Møteinnkalling. Breheimen nasjonalparkstyre Møtested: Møterom på Fjordstova, Fjordstova, Skjolden Dato: Tidspunkt: 11:00

Transkript

1 Møteinnkalling Utvalg: Breheimen nasjonalparkstyre Møtested: Møterom på Fjordstova, Fjordstova, Skjolden Dato: Tidspunkt: 11:00 Eventuelt forfall må meldes snarest til Vararepresentanter møter etter nærmere beskjed. Anne-Lise Marstein har meldt fråfall til møtet. Bjarne Eiolf Holø stiller som vara for Marstein. Bolstad og Heltne Sameige v/knut Vidar Svanheld vil presentere forprosjekt om Kulturlandskapssenter Mørkridsdalen frå møtestart kl Det er tinga lunsj på Skjolden Hotell kl. 13. Vel møtt!

2 Saksliste Utvalgssaksnr ST 19/18 Innhold Lukket Arkivsaksnr Godkjenning av innkalling og sakliste - val av to medlemmar til å skrive under protokoll saman med styreleiar ST 20/18 Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Utbetring av buføringsvegen Dulsete - Liane - Skjolden Bygdeservice DA ST 21/18 ST 22/18 ST 23/18 ST 24/18 Sak - Motorferdsel - Fellesøving for Norske Alpine Redningsgrupper (NARG) grotte i Dumdalen i Lom, Sognefjellet september Sak - Breheimen nasjonalpark - Høydalen landskapsvernområde - Kjøp av rettar til bruk av dokumentsamling - Eldar Oddbjørn Eggen. Sak - Oppsetting av midlertidig kvilebu på Mysubytta seterstul - Simon Eiesar. Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Sikring av brua på Fossen - Knut Vidar Svanheld ST 25/18 Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Dispensasjon - Utbetring av buforvegen Rebnesli - Skori - Stibyggjaren AS ST 26/18 Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Dispensasjon - Utbetring av buforvegen til Osen - Skjolden Bygdeservice DA DS 19/18 RS RS RS RS RS RS Dispensasjon - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Landing med helikopter på Smole - John Rolf Bjørnevåg Referatsaker Breheimen nasjonalpark, Mørkridsdalen landskapsvernområde, Vigdalen landskapsvernområde - Kartlegging av kulturminne - Avtale om kjøp av teneste 2018 Breheimen nasjonalpark og Mørkridsdalen landskapsvernområde - Kartlegging av sårbarheit Bakgrunnsinformasjon Dugnadsarbeid i fjellet sommeren Breheimen nasjonalpark - DNT Oslo og Omegn Avtale om kjøp av teneste - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Haustbeite i området Grandali Avtale om kjøp av teneste - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Slått på Knivabakkgjerdet Avtale om kjøp av teneste - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Haustbeite i området Knivabakkgjerdet - Knivabakkli - Kjell Einar Ormberg 2003/ / / / / / / / / / / / / / /3393

3 RS RS RS Avtale om kjøp av teneste - Mørkridsdalen landskapsvernområde Slått på Dulsete 2018, 2019 Avtale om kjøp av teneste - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Haustbeite i området Knivabakkgjerdet - Knivabakkli - Tor Inge Midtun Avtale om kjøp av teneste Vigdalen landskapsvernområde - Styrt haustbeiting ved Fjellstølen 2018/ / /3363

4 Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2018/ Saksbehandlar: Eldrid Nedrelo Dato: Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 20/ Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Utbetring av buføringsvegen Dulsete - Liane - Skjolden Bygdeservice DA Innstilling frå forvaltar Med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 3 pkt.1.3 bokstav e) gir Breheimen nasjonalparkstyre løyve til utbetring av buføringsvegen mellom Dulsete og Liane (jf. referat frå synfaring ). Vilkår Utbetring av buforvegen skal skje slik det er skildra i Referat frå synfaring Mørkridsdalen landskapsvernområde Planlegging av tiltak 2018 Utbetring av buforvegen, vedlagt løyvet. Ved fjerning av berg/fjell skal skje på ein så skånsam måte som mogleg, og det skal nyttast vass-sprengingsutstyr, slik det har vore gjort i samband med arbeid på buforvegen ved Svinatjønni tidlegare. Boltar skjal skjulast så godt som råd i terrenget. Det skal ryddast opp etter gjennomført arbeid, og materialar og utstyr skal takast ut or området. Grunneigarane står som eigarar av buforvegen, og er sjølve ansvarlege for årleg vedlikehald. Løyvet gjeld i perioden Det skal skrivast ein kortfatta rapport med oversikt over utført arbeid. Rapporten skal sendast til nasjonalparkstyret på e-post til fmsfene@fylkesmannen.no innan slutt på innstilling --- Dokument i saka Referat frå synfaring til Liane i Mørkridsdalen med skildring og konklusjon av prioriterte tiltak. Skjøtselsplan for heilskapleg kulturlandskap Mørkridsdalen landskapsvernområde Saksopplysningar I samband med arbeidet med Skjøtselsplan for heilskapleg kulturlandskap Mørkridsdalen landskapsvernområde, peikte grunneigarane som bufører kyr til stølen Dalen på at det er behov for å utbetre buforvegen i nokre parti på strekninga Dulsete - Liane. I skjøtselsplanen er dette innspelet følgt opp med eit mål om at «Buforvegen skal setjast i stand i dei partia som er utrygge, slik at ein trygt kan føre storfe og andre beitedyr innover dalen..» Det er synt til at det ligg føre ei prosjektskisse for naudsynte tiltak langs buforvegen mellom Hødnevollen og Liane. I prosjektskissa er det gjort ei prioritering med merking av dei 15 viktigaste punkta med detaljerte bilete og skildring av tiltak. Prosjektskissa var utarbeidd av Fylkesmannen i Sogn og Fjordane i I skjøtselsplanen er det tilrådd at følgjande tiltak vert gjennomført i 2018:

