Kapittel 2 Setje opp LibreOffice

Transkript

1 Kome i gang Kapittel 2 Setje opp LibreOffice Vel innstillingar som passar deg LibreOffice versjon 4.2

2 Opphavsrett Opphavsretten til dette dokumentet ( ) tilhøyrer bidragsytarane som er lista nedanfor. Du kar lov til å distribuere dokumentet og/eller gjere endringar i det så lenge du held deg til anten GNU sin generelle publiseringslisens ( versjon 3 eller seinare eller «Creative Commons Attribution License» ( versjon 4.0 eller seinare. Alle varemerke i dette dokumentet tilhøyrer dei respektive eigarane. Bidragsytarane Jean Hollis Weber Ron Faile Jr. Hazel Russman John A Smith Martin Saffron Tilbakemelding Forslag, rettingar og andre tilbakemeldingar om dette dokumentet kan gjerast (på engelsk) til: documentation@global.libreoffice.org Merk: Alt du sender til ei e-postliste, inkludert e-postadressa og anna personleg informasjon som finst I meldinga, blir arkivert og kan ikkje slettast. Takk også til Dette kapitlet er basert på kapittel 2 i Getting Started with OpenOffice.org 3.x. Medarbeidarane for dette kapitlet er: Jean Hollis Weber Agnes Belzunce Daniel Carrera Peter Hillier-Brook Stefan A. Keel Michele Zarri Utgjevingsdag og programversjon Utgitt 14. februar Basert på LibreOffice 4.0. Norsk utgåve 19. februar 2015 ved Kolbjørn Stuestøl, kolbjoern@stuestoel.no. For Mac-brukarar Noen av tastekommandoane er ulike på Mac i høve til på Windows/Linux. Tabellen nedanfor viser noen av dei vanlegaste skilnadane brukte i dette dokumentet. Sjå i hjelp for meir om dette. Windows og Linux Mac-ekvivalent Effekt Verktøy InnstillingarLibreOffice Innstillingar Tilgang til oppsettinnstillingane menyval Høgreklikk Control + klikk og/eller høgreklikk Opnar ein lokalmeny avhengig av maskinoppsettet Ctrl (Control) z (Command, Cmd) Brukt saman med andre tastar F5 Shift+z+F5 Opnar navigatoren F11 z+t Opnar Stil- og formatvindauget Documentasjon for LibreOffice er tilgjengeleg på

3 Innhald Opphavsrett...2 Bidragsytarane...2 Tilbakemelding...2 Takk også til...2 Utgjevingsdag og programversjon...2 For Mac-brukarar...2 Velje innstillingar for heile LibreOffice...4 Innstillingar for brukarinformasjon...4 Generelle innstillingar...5 Minneinnstillingar...6 Vis innstillingane...6 Innslillingar for skriv ut...9 Innstillingar for stiar...10 Fargeinnstillingane...11 Innstillingar for skrifttypar...12 Innstillingar for tryggleik...14 Tryggingsinnstillingar og åtvaringar...15 Personleg tilpassing...16 LibreOffice Innstillingar for utsjånad...17 Innstillingar for tilgjenge...18 Avanserte innstillingar...19 Innstillingar for Basic IDE...20 Nettoppdateringar...20 Innstillingane for Last inn/lagre...21 Generelt...21 VBA-eigenskapar...23 Microsoft Office...24 HTML kompatibilitet...24 Velje språkinnstillingar...26 Installere ordlister...26 Endre noen lokale innstillingar og språkinnstillingar...26 Instillingar for stavekontroll...28 Engelsk setningskontroll...29 Grammatikkontroll...30 Teiknsetjing...30 Andre...30 Velje innstillingar for Internett...31 Kontrollere funksjonane for autoretting i LibreOffice...32 Setting up LibreOffice 3

4 Velje innstillingar for heile LibreOffice Denne bolken handlar om innstillingar som gjeld for heile LibreOffice. Skulle du ha behov for informasjon om innstillingar ikkje omtalt her, han du sjå i hjelp på nettet. Vel Verktøy Instillingar frå hovudmenyen for å få opp dialogvindauget for innstillingane for LibreOffice. Kva som kjem opp i lista i det venstre feltet i vindauget er avhengig av kva komponentar av LibreOffice som er opna. Illustrasjonane i dette kapitlet viser feltet slik det ser ut når eit dokument er opna i Writer. Trykk på pluss- eller trekantmerket framføre teksten «LibreOffice». Det kjem då fram ei liste over emne som du kan redigere. Trykk på eit av namna for å få opp den tilhøyrande sida i høgrefeltet i vindauget. Figur 1: Innstillingar for LibreOffice Merk Trykker du på knappen Avbryt (ikkje vist på figure over) heilt nede i vindauget vil alle sidene i vindauget bli sett tilbake til slik dei var då vindauget blei opna. Bruker du andre versjonar av LibreOffice enn norsk nynorsk, kan feltmerkelappane sjå annleis ut enn på biletet. Innstillingar for brukarinformasjon Fordi LibreOffice kan bruke namn og initialar frå opplysningane lagra i Verktøy LibreOffice Brukarinformasjon i fleire ulike samanhengar, inkludert dokumenteigenskapar, er det viktig at forfattarnamnet er korrekt utfylt. Fyll ut skjemaet (ikkje vist her) eller bekreft eller korriger eksisterande informasjon. Dersom du ikkje ønskjer at brukardataane skal vere med i dokumenteigenskapane, fjern merkinga i boksen Bruk data frå dokumenteigenskapar nedst i skjemaet. Velje innstillingar for heile LibreOffice 4

5 Generelle innstillingar Du finn forklaringane på dei ulike innslaga i LibreOffice Generelt nedanfor. Figur 2: Generelle innstillingar for LibreOffice Hjelp - Tips Når Tips er aktivert, vil det dukke opp ei kort forklaring når du held musepeikaren over ein knapp eller eit felt utan å klikke. Hjelp - Extended tips Når Utvida tips er aktivert, vil det dukke opp ei breiare forklaring når du held musepeikaren over funksjonen til ein menykommando eller eit felt i eit dialogvindauge. Dialogvindauget for opning og lagring Bruk dialogvindauge til LibreOffice Dersom dette valet ikkje er avkryssa, vil dialogvindauget styrt av operativsystemet i maskinen for å opne og lagre filer bli brukt. Når dette valet er merkt, vil dialogvindauget som er innebygd i LibreOffice bli brukt. I denne boka blir LibreOffice sine dialogvindauge bli brukte. Sjå kapittel 1, Introducing LibreOffice, for meir om Dialogvindauge for å opne og lagre filer i LibreOffice. Dialogvindauge for utskrift Bruk dialogvindauge til LibreOffice (Bare i Mac). Når dette valet ikkje er avmerkt, vil det normale utskriftsvindauget i operativsystemet bli brukt. Når dette valet er merkt, vil dialogvindauget som er innebygd i LibreOffice bli brukt. I denne boka blir LibreOffice sine dialogvindauge bli brukte. Dokumentstatus Utskriving skal bli sett på som endring av dokumentet Dersom det er kryssa av for dette valet, vil utskrivingsdatoen bli registrert i dokumentet som ei forandring. Dersom du prøver å lukke dokumentet, vil du bli spurd om du vil lagra først, sjølv om du ikkje har gjort endringar i det. Dokumentstatus Tillat lagring av dokument sjølv om dei ikkje er endra Normalt vil menyvalet Fil Lagra log lagringsknappen på verktøylinja ikkje vere tilgjengelege når det ikkje er gjort endringar i dokumentet. Snarvegen Ctrl + S vil heller ikkje virke. Merker du av for dette valet, kan du lagra dokument sjølv om dei ikkje er endra. Velje innstillingar for heile LibreOffice 5

