i ulike arbeidsgjevaravgiftssoner. Vil etter kvart påvirke sum driftutgifter. Finansutgifter Begge kommunane har aukande utgifter knytt til særleg rente og avdrag. 8 UTFORDRiNG Rammetilskot Kinn kommune får om lag likt rammetilskot som dei to kommunane har kvar for seg Netto driftsutgifter Høgare netto driftsutgifter i Kinn kommune enn landet og samanliknbare kommunar Brukarbetaling Ulike satsar i dag. Like satsar frå Vann, Avløp og Renovasjon Medan Vågsøy har positive bunde driftsfond knytt til VAR, har Flora berre positivt bunde driftsfond knytt til renovasjon. Flora har framførebare underskot knytt til vann og avløp. Truleg behov for to sjølvkostområder i ein overgangsfase. Eigedomskatt Ulikt nivå i dag. Likt nivå seinast Arbeidsgjevaravgift Ulike arbeidsgjevaravgiftssoner

9 Økonomisk oversikt drift Kinn kommune R2017 B2018 B2019 B2020 B2021 DRIFTSINNTEKTER Brukerbetalinger Andre salgs- og leieinntekter Overføringer med krav til motytelse Rammetilskudd Andre statlige overføringer Andre overføringer Skatt på inntekt og formue Eiendomsskatt Andre direkte og indirekte skatter Sum driftsinntekter DRIFTSUTGIFTER Sum driftsutgifter Brutto driftsresultat Finansinntekter Sum eksterne finansinntekter Sum eksterne finansutgifter Resultat eksterne finanstransaksjoner Netto driftsresultat Interne finanstransaksjoner Regnskapsmessig mer/mindreforbruk Høg risiko knytt til summering av tal Middels risiko knytt til summeringa av tal Låg risiko knytt til summering av tal Sjå vedlegg 3 for økonomisk oversikt drift for kvar av dei to kommunane 9

10 Balanse for kommunane Kva er balanse og korleis er denne berekna for Kinn kommune? Balansen er ei oversikt over kommunen sin økonomiske situasjon på eit tidspunkt. Alle eigedelar vert sett opp på ei side, med gjeldspostar og eigenkapital som motpostar på den andre sida. Ein har summert balansen for dei to kommunane siste avslutta rekneskapsår. Resultatet er ein skuggebalanse for Kinn kommune per 31. desember Kortsiktig- og langsiktig gjeld Det er vanskeleg å berekne kva nivået på den kortisiktige gjelda vil vere ved inngangen av Kommunane bør vurdere å betale ned kortsiktig gjeld før årsskifte Avtaler knytt til langsiktig gjeld vil bli vidareført i Kinn. Eventuell refinansiering bør ein gjere i god tid før samanslåing. Aksjar, obligasjonar og andre verdipapir Ein må sjå på korleis ein formelt kan overføre beholdningane til ny kommune. Premieavvik, pensjonsmidlar og pensjonsforpliktelsar Kommunane må kvalitetssikre saldo på premieavvik med den enkelte pensjonskasse. For KLP står dette på årsoppgåva. Får SPK må kommunen få oppgjeve tala. Det må vidare avklarast korleis overføre pensjonsmidlane/forpliktingane til ny kommune. Kortsiktige fordringar Det må avklarast korleis ein overfører dette til ny kommune. Dette gjelder private, firma og offentlege instansar. IKS Kommunane er del i fleire interkommunale selskap og samarbeid. Det må avklarast korleis ein skal avslutte interkommunale selskap og samarbeid der det er aktuelt. Verdiar på anleggsmiddlar Registrerte verdiar på anleggsmiddel må kvalitetssikrast. Det må avklarast korleis kvalietssikre registrerte verdiar på hus, institusjonar, bilar etc. Dette må så overførast til Kinn kommune. Bilar må også omregistrerast til Kinn kommune. Det same gjelder leasingkontrakter og husleigeavtalar. UTFORDRiNG Kortsiktig gjeld Overføre kortsiktig gjeld Langsiktig gjeld Langsiktige lån vert vidareført i Kinn Aksjar/obligasjonar Overføre beholdning til ny kommune Premieavvvik/pensjonsmidlar Overføre pensjonsmidlar og forpliktingar. Ta stilling til amortiseringstid på premieavvik. Kortsiktige fordringar Overføre fordringar Anleggsmidlar Kommunane eig faste eigedommar og anlegg, samt utstyr, maskiner og transportmidlar til bokført verdi 2,3 mrd kr. Anleggsregistra må samkjøyrast. Anleggsmidlar Bryggja Anleggsmidlar knytt til investeringar i Bryggja skal overførast til Stad kommune. 10

