Møteinnkalling. Møtet vert gjennomført som eit to-dagars møte. Hovudtema på møtet er besøksstrategi for Stølsheimen landskapsvernområde.

Transkript

1 Møteinnkalling Utval: Stølsheimen verneområdestyre Møtestad: Finden Gard Dato: Tidspunkt: 11:30, :00, Eventuelt forfall må meldast snarast på tlf eller e-post fmsfano@fylkesmannen.no. Vararepresentantar møter etter nærare beskjed. Møtet vert gjennomført som eit to-dagars møte. Hovudtema på møtet er besøksstrategi for Stølsheimen landskapsvernområde. Reiserute og program 19. september: 11:30: Felleskøyring frå kaien i Vik 12:00: Båt frå Stølaneset til Finnabotnen 13:00: Tur i Finnabotnen 15:00 18:00: møte etter sakliste på Finden Gard 18:30: Middag på Finden 20. september: 08:00: Frokost 08:30: Orientering om drift på Finden Gard 09:00 11:00: Møte etter sakliste 11:00: Båt frå Finden gard til Stølaneset. Dagsorden for møte og program kan verta endra undervegs.

2 Saksliste Utvalssaksnr ST 10/17 ST 11/17 ST 12/17 RS 6/17 Innhald Lukka Arkivsaksnr Godkjenning av innkalling og dagsorden Val av eit styremedlem til å skrive under protokoll Referatsaker Referat frå synfaring på ny sti mellom Solrenningane og Ålrekelvi RS 7/17 Oppsummering frå synfaring på stiar frå Tenne - Fossesete - Vatnavatni - Urdaskardet og til Hestfjellet 2016/ /2116 RS 8/17 Historikk om Stølsheimen 2017/2766 RS 9/17 ST 13/17 DS 8/17 DS 9/17 DS 10/17 Referat frå møte om besøksstrategi for Stølsheimen landskapsvernområde 21. juni 2017 Delegerte saker Stølsheimen landskapsvernområde - løyve til landing med helikopter ved Hanekamstølen Stølsheimen landskapsvernområde - løyve til utbetring av stølsvegen mellom Nese og Rosete Stølsheimen landskapsvernområde - løyve for Harald Arne Balevik til helikoptertransport til Hallsetstølen i Vik ST 14/17 Stølsheimen landskapsvernområde - motorferdsel i samband med kvisting av skiløype ST 15/17 ST 16/17 Stølsheimen landskapsvernområde - enkel tilrettelegging av sti mellom Vatnane og Åsedalen Stølsheimen landskapsvernområde - skilt ved kulturminne Halldorstuft`na 2017/ / / / / / /2350

3 ST 10/17 Godkjenning av innkalling og dagsorden ST 11/17 Val av eit styremedlem til å skrive under protokoll ST 12/17 Referatsaker RS 6/17 Referat frå synfaring på ny sti mellom Solrenningane og Ålrekelvi RS 7/17 Oppsummering frå synfaring på stiar frå Tenne - Fossesete - Vatnavatni - Urdaskardet og til Hestfjellet RS 8/17 Historikk om Stølsheimen RS 9/17 Referat frå møte om besøksstrategi for Stølsheimen landskapsvernområde 21. juni 2017 ST 13/17 Delegerte saker DS 8/17 Stølsheimen landskapsvernområde - løyve til landing med helikopter ved Hanekamstølen DS 9/17 Stølsheimen landskapsvernområde - løyve til utbetring av stølsvegen mellom Nese og Rosete DS 10/17 Stølsheimen landskapsvernområde - løyve for Harald Arne Balevik til helikoptertransport til Hallsetstølen i Vik