6 År (to siffer) Bestemmer korleis eit tosifra år skal tolkast. I standardoppsettet er dette sett til Dette betyr at dersom du skriv inn for eksempel datoen blir dette oppfatta å vere Datoen blir tolka til å vere Minneinnstillingar På sida LibreOffice Minne kan du velje korleis LibreOffice skal bruke minnet i datamaskinen og kor mykje minne som blir brukt. Før du gjer endringar i normaloppsettet, bur du vurdere følgjande: Meir minne kan gjere LibreOffise raskare og greiare å arbeide med. For eksempel vil mange angresteg bruke meir minne. Ulempen er at det blir mindre minne igjen til andre oppgåver og at du rett og slett bruker opp alt minne i maskinen. Dersom dokumentet inneheld mange objekt, som t.d. bilete, eller inneheld store objekt, kan du forbetre LibreOffice sine ytingar ved å auke minnet for LibreOffice eller for objekta. Dersom du oppdagar at objekta ser ut til å forsvinne frå eit dokument som inneheld mange objekt, kan du prøve å auke talet på objekt i mellomlageret. (Objekta er framleis i fila sjølv om du ikkje ser dei på skjermen). NB. Ein feil som har følgd LibreOffice frå OpenOffice og som det ikkje har vore råd å rette opp, er at bilete forsvinn med ei melding om at biletet ikkje kan visast. Dersom du lagrar dokumentet med denne meldinga, er biletet borte. (Omsetjaren sin merknad) Dersom det er merkt av for Last inn LibreOffice ved oppstart, vil det bli lagt inn ein knapp kalla snarstartaren på skrivebordet eller i systemlinja nedst på skjermen. Dette gjer at LibreOffice vil starte raskare. Ulempen er at LibreOffice bruker litt minne sjølv om det ikkje er aktivert. Dette valet (i Linux kalla Enable systray quickstarter) er ikkje tilgjengeleg på Mac OS X og andre system der snarstartarmodulen ikkje er installert. Figur 3: Minneinnstillingar for programma i LibreOffice Vis innstillingane Innstillingane på sida LibreOffice Vis påverkar utsjånaden til og bruken av dokumentvindauget. Set dei slik det passar best for deg. Brukargrensesnitt Skalering Dersom teksten i hjelpfilene eller menyane er for stor eller for liten, kan du endre dette ved å skrive inn ein ny skaleringsfaktor. Visinga er også avhengig av kva skrifttype som er Velje innstillingar for heile LibreOffice 6

7 tilgjengelege, så det kan hende du må prøve deg fram for å få best mogleg resultat. Valet her påverkar ikkje skriftstorleiken på teksten i dokumenta. Brukargrensesnitt Ikonstorleik og ikonstil I den første nedtrekksmenyen kan du velje storleiken på ikona (knappane) på verktøylinja. Du kan velje mellom Automatisk, Små eller Store. Vel du automatisk, blir innstillingane frå operativsystemet brukt. Den andre nedtrekksmenyen bestemmer ikonstilen (temaet). Her betyr Automatisk at det blir brukt eit ikonsett som er kompatibelt med operativsystemet og val av skrivebord, for eksempel KDE eller Gnome i Linux. Brukargrensesnitt Bruk systemskrifta i brukargrensesnittet Kryss av for dette valet om du føretrekk å bruke standard skrifttype frå operativsystemet i brukargrensesnittet i staden for skrifttypen som blir levert saman med LibreOffice. Figur 4: Innstillingane for vising i innstillingane for LibreOffice Brukargrensesnitt Kantutjamning for skrift (Ikkje tilgjengeleg i Windows, ikkje vist på 5). Dette valet gjer teksta litt meir avrunda i skjermvisinga. Skriv inn den minste skriftstorleiken som kanutjamninga skal brukast på. Meny menyikon Bestemmer om ikona skal bli viste i menyane saman med menyteksten. Skriftlister Vis førehandsvising av skrifter Bestemmer om utlistinga av skrifttypane skal visast som vist til venstre i 5 der skriftnamna blir brukte for å vise korleis skrifttypen ser ut, eller slik som til høgre i (5, der bare skriftnamna blir viste. Listene vil vise alle skrifttypane som er installerte i maskinen. Skrifttypar som er innstilte for å bli brukte saman med spesifiserte skrifter som t.d. arabisk, hebraisk, malayalam osv. vil i tillegg også vise eit lite teksteksempel. Velje innstillingar for heile LibreOffice 7

8 Figur 5. Liste over skrifttypar med (til venstre) og utan (til høgre) førehandsvising Skriftlister Vis skrifthistorie Dersom denne er merka av, vil dei fem siste skrifttypane du kar brukt i det gjeldande dokumentet bli viste øvst i lista over skrifttypar. Elles blir skrifttypane viste alfabetisk. Biletvising Bruk maskinvareakselerasjon Bruker oppsettet for grafikkinstillingane i maskinen til å forbetra skjermvisinga. Dette er ikkje tilgjengeleg på alle operativsystema og heller ikkje i alle distribusjonane av LibreOffice. Biletvising Bruk kantutjamning Slår av eller på kantujamninga. Kantutjamning vil gjere at skjermvisinga av grafiske objekt blir mjukare utan hakkete overgangar. Dette er ikkje tilgjengeleg på alle operativsystema og heller ikkje i alle distribusjonane av LibreOffice. Tips Trykk Shift+Ctrl+R for å tilbakestille eller oppdatere visinga av dokumentet etter at du har slått kantutjamninga av eller på for å sjå effekten. Musplassering Bestemmer om og korleis musepeikaren skal plasserast i nyleg opna dialogvindauge. Den midtre museknappen Definerer funksjonen til den midtre museknappen. Automatisk rulling Dersom du held inne knappen medan du drar, vil visinga av sida endre seg. Lim inn frå utklippstavla Trykk på knappen for å lime inn innhaldet av «utvalstavla» der musemarkøren er plassert. «Utvalstavla» er uavhengig av den vanlege utklippstavla som du bruker med Rediger Kopier/klipp ut/lim inn eller dei respektive snarvegstastane. Utvalstavla og utklippstavla kan innehalde ulike element samstundes. Velje innstillingar for heile LibreOffice 8