5 Sette spesiell fokus på utbetring ved Vetlefossa og Vetlefossurane. Sikre og gjere naudsynte tiltak ved andre punkt som også er farlege for storfe langs strekninga Dulsete Dalen. Reinsking av lausmassar under bruer for å hindre nye skadar. Grave grøfter for å hindre ny utgraving, der dette vert naudsynt. Starte arbeidet med ein plan som sikrar reinsking av elveløpet under brua ved Vetlefossa og langs andre strekningar der dette er naudsynt. Den vart det gjennomført ei synfaring for å planlegge tiltak som var aktuelle å gjennomføre i På synfaringa deltok grunneigarar som m.a. hadde kome med innspel om det aktuelle tiltaket gjennom arbeidet med skjøtselsplanen, SNO og nasjonalparkforvaltaren. For å kunne oppretthalde og helst auke beitinga i Mørkridsdalen, må buforvegen utbetrast i vanskelege parti mellom Dulsete og Liane slik at framkomsten vert lettare for beitedyr. Dette gjeld særleg for å kunne buføre storfe. Fleire parti på vegen er nærast uframkomelege for storfe når det er vått. I eit par av punkta som må utbetrast er det spisst berg som stikk opp midt i stien, og behov for å utvida buforvegen ved å fjerne fjell/legge trinn i berget. Fjerning av berg/fjell må gjerast ved bruk av ekspansjonsmasse. Ved Vetlefossurane er det fare for at dyra kan gå utfor kanten mot elva. I dette punktet kan det vere behov for å setje ned boltar i ytterkant av mur i vegfoten. Våren 2018 lyste Breheimen nasjonalparkstyre ut ein tilbodskonkurranse om arbeid på buforvegar, stiar og murar i Mørkridsdalen landskapsvernområde. Etter vurdering av tilboda opp mot tildelingskriteria sett i høve «Oppdragsskildringa», innstilte nasjonalparkstyret på å inngå kontrakt med Skjolden Bygdeservice DA om manuelt arbeid med stiar og buforvegar (utanom muringsarbeid) i Mørkridsdalen landskapsvernområde Heimelsgrunnlag Delegering Nasjonalparkstyret har fått delegert forvaltingsmyndigheit for verneområda i Breheimen, inkludert Mørkridsdalen landskapsvernområde i medhald av vedtekter for nasjonalparkstyret, sist revidert den Verneformål forskrift Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg sett i høve landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar) samt 7(prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Føremålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Vidare er føremålet med landskapsvernområdet å: ta vare på m.a. stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker ta vare på geologiske førekomstar og breforma landskap som U-dalar, breane sine avsetningar og andre kvartærgeologiske førekomstar ta vare på vakker og særprega vassdragsnatur, særleg knytt til Mørkridsdalselvi ta vare på edellauvskogen med særmerkte, store og/eller gamle dekorative levande og daude tre, førekomstar av gamal furuskog og rasmarker som pregar landskapet.

6 Ålmenta skal ha høve til natur- og landskapsoppleving gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. Utgangspunktet er at landskapsvernområdet er beskytta mot inngrep av ein kvar art, m.a. bygging av bruer og klopper, graving og påfylling av masse og sprenging og boring (jf. verneforskrifta 3 pkt. 1.1). I forskrifta er det likevel opna for at forvaltningsmyndigheita kan gi løyve til «utbetring av kløvjavegane til Osen og inn Mørkridsdalen i samsvar med retningsliner fastsett i forvaltingsplan (jf. verneforskrifta 3 pkt. 1.3 bokstav e). (Kløvjavegen i Mørkridsdalen vert lokalt kalla buforvegen). Forvaltingsplan I forvaltingsplan for verneområda i Breheimen heiter det m.a. at forvaltingsmyndigheita kan gi løyve til utbetring av buforvegane etter søknad. Vedlikehald kan skje utan søknad. I forvaltingsplanen er det vidare presisert kva ein meiner med «vedlikehald» og «utbetring»: «Med vedlikehald meiner ein for eksempel oppattretting av stikkrenner og flytting av steinar som har forskyvd seg, dvs. arbeid som vert gjort med handemakt, og som medfører at buforvegen har same standard som i tidlegare tider. Etter søknad kan nasjonalparkstyret gje løyve til utbetring av buforvegane. Med utbetring meiner ein arbeid som vert gjort med maskiner, sprenging, forbygging, mindre utviding i breidde og andre tiltak som medfører større inngrep i høve til tidlegare standard. Ved slike løyve vil det bli sett vilkår om at det skal lagast ein plan for korleis utbetringa vil skje. Om naudsynt skal det avtalast synfaring mellom søkjar og forvaltingsmyndigheita for å lage ein slik plan. Fleire tiltak vil kunne gjerast med handemakt slik det allereie er gjort i Mørkridsdalen, på Besseggenstien og steinmuringsarbeid på stien til Fanaråken.» Naturmangfaldlova Tiltaket blir vurdert etter dei miljørettslege prinsippa som er nedfelt i naturmangfaldlova (nml) Presedens For å oppretthalde det heilskaplege landskapet og det biologiske mangfaldet er det heilt grunnleggjande at buforvegen vert halden i stand slik at beitedyra kan kome fram. Buforvegen har ein særs viktig økologisk funksjon i det heilskaplege kulturlandskapet. Den bind saman stølsvollane, utmarksslåttane, haustingsskogane og dei store beiteareala i fjellet. Tiltaket skal gjennomførast med bakgrunn i tilråding i Skjøtselsplan for heilskapleg kulturlandskap Mørkridsdalen landskapsvernområde, og med unntak av andre liknande tilfelle på buforvegen i Mørkridsdalen og til Osen, vurderer nasjonalparkforvaltaren presedensverknaden som liten. Vurdering Ein sentral del av verneformålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap, med m.a. kulturell verdi og opplevingsverdi, og som er identitetsskapande. Vidare er det eit konkret mål å ta vare på stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker. Ein ser det difor som svært positivt at ein får fram beitedyr i området. Buforvegen i Mørkridsdalen er viktig for å oppretthalde kulturlandskapet gjennom beiting. Både sau og storfe vert buført langs buforvegen inn Mørkridsdalen. Buforvegen vert også nytta som den viktigaste ferdselsåra for folk gjennom Mørkridsdalen. Det er eit dokumentert behov for å utbetre buforvegen i einskilde punkt, jf. synfaringsrapporten av oktober Ein vurderer at for å stimulere til fortsatt beiting med storfe på Dalen i Mørkridsdalen er det naudsynt å gjennomføre dei aktuelle utbetringstiltaka mellom Dulsete og Liane. Dette vil vere med å oppretthalde kulturlandskapet og såleis ein del av hovudformålet med vernet i Mørkridsdalen.