11 Balanse for Kinn kommune EIENDELER EGENKAPITAL OG GJELD Anleggsmidler Egenkapital Herav: 0 Herav: 0 Faste eiendommer og anlegg Disposisjonsfond Utstyr, maskiner og transportmidler Bundne driftsfond Utlån Ubundne investeringsfond Konserninterne langsiktige fordringer Bundne investeringsfond Aksjer og andeler Regnskapsmessig mindreforbruk Pensjonsmidler Regnskapsmessig merforbruk 0 Omløpsmidler Udisponert i inv.regnskap 0 Herav: 0 Udekket i inv.regnskap Kortsiktige fordringer Kapitalkonto Konserninterne kortsiktige fordringer Endring i regnskapsprinsipp som påvirker AK (drift) Premieavvik Endring i regnskapsprinsipp som påvirker AK (investering) Aksjer og andeler 0 Langsiktig gjeld Sertifikater 0 Herav: 0 Obligasjoner 0 Pensjonsforpliktelser Derivater 0 Ihendehaverobligasjonslån 0 Kasse, postgiro, bankinnskudd Justeringsgjeld private utbyggarar 0 SUM EIENDELER Sertifikatlån 0 Andre lån Konsernintern langsiktig gjeld 0 Kortsiktig gjeld Herav: 0 Kassekredittlån 0 MEMORIAKONTI Annen kortsiktig gjeld Ubrukte lånemidler Derivater 0 Ubrukte konserninterne lånemidler 0 Konsernintern kortsiktig gjeld Andre memoriakonti Premieavvik 0 Motkonto lånemidler SUM EGENKAPITAL OG GJELD Oppgåver som kommunane kan ta til med no for å gjere overgangen til ny kommune ryddigare: Rydde i kortsiktig gjeld og kortsiktige fordringar Starte arbeidet med å sjå på anleggsregisteret. Er anlegga rett verdsatt? Er dei plassert i rett gruppe? Anlegg knytt til Bryggja skal overførast til Stad kommune Dokumentere balansen I felleskap utarbeide ny kontoplan Sjå vedlegg 4 for detaljar i balansen 11

12 Føresetnadar for kommunane sine budsjett i 2019 BUDSJETTRENTE PRISVEKST OG LØNSVEKST EIGENBETALING, SALSINNTKTER OG OVERFØRINGAR Vi tilrår at kommunane legg til grunn budsjettrente med utgangspunkt i Kommunalbanken sine prognosar, justert for reelle lånevilkår. På sikt bør Kinn vurdere å opprette eit rentefond ved for mykje budsjettert rente som ei sikring. Kommunane legg til grunn prisvekst og lønnsvekst i tråd med kommunal deflator oppgitt i komande statsbudsjett. Deflator er eit uttrykk for vekta samla prisauke i prosent frå året før, der lønsvekst utgjer 63,5% og prisvekst på varer og tenester 36,5%. Det vil vere ein fordel å ha likt grunnlag på auke i gebyr, eigenbetalingar, avgifter og andre inntekter. Vi tilrår å legge til grunn deflator som blir oppgitt i komande statsbudsjett. STILLINGAR PROGNOSEMODELL HOVUDOVERSIKTER Sjekke stillingsheimlar, at alle tilsette ligg med rett ansiennitet og har rett kompetansetillegg. Dette er årlege sjekkpunkt for begge kommunane. Ekstra viktig å ha rydda i dette slik at ein ikkje tek med seg feil over i ny kommune. Kommunane nyttar KS sin prognosemodell for å berekne tilskot frå staten. Bruke denne likt ved å framskrive folketalsutvikling basert på moderat framskriving frå SSB. Eigen prognosemodell for Kinn kommune. Vedta økonomiplan i tråd med hovudoversikt drift og investering AMORTISERING PREMIEAVVIK Legge til grunn amortiseringstid av premieavvik pensjon på 7 år frå og med Dette er lengste lovlege inndekkinsgtid per i dag. Amortiseringa skjer med like årlege beløp. 12