4 Saksframlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Anbjørg Nornes Dato: Utval Utvalssak Møtedato Stølsheimen verneområdestyre 14/ Stølsheimen landskapsvernområde - motorferdsel i samband med kvisting av skiløype Innstilling frå forvaltar Stølsheimen verneområdestyre gjev Bergen og Hordaland Turlag løyve til å nytta snøskuter til frakt av kvist til fylgjande vinterruter: Trefall Selhamar Selhamar Åsedalen Vikafjellsvegen (rv.13) Sendedalen Selhamar Åsedalen Solrenningane Solrenningane - Stølsdammen Løyvet er gjeve med heimel i verneforskrifta for Stølsheimen landskapsvernområde punkt VI nr. 6, og gjeld med fylgjande vilkår: Løyvet gjeld kvisting før palmehelga i åra 2018, 2019 og Snøskuterkøyring skal avgrensast til det som er naudsynt for frakt av kvist. Under køyring skal det takast omsyn til naturmiljø og friluftsliv Transporten skal om mogleg skje utanom søndagar og helgedagar av omsyn til friluftslivet. Transporten skal gjennomførast på 1 til 2 dagar. Dersom Røde Kors Hjelpekorps har kjentmannstur i området, skal kvistinga gjennomførast samtidig og i samarbeid med dei for å redusera motorferdsla i området. Til kvistinga skal det nyttast kvist/greiner frå tresortar som veks naturleg i landskapsvernområdet. Motorferdsel skal meldast seinast dagen før til Statens naturoppsyn v/kristoffer Ullern Hansen (mobil ). Han vil gje melding om det må takast spesielle omsyn til villrein. Løyve til motorferdsel og køyrebok skal vera med under transporten. Køyrebok skal fyllast ut før kvar tur. Rapport med utfylt køyrebok skal sendast til sekretariatet innan 1. juni kvart år i løyveperioden. Løyvet kan verta endra i løyveperioden dersom det i løypeplan for Nordfjella villreinområde kjem endringar på kvista vinterruter i Stølsheimen.

5 Saksopplysningar Dokument som bakgrunn for saka: Søknad frå Bergen og Hordaland Turlag om kvisting av skitrasè i Stølsheimen, datert Søknaden vert vurdert etter: Verneforskrift for Stølsheimen landskapsvernområde Forvaltningsplan for Stølsheimen landskapsvernområde, rapport nr Naturmangfaldlova av 19. juni 2009 Bergen og Hordaland Turlag (BHT) søkjer om å få nytta snøskuter for å kvista skiløyper i Stølsheimen som vist på kartet under. Dei søkjer for perioden Søknaden gjeld same kvisteruter som tidlegare år. Lovgrunnlaget «Føremålet med vern av Stølsheimen er å ta vare på eit særmerkt og vakkert vestlandsk fjell- og fjordlandskap med kulturminne, kulturlandskap og naturmiljø som er lite påverka av tekniske inngrep, samstundes som området skal kunne nyttast til landbruk, friluftsliv, jakt og fiske» jf. pkt. III i verneforskrifta. Området skal kunne nyttast til landbruk, og det skal kunne utøvast enkelt friluftsliv, jakt og fiske. Vidare seier reglane i forskrifta at motorferdsle på land og innsjøar, og landing med luftfartøy er forbode, jf. pkt. IV nr. 4. Verneområdestyret kan gje Side 2 av 4