9 Funksjon Utklippstavla Utvalstavla Kopier innhaldet Rediger Kopier Ctrl+C Merk tekst, tabell eller objekt. Lim inn innhaldet Lim inn i eit anna dokument Rediger Lim inn Ctrl+V limer inn ved markøren Ingen effekt på innhaldet i utklippstavla. Klikk midtre museknapp for å lime inn der markøren er plassert Innhaldet i utvalstavla er det som er merkt i dokumentet. Utval Gjennomsikt Bestemmer kor synleg ein merkt tekst eller eit merkt bilete skal vere synleg på ein skyggelagt bakgrunn. For å gjere den skyggelagte bakgrunnen meir eller mindre mørk, gjer du prosenten for gjenomsikt større eller mindre. Vil du heller at det som er merkt skal visast reversert, typisk kvit tekst på svart bakgrunn, fjernar du merkinga av dette valet. Innslillingar for skriv ut Sida LibreOffice Skriv ut blir brukt for å setje utskriftalternativa slik at dei passar skrivaren og utskriftmåtane du oftast bruker. Dei fleste vala er sjølvforklarande. Valet PDF som standardformat for utskrifter er ikkje tilgjengeleg i Windows. Merk av for denne for å endre det interne utskriftsformatet frå Postscript til PDF. Dette formatet er mykje betre enn Postscript. Du finn meir informasjon om dette på Fjern merkinga her for å bruke Postscript-formatet. Figur 6: Generelle utskriftsinnstillingar gjeldande for alle komponentane i LibreOffice I Åtvaringar ved utskrift (nedst på sida) kan du velje om du skal bli åtvara dersom papirstorleiken eller papirretninga i skrivaren er feil i høve til dei verdiane som er sette i dokumentet. Dette kan vere nyttig dersom du ofte arbeider med ulike papirformat for eksempel ved at du skriv ut dokument frå andre land. Velje innstillingar for heile LibreOffice 9

10 Tips Dersom det du skriv ut ikkje blir plassert korrekt på arket, at utskrifta blir klipt på ein av kantane eller liknande, er den vanlegaste årsaka at papirstorleiken sett av dokumentet ikkje stemmer med det som er i skrivaren. Innstillingar for stiar På sida LibreOffice Stiar kan du endre adressene til filer som er assosierte med eller blir brukte av LibreOffice slik det best passar deg. For eksempel kan du i eit Windows-system velje å lagra andre stader enn i «Mine dokumenter», som er standard for Windows. For å endre i lista merker du ei av oppføringane vist i 7 og trykker på knappen Rediger. I redigeringsvindauget Rediger stigar (ikkje vist på biletet) kan du legge til eller fjerne mapper etter behov. Trykk OK når du er ferdig. Merk at ein del av innslaga kan ha i det minste to stiar, ein til ei delt mappe, som kan vere på eit nettverk, og ein annan sti til ei brukarspesifisert mappe, til vanleg på den brukte datamaskinen. Tips Du kan bruke oppføringane på LibreOffice Stiar til å kompilere ei filliste som for eksempel filene som inneheld autotekst, for å lage reservekopiar eller for å kopiere over på ein annan datamaskin. Figur 7: Filstiane som blir brukte av LibreOffice Fargeinnstillingane Sida LibreOffice Fargar blir brukt til å bestemme kva fargar som skal bli brukte i dokumenta i LibreOffice. Dette gjer du ved å velje kva fargar som skal vere i den fargepaletten som blir brukt i alle komponentane i LibreOffice. Du kan redigere eksisterande fargar eller legge til nye fargar. Velje innstillingar for heile LibreOffice 10

11 Slik kan du endre ein farge: 1) Merk fargen du vil endre frå lista eller frå fargetabellen. 2) Skriv inn dei nye verdiane fargen skal ha. Dette kan du velje mellom å gjere dette i fargemodellen RGB- (Raud, Grøn, Blå) eller CMYK (Cyan, Magenta, Yellow (Gul), Black (Svart)). Den nye fargen blir vist i den nedre av dei to fargerutene opp til høgre i vindauget. 3) Om ønskjeleg kan du også gi fargen eit nytt namn. 4) Trykk på knappen Endra for å legge fargen inn i fargetabellen. Figur 8: Definere fargar for fargepaletten i LibreOffice Du kan også trykke på knappen Rediger for å opna dialogvindauget for Fargehentaren vist i 9. Her kan du velje ein farge frå fargefeltet til venstre i vindauget eller du kan skrive inn verdiar i dei ulike fargesystema viste til høgre. Du kan då skrive inn fargeverdiane i fargesystema RGB, CMYK eller HSB (Hue (kulør), Saturation (metting) og Brightness (lysstyrke)). Velje innstillingar for heile LibreOffice 11

12 Figur 9: Redigere fargar Fargefeltet til venstre er kopla saman med innskrivingsfelta til høgre slik at når du gjer ei endring i eitt av felta, blir denne også registrert i dei andre felta. Den venstre delen av fargefeltet nede til venstre viser den endra farge medan den høgre delen viser den gjeldande (uendra) fargen. Når du er ferdig med redigeringa, trykker du OK for å lukke vindauget. Den nye fargen vil nå vere synleg i den nedre av dei to fargefelta framføre knappane som vist i 8. Skriv eit namn på denne fargen i namnefeltet og trykk Legg til. Du vil nå kunne sjå den nye fargen i fargepaletten. Du ka også definere eller endre fargane via dialogvindauget Område som kjem fram når du høgreklikkar i eit teikneobjekt. Lag eit teikneobjekt i Calc og høgreklikk i objektet og vel Område i lokalmenyen som kjem fram. I dialogvindauget for Område kan du i fanen Fargar også lagra og hente fram fargepalettar. Dei innstillingane du gjer her, er likevel bare gjeldande for den komponenten av LibreOffice som endringa er gjort i. Kvar komponent har sine eigne palettar. Innstillingar for skrifttypar Denne er særleg aktuell når du mottar dokument som inneheld andre skrifttypar enn det maskinen er sett opp med. Normalt vil LibreOffice finne ein liknande skrifttype automatisk, men du kan også definere erstatningar for kva skrifttype som helst som måtte finnast i dokumentet. På fana LibreOffice Skrifttypar: 1) Merk av for Bruk erstatningstabellen. 2) Vel den skrifttypen som skal bytast ut i nedtrekksmenyen i feltet Skrift. Dersom skrifttypen ikkje finst i tabellen, betyr det at han ikkje finst i maskinen. Du må i så tilfelle skrive inn namnet manuelt. 3) I feltet Byt ut med vel du ein passande skrifttype i nedtrekksmenyen. Sidan tabellen viser skrifttypane som finst i maskinen, må du sjølvsagt velje ein av desse. Velje innstillingar for heile LibreOffice 12