7 Graving og påfylling av masse, sprenging, boring og bolting er i utgangspunktet forbode i landskapsvernområdet, då dette kan ha negative effektar på verneverdiane. Forvaltningsmyndigheita kan likevel gi løyve til utbetring av buforvegen etter verneforskrifta, men det er ein føresetnad at tiltaket ikkje må stride mot verneformålet. I følgje forvaltningsplan skal det lagast ein plan for korleis utbetringa vil skje. Dette vart gjort under synfaringa den , jf. referat. I høve dei miljørettslege prinsippa i naturmangfaldlova 8-12 er påverknaden knytt til boring, bolting og fjerning av berg/fjell i dagen i «vegbana»/vegfoten på buforvegen. Kunnskapen om naturmangfaldet i området god, jf. naturmangfaldlova 8. Ved fjerning av berg/fjell i punkta som er peikt ut i referatet frå synfaringa, planlegg ein å bruke vass-sprengingsutstyr. Dette er ein relativt skånsam metode som gjer at steinen deler seg i svake soner. Ved bruk av denne metoden vil ein så langt råd er unngå skader elles i terrenget. Også boring av fotboltar vil skje på ein mest mogleg skånsam måte, jf. 12 i naturmangfaldlova om miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetoar. Tiltaka er så langt det let seg gjere tilpassa forholda på staden. Det same gjeld punkt der ein må mure/fylle i med stein. Sjølv om tiltaket isolert sett i liten grad vil påverke natur- og kulturlandskapet, må den einskilde søknaden vurderast i lys av prinsippet om samla belastning, jf. nml. 10. Kvart einskilt tiltak må vurderast i høve til samla påverknad, dvs. om eit løyve vil kunne skape presedens og såleis kan bidra til ei gradvis forringing av området og utholing av verneforksrifta. Tiltaket er som nemnt i tilrådd gjennom skjøtselsplanen for Mørkridsdalen landskapsvernområde, vedlegg til forvaltingsplan for verneområda i Breheimen, og påverknaden på naturmiljøet er akseptabel. Etter det nasjonalparkforvaltaren kan sjå, føreligg det tilstrekkeleg kunnskap om naturmangfaldet og kva effektar tiltaket vil ha på dette mangfaldet. Føre-var prinsippet vert difor ikkje vektlagt i saka, jf. nml om at «kostnadene ved miljøforringelse skal bæres av tiltakshaver» er ikkje relevant for denne saka. Nasjonalparkforvaltaren kan ikkje sjå at tiltaket vil endre det verna landskapet sitt særpreg eller karakter vesentleg. Det er ikkje registrert verdifulle artar, ansvarsartar, raudlisteartar, eller verdifulle, sårbare eller trua naturtypar i det aktuelle området, og det er heller ikkje registrert kulturminne i området, eller funne særprega geologiske førekomstar her. Nasjonalparkforvaltaren har vurdert omsynet til verneverdiane i området, jf. verneforskrifta 2, og meiner tiltaket med dei vilkåra som er sett i løyvet ikkje kjem i strid med verneformålet. Samstundes har ein vektlagt at utbetring av buforvegen er eit positivt og naudsynt tiltak for å få fram husdyr på beite i Mørkridsdalen, og det er viktig for å ta vare på kulturlandskapsverdiane i området. Konklusjon Etter ei konkret vurdering der ein særleg har vektlagt at tiltaket ikkje strir mot verneføremålet, at tiltaket er naudsynt for at ein skal kunne få fram beitedyr, og at det er viktig for å ta vare på kulturlandskapsverdiane i området, tilrår nasjonalparkforvaltaren at vert gitt løyve til tiltaket på visse vilkår.

8 Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2018/ Saksbehandlar: Bjørn Dalen Dato: Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 21/ Sak - Motorferdsel - Fellesøving for Norske Alpine Redningsgrupper (NARG) grotte i Dumdalen i Lom, Sognefjellet september Innstilling frå forvaltar Breheimen nasjonalparkstyre vedtek å gje Nord-Gudbrandsdal alpine redningsgruppe løyve til å gjennomføre øving i redding i Dumdalen. Dette gjeld: - Øving i redding frå Øvre Elvegrotte i Dumdalen - Øving i redding med bruk av helikopter i Dumdalen Det blir ikkje gjeve løyve til å lage opplegg for permanent klatrerute med faste boltar i fjell for bruk i øvingssamanheng i nasjonalparken. Løyve til øving i Øvre Elvegrotte er gjeve med heimel i Verneforskrift for Breheimen, 4, jf. 48. Løyvet til lågtflyging og landing med helikopter i øvingssamanheng er gjeve med heimel i verneforskrift for Breheimen nasjonalpark 3, pkt. 6.3 bokstav a. Løyvet er gjeve på følgjande vilkår: - Øvinga skal skje i Dumdalen og Dumhøområdet. - Øvinga skal skje varsamt og ta omsyn til vegetasjon, dyreliv og kulturminne. - Løyvet gjeld i perioda september Det blir ikkje gjeve løyve til å sette faste boltar i fjellet. - Melding om øvinga skal sendast dagen før til SNO-Øyvind Angard(tlf ). - Rapport frå øvinga skal sendast Breheimen nasjonalparkstyret etter øvinga seinast 31.desember slutt på innstilling --- Dokument i saka - Svar på søknad, dagsett til Nord-Gudbrandsdal alpine redningsgruppe v/albert Lunde, via nasjonalparkforvaltar Kari Sveen, Jotunheimen nasjonalpark. - Orientering , frå Nord-Gudbrandsdal alpine redningsgruppe v/albert Lunde - Søknad dagsett frå Nord-Gudbrandsdal alpine redningsgruppe v/albert Lunde. - Tilleggssøknad dagsett Tilleggsinformasjon dagsett frå Nord-Gudbrandsdal alpine redningsgruppe v/albert Lunde, om permanent klatrerute for øving. Bruk av faste boltar. - Telefonsamtale med Albert Lunde, Saksopplysningar Det vert søkt om følgjande i e-post dagsett : Hei, og takk for svar og orientering.