6 løyve til transport av mat, brensel og utstyr til turisthyttene, og elles når særlege grunnar ligg føre jf. pkt. VI nr. 6. Etter naturmangfaldlova (nml) 7 skal prinsippa i 8 12 leggjast til grunn ved utøving av offentleg mynde, og det skal koma fram av vedtaket korleis prinsippa er vurdert og vektlagt i saka. Vurdering Motortransport er i utgangspunktet ulovleg i verneområdet, og skal avgrensast til det som er naudsynt. Søknaden gjeld bruk av snøskuter for transport av kvist til merking av skiløypa. Ruta som skal merkast er den same som har vore kvista i mange år. I tidlegare søknader har det vore gjeve løyve til bruk av snøskuter i samband med kvisting med heimel i verneforskrifta pkt. VI nr. 6. Eit av verneføremåla er at området skal kunne nyttast til friluftsliv. I forvaltningsplan er tilrettelegging for enkelt friluftsliv nemnt som eit positivt tiltak. Kvisting av vinterruter er tilrettelegging for enkelt friluftsliv. Forvaltar vurderer på denne bakgrunn at transport av kvist med snøskuter kan vurderast etter verneforskrifta pkt. VI nr. 6. Kunnskapen om området er henta frå forvaltningsplan, rapportar om stølar i Stølsheimen (rapport nr. 4 Fylkesmannen i Sogn og Fjordane) og tidlegare erfaringar med snøskutertransport i samband med vintermerkinga. Stølsheimen er ein del av Fjellheimen villreinområde, og villrein nyttar deler av området som vinterbeite, jf. villreinteljingar. Det er difor viktig å vera særleg oppmerksam dersom villrein vert observert. Kunnskapsgrunnlaget jf. naturmangfaldlova 8 vert vurdert som godt for og vurdera saka, og føre var prinsippet 9 vert tillagt liten vekt. Trasè for vinterruta er i hovudsak vidareføring av ei innarbeidd merka vinterrute. I kartet vedlagt søknaden er startpunkt for kvisting flytta frå Sendedalen ved Telegrafhytta til fylkesgrensa på rv.13. Dette er ei god endring, og er samordna med startpunktet for den T- merkte stien inn Sendedalen. Sendedalen ved rv. 13 er eit viktig kryssingspunkt for villreinen. Fleire forskingsprosjekt viser at stiar og skiløyper kan vera barrierar som kan hindra reinen sin vandring. Nordfjella og Fjellheimen villreinnemnd har tidlegare påpeika at konfliktområde mellom villrein og friluftsliv må synleggjerast, og at det i løypeplan i kommunedelplanen for Fjellheimen villreinområde må finnast løysingar til beste for både villrein og friluftsliv. Arbeidet med løypeplan har starta opp, men det er ikkje lagt fram konkrete framlegg endå. Dersom det i dette arbeidet kjem framlegg til omlegging av kvista vinterrute, må det vurderast om løyve til motorferdsel og kvisting må endrast. Det vert difor lagt vilkår om at løyve kan verta endra i løyveperioden. Sendedalen er eit mykje nytta friluftsområde, og om vinteren er det mange som går dagsturar på ski innover dalen. Det er viktig å ta omsyn til dei strenge reglane for motorferdsel slik at omfanget av uro for folk og dyr blir minst mogleg. Grunneigarar med landbruksnæring i området har snøskutertransport inn Sendedalen kvart år, og det er gjeve løyve til motorferdsel i samband med tilsyn av kraftinstallasjonar. Voss Røde Kors Hjelpekorps har tidlegare hatt kjentmannsturar i området, og kombinert kjentmannstur med kvisting for BHT. Dette har vore god praksis som bør vidareførast dersom Røde Kors Hjelpekorps skal ha kjentmannstur i dette området. Forvaltninga skal vurdera den samla belastninga på området og økosystemet jf. naturmangfaldlova 10. Den totale motorferdsla i området har vore aukande siste åra, og forvaltninga vurderer det som viktig å avgrensa ferdsla for å unngå for stor belastning på Side 3 av 4

7 naturmiljøet. I forvaltningsplan er det trekt fram at verneområdet skal vera eit område der enkelt friluftsliv kan utøvast utan unødig motordur. Avgrensingane på motorferdsle er gjevne ved å setja vilkår om samkøyring der det er mogleg, og ta omsyn til villreinen ved merking. Naturmangfaldlova 11 er ikkje vurdert i denne saka, då tiltaket lite truleg vil føra til miljøforringing. Det er mange kilometer som skal merkast med kvist, og det vil difor vera naudsynt med transport av kvistar. Frakt av kvist med snøskuter vil vera ein praktisk god løysing som ikkje fører til varige spor i terrenget. Det vert vurdert som ein miljøforsvarleg metode jf. 12, då dette ikkje påverkar verneverdiane utover den tida transporten pågår. På bakgrunn av vurderinga etter nml. 8-12, og verneforskrifta, vurderer forvaltar transporten til ikkje å vera i strid med verneføremålet, og meiner det kan gjevast løyve til transporten av kvist til merking av vinterrute. Side 4 av 4