13 Figure 10: Definere ein skrifttype som skal erstattast av ein annan skrifttype 4) Kontrollmerket til høgre for Byt ut med skifter til grønt. Trykk på dette. Det vil nå dukke opp ei rad med informasjon i feltet under innskrivingsfelta. Vel Alltid for å byte ut skrifttypen sjølv om den originale skrifttypen finst på maskinen. Trykk Berre skjerm om du bare vil byte ut skrifttypen brukt på skjermen og ikkje på utskriftene. Du ka sjå oversynet over dei ulike avkryssingskombinasjonane i Tabell 1. 5) På den nedre delen av sida kan du endre skriftinnstillingane for å vise koder som HTML og Basic (brukt i makroar). Tabell 1. Resultat av ulike val for skrifterstatningar Alltid Berre skjerm Resultat merkt tom Bytter skrifttype på skjerm og utskrift, sjølv om skrifttypen er installert. merkt merkt Bytter skrifttype bare på skjermen, sjølv om skrifttypen er installert. tom merkt Bytter skrifttype bare på skjermen, men bare om skrifttypen ikkje er er installert. tom tom Bytter skrifttype på skjerm og utskrift, men bare om skrifttypen ikkje er er installert. Velje innstillingar for heile LibreOffice 13

14 Innstillingar for tryggleik Sida LibreOffice Tryggleik blir brukt til å setje trygginga for lagring av dokument og for opning av dokument som inneheld makroar. Figure 11: Tryggingsinnstillingar for opning og lagring av dokument Tryggingsinnstillingar og åtvaringar Dersom du registrerer endringar, lagrar fleire versjonar eller inkluderer skjult informasjon eller merknader i dokumenta dine og ikkje vil at andre skal sjå desse, kan du setje inn åtvaringar for å minne deg om å fjerne desse. Mykje av desse informasjonane blir, om dei ikkje er fjerna, lagra saman med dokumentet sjølv om du lagrar i andre format enn OpenDocument-formatet, som er LibreOffice sitt standardformat. Dette gjeld også PDF-formatet. Trykk på knappen Val for å opna eit nytt dialogvindauge med ulike val (figur (Figure 13). Sjå «Tryggingsinnstillingar og åtvaringar» nedanfor. Passord for nettsamband You can enter a master password to enable easy access to websites that require a user name and password. If you select the Persistently save passwords for web connections option, a new dialog opens (Figure 12). LibreOffice will securely store all passwords that you use to access files from web servers. You can retrieve the passwords from the list after you enter the master password. Makrotryggleik Trykk på knappen Makro-tryggleik for å opna eit dialogvindauge (ikkje vist her) der du kan setje tryggingsnivået for å køyre makroar frå kjende og ukjende kjelder. Sertifikatsti Merk Dette valet er bare tilgjengeleg i Linux og Mac. I Windows bruker LibreOffice Windows sine standardinnstillingar for å lagre og hente inn sertifikat. Brukarane kan signere dokument digitalt i LibreOffice. Ein digital signatur krev eit personleg signeringssertifikat. Dei fleste operativsystema kan generere eit sjølvsignert sertifikat, men eit personleg sertifikat halde av eit utanforståande firma (etter å ha verifisert ein individuell identitet) er meir å stole på. LibreOffice lagrar ikkje desse sertifikata på ein trygg måte, men har Velje innstillingar for heile LibreOffice 14

15 tilgang til sertifikat lagra ved hjelp av andre program. Klikk på Sertifikat og vel kva sertifikatlager som skal brukast. Figure 12: Passord for nettilkopling Tryggingsinnstillingar og åtvaringar På denne sida har du desse vala (Figure 13): Figure 13: Tryggleiksinnstillingar og åtvaringar Fjern personleg informasjon ved lagring Merk av for denne for alltid å fjerne brukardata frå fileigenskapane når fila blir lagra. Fjern merkinga for å fjerne personleg informasjon bare frå bestemte dokument. Ctrl-klikk for å følgje hyperlenkjer LibreOffice har som standard at du må Ctrl-klikke på ei hyperlenke for å opna dokumentet lenka viser til. For mange er dette ein fordel slik at ein unngår å hoppe til ein ny stad når dein Velje innstillingar for heile LibreOffice 15

16 uforvarande klikkar på ei lenke. Men du kan altså slå av denne eigenskapen ved å fjerne avkryssinga her. Dei andre vala i denne fana treng ikkje nærare forklaringar. Personleg tilpassing Du kan tilpasse utsjånaden til LibreOffice ved å bruke tema laga for Mozilla Firefox. Vel ei av innstillingane for tema i vindauget for personleg tilpassing (til venstre på 14) og trykk Vel tema. Dette vil opne dialogvindauget vist til høgre på biletet. Trykker du på Besøk Firefox tema vil nettsida for Firefox tema bli opna i nettlesare (føresett at du er tilkopla Internett). Vel eit tema og kopier sideadressa frå adresselinja til feltet Tema-adresse. Figur 14: Dialogvindauga for personleg tilpassing Klikk OK og etter ein liten pause vil LibreOffice bli vist med det nye temaet. Du kan sjå eit eksempel i 15. Du kan finne meir om tema på Mozilla si nettside Figur 15: Eksempel på personleg tema LibreOffice 4.4 I versjon 4.4 av LibreOffice er bruken av Firefox-tema tatt bort. I staden blir LibreOffice sine eigne tema brukte. Denne handboka er for versjon 4.2 og vil ikkje beskrive dette nærare. (Omsetjaren sin merknad). Velje innstillingar for heile LibreOffice 16

17 Innstillingar for utsjånad Det er ofte enklare å skrive, redigere og lage sideutformingar når du kan sjå sidemargane (tekstgrensene) og grensene for tabellar og bolkar (i Writer), sideskift i Calc, rutenettlinjer i Draw og Writer og andre hjelpemiddel. I tillegg ønskjer du kanskje å bruke andre fargar enn det som er brukt i standardoppsettet for LibreOffice i for eksempel merknadsindikatorane og feltavskyggingar. Sida LibreOffice Utsjånad (figur (16) blir brukt for å bestemme kva element som er synlege og kva fargar desse element skal ha. For å vise eller skjule element som tekstgrenser o.l. set eller fjernar du merkinga i boksen framføre namnet på elementet. For å endre standardfargen for eit element, trykker du på nedoverpila i rubrikken Fargeinnstillingar i linja for namnet på elementet og vel ein fage frå nedtrekkslista. Korleis du kan endre dei tilgjengelege fargane er omtalt i «Feil: Fann ikkje kjelda til referansen» på side Feil: Fann ikkje kjelda til referansen. Ønskjer du å lagra fargeinnstillingane som eit fargeskjema, trykker du på knappen Lagra øvst i dialogvindauget og skriv inn namnet på skjemaet i dialogvindauget som kjem opp. Trykk OK når du er ferdig. Figur 16: Vis eller skjul tekst-, objekt- og tabellgrenser Innstillingar for tilgjenge I dette dialogvindauget bestemmer du om det er lov å bruke animasjonar, kor lenge hjelptipsa skal visast, noen innstillingar for høgkontrastvising og ein måte å endre skrifttype for brukargrensesnittet til LibreOffice. Støtta for tilgjenge er avhengig av «Java Runtime Environment» for å kunne kommunisera med dei ulike hjelpeverktøya. Dialogvindauget for å setje opp Support assistive technology tools blir ikkje vist i alle installasjonane av LibreOffice. Sjå Assistive Tools in LibreOffice i Hjelp om korleis du kan tilpasse dette. Kryss av for dei eigenskapane du ønskjer å bruke. Velje innstillingar for heile LibreOffice 17