9 Det er rett at me søker om dispensasjon frå verneforskrifta for å øve på redning i grottene i Dumdalen. Etter samtale med Tom Dahl, så ser me det som mest hensiktsmessig å legge øvinga til Øvre elvegrotte. Formålet er å trene på metodar og bruk av utstyr som kan egne seg til å behandle og evakuere ein liggande pasient frå grotta. Her vil me ta i bruk utstyr som ikkje vil gje varige spor, til dømes samanrullbare, fleksible bårer, utan utvendige metalldeler utover karabinkroker. Sikring vil foregå med naturlege sikringsmidler og semistatiske tau, som vil bli fjerna etter øvinga. Det er ønskeleg, som eit tilleggsmoment, å få løyve til å frakte mannskap, utstyr, og å evakuere pasientar, med helikopter. Tom Dahl har sagt seg viljug til å delta som rettleiar under øvinga. Med vennleg helsing Albert Lunde Tilleggssøknad dagsett : Me er kjende med at det er strenge restriksjonar når det gjeld etablering av faste installasjonar i nasjonalparkane, og tek di orientering til etterretning. Me ynskjer likevel å få løyve til å gjennomføre øvinga i haust, i samarbeid med helikopter, og vil undersøke nøyare om det er mogleg å gjennomføre dette kun med naturlege, flyttbare sikringar. Dersom det er ønskeleg, så kan me gjerne bli med på ei befaring i området. Med beste helsing Albert Lunde Tilleggsinformasjon dagsett : Hei, til orientering, så har me no klatra ei rute på den aktuelle «pillaren» i Breidseterdalen. Ruta var på 4 taulengdar. Den synte seg godt egna for klatring og redningsøving, med fast fjell og gode moglegheiter til å nytte naturlege sikringsmidlar langs nokre av dei aktuelle klatrerutene. Ei utfordring er retur frå toppen av «pillaren». Ved dette høve, så gjekk me ut via Dumdalen - ein tur på 2-3 timar i litt komplisert terreng. Med tanke på redningsøving og klatring, vil det vera best å få lage ei fast rappellrute frå toppen av «pillaren». Det vil i så fall ikkje krevja meir enn 3-4 x 2 boltar for å nå heilt ned til innsteget. Improviserte rappellfester er ikkje alltid like trygt, og då må ein setja att noko klatreutstyr for kvar einaste rappell. Denne staden er særleg aktuell for redningsøvingar i lag med helikopter. Ved slike høve må klatrarane vera budd på å returnere på eigen hand, dersom helikopteret ikkje kan komme attende etter at pasienten er teken ombord. Det tryggaste og enklaste vil alltid vera å drive slike øvingar i nærleiken av ei rappellrute. Eg er kjend med at det er etablerte nedfiringsruter i andre nasjonalparkar og landskapsvernområde, t.d. i Hurrungane og i Innerdalen. Eg ber derfor om ei vurdering av løyve til å etablere ei fast rappellrute på den nemnte staden. Med beste helsing Albert Lunde Heimelsgrunnlag Verneformål forskrift Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1 (Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar) samt 7(prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Formålet med Breheimen nasjonalpark er å ta vare på eit stort, samanhengande og villmarksprega naturområde som inneheld særeigne, representative økosystem og landskap utan tyngre inngrep. Eit av verneføremåla i nasjonalparken er å ta vare på grottene i området. Etter verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark 3 pkt. 6.1, er motorferdsel på land, på vatn og i lufta under 300 m frå bakken forbode. Tiltaket må vurderast etter verneforskrifta, 3 pkt.6.3 bokstav a. Etter heimel verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark 3 pkt. 1.1, 5.1 og 5.2, med dei unntaka som følgjer av forskrifta 3 pkt. 1.2 og 1.3 er det forbod mot inngrep av alle slag, mellom anna borefeste for boltar ( 3 pkt. 1.1). Tiltaket må vurderast etter 4 i verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark, jf. naturmangfaldlova 48, andre leddet, andre alternativ.

10 Forvaltningsplan Breheimen nasjonalparkstyre vedtok forvaltingsplan for Breheimen nasjonalpark med tilgrensande verneområde 1.mars Det er ikkje teke høgde for slik spesialisert øving i redding i forvaltingsplanen. Når det gjeld klatring i friluftslivsamanheng så gjeld følgjande for utøving av sporten: Retningsliner for forvaltning og bruk: Det er ikkje forbod mot klatring i verneområda, men det er ikkje lov å sette faste boltar i fjell i nasjonalparken. Som klatrar må du vise omsyn til naturen og dyrelivet, særleg hekkande rovfugl. Du bør ikkje klatre nærare enn 500 m frå hekkeplassane til rovfugl i perioden 1. februar 31. juli. I retningslinene i forvaltingsplan heiter det mellom anna om øving: Øvingsverksemd i verneområda er i utgangspunktet forbode. All øvingsverksemd som kan leggjast utanfor verneområdet, skal skje utanfor verneområdet. I utgangspunktet skal all øving skje etter ein plan godkjent av lokal redningssentral. I forvaltingsplanen heiter det: Grottene i Dumdalen ligg i nasjonalparken det gjev desse førekomstane eit strengt vern. I verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark er grottene ein del av verneformålet. Det gjer grottene til ein del av sjølve grunnlaget for vernet. I ein nasjonalpark skal ingen varig påverknad av naturmiljø eller kulturmiljø finne stad. Skal det skje, er det ein føresetnad at det det skjer for å ta vare på verneformålet. Ferdsel til fots i samsvar med friluftslova er tillate, men kan regulerast i bestemte området for å ta vare på verneverdiane, blant anna geologiske førekomstar som grottene i Dumdalen. Grottene i Dumdalen er svært sårbare for skade og øydelegging. Og organisert ferdsel i Øvre Elvegrotte er regulert slik: G4 og G5 (Øvre elvegrotte) har større bevaringsverdi enn G1-G3. Ved løyve til organisert ferdsel kan G4, G5 og G6 (Jotunhallen) ta grupper inntil 30 personar, dersom det ikkje er fleire enn 15 personar pr. leiar/guide. Om ein klasse på 40 skal nytte desse grottene må dei såleis bli splitta opp i minst to grupper ved eit løyve. Tiltaket må vurderast etter 4 i verneforskrifta for Breheimen nasjonalpark, jf. naturmangfaldlova 48, fyrste leddet, andre alternativ, som lyder: Forvaltningsmyndigheten kan gjøre unntak fra et vernevedtak dersom det ikke strider mot vernevedtakets formål og ikke kan påvirke verneverdiene nevneverdig, eller dersom sikkerhetshensyn eller hensynet til vesentlige samfunnsinteresser gjør det nødvendig. I forhold til bruk av verneforskrifta 4 må det i kvart enkelt tilfelle vurderast konkret om det er spesielle behov for tiltak av omsyn til tryggleiken for dei som brukar området. I forvaltingsplanen heiter det mellom anna i punkt Omsynet til tryggleik og vesentlege samfunnsinteresser, under «Retningsliner for forvalting og bruk»: Søknad om løyve til tiltak for å betre tryggleiken skal innehalde naudsynt dokumentasjon om verknaden av tiltaket på verneverdiane. Nasjonalparkforvaltaren vurderer tiltaket slik at det er naudsynt med øving for å ha kompetent personell til å ta hand om evt. redningsaksjonar. Det er ikkje avdekt at ei slik øving vil verke negativt inn på verneverdiane. Tiltaket er mellombels, 3 dagar, og vil ikkje verke inn på verneverdiane meir enn anna bruk av grottene og området. For redding i grotter finst det ikkje andre område i Sør Norge for slik trening.