8 Saksframlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Anbjørg Nornes Dato: Utval Utvalssak Møtedato Stølsheimen verneområdestyre 15/ Stølsheimen landskapsvernområde - enkel tilrettelegging av sti mellom Vatnane og Åsedalen Innstilling frå forvaltar Stølsheimen verneområdestyre gjev Bergen og Hordaland Turlag løyve å tilrettelegge stien mellom Vatnane og Åsedalen. Løyve er gjev med heimel i verneforskrifta for Stølsheimen landskapsvernområde punkt VI nr. 4. Løyvet gjeld med fylgjande vilkår: Det kan settast opp steinvardar frå Vatnavatni til Urdaskardet for å vise stien mellom Vatnane og Åsedalen. Bygging av steinvardar skal ikkje få større omfang enn det som er naudsynt for å gjera det lett å finne fram og ivareta tryggleiken. Det kan settast opp 1-2 vegvisarpiler ved Vatnavatni som viser veg til Vatnane, Tenne og Åsedalen. Skilta skal vera etter ny nasjonal standard for merking av turstiar. Det skal ikkje vera skilt med T-merke på stien mellom Åsedalen og Vatnana. Stien kan ryddast for vierkratt langs Dagvatnet. Turlaget har ansvar for vedlikehald av stien, vardane og vegvisarpilene. Det skal sendast rapport til sekretariatet når arbeidet er sluttført. Rapporten skal ha med bilde av skilt og nokre av vardane på stien. Saksopplysningar Dokument som bakgrunn for saka: Søknad frå Bergen og Hordaland Turlag om enkel tilrettelegging av sti mellom Vatnane og Åsedalen, datert Brev om stien frå Arnafjord grunneigarlag, datert Oppsummering frå synfaring på stiar frå Tenne Fossesete Vatnavatni Urdaskardet, og til Hestfjellet, datert Søknaden vert vurdert etter: Verneforskrift for Stølsheimen landskapsvernområde Forvaltningsplan for Stølsheimen landskapsvernområde, rapport nr Naturmangfaldlova av 19. juni 2009 Bergen og Hordaland Turlag (BHT) har tatt kontakt med verneområdeforvaltar med spørsmål om å merke sti mellom Åsedalen og Vatnane. Dei har sendt søknad til Arnafjord

9 grunneigarlag om løyve til å merke stien med vardar. Arnafjord grunneigarlag har gjeve løyve til å varda stien, og rydde vier langs stien ved Dagvatnet. Dei gjer merksam på at dei berre kan gje løyve til merking av stien der dei er grunneigarar. Dette gjeld område frå vasskiljet i Urdaskardet og nordaustover til Vatnane. 23. august 2017 var det synfaring i området for å sjå på beste stitraseen. Med på synfaringa var Endre Nese frå Arnafjord grunneigarlag, Torill Refsdal Aase og Helge Tellevik frå BHT, og verneområdeforvaltar Anbjørg Nornes. Kart frå Bergen og Hordaland turlag med innteikna sti, skilt og vardar. Lovgrunnlaget «Føremålet med vern av Stølsheimen er å ta vare på eit særmerkt og vakkert vestlandsk fjell- og fjordlandskap med kulturminne, kulturlandskap og naturmiljø som er lite påverka av tekniske inngrep, samstundes som området skal kunne nyttast til landbruk, friluftsliv, jakt og fiske» jf. pkt. III i verneforskrifta. Det er forbod mot inngrep som kan endre landskapets art eller karakter jf. punkt IV nr.1. Forvaltningsmynde kan gje løyve til «Oppmerking av nye turistruter, bygging av klopper, oppsetting av vegvisar mv». Jf. punkt VI nr. 5. Etter naturmangfaldlova (nml.) 7 skal prinsippa i 8 12 leggjast til grunn ved utøving av offentleg mynde, og det skal koma fram av vedtaket korleis prinsippa er vurdert og vektlagt i saka. Side 2 av 3