18 Figur 17: Val av tilgang Avanserte innstillingar Java-innstillingar Dersom du installerer eller oppdaterer JRE «Java Runtime Environment» eller har meir enn ein JRE installert, kan du bruke LibreOffice Java-innstillingar for å velje kva JRE LibreOffice skal bruke. Dersom du er systemadministrator, programmerar eller på andre måtar tilpassar JREinstallasjonane, kan du bruke knappane Parametrar og Klassesti for å spesifisere denne informasjonen. Er det midterste feltet tomt, vent litt medan LibreOffice søker gjennom harddisken etter JRE. Dersom LibreOffice finn ein eller fleire JRE-ar, vil desse bli lista opp. Du kan då velje Bruk eit Java-køyremiljø og velje (om nødvendig) ein av JRE-ane i lista. Figur 18: Val av Java køyremiljø Velje innstillingar for heile LibreOffice 18

19 Alternative (ustabile) val Slå på eksperimentelle funksjonar Dette er funksjonar som ikkje er heilt ferdige eller som inneheld kjende feil. Kva som blir tatt med her vil variere frå versjon til versjon. Slå på makroopptak Slår du på denne, kan du registrere makroar, med noen avgrensingar. Du kan såleis ikkje opna vindauge, byte mellom vindauge og gjere opptak i eit anna vindauge enn det opptaket byrja i. Bare handlingar relaterte til dokumentinnhaldet kan spelast inn. Det er difor ikkje råd å endre vala eller å tilpasse menyar. Du finn meir om dette i kapittel 13, Kome i gang med makroar. Avanserte innstillingar Dei færraste brukarane av LibreOffice vil ha bruk for desse innstillingane. Klikk på knappen Avanserte innstillingar for å opna eit nytt vindauge der du kan finstille svær mykje av utsjånaden og oppførsla til LibreOffice. Dobbeltklikk på ei oppføring for å kunne skrive inn ein ny verdi. Innstillingar for Basic IDE Dette vindauget er tilgjengeleg når Slå på eksperimentelle funksjonar er aktivert frå sida Avansert. Vala her er for makroprogrammering og blir ikkje nærare omtalte her. Figur 19: Innstillingar for Basic IDE Nettoppdateringar Sida LibreOffice Nettoppdateringar (20) blir brukt til å velje om og eventuelt kor ofte programmet skal sjå etter oppdateringar på nettsida for LibreOffice. Dersom det er kryssa av for Sjå etter oppdateringar automatisk, vil det kome opp eit ikon til høgre på menylinja når ei oppdatering er tilgjengeleg. Klikk på ikonet for å få opp eit dialogvindauge der du kan velje å laste ned oppdateringa. Dersom det er kryssa av for Last ned oppdateringar automatisk, vil nedlastinga byrje når du klikkar ikonet på menylinja. Du kan endre kvar oppdateringa skal lagrast i maskinen ved å trykke på knappen Endra. Velje innstillingar for heile LibreOffice 19

20 Figur 20: Innstillingar for oppdatering Innstillingane for Last inn/lagre På denne sida kan du tilpasse innstilingane for å late inn og lagre slik at dei pasar deg best mogleg. Dersom dialogvindauga ikkje er opna, vel Verktøy Innstillingar.Ttrykk på utvidingssymbolet (+ eller trekant) framføre ordet Last inn/lagre i innhaldslista. Generelt Dei fleste vala i Last inn/lagre vil vere kjende dersom du er er van med kontorprogram frå før. Noen av vala er omtalte nedanfor. Last inn eigne innstillingar saman med dokumentet Eit dokument i LibreOffice inneheld fleire innstillingar som er henta frå brukaren sitt oppsett. Når dokumentet blir lagra, blir desse innstillingane lagra saman med dokumentet. Dersom det er kryssa av for dette valet, vil innstillingane lagra i dokumentet bli brukte når dokumentet blir opna igjen, ikkje dei lokale innstillingane i datamaskinen. Sjølv om det ikkje er kryssa av for dette valet, vil likevel noen av innstillingane bli henta frå LibreOffice-installasjonen: Innstillingar tilgjengelege i Fil Skriv ut Innstillingar. Namn på faks. Innstillingane for avstandar frå avsnitt til teksttabellar. Informasjon om automatisk oppdatering av leker, feltfunksjonar og diagram. Informasjon om arbeid med asiatiske teiknformat. Innstillinga nedanfor blir alltid lasta inn saman med dokumentet, same om dette valet er merkt eller ikkje: Datakjelder lenka til dokumentet og dokumentvisinga. Innstillingane for Last inn/lagre 20

21 Dersom dette valet ikkje er avkryssa, vil dei personlege innstillingane gjort av brukaren ikkje overstyre innstillingane i dokumentet. For eksempel vil vala dine for oppdatering av lenker gjort i LibreOffice Writer bli påverka av valet Last inn eigne innstillingar. Figur 21: Innstillingar for lagring og innlasitng Last inn skrivaroppsettet saman med dokumentet Dersom denne er avmerkt, vil skrivarinnstillingane bli lasta inn saman med dokumentet. Dersom du ikkje set skrivaren manuelt, kan dette kan føre til at dokumentet blir skrive ut på ein annan skrivar enn du venta, t.d. i eit kontornettverk. Dersom det ikkje er avkryssa for dette valet, vil standardskrivaren bli brukt til utskrifter. Innstillingane for den gjeldande skrivaren blir lagra same om dette valet er avkryssa eller ikkje. Lagra gjenopprettingsinformasjon kvart minutt Her bestemmer du om automatisk gjenoppretting skal aktiverast og i tilfelle kor ofte informasjonen skal lagrast. Autogjenoppretting i LibreOffice lagrar den informasjonen som trengst for å gjenopprette alle opne dokument i tilfelle krasj. Med dette valet aktivert, vil det bli enklare å gjenopprette dokumentet. Lagra også dokumentet automatisk Er det merka av for dette, vil LibreOffice lagra alle opne dokument når data om autogjenoppretting blir lagra. Rediger dokumenteigenskapane før lagring Dersom det er kryssa av for dette valet, vil dialogvindauget for dokuemnteigenskapar kome opp første gongen du lagrar dokumentet (eller når du bruker Lagra som) slik at du kan skrive inn aktuelle opplysningar. Innstillingane for Last inn/lagre 21