13 NETTO DRIFTSRESULTAT DISPOSISJONSFOND LÅNEGJELD Følgje råda frå Teknisk beregningsutvalg, KS og KMD om at budsjettert netto driftsresultat skal vere minimum 1,75%. Oppnå positivt netto driftsresultat i heile økonomiplanperioden. Ta sikte på å oppnå netto driftsresultat på minimum 1,75% innan 2025, gjennom ei opptrappingsplan der netto driftsresultat i 2023 ligg på 1%. Unngå negative konsekvensar for tenestetilbodet på kort sikt, ved å byggje ein reserve for å møte uføresette hendingar. Ta sikte på å gradvis byggje opp eit bufferfond som utgjer 5% av driftsinntektene innan Eingongsinntekter, som til dømes havbruksfondsmidlane, vert i hovudsak å avsette til bufferfond inntil målet på 5% er nådd. Legge til grunn realistisk framdrift for investeringsprosjekt i økonomiplanperioden , og revidere samla investeringsplan med mål om å redusere planlagt auke i langsiktig netto lånegjeld. MINIMUMSAVDRAG SJØLVKOST EIGEDOMSSKATT Legge til grunn ny kommunelov si føring på utrekning av minimumsavdrag frå og med økonomiplanåret I tråd med gjeldane kommunelov og forskrifter skal alle kjente inntekter og utgifter innarbeidast i budsjett og økonomiplan. Ny kommunelov trer først i kraft , men den er vedteke og derav kjent. Begge kommunane nyttar systemet Momentum for berekning av sjølvkost i budsjett 2019, men opererer med ulike gebyrsatsar ut frå ulike lokale forskrifter. Det er etablert eit eige prosjekt på sjølvkost, med mål om å harmonisere sjølvkostområda i Kinn. Kommunane har ulike taktsgrunnlag og satsar i dag. Det vil bli etablert eit eige prosjekt som skal arbeide med eigedomsskatt. Kinn kommune har fått aksept på ei overgangsordning med frist på retaksering i Frå og med 1. januar 2022 skal eigedomsskatten i Kinn kommune vere harmonisert og i tråd med eigedomsskattelova. 13

14 Investering Kinn kommune Utvikling i gjeldsgrad I økonomiplanane til kommunane er det lagt opp til investeringar på meir enn 1,1 milliardar kroner. Investeringane er i stor grad knytt til kommunale formål, men det er også investeringar som ikkje inngår i kommunen si kjerneverksemd. Ein legg opp til stor grad av lånefinansiering og i liten grad bruk av fonds- og driftsmidlar. Ein auke i gjeldsgraden vil legge beslag på det økonomiske handlingsrommet i lang tid framover. Utviklinga i den langsiktige gjelda har gjeve ein vesentleg auke i lånegjelda per innbyggjar. Netto lånegjeld for Kinn kommune er i 2017 på kr per innbyggjar (konserntal). Dette er over landet og KOSTRA-grupper vi kan samanlikne oss med. Investeringar og tenestestruktur Ein har investert mykje, og gjennom økonomiplanane signaliserer kommunestyra at dei ynskjer å fortsette arbeidet. Utfordringa knyttar seg til at dei prioriteringane som kommunane gjer, og har gjort kvar seg, legg føringar for tenestestrukturen i den nye kommunen. UTFORDRiNG Gjeldsgrad 2017 Netto lånegjeld for Kinn kommune er i 2017 på kr per innbyggjar. Dette er over landet med kr og KOSTRAgruppa 11 med kr (konserntal) Redusert handlingsrom Investeringane er i stor grad finansiert med lån og i liten grad av driftsmidlar. Dette legg beslag på framtidige ressursar, og er med å begrenser det økonomiske handlingsrommet. Investeringar og tenestetilbod Prioriteringar som kvar kommune gjer, legg føringar for tenestestrukturen i Kinn kommune. 14