10 Vurdering Bergen og Hordaland turlag har turisthytter i Åsedalen og på Vatnane. Det er ikkje T-merkt sti mellom desse to turishyttene, og turlaget har ikkje spurt om å T-merka denne stien. Dei ynskjer å sette opp vardar frå Urdaskardet, langs Dagvatnet og til Vatnavatni for å gjera det tryggare å ferdast mellom turisthyttene. Grunneigarlaget i Arnafjord er positivet til at det vert sett opp vardar. Dette er ein gamal sti som vart nytta i samband med beiteområde i Hallsetdalen og Dyrabotnen. No vert stien nytta som sti for turgåarar og i samband med tilsyn av sau på beite. Denne saka er difor ikkje oppmerking av ny sti, men ny merking av gamal sti. Verneforskrifta opnar for merking av stiar, og i forvaltningsplanen er merking av gamle stiar med vardar omtalt som positivt tiltak. Kunnskapen om området er kjent gjennom arbeid med forvaltningsplan, bruk av området, og synfaring på stien. Det er ikkje kjente førekomstar av trua artar eller naturtypar i området, men området er innafor Fjellheimen villreinområde (Naturbase ). Heile dette området vert nytta som beiteområdet for sau frå Arnafjorden. Kunnskapsgrunnlaget jf. nml. 8 er vurdert som god i denne saka, og føre-var-prinsippet jf. nm. 9 er difor ikkje vektlagt. Synfaringa 23. august 2017 vart gjennomført for å vurdera kvar stien kan leggjast langs Dagvatnet. I dag går det ein sti som er delvis synleg frå Vatnavatni til Urdaskardet. På synfaringa vart det sett på ein trase som ligg naturleg i terrenget frå Vatnavatni, og som vidare går langs Dagvatnet. Traseen fylgjer i stor grad den prikka linja på kartet slik BHT har teikna den inn (sjå kartet under Saksopplysningar). Området har få inngrep og liten tilrettelegging. Det er stølar på Vatnane, Hest og Hestfjellet, men elles har området eit urørt preg. Vardar på stien og skilt ved vegskiljet ved Vatnavatni, vil i liten grad påverka landskapet. Det er av stor verdi å framleis ha område som har lite tilrettelegging og med urørt preg. Dette området vert nytta sporadisk av villrein, og er også av den grunn viktig å ta vare på som eit område med lite tilrettelegging. Det er ikkje ynskjeleg med stor auke i trafikken til Vatnane, då turisthytta har overnattingskapasitet til 6-8 personar. Merking med vardar vil gje mindre auke i trafikken enn T-merkte stiar. Etter ei samla vurdering jf. nml. 10, meiner forvaltar tiltaket i liten grad vil føra til vesentleg belastning på naturverdiane jf. nml. 10. Nml. 11 er ikkje vurdert då tiltaket lite truleg vil føra til skade på naturen. Merking av stien med vardar er ein god metode for merking av sti. Vardane skal berre setjast opp der det kan vera uklart kor stien går, og vert sett opp av omsyn til tryggleik for folk som ferdast i området. Fleire av stiane i dette området er teikna inn på ulike turkart, og det er mange som nyttar området. Skilta ved vegskilje er difor naudsynt for å vise kvar stiane fører. Det kan hjelpa til at folk ikkje går seg vekk i fjellet. Forvaltar vurderer skilta og merkinga som god miljømessig metode for dette tiltaket jf. nml. 12. På bakgrunn av vurderingane etter nml og verneforskrifta, vurderer forvaltar at tiltaket ikkje er i strid med verneføremålet, og meiner det kan gjevast løyve til merking med steinvardar på stien mellom Urdaskardet og Vatnane, og setjast opp vegvisarpiler ved Vatnavatni. Side 3 av 3