22 Lag alltid ein sikringskopi Lagrar den førre versjonen av dokumentet når du lagrar eit dokument. Den førre sikringskopien blir overskrive av den nye. Sikringskopien får filutvidinga BAK (for backup). Særleg når du arbeider med store dokument, vil det så absolutt vere ein fordel å aktivere denne funksjonen. Lagra nettadresse relativt til filsystemet / Internett Bruk desse vala for å setje standarden for relativ adressering i filsystemet og på Internett. Relativ adressering er bare tilgjengeleg når kjelde- og måldokumentet er på same harddisken. Ei relativ adresse startar alltid frå mappa der det gjeldande dokumentet er lagra i motsetnad til ei direkte adressering som alltid startar frå ei rotfil. Tabellen her viser syntaksskilnadane mellom relativ og absolutt referanse: Eksempel Filsystem Internett relativ../bilete/bil.jpg../bilete/bil.jpg absolutt file:///c/arbeid/bilete/bil.jpg Dersom du vel å bruke relativ adressering, vil referansane til innebygd grafikk og andre liknande objekt bli lagra relativt i høve til der filsystemet blir lagra. Det betyr altså ikkje noe kvar filene det blir refererte til er lagra. Filene blir funne igjen same kor dei er lagra så lenge lagringsmediet er tilgjengeleg. Dette kan vere nyttig dersom dokumentet skal vere tilgjengeleg også på andre datamaskiner med eit heilt anna katalogsystem, andre mappenamn eller andre namn på harddiskane. Du bør av same grunn lagra relativt dersom du lagrar på ein nettenar (internettserver). Dersom du lagrar med absolutt adressering, vil alle referansar til andre filer bli definerte som absolutte. Fordelen er at referansane vil vere gyldige sjølv om du flytter dokumentet til andre mapper eller harddiskar. Standard filformat og ODF-innstillingar ODF-formatversjon. Standardoppsettet i LibreOffice er å lagra dokumenta i OpenDocument Format (ODF) versjon 1.2 Utvida. Denne versjonen er nokså mykje forbetra i høve til tidlegare versjonar, men kan føre til problem dersom desse filene blir opna i eldre utgåver av LibreOffice eller andre program som bruker ODF. Dei mest synlege problema er at kryssreferansar til overskrifter og formateringa av nummererte lister ikkje er tilgjengelege i eldre utgåver. Dersom du veit at dokumenta dine blir opna i eldre versjonar, bør du lagra i ODF-versjon 1.0/1.1. Dokumenttype. Dersom du ofte deler dokument med andre som bruker Microsoft Office, kan du velje å lagra dokumenta i eitt av Microsoft Office sine format. Dette gjer du i nedtrekksmenyen for Lagra alltid som. Nyare utgåver av Microsoft Word kan opna ODT-filer, så dett valet er kanskje ikkje nødvendig. VBA-eigenskapar På sida VBA-eigenskapar bestemmer du om du skal behalde makroar i dokument frå Microsoft Office som er opna i LibreOffice. Innstillingane for Last inn/lagre 22

23 Figur 22: Innstillingar for VBA Dersom du vel å bruke Last inn Basic-kode, kan du redigere makroane i LibreOffice. Endringane i makroane blir lagra i ODF-dokument, men ikkje om du lagrar i eit Microsoft Office format. Dersom du vel Lagre opphavleg Basic-kode, vil Imakroane ikkje verka i LibreOffice, men dei vil bli lagra uendra dersom du lagrar i eit Microsoft Office format. Dersom du importerer ei Microsoft Word eller Excel fil som inneheld VBA-kode kan du velje Køyrbar kode. Normalt blir slike koder lagra i dokumentet men er merkte som ikkje-aktive. (Dersom du ser på dei med StarBasic IDE vil du sjå at dei er merkte som inaktive). Dersom du krysser av for dette valet, vil du kunne køyre kodene. Lagra opphavleg Basic-kode overstyrer Last inn Basic-kode. Dersom begge desse vala er avkryssa, og du redigerer kodene vil den opphavlege Microsoft Basic-koden bli lagra når du lagrar i eit Microsoft Office format. For å fjerne eventuelle makrovirus frå Microsoft Office dokumentet, fjernar du merkinga for Lagra opphavleg Basic-kode. Dokumentet vil då bli lagra utan denne koden. Microsoft Office På sida Last inn/lagre Microsoft Office bestemmer du kva som skal gjerast når du importerer og eksporterer Microsoft Office OLE objekt (lenka eller innebygde objekt eller dokument som for eksempel rekneark eller matematiske likningar). Kryss av i [O] for å konvertere Microsoft OLE objekt til dei tilsvarande LibreOffice OLE objekta når eit Microsoft dokument blir lasta inn i LibreOffice. (Hugseregel: «O» for «opna»). Kryss av for [L] for å konvertere LibreOffice OLE objekt til dei tilsvarande Microsoft OLE objekta når eit dokument blir lagra i eit Microsoft format. (Hugseregel: «L» for «lagra»). Innstillingane for Last inn/lagre 23

24 Figur 23: Innstillingar for lagring og lasting av Microsoft Office HTML kompatibilitet Vala du gjer på sida Last inn/lagra HTML-kompatibilitet påverkar HTML-sider som blir importerte inn i eller eksporterte frå LibreOffice. Sjå HTML-dokument; importere/eksportere i Hjelp for meir om dette. Skriftstorleik Bruk desse felta for å definere skriftstorleiken brukt i HTML-taggane <font size=1> til <font size=7>, dersom desse er brukt i HTML-sidene. (Dei fleste nyare HTML-sidene bruker ikkje desse taggane). Importer - Bruk «Engelsk (USA)» lokalisering for tal Når tal blir importerte frå ei HTML-side, vil desimalteiknet og teiknet for tusenskilje variere i høve til kva HTML-sida er sett opp med og lokaliseringa. Utklippstavla inneheld derimot ingen informasjon om lokaliseringa. Dersom det ikkje er merka av for dette valet, vil tal bli tolka slik det er sett opp i Verktøy Innstillingar Språkinnstillingar Språk Lokale innstillingar (sjå side Feil: Fann ikkje kjelda til referansen). Dersom dette valet er merkt, vil tal bli tolka som for lokalinnstillingane for engelsk (USA). Importer Importer ukjende HTML-taggar som felt Dette valet gjer at taggar som LibreOffice ikkje kjenner igjen blir importerte som felt. For ein opningstagg vil det bli set inn eit HTML_ON-felt med same namnet som taggen, og for ein lukketagg eit tilsvarande HTML_OFF-felt. Når HTML-dokumentet blir eksportert, blir desse felta konverterte til taggar igjen. Importer Ignorer skriftinnstillingane Dette valet gjer at LibreOffice vil ignorere alle skriftinstillingar ved import. I staden vil skrifttypane definerte i HTML-stilen bli brukt. Eksporter For å optimalisere HTML eksporteringa kan du velje standard nettlesar i nedtrekksmenyen. Vel du LibreOffice her, vil instruksjonane i LibreOffice Writer bli eksportert. Eksporter - LibreOffice Basic Kryss av for dette valet for å inkludere LibreOffice Basic makroar (skript) når du eksporterer til HTML-format. Du må aktivere dette valet før du lagar makroen elles vil skriptet ikkje bli sett inn. Makroen i LibreOffice Basic må leggjast i headingen til HTML-dokumentet. Når makroen er laga i LibreOffice Basic IDE, vil han vere synleg i kjeldeteksten for HTML-dokumentet, i headingen. Innstillingane for Last inn/lagre 24