11 Kart over område for øving i regi av Nord Gudbrandsdal alpine redningsgruppe. Presedens Presedensverknad av tiltaket er liten. Det er vanskeleg å sjå for seg andre liknande verksemder som har behov for å drive spesialisert øvingsverksemd sidan dette gjeld øving for den landsomfattande organisasjonen, Norske Alpine redningsgrupper. Naturmangfaldlova Øvinga må vurderast etter naturmangfaldlov 7 jf. 8-12: 8: Kunnskapsgrunnlaget er godt for området. Det er fleire sårbare lokalitetar i og rundt Dumdalen. Grottene er utsett for slitasje og forvaltingsplanen set grenser for organisert bruk. Øvinga vil gå føre seg i september og da vil ikkje tiltaket påverke dei sårbare lokalitetane negativt. Føre-varprinsippet er vurdert og ein meiner at når tiltaket skjer på denne tida av året (hausten) så vil det ikkje påverke naturmiljøet nemnande (naturmangfaldlova 9). Sjølv om tiltaket isolert sett i liten grad vil påverke natur- og kulturlandskapet, må den einskilde søknaden vurderast etter prinsippet om samla belastning (naturmangfaldlova 10). Aktiviteten er av forbigåande art og vil ikkje setja spor. Med vilkåra som er satt i løyvet kan ikkje nasjonalparkforvaltaren sjå at aktiviteten vil vil ha nemnande påverknader på naturmiljøet. Dekking av kostnader ved miljøskade er lite relevant (naturmangfaldlova 11). Bruk av helikopter er ein viktig del av øvinga og har ikkje andre alternativ i denne samanhengen. Bruk av fast boltar i fjell er ikkje lov i nasjonalparken (naturmangfaldlova 12).

12 Vurdering Søknaden gjeld tre forhold: - Lågtflyging/landing med luftfarty under øving(helikopter) - øving i redding i klatrerute med søknad om å få montere 3-4 x 2 faste boltar (6-8 stk) for rapellering - øving på redding i Øvre Elvegrotte Tidspunkt for øvinga er bestemt til september 2018, og øvinga gjeld Norske Alpine redningsgrupper i regi av Nord-Gudbrandsdal alpine redningsgruppe. Tiltakshavar er reddingsgrupper med spesialkompetanse på krevjande reddingsaksjonar. Desse treng øving for å kunne gjennomføre redding under ekstreme situasjonar. Dette gjeld og redding i grottene og i bratt terreng som i Dumdalen. Det vil vera umogleg å gjennomføre ei reell øving på redding i grotter utanfor verneområdet sidan alle dei store grottene ligg innanfor Breheimen nasjonalparken. Grottene har eit besøk på ca personar i året og vi reknar med at besøket vil auke. Det er derfor god grunn for å gjennomføre ei øving for å vere «føre var» ved ei eventuell ulykke. Øvingsplan: Øvingsverksemd i verneområda er i utgangspunktet regulert gjennom eit rundskriv frå Miljøverndepartementet Det er stort sett hjelpekorps som har vore behandla etter dette rundskrivet i verneområda. Ved forespørsel om tolking av rundskrivet til Miljødirektoratet i denne saka fekk vi føljande svar: Jeg mener vi må lese rundskrivet slik at det også omfatter andre redningsgrupper- /organisasjoner enn dem som er spesifikt nevnt i rundskrivet. Det vil derfor måtte kunne stilles krav om øvingsplan også i foreliggende tilfelle, iallfall for ettertid når organisasjonen har hatt tid til å gjort seg kjent med de retningslinjer som foreligger. Med vennlig hilsen Marit Doseth Seniorrådgiver, nasjonalparkseksjonen. For seinare øvingar bør Norske alpine redningsgrupper, for øvingar som skal foregå innanfor eit eller fleire verneområde, vurdere om det er praktisk gjennomførleg å lage ein øvingsplan i tråd med rundskrivet.i dette tilfelle så meiner nasjonalparkforvaltaren at øvinga kan vurderast som eit enkeltståande tiltak. Når det gjeld bruk av helikopter så vil lågtflyging foregå i sårbar natur. Øving i redding ved klatring er regulert når det skjer som organisert verksemd. Det må gjerast ei vurdering om naturmiljøet blir skadelidande. Organisert bruk av grottene i Dumdalen er regulert og Øvre Elvegrotte det er sett grense på 15 personar per guide søknaden vist til at dei vil ha med seg ein fagperson som kan rettleie under øvinga i grottene. Dette er ikkje relevant for ei øving i redding men seier noko om at grottene er sårbare for slitasje. Øvre elvegrotte er mykje brukt og har utfordringar når det gjeld evt. redding fordi ho er forholdsvis trong. Når det gjeld bruk av helikopter så er det ein del av øvinga og er spesielt behov under redding i bratt fjell så inngår helikopter i operasjonen med å ta ut skada personar og flyge dei til ut. Sjølve reddingsoperasjonen i bratt fjell vil foregå i austre delen av Dumhø i den delen som ligg vest for Breidseterdalen, sør for Smoje. Her er det eit godt egna klatrefelt som har den fordelen at det ligg nær Sognefjellsvegen og er lett tilgjengeleg. Ruta er prøveklatra og med bakgrunn i det har tiltakshavar meldt attende at det er ønskjeleg å montere 6-8 faste boltar for å kunne kome heilt ned til innsteget (starten) på klatreruta. Improviserte rapellfeste (lause feste for å fire seg ned) er ikkje like gode. Elles er alternativet når ein er oppkomen å gå rundt om Dumdalen og det tek 2-3 timar. Konklusjon Nasjonalparkforvaltaren meiner at øvinga er viktig for å ha kompetent personell som kan redde personar ut av grottene om det oppstår komplikasjonar eller ulukker. Det er ikkje avdekt negative effektar av ei slik øving. Bruk av helikopter inngår som er ein viktig del i øvinga. Det er ikkje avdekt at helikopterbruken vil skade naturmiljøet og føre til nemande forstyrring den aktuelle tida på året, i september 2018.