15 Hovudoversikt investering for Kinn kommune R2017 B2018 B2019 B2020 B2021 INNTEKTER Sum inntekter UTGIFTER Sum utgifter Finanstransaksjoner Sum finansieringstransaksjoner Finansieringsbehov Dekket slik: Bruk av lån Salg av aksjer og andeler Mottatte avdrag på utlån Overført fra driftsregnskapet Bruk av tidligere års udisponert Bruk av disposisjonsfond Bruk av bundne driftsfond Bruk av ubundne investeringsfond Bruk av bundne investeringsfond Sum finansiering Udekket/udisponert Sjå vedlegg 5 for økonomisk oversikt investering for kvar av dei to kommunane

16 Kommunane sine hovudsatsingar innan investering Vågsøy SATSING Flora SATSING Ny brannstasjon Kulatoppen omsorgssenter, ny fløy E Skulebygg, barnetrinnet, opprusting Skram skule Vann og avløp Symjeanlegg, førebels ikkje innarbeidd i økonomiplan Fullskala fotballhall Gymsal ved Florø barneskole Brandsøy skule - utviding Barnehage (i utg.pkt Knapstadmarka barnehage) Samlokalisering administrasjon Vegar: Asfaltering, oppgradering, veglys Hovudplan Vann og Avløp Ny brannstasjon, førebels ikkje innarbeidd i økonomiplan Nye Miljøhuset (avlasting, dag- og aktivitetstilbod), førebels ikkje innarbeidd i økonomiplanen Heildøgnsplassar omsorg, førebels ikkje innarbeidd i økonomiplanen UTFORDRING UTFORDRING Har høg lånegjeld Høgt låneopptak i økonomiplan Har høg lånegjeld Høgt låneopptak i økonomiplan 16

17 Brutto renteutgifter fram mot 2022 Finansutgifter er i hovudsak renter og avdrag, og har dermed direkte samanheng med kommunen si samla lånegjeld. Kinn kommune har i underkant av 2 milliardar kr i netto lånegjeld per I vedtatte økonomiplanar har ein lagt opp til investeringar fram mot 2022 på meir enn 1,1 milliardar kr. Av dette vert 783 millionar kroner finansiert med nye låneopptak. I tillegg kjem samla utsatt låneopptak per 2017 på 337 millionar kr. Samanhengen mellom rentenivå og brutto renteutgifter Med ei høg gjeldsgrad vil sjølv små endringar i rentenivået gje store utslag. Ein kan illustrere dette ved å ta utgangspunkt i dagens lån og planlagte investeringar fram mot Sum brutto renteutgift er rekna til 44,2 millionar kr i Marknaden si rentebane vil gje årlege brutto renteutgifter på om lag 77,9 millionar kr i Ei auke i renta på 1 prosentpoeng utover marknaden si rentebane vil gje årlege brutto renteutgifter på 101,7 millionar kr i 2022 Aukande avdragsutgifter Kommunane betalar avdrag etter minste avdragsprinsippet. I analysen på dei neste sidene er planlagt avdrag i økonomiplanane lagt til grunn. Sjå vedlegg 6. Handlingsregel for låneopptak Flora har vedteke ein handlingsregel for låneopptak, men denne vert ikkje praktisert. Det er behov for å innføre ein handlingsregel i Kinn kommune. I samband med budsjett 2019 bør kommunane revidere investeringsplanane for perioden , med mål om å redusere planlagt auke i låneopptak. Konsekvens av auka finansutgifter Finansutgifter vert i hovudsak finansiert gjennom frie inntekter. Ein konsekvens av auka finansutgifter kan difor vere å redusere drifta eller fjerne tenester som kommunen tilbyr. 17 UTFORDRiNG Gjeldsgrad Gjeldsgrada er høg og aukande i perioden Brutto renteutgifter Dei årlege brutto renteutgiftene kan auke med om lag 33,7 millionar kroner i 2022 Risiko knytt til renteendring Ei endring på 1 prosentpoeng utover marknaden si rentebane vil gje ytterlegare auke i årlege brutto renteutgifter på 23,8 millionar kr Finansiering av renteutgifta Det er her ikkje vurdert i kva grad brutto renteutgift vert finansiert med kommunale avgifter knytt til VAR, rentekompensasjonsordningar, husleigeinntekter, renteinntekter, planlagte innsparingar i drift mv. Det er heller ikkje gjort nokon vurdering på kva ei auke i renteugifta vil betyr for mogleg reduserte pensjonsutgifter, som følgje av betre avkastning på kommunen sine pensjonsmidlar. Lånegjeld knytt til Bryggja I denne analysa er lånegjeld knytt til investeringar i Bryggja inkludert. Det blir viktig for Kinn kommune at rettmessig lånegjeld vert overført til Stad kommune i samband med grensesjusteringa.