25 Dersom du vil at makroen skal køyrast automatisk når dokumentet blir opna, vel du Verktøy Tilpass Hendigar i hovudmenyen. Sjå kapittel 13, Kome i gang med makroar, for meir om dette. Figur 24. CInnstillingar for HTML-koding Eksporter Vis åtvaring Når valet LibreOffice Basic (sjå ovanfor) ikkje er aktivert vil valet Vis åtvaring bli aktivert. Dersom du kryssar av her, vil det kome opp ei åtvaring om at LibreOffice Basic makroar vil forsvinne når du eksporterer til HTML. Eksporter - Utskriftsoppsett Kryss av her dersom du vil at utskriftsoppsettet (layouten) skal eksporterast saman med dokumentet. HTML-filteret støttar CSS2 (stilark nivå 2) for utskrift. Dette gjeld bare når dette valet er aktivert. Eksporter Kopier lokale bilete til Internett Kryss av her for å laste opp interne bilete automatisk til internett når FTP blir brukt. Eksporter - Teiknsett Vel det ønskte teiknsettet i nedtrekksmenyen. Velje språkinnstillingar Du kan tilpasse språkinnstillingane på fleire måtar i LibreOffice: Installer dei ordbøkene du vil bruke Endra lokale innstillingar Vel innstillingar for stavekontroll Installere ordlister LibreOffice installerer automatisk ein del ordlister under oppsettinga. For å legge til andre ordlister vel du Verktøy Språk Hent fleire ordlister frå Internett. (Det er vel unødvendig å minne om at du må vere tilkopla Internett når du gjer dette). LibreOffice vil då opne nettlesaren og ei side som inneheld ordlister du kan installere. Følj rettleiinga på sida. Velje språkinnstillingar 25

26 Endre noen lokale innstillingar og språkinnstillingar Du kan endre noen detaljar for lokale innstillingar og språkinnstillingar for alle dokument i LibreOffice eller for spesifiserte dokument. I dialogvindauget for innstillingar vel du Språkinnstillingar Språk. Kva som er tilgjengeleg her er avhengig av kva innstillingar som er gjort i Utvida språkstøtte (sjå 26). Figur 25: Språkinnstillingar i LibreOffice. Asiatisk oppsett til høgre På den høgre sida av sida Språkinnstillingar Språk kan du endre brukargrensesnittet, lokale innstillingar, standard valute og standardspråk for dokument. På biletet er Norsk nynorsk vald som språk for alle språkvala medan Norsk bokmål gjeld for dokumentet. Figur 26: Språkinnstillingar Velje språkinnstillingar 26

27 Brukargrensesnitt Som oftast blir språket for brukargrensesnittet (det språket du ser i menyane, hjelpfilene osv.) sett ut frå språket sett i operativsystemet når LibreOffice blir installert. Er det installert fleire enn eitt språk, kan du velje mellom desse. Lokale innstillingar Dei lokale innstillingane er utgangspunktet for mange andre innstillingar i LibreOffice, for eksempel standard for nummerering, valuta og måleeiningar. I utgangspunktet er språket sett i operativsystemet brukt her, men du kan endre dette etter behov. Desimalteikn Dersom denne er merkt, vil LibreOffice bruke teiknet definert i standardspråket maskinen er sett opp med. Er det ikkje kryssa av her, vil teiknet bli definert av tastaturdrivaren. Standardvaluta Standardvalutaen er den som er definert i landet som har det språket som er sett i Lokale innstillingar. Det er denne valutaen som bestemmer formateringa av felt formaterte som valutafelt. Dersom dei lokale innstillingane blir endra, vil også alle dialogvindauge som har med valuta å gjere bli forandra. Det same vil alle valutasymbola brukte i alle opne dokument. Dokument som er lagra med ein bestemt valuta vil bli opna med den valutaen maskinen er sett til å bruke. Du kan endre standardvaluta uavhengig av lokale innstillingar frå nedtrekkslista. Godkjende datomønster Desse mønstra bestemmer kva innskrivingar LibreOffice skal kjenne igjen som datoar. I utgangspunktet blir desse mønstra bestemt ut frå valet for lokale innstillingar, men du kan også skrive inn dine eigne, skilde med semikolon. Bruk i tilfelle Y, M og D for år, månad og dag. I tillegg til desse, vil LibreOffice alltid kjenne igjen datoar skrivne i ISO 8601-format som Y-M-D og YYYY-MM-DD. Åtvaring Datoar som blir skrivne inn i eit Calc rekneark eller ein Writer-tabell må alltid bli skrivne inn i eit format som er definert av Lokale innstillingar for å bli oppfatta som datoar. Standardspråk for dokument Språket i denne oppføringa bestemmer kva språk som skal bli brukt for stavekontrollen, synonymordboka og orddelinga i LibreOffice. Dersom språkvalet her gjeld bare for dokumentet du arbeider med, merk av for Berre for det gjeldande dokumentet. Har du behov for det, merker du av for støtte for asiatiske språk (kinesisk, japansk og koreansk) og støtte for språk med CTL (kompleks tekstutforming), som urdu, thai, hebraisk og arabisk. Dersom du kryssar av for eit av desse vala, vil du neste gong du opnar dette dialogvindauget sjå noen ekstra val i språkvala, vist i 25. Desse vala (Søk på japansk, Asiatisk oppsett og Kompleks tekstvising) blir ikkje nærare omtalte her. Utvida språkstøtte Ignorer inndataspråket til systemet Standard språkinnstillingar er avhengige av valet i Lokale innstillingar. Dette igjen er basert på språket i operativsystemet. Oppsettet av tastaturet vil normalt vere styrt av språket sett i operativsystemet, men kan bli endra av brukaren. Dersom du oppdagar at tastaturet sender andre teikn enn dei du ventar, kan det hende det hjelper å krysse av for denne eigenskapen. Velje språkinnstillingar 27

28 Instillingar for stavekontroll Du vel innstillingane for stavekontroll på sida som kjem fram når du vel Språkinnstillingar Skrivestøtte. Her merker du av for dei innstillingane du ønskjer å bruke (27). Noen forslag: Dersom du ikkje ønskjer å bruke stavekontrollen medan du skriv inn, fjern merkinga for Kontroller stavinga fortløpande. Du kan også bruke knappen Automatisk stavekontroll på den standard vektøylinja for å slå av og på stavekontrollen. Dersom du ønskjer å kontrollere grammatikken medan du skriv, må også Kontroller stavinga fortløpande vere aktivert. Dersom du bruker ei tilpassa ordliste som også inneheld ord med store bokstavar og ord som inneheld tal, kryss av for Kontroller ord med store bokstavar og for Kontroller ord med tal. Kontroller spesialområde gjer at stavekontrollen også blir brukt på topptekst, botntekst, rammer og tabellar. På denne sida kan du også merke av kva for brukardefinerte (eigendefinerte) ordlister som normalt skal vere aktive. Du kan også legge til eller fjerne ordlister her ved hjelp av knappane Ny og Slett. Du kan ikkje slette ordlister aom er lagt inn av systemet. Figur 27: Val av språk, ordlister og innstillingar for stavekontroll Engelsk setningskontroll På sida Språkinnstillingar Engelsk setningskontroll kan du velje kva feil systemet skal sjå etter, korleis feila skal meldast eller eventuelt ordnast automatisk. Denne menyen finst også i utvidinga med engelsk ordliste som blir lasta inn automatisk av LibreOffice. Vel Verktøy Utvidingar og klikk på den engelske stavekontrollen og på knappen Innstillingar som kjem opp. Her kan du velje kva som skal kontrollerast. Velje språkinnstillingar 28

29 Innstillingane du gjer her blir aktiverte etter at du har avslutta LibreOffice og starta programmet på nytt eller lasta inn dokumentet på nytt. Figur 28: Innstillingar for engelsk setningskontroll Grammatikkontroll Moglege feil Ser etter ting som with it's, he don't, this things osv. Stor forbokstav Ser etter at setningane byrjar med stor bokstav. Blir påverka av forkortingar o.l. Ordduplikat Ser etter dobbeltoppføringar av alle ord, ikkje bare and, or, for og the. Parentesar Ser etter at parentesar og sitatteikn er i par. Teiknsetjing Ordmellomrom Denne er merkt som standard. Vil indikere stader med to eller tre samanhengande mellomrom, men ikkje dersom det er fleire enn dette. Mellomrom i setningar Indikerer dersom det finn eitt eller to ekstra mellomrom. Fleire mellomrom Kontrollerer om det er meir enn to ekstra mellomrom mellom ord og setningar. Lang og kort tankestrek Dette valet gjer at ein kort tankestrek med mellomrom blir byt ut med ein lang tankestrek, eller at ein lang tankestrek utan mellomrom blir byt ut med ein kort tankestrek utan mellomrom. Hermeteikn Kontrollerer at typografisk korrekt sitatteikn blir brukt. Velje språkinnstillingar 29

30 Multipliasjonsteikn Dette valet er merkt som standard. Gjer at ein «x» brukt som multiplikasjonsteikn blir byt ut med typografisk korrekt multiplikasjonsteikn. Apostrof Byter ut ein apostrof med det typografisk korrekte teiknet. Ellipseteikn Byter ut tre samanhengande punktum med det typografisk korrekte teiknet. Minusteikn Byter ut tankestrek med det typografisk korrekte teiknet. Andre Gjer om til metrisk; gjer om til ikkje-metrisk Konverterer mengder i ei gjeven eining om til tilsvarande mengder av den andre einingstypen, metrisk til imperial eller imperial til metrisk. Tusenskilje av store tal Konverterer tal med fem gjeldande siffer til eit standardformat. Dette kan vere eit format som bruker komma som tusenskilje eller det kan vere ISO-formatet som bruker eit smalt mellomrom som skilje. Velje innstillingar for Internett Kva for val som er tilgjengelege for tilkoplingar til Internett er avhengig av operativsystemet.. Dersom sida for mellomtenar (proxy) er tilgjengeleg, bruk denne for å lagra innstillingane for mellomtenaren brukte i LibreOffice. Figur 29: E-postvala tilgjengelege for Linux-brukarar Dersom du bruker ein nettlesar frå Mozilla, som Firefox på Windows eller Linux, kan du aktivere programtillegget for nettlesaren slik at du kan opna LibreOffice-filer i nettlesaren og skrive dei ut, lagra dei og elles arbeide med dei på ulike måtar. Bruker du eit Unix- eller Linux-basert operativsystem (inkludert Mac OS X) vil det vere ei tilleggsside her med e-postinnstilingar der du kan velje kva e-postprogram som skal brukast når du sender det gjeldande dokumentet som e-post. I Windows blir det e-postprogrammet som er sett opp for systemet brukt. Det er også inkludert eit MediaWiki publiseringsprogram. For å aktivere det vel du du sida MediaWiki i innstillingane for Internett og trykker på knappen Legg til for å opna dialogvondauget Velje innstillingar for Internett 30

31 slik som vist i 30. Her skriv du inn adressa (URL) og innloggingsdata for ein wiki. Du kan legge til fleire wikiar i lista. Figur 30: Oppsett av konto for MediaWiki Kontrollere funksjonane for autoretting i LibreOffice For ein del brukarar er noen eller alle funksjonane i autoretttinga i LibreOffice meir til bry enn til nytte fordi funksjonane endrar det som blir skriv inn når du eigentleg ikkje ønskjer endringane. Kanskje du likevel finn noen av funksjonane nyttige, medan andre bare er irriterande. Du kan i tilfelle velje å bruke dei innstillingane som er relevante for deg. Skulle du likevel finne at LibreOffice oppfører seg merkeleg når du skriv inn eitt eller anna, kan dette vere staden der du finn årsaka. For å opna dialogvindauget for autorettinga vel du Verktøy Innstillingar for autoretting i hovudmenyen. (Du må ha eit opna dokument for å få tilgjenge til menyvalet). I Writer har dette dialogvindauget fem faner som vist i figur 29. I andre LibreOffice-komponentar er det bare fire faner. Du finn fleire opplysningar i rettleiingane for dei ulike komponentane. Kontrollere funksjonane for autoretting i LibreOffice 31

32 Figur 31: Dialogvindauget for autoretting i Writer. Noen av vala i fana for innstillingar Kontrollere funksjonane for autoretting i LibreOffice 32