13 Når det gjeld øving på redding i Dumhø så er det framheva at den lokaliteten som er vald er ideel for slik øving. Den ligg ca meter sør for Dumdalen. Øving her kan gjennomførast i nasjonalparken, men forvaltingsplanen set krav om at det ikkje er lov å setja faste boltar i fjell. Nasjonalparkforvaltaren meiner derfor gjennomførast under føresetnad at vilkåra som er satt blir oppfylt.

14 Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2018/ Saksbehandlar: Bjørn Dalen Dato: Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 22/ Sak - Breheimen nasjonalpark - Høydalen landskapsvernområde - Kjøp av rett til bruk av dokumentsamling - Eldar Oddbjørn Eggen. Innstilling frå forvaltar Breheimen nasjonalparkstyre vedtek å løyve kr til Eldar Oddbjørn Eggen, 2690 SKJÅK, for kartlegging og dokumentasjon av kulturminne i Breheimen, og innsamling av litterære kjelder knytt til kulturminne i området. Beløpet gjev Breheimen nasjonalparkstyre løyve til å bruke den dokumentsamlinga som Eldar Oddbjørn Eggen har samla under tittelen «Fakta og historiar om gamle saltvegen frå Lom til Fortun». Dette gjeld ikkje den delen av materiale som er samla av Torunn Løne Vinje. --- slutt på innstilling --- Dokument i saka - Dokumentsamling: Fakta og historiar om gamle saltvegen frå Lom til Fortun, Eldar Oddbjørn Eggen. - E-post frå Eldar Oddbjørn Eggen, om Tøften i Høydalen og ferdselsvegar. - E-post , frå Eldar Oddbjørn Eggen,dokumentasjon om Breidseterstulen. - E-post , frå Eldar Oddbjørn Eggen,om lokalisering av Breidseterstulen Saksopplysningar Bakgrunnen for saka er at Eldar Oddbjørn Eggen har kartlagt kulturminne innanfor eit stort område i Breheimen nasjonalpark og Høydalen landskapsvernområde. I tillegg har han samla tradisjonstoff frå ei rekkje kjelder om Høydalen og samferdsla med Sogn. Han vil gje forvaltinga av Breheimen løyve til å bruke materiale han har samla. Presedens Tilskotet blir gjeve med bakgrunn i at Breheimen nasjonalparkstyre er i ei fase med utarbeiding av besøksstrategi for Breheimen verneområde der kunnskapsinnhenting er ei viktig oppgåve for å skaffe seg mest mogleg dokumentasjon. Dette skal danne grunnlaget for utarbeiding av stragien. Strategien skal ende opp med ein tiltaksplan der ein prioriterer tiltak med bakgrunn i å gje besøkande ei god oppleving, og der det er minst sårbart. Derfor er det viktig å få tilgang til dette materiale no. Ved seinare høve må regelen for kjøp vera at slik kunnskap blir vurdert før det blir utført. Vurdering For forvaltinga er materiale som Eldar Oddbjørn Eggen har samla verdifull, fordi vi treng ein mest mogleg heilskapleg dokumentasjon, både av materielle og immaterielle kulturminne for å kunne forvalte verneområda på ein god måte. Dette inngår som ein viktig del mellom anna i naturmangfaldlova 5, kunnskapsgrunnlaget. Det materiale som Eggen har samla er: Eige notat om Saltvegen, nedteikna etter synfaringar

15 Utdrag av innlegg i årsboka for Gudbrandsdalen diverse notat av kjelder og vers intervju med Helge Torkveen Kopi frå fylkesarkivet «Sognefjellsvegen» Ukjent kjelde Notat om Høydalen side 12,13,14,15 Notat om folk som har døydd på fjellet Kopi frå Digitalarkivet- folketeljing 4 sider. Kartlagt vegen frå Graffer Solell, Sprangbrue Hynne Kvanndalsvoll Høydalen (alt. - Håleinndalen Høydalen) Storvatnet. Samla materiale dagsett Kopi, utdrag av boka «Jotunheimen» om ferdavegen 9 kartarbeid med inteikna trasear av fjellvegen Notat frå reisehandbok anno 1834 Notat «Vegen over Sygnefjellet» (Eilev Brenna) avskrift Kart med 9 stk GPS registreringar av kulturminne i Høydalen/Høyøyom Kart med 32 stk GPS registreringar av kulturminne i fjellet nord for Bøverdalen/Høydalen Kart med 81 GPS registreringar totalt i heile område i tabellform, stk fotografi av kulturminnelokalitetar 8 kart med innlagt GPS registringar Flyfoto av to brufeste i Høya vest for Nordre Høydalen Oppteken skisse av murar i Fortundalen Bilete av murane i Fortundalen Kopi av kart frå 1897 Grafisk framstilling av den vetle istida 2 stk kopiar av gamle bilete I tillegg er det motteke 3 e-postar i mai 2018 med ny doumentasjon på gamle setertufter og ferdselsvegar i Breidseterdalen og Høydalen. Ved vurdering av materiale så er registreringsarbeidet av materielle kulturminne det viktigaste for forvaltinga. Dette er med og supplerer liknande materiale i andre område i Luster og Skjåk. Kjeldeskriftsamlinga som inngår i materiale er viktig for å forstå historikken rundt samferdsla mellom Gudbrandsdalen og Sogn. Konklusjon Dokumentsamlinga er eit viktig supplement i arbeidet med kunnskapsinnhenting i samband med utarbeiding av besøkstrategien for Breheimen verneområde. Arbeidet med registrering av fysiske kulturminne i marka er eit spesielt viktig supplement til det som er samla inn i andre delar av verneområdet. Nasjonalparkforvaltaren meiner derfor at å få tilgang til dette materiale på nåverande tidspunkt er viktig for å at nasjonalparkstyret skal kunne gjere godt dokumenterte vedtak i besøksstrategiarbeidet.