18 Diagrammet til høgre er basert på ei renteanalyse som er gjort i KBN Finans, på den samla låneporteføljen (eks startlån i Husbanken) til Kinn kommune, inkludert framtidige låneopptak eks utlån. Den samla låneportefølja er i hovudsak fordelt mellom lån med bunden- eller flytande rente. Ei renteendring vil difor ikkje påvirke heile portefølja. Dette er tatt høgde for i analysa. Markedet si rentebane er vår beste spådom om det framtidige rentenivået. Det er denne rentebana som ligg til grunn i analysa. Periode Totale Renteutgifter Renteutgifter renteutgifter på løpende lån med refinansiering beregnet Renteutgift på simulerte lån Utviklinga i lånegjeld og rentenivå vil kunne gje ei vesentleg auke i brutto finansutgifter, som igjen legg beslag på det økonomiske handlingsrommet. Dette utgjer ein vesentleg risiko for Kinn kommune. 18

19 Norges Bank har signalisert at styringsrenta vil gå opp fram mot 2022 (figur til venstre). Bankane legg dette til grunn for sine vurderingar av framtidige utlånsrenter. Marknaden si vurdering av framtidige renter er vist i figuren under. NIBOR3M ligg om lag 1,0 % høgare i 2022 enn dagens nivå. Vår anbefalte budsjettrente frå 2019 er 2,04 %. Dette er marknaden si forventa gjennomsnittlege rente (3 mnd nibor) i 2019 på 1,44 %, pluss marginpåslag 0,6 %. Vi foreslår auke til 2,5 % budsjettrente i 2020 og 3 % i 2021 og Dette er i tråd med Kommunalbanken si tilråding av Kommunane har omlag 36% av porteføljen i fastrenter. Dette er med på å auke den gjennomsnittlige renta gjennom året. På den andre side vil korte lån i sertifikatmarkanden kunne gje betre rentevilkår. Dei årlege brutto renteutgiftene kan auke med om lag 33,7 millionar kroner i Då har ein ikkje tatt høgde for eventuell auke i renta utover rentebana. Dette med utgangspunkt i marknaden si rentekurve, låneporteføljen til dei to kommunane, framtidige investeringsplanar og fordelinga mellom flytande- og bunden rente. I denne analysa er det ikkje vurdert i kva grad brutto renteutgifter vert finansiert ved kommunale avgifter, rentekompensasjonsordningar, husleigeinntekter, renteinntekter og planlagt innsparing knytt til andre driftsutgifter mv. 19

20 Statistikk - driftsnivå på tenester KOSTRA står for Kommune-Stat-Rapportering og gjev styringsinformasjon om ressursinnsats, prioriteringar og måloppnåing i kommunar, bydelar og fylkeskommunar. Kommunane vert delt inn i ulike grupper som ein kan samalikne seg med. Kinn kommune er her samanlikna med KOSTRAgruppe 11. Du ser her nokre oversikter som syner nivået i Kinn i høve til KOSTRA- gruppe 11 og Norge. Din statistikk AS har utarbeidd ei samling av tabellar, sjå vedlegg 7. UTFORDRiNG Samanlikningsgrunnlag Kinn kommune vert her samanlikna med KOSTRA-gruppe 11, altså faktiske kommunar. Profilen på ein kommune og summen av to er ikkje nødvendigvis direkte samanlinknbare. Talgrunnlag KOSTRA sine rapportar er basert på dei rekneskapstala som kommunane rapporterar inn. Kvaliteten på kommunane sine posteringar er derfor avgjerande for kvaliteten i statistikken. Tal innbyggjarar og samansetjinga av ulike aldersgrupper fortel oss noko om kva tenester det vil vere behov for, og nivået på desse. Dette er såleis ein god indikator å planlegge tenester ut i frå. I folketalsframskrivinga til SSB av juni 2018 er folketalet 1. januar 2028 rekna til personar. Dette er ei endring på 0,1 % frå 2018 (+17), mot 6,9 % vekst i Norge i tilsvarande 10-års periode. Befolkningsgruppa 67 år og eldre aukar relativt kraftig i åra som kjem, medan tal innbyggjarar i dei andre aldersgruppene går ned. Å tilpasse tenestene ut i frå denne endringa er ein av dei store oppgåvene for kommunen framover. Ulik organisering av tenester Kommunane organiserer tenestene sine ulikt. KOSTRA bygger statistikk direkte på rekneskapsmessig postering på tenester. Organisering kjem ikkje fram. Historiske tal Endringstakta i samfunnet er stor. Statistikkane i KOSTRA er basert på historie. 20