11 Saksframlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Anbjørg Nornes Dato: Utval Utvalssak Møtedato Stølsheimen verneområdestyre 16/ Stølsheimen landskapsvernområde - skilt ved kulturminne Halldorstuft`na Innstilling frå forvaltar Stølsheimen verneområdestyre gjev Voss Utferdslag løyve til å sette opp eit namneskilt ved Halldorstufta i Torvedalen. Løyvet er gjeve med heimel i verneforskrifta for Stølsheimen landskapsvernområde punkt VI nr. 5. Løyvet er gjeve med fylgjande vilkår: Skiltet skal ikkje setjast i eller på tufta, men i nærleiken av tufta. Skiltet skal vera i tre med utfrest namnet «Halldorstuft`na». Skiltet skal setjast på ein einerpåle. Skiltet skal ikkje festast med boltar i fjellet. Dersom det vert endringar på retningslinjene for merking i verneområdet, kan verneområdestyret krevje at Voss utferdslag skal fjerne skiltet. Voss Utferdslag har ansvar for tilsyn og vedlikehald av skiltet. Dette løyvet er berre handsama etter verneforskrifta. Det må i tillegg innhentast løyve til å sette opp skiltet frå grunneigarar i området. Saksopplysningar Dokument som bakgrunn for saka: Søknad frå Voss Utferdslag om oppsetting av skilt ved Halldorstuft`na, datert Søknaden vert vurdert etter: Verneforskrift for Stølsheimen landskapsvernområde Naturmangfaldlova av 19. juni 2009 Forvaltningsplan for Stølsheimen landskapsvernområde, rapport nr Spor etter stølsdrift i Stølsheimen landskapsvernområde, rapport nr Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Voss utferdslag søkjer om å få sette opp skilt ved eller i Halldorstufta i Torvedalen. Dei ynskjer å skildre korte dagsturar for dei som bur fleire dagar på turisthytta i Torvedalen. Utferdslaget har fått løyve frå Stølsheimen verneområdestyre til å sette opp eit pilskilt til

12 Karituftæ ved den T-merka stien i Torvedalen. Skildring av turane og kulturminna i området skal ligge i ein informasjonsperm på hytta. Halldorstufta ligg nordaust for brua over Torvedalselva. Det er ikkje merkt sti frå brua og nordaustover til Halldorstufta. Raud pil på kartet under viser kvar Halldorstufta ligg. Kartkopi frå søknad. Skiltet som dei ynskjer å setjast opp er ei trefjøl i furu med utfrest namn «Halldorstuft`na». Skiltet er om lag 1 meter langt og skal settast opp på stolpe av ubehandla einer. Lovgrunnlaget «Føremålet med vern av Stølsheimen er å ta vare på eit særmerkt og vakkert vestlandsk fjell- og fjordlandskap med kulturminne, kulturlandskap og naturmiljø som er lite påverka av tekniske inngrep, samstundes som området skal kunne nyttast til landbruk, friluftsliv, jakt og fiske» jf. pkt. III i verneforskrifta. Det er forbod mot inngrep som kan endre landskapets art eller karakter «så som oppføring av bygningar, anlegg og faste innretningar, fjerning eller inngrep i faste kulturminne frå nyare tid,» jf. punkt IV nr.1. Verneområdestyret kan gje løyve til «Oppmerking av nye turistruter, bygging av klopper og oppsetting av vegvisar mv.» jf. pkt. VI nr. 5. Etter naturmangfaldlova (nml) 7 skal prinsippa i 8 12 leggjast til grunn ved utøving av offentleg mynde, og det skal koma fram av vedtaket korleis prinsippa er vurdert og vektlagt i saka. Vurdering Torvedalen ligg i Stølsheimen landskapsvernområde. Det er tufter etter stølshus i heile dalen. Kulturminna i området er ein del av verneføremålet, og er med og aukar opplevinga Side 2 av 3