16 Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2018/ Saksbehandlar: Bjørn Dalen Dato: Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 23/ Sak - Oppsetting av midlertidig kvilebu på Mysubytta seterstul - Simon Eiesar. Innstilling frå forvaltar Breheimen nasjonalparkstyre vedtek å gje Simon Eiesar og Åse Storbråten, 2693 Nordberg, løyve til å plassere ei kvilebrakke på Mysubytta seterstul. Løyver er gjeve med heimel i Verneforskrift for Mysubytta landskapsvernområde, 4, jf. naturmangfaldlova 48. Vilkår - Kvilebrakka må plasserast slik at ho pregar landskapet minst mogleg. - Kvilebrakka skal fjernast frå landskapsvernområdet etter at sumarsesongen er over, seinast innan 1.oktober slutt på innstilling --- Dokument i saka - Søknad dagsett ,frå Simon Eiesar og Åse Storbråten om å få plassere ei kvilebrakke på Mysubytta seterstul for bruk under arbeid på setra sumaren Saksopplysningar Vi ber med dette om å få plassere ei brakke på Torgeir Teigums kve på Mysubytta. Den skal brukes i forbindelse med tilsyn av dyr på beite i området. Den vil også bli brukt til lagring av verktøy og utstyr i forbindelse med gjerding rundt setra til Teigen. Vennlig hilsen Simon Eiesar og Åse Storbråten Heimelsgrunnlag Verneformål forskrift Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar) samt 7(prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Formålet med vernet av Mysubytta landskapsvernområde er: ta vare på verdifullt setermiljø, vegetasjon og kulturminne som utgjer ein vesentleg del av landskapet sin eigenart. ta vare på eit stort samanhengande naturområde med rikt dyre- og planteliv som pregar landskapet. ta vare på geologiske førekomstar og landskapsformer. ta vare på vakker og særprega vassdragsnatur.

17 Ålmenta skal ha høve til natur- og landskapsoppleving gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. Det er ingen spesifisert dispesasjonsheimel for eit slikt tiltak i verneforskrifta for Mysubytta landskapsvernområde. Derfor må saka vurderast etter dei generelle dispesasjonsreglane i 4, jf. 48 i naturmangfaldlova. I 3 punkt 1.3 bokstav c heiter det: Forvaltingstyresmakta kan gje løyve til oppføring av bygningar, innretningar og anlegg som er naudsynte for jordbruksføremål for setrene på Mysubytta og Røykjeskålslia. Denne paragrafen gjeld ikkje det omsøkte tiltaket, men gjev likevel utrykk for at det kan vere behov for installasjonar i tilknyting til stadbunden næring på setra, varig eller midlertidig. Forvaltningsplan I forvaltingsplanen for Breheimen nasjonalpark med tilgrensande område heiter det m.a: I Mysubytta- og Høydalen landskapsvernområde følgjer det av forskriftene at eventuelle nye bygningar skal vere naudsynte til jordbruksføremål og vere knytte til spesifikt nemnde seterområde; Mysubytta og Røykjeskålsli, og Søre Høydalen og Nordre Høydalen. Elles er det ikkje nemnt noko om midlertidige behov for installasjonar som kvilebu. Naturmangfaldlova Saka må vurderast etter dei generelle dispensasjonsreglane i 4, jf. 48 i naturmangfaldlova. Det som talar i mot eit slikt tiltak er at ei kvilebrakke ikkje vil passe inn i landskapet og bryte med serpreget til landskapet. I dette tilfelle skal ein ta vare eit setermiljø med vegetasjon og kulturminne som utgjer ein vesentleg del av landskapet sin eigenart. Det som talar for å gje løyve er at tiltaket er av midlertidig karakter, og at ein ved vurdering av plasseringa legg vekt på at installasjonen får ei markert plassering i terrenget. Da vil ikkje ei lita kvilebrakke påverke verneverdiane eller gå nemnande utover verneføremålet. Tiltaket må også vurderast etter 7,dei miljørettslege prinsippa nedfelt i naturmangfaldlova samt 8-12: Heile området på seterstulen Mysubytta er naturtypekartlagt og det skal etablerast skjøtselsrutiner i samband med det. Det er behov for å gjerde inn att fleire seterkveer. Blant anna den aktuelle kvea. Kunnskapen om området er god. Det er utarbeidt eigen skjøtselsplan for landskapsvernområdet som skal danne grunnlag for framtidig skjøtsel i området ( 8). Tiltaket er midlertidig og fører ikkje til noko spesiell belastning på naturmangfaldet i området. Tiltaket er etterprøvbart og vil bli følgt opp i forhold til vilkåra som er satt. ( 10). Det er ikkje aktuelt å bruke føre-var prinsippet i denne saka ( 9). Det er ikkje kjente påreknelege skadar som tiltaket vil føre med seg ( 11). Det er gjort greie for kva slags løysing som er mest praktisk. Det er bilveg fram til seterkvea, og kvilebrakka går på hjul, så transporten vil ikkje krevje ekstra løyve ( 12). Presedens Tiltaket er av midlertidig karakter og skal dekke eit klart behov som tiltakshavar ikkje får dekt på annan måte. Nasjonalparkforvataren vurderer presedens verknaden som liten. Det er få tilfelle der ikkje husbehovet på setrene allereie er dekt. Vurdering Mysubytta seterstul ligg 860 meter over havet. Seterstulen er ein representativ og karakteristisk seterstul for nordlege delar av Gudbrandsdalen. Seterstulen ligg sørvendt til i fjellbjørkeskogen i overgangen til furuskogen. Det er åtte setrer med 10 slåttekveer på stulen. I dag er det beita på kveene og området rundt. Siste tradisjonell setring var i 2005 (geit).

18 Simon Eiesar og Åse Storbråten leiger garden og seterkvea til Ivar Teigum. Dei har ikkje tilgang på seterhus, eller andre hus å kvile i, og søkjer derfor om løyve til å ha ei kvilebrakke på stulen i sumarmånadane. Det manglar gjerde rundt seterkvea og det er derfor ein stor jobb å sørge for å få oppatt nytt gjerde. Dei slepper kashmirgeit og sau på beite. Dei fekk løyve til å ha opp nytt gjerde rundt kvea i sak 2017/4755. Konklusjon Nasjonalparkforvaltaren meiner at så lenge plassering av kvilebrakka dekker eit behov i stadbunden næring og at plasseringa er i tråd med vilkåra så kan ein akseptere tiltaket.