21 Kinn kommune har høgare driftsutgifter per innbyggjar innan barnehage, grunnskule og helse- og omsorg enn både landet og KOSTRA-gruppe 11. Desse tala tar ikkje omsyn til forskjellar i utgiftsbehov. Det er her summen av Vågsøy og Flora som blir samanlikna med faktiske kommunar. Statistikken er basert på historiske tal og gjev ikkje nødvendigvis eit bilde på Kinn kommune frå I følgje Din Statistikk AS har SSB lagt om rapporteringa si, der kommunehelse og pleie- og omsorg er slått saman til Helse- og omsorg. 21

22 KS - Modell for analyse av ressursbruk Når ein skal analysere ressursbruken i ein kommune er det ikkje nok å berre sjå til KOSTRA-statistikk. KS har difor utarbeidd ein modell som synleggjer ein kommune sin prioritering av ressursbruk omsyntatt kommunen sitt utgiftbehov og frie disponible midlar. Det første diagrammet viser kommunane sin ressursbruk per innbyggjar målt opp mot landsgjennomsnittet, slik det går fram av KOSTRA. Første søyle "Inntekt til anvendelse" er summen av øvrige søyler, og viser om kommunane bruker meir eller mindre ressursar per innbyggjar enn landsgjennomsnittet. Dette diagrammet tar ikkje omsyn til utgiftsbehov eller inntektsnivå. Det andre diagrammet viser det objektive anslaget for kommunane sitt utgiftsbehov etter delkostnadsnøklane i inntektssystemet. Kommunane vert kompensert/trukket for dette i rammetilskotet gjennom utgiftsutjamninga. 22

23 Kommunane i landet har ulik befolkningssamansetting, ulikt busettingsmønster og er forskjellige når det gjeld sosiodemografiske tilhøve. Kommunane har dermed ulikt utgiftsbehov/ressursbehov. Dei to diagramma ovanfor viser Flora og Vågsøy sine frie disponible inntekter per innbyggjar, og korleis desse er anvendt når det vert tatt omsyn til utgiftsbehova i kommunane, samt forskjellar i arbeidsgjevaravgift og pensjon. 23

24 For å få eit heilskapelig bilde av kommunane sine prioriteringar er det ikkje tilstrekkelig å ta omsyn til at kommunane har forskjellige utgiftsbehov, arbeidsgjevaravgift og pensjon. Ein må og ta omsyn til at kommunane har ulikt inntektsnivå. Dei tre diagramma viser kommunane si prioritering når det vert tatt omsyn til nivået på frie disponible inntekter og kommunane sine utgiftsbehov, samt forskjellar i arbeidsgjevaravgift og pensjon. Sagt på ein anna måte; dei to førre diagramma viser korleis kommunen prioriterar samanlikna med landsgjennomsnittet når det tas omsyn til forskjeller i utgiftsbehovet. Kommunane har imidlertid ulike inntekter og dette har i førre diagram berre vore vist som høgare eller lågare frie disponible inntekter enn landsgjennomsnittet. For å få eit fullstendig bilde av kommunen sine prioriteringar må også ulikskap i inntektsnivået avspeglast direkte i diagramma som viser prioriteringane. Spesielt viktig er dette for kommunar med låge disponible inntekter, som må ha eit samla ressursbruk som er under landsgjennomsnittet. 24