13 for turgåarar i området. Eit av føremåla med vern av Stølsheimen landskapsvernområde er at området skal kunne nyttast til friluftsliv. I forvaltningsplan for Stølsheimen landskapsvernområde er det sett fylgjande målsetjing for friluftsliv: «Stølsheimen landskapsvernområde skal framstå som eit naturområde godt eigna til utøving av tradisjonelt friluftsliv. Å ta vare på naturkvalitetar og kulturlandskap skal vera overordna ved tilrettelegging for friluftsliv». Forvaltar vurderer at oppsett av eit skilt som viser kulturminne, er i tråd med det forvaltninga kan gje løyve til etter reglane i verneforskrifta. Kulturminne i Stølsheimen er godt kartlagt gjennom arbeid med forvaltningsplan og rapporten Spor etter stølsdrift i Stølsheimen landskapsvernområde (Stølsrapporten). Historia om Haoldortuft`na fortel at denne tufta er etter stølshus som vart sett opp i Torvedalen. Det var strid om beiterettane i Torvedalen, og stølshuset vart difor rive eller brend («Or Gommol Ti» frå Stronde, bind I side 39, Knut Bjørgaas) Det er ikkje kjente trua artar eller naturtypar (Naturbase ) i Torvedalen som vil verta påverka av tiltaket. Kunnskapsgrunnlaget jf. nml. 8 er vurdert som god for å vurdera denne saka, og føre-var-prinsippet jf. nml. 9 er difor ikkje vektlagt i saka. Torvedalen er eit landskap med få inngrep. Det er ein T-merkt sti frå Reppane i Holbygdi til Torvedalen. Stien går vidare til Gullbrå, Vola og vidare nordover i Stølsheimen. Dei einaste bygningane i Torvedalen i dag, er dei to turisthyttene ved Torvedalsvatnet. Det er positivt at turlaget vil informera om området og kulturminna i ein informasjonsperm i turisthytta. Turgåarar kan på denne måten få betre informasjon om området dei besøkjer, og det kan vera med å auka totalopplevinga av området. I den nye merkevarestrategien for nasjonalparkar og andre verneområde er det lagt vekt på at verneområda skal kunne opplevast samtidig som områda skal takast vare på. Forvaltninga skal vurdera den samla belastninga tiltaket kan ha på økosystemet jf. nml. 10. Oppsett av eit skilt ved denne tufta vil lite truleg føra til auka belastning på naturen i området, men i besøksstrategien bør det gjerast ei vurdering om skilting av kulturminne kan vera uheldig for opplevinga av natur- og kulturlandskapet i Stølsheimen. Det vert ikkje gjeve løyve til å merke stien frå T-merkt sti og til Halldorstufta. Skiltet skal ikkje setjast opp i sjølve tufta, som er eit kulturminne. Skilt tett på kulturminne kan forringa opplevinga av kulturminne. Som del av merkevarestrategien for verneområde, er det utarbeidd eigne profilmanualar som skal brukast i verneområde. Skiltmalane for landskapsvernområde er ikkje klare til bruk endå. Forvaltar meiner difor at Voss utferdslag kan få nytta enkelt skilt i tre sett på ein einerstolpe. Dette vil vera ein miljømessige god merkemetoden jf. nml 12. I arbeidet med besøksstrategien for Stølsheimen landskapsvernområde skal det vurderast korleis kulturminne skal merkast i område, og kva skilt som kan brukast. Dersom det kjem nye retningslinjer, må Voss utferdslag ta ned att skiltet dei set opp. Skiltet må festast godt for å stå mot ver og vind, men det skal ikkje festast med boltar i fjellet. Skiltet bør kunne bytast ut eller fjernast utan at det vert vesentlege spor i naturen. Voss utferdslaget har ansvar for tilsyn og vedlikehald av skiltet. Nml. 11 er ikkje vurdert då tiltaket lite truleg vil føre til skade på naturen. På bakgrunn av vurderingar etter verneforskrifta og naturmangfaldlova 8-12, vurderer forvaltar at oppsett av skiltet ikkje er i strid med verneføremålet, og meiner det kan gjevast løyve til å sette opp skilt ved Halldorstufta. Side 3 av 3