19 Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2018/ Saksbehandlar: Eldrid Nedrelo Dato: Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 24/ Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Sikring av brua på Fossen - Knut Vidar Svanheld Innstilling frå forvaltar Med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 3 pkt.1.3 bokstav e) gir Breheimen nasjonalparkstyre løyve til utbetring/sikring av buføringsvegen ved tilkomsten til brua ved Fossen. Vilkår Utbetringsarbeidet skal skje slik det er skildra i søknad per e-post frå Knut Vidar Svanheld den Det kan borast 3-5 jernstolpar som støtte for leiegjerde/lettgrinder ved inngangen til brua. Løyvet gjeld i Bolstad og Heltne Sameige v/brukarane på Fossen står som eigar av tiltaket, og er ansvarleg for vedlikehald. Det skal ryddast opp etter gjennomført arbeid, og materialar og utstyr skal takast ut or området. Det skal sendast ein kortfatta rapport med oversikt over utført arbeid til nasjonalparkstyret på e-post til fmsfene@fylkesmannen.no innan I rapporten skal det vera bilete av tiltaket og oversikt over kostnadene med tiltaket. --- slutt på innstilling --- Dokument i saka Søknad frå Knut Vidar Svanheld datert om sikring av brua på Fossen. Sak Løyve til vedlikehald/utbetring av buforvegen mellom Vetlefosso og Fossen, og til bygging av bru over Nobbelvi. Søknaden Ved buføring av sauer til Fossen, har ein dei siste to åra hatt problem med å få dyra til å gå over brua ved Nobbelvi. Søyene snur og går att og fram, lamma kvir seg for å gå opp på brua og fleire lam har hoppa på elva. Det er behov for å få sett opp feste for leiegjerde ved inngangen til brua, dvs. å bore ned 3 5 jernstolpar. Heimelsgrunnlag Delegering Nasjonalparkstyret har fått delegert forvaltingsmyndigheit for verneområda i Breheimen, inkludert Mørkridsdalen landskapsvernområde i medhald av vedtekter for nasjonalparkstyret, sist revidert den

20 Verneformål forskrift Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg sett i høve landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar) samt 7(prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp). Føremålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Vidare er føremålet med landskapsvernområdet å: ta vare på m.a. stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker ta vare på geologiske førekomstar og breforma landskap som U-dalar, breane sine avsetningar og andre kvartærgeologiske førekomstar ta vare på vakker og særprega vassdragsnatur, særleg knytt til Mørkridsdalselvi ta vare på edellauvskogen med særmerkte, store og/eller gamle dekorative levande og daude tre, førekomstar av gamal furuskog og rasmarker som pregar landskapet. Ålmenta skal ha høve til natur- og landskapsoppleving gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. Utgangspunktet er at landskapsvernområdet er beskytta mot inngrep av ein kvar art, m.a. bygging av bruer og klopper, graving og påfylling av masse og sprenging og boring (jf. verneforskrifta 3 pkt. 1.1). I forskrifta er det likevel opna for at forvaltningsmyndigheita kan gi løyve til «utbetring av kløvjavegane til Osen og inn Mørkridsdalen i samsvar med retningsliner fastsett i forvaltingsplan (jf. verneforskrifta 3 pkt. 1.3 bokstav e). (Kløvjavegen i Mørkridsdalen vert lokalt kalla buforvegen). Forvaltningsplan I forvaltingsplan for verneområda i Breheimen heiter det m.a. at forvaltingsmyndigheita kan gi løyve til utbetring av buforvegane etter søknad. Vedlikehald kan skje utan søknad. I forvaltingsplanen er det vidare presisert kva ein meiner med «vedlikehald» og «utbetring»: «Med vedlikehald meiner ein for eksempel oppattretting av stikkrenner og flytting av steinar som har forskyvd seg, dvs. arbeid som vert gjort med handemakt, og som medfører at buforvegen har same standard som i tidlegare tider. Etter søknad kan nasjonalparkstyret gje løyve til utbetring av buforvegane. Med utbetring meiner ein arbeid som vert gjort med maskiner, sprenging, forbygging, mindre utviding i breidde og andre tiltak som medfører større inngrep i høve til tidlegare standard. Ved slike løyve vil det bli sett vilkår om at det skal lagast ein plan for korleis utbetringa vil skje. Om naudsynt skal det avtalast synfaring mellom søkjar og forvaltingsmyndigheita for å lage ein slik plan. Fleire tiltak vil kunne gjerast med handemakt slik det allereie er gjort i Mørkridsdalen, på Besseggenstien og steinmuringsarbeid på stien til Fanaråken.» Naturmangfaldlova Tiltaket blir vurdert etter dei miljørettslege prinsippa som er nedfelt i naturmangfaldlova (nml) Presedens Den aktuelle traseen høyrer til DNT-ruta mellom Mørkri og Fast. For at særleg folk skal kunne ferdast trygt på stien/buforvegen i dette området, og at ein i tråd med politiske føringar skal ønskje folk «velkommen inn» i verneområda, må stien som går frå Jervane til Osen utbetrast ved Brødlefsa nedanfor Hundkast. Det er svært bratt og ulendt i området, og i regnvêr når berget vert blautt og sleipt, kan det vere fare for å skli på svaberget og falle utfor. For å unngå

21 evt. ulukker på staden tilrår ein at stien vert utbetra i det aktuelle punktet. Etablert praksis tilseier at ein opnar for naudsynt utbetringstiltak knytt til sikkerheit på stinettet/buforvegar i landskapsvernområdet og nasjonalparken. Vurdering Ein sentral del av verneformålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap, med m.a. kulturell verdi og opplevingsverdi, og som er identitetsskapande. Vidare er det eit konkret mål å ta vare på stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker. Ein ser det difor som svært positivt at ein får fram beitedyr i området. Buforvegen i Mørkridsdalen er viktig for å oppretthalde kulturlandskapet gjennom beiting. Per i dag vert det buført sau til Fossen. Framtidig beitebruk i området er heilt avhengig av at ein får beitedyr over brua på Fossen, brua er eit viktig element i buforvegen. For å få beitedyra over brua, og for å unngå at dyr hoppar på elva, er det behov for sikringstiltak med leiegjerde ved inngangen til brua. Ein vurderer at for å stimulere til auka beiting med både sau og kyr i Mørkridsdalen er det naudsynt med tiltak på buforvegen inn hovuddalføret. Dette vil vere med å oppretthalde kulturlandskapet og såleis ein del av hovudformålet med vernet i Mørkridsdalen. Hovudføremålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Vidare er føremålet å ta vare på stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker, geologiske førekomstar og breforma landskap som m.a. breane sine avsetningar osv. Vedlikehald av buforvegen er tillate etter verneforskrifta