25 Framdriftsplan budsjettprosess 2019 UTFORDRiNG OPPGÅVE INNHALD ANSVAR/VEDTAK DATO Budsjettguide 2019 Rådmannen sitt utkast til budsjett og økonomiplan Budsjettguide 2019 Budsjettguide 2019 Drøfting og uttale av budsjett og økonomiplan Framlegg og høyring av budsjett og økonomiplan Skildre nosituasjonen til Kinn kommune Føresetnadar for budsjett 2019 med planperiode Rådmannen sitt utkast til budsjett, økonomiplan og handlingprogram vert overlevert til formannskap Skildre nosituasjonen til Kinn kommune Føresetnadar for budsjett 2019 med planperiode Skildre nosituasjonen til Kinn kommune Føresetnadar for budsjett 2019 med planperiode Budsjett, økonomiplan og handlingsprogram vert drøfta, og det vert gitt uttale Framlegg til budsjett, økonomiplan og handlingsprogram vert vedteke og lagt ut på høyring Vedtak fellesnemnda Informasjon kommunestyra 9 okt okt 18 Rådmann og økonomi okt 18 Vedtak formannskapa okt 18 Vedtak kommunestyra nov 18 Råd, utval, tillitsvalde Formannskapa Formannskapa Offentleg høyring nov 18 nov 18 Økonomiske førestandar Vedtak i kommunestyra på så like føresetnadar som mulig Budsjettprosess Om lag lik tidsplan på budsjettarbeidet i dei to kommunane Ulike system Kommunane bruker ulike budsjettsystem og ulike økonomisystem. Dette må samkjøyrast i god tid før neste års budsjettprosess. Vil krevje opplæring og oppfølging av både stab og leiarar. Vedtak budsjett og økonomiplan Budsjett og økonomiplan vert vedteke Kommunestyra des 18 25

26 Tilrådingar 1. Budsjettrente for i tråd med Kommunalbanken sitt forslag til budsjettrente, med justering for reelle vilkår knytt til låneavtaler 2. Pris- og lønsvekst i tråd med deflator oppgitt i komande statsbudsjett av 8. oktober 3. Prisvekst inntekter i utg.pkt i tråd med deflator oppgitt i komande statsbudsjett av 8. oktober 4. Så langt det lar seg gjere legge til grunn prognosar for endring i demografi og deflator (pris- og lønsvekst) ved berekning av rammetilskot, skatt og pris- og lønsvekst i økonomiplanperioden 5. Vedta økonomiplan i tråd med hovudoversikt drift og investering 6. Oppnå positivt netto driftsresultat i heile økonomiplanperioden. Ta sikte på å oppnå netto driftsresultat på minimum 1,75% innan 2025, gjennom ei opptrappingsplan der netto driftsresultat i 2023 ligg på 1%. 7. Unngå negative konsekvensar for tenestetilbodet på kort sikt, ved å byggje ein reserve for å møte uføresette hendingar. Ta sikte på å gradvis byggje opp eit bufferfond som utgjer 5% av driftsinntektene innan Eingongsinntekter, som til dømes havbruksfondsmidlane, vert i hovudsak å avsette til bufferfond inntil målet på 5% er nådd. 8. Legge til grunn realistisk framdrift for investeringsprosjekt i økonomiplanperioden , og revidere samla investeringsplan med mål om å redusere planlagt auke i netto lånegjeld 9. Legge til grunn ny kommunelov si føring på utrekning av minimumsavdrag frå og med økonomiplanåret Legge til grunn amortiseringstid av premieavvik pensjon på 7 år frå og med 2019 MOGLEGHEiT Godt grunnlag for budsjett 2020 Ved å ha like førestnadar og nytte same malar for budsjett og økonomiplan vil vi kunne lage eit skuggebudsjett for 2019 som gjev eit godt utgangpunkt for budsjettarbeidet Sterk økonomi i ny kommune Ved å budsjettere med eit positivt netto driftsresultat og opprette bufferfond vil den nye kommunen stå sterkare økonomisk. Svakhet ved netto driftsresultat Merk svakhet ved måltalet netto driftsresultat; måltalet slik det går fram av kommunelov og forskrifter tar ikkje omsyn til avsetting til og bruk av bunde driftsfond (øyremerka midlar). Måtalet blir difor mest formålstenleg når ein ser utviklinga i netto driftsresultat over fleire år. Havbruksfondsmidlar Til saman vil Vågsøy og Flora i 2018 inntektsføre vel 40 millionar kr i havbruksfondsmidlar. Så langt er dette i omfang å sjå på som einginsinntekter, som kan settast av til bufferfond for å byggje ein berekaftig kommuneøkonomi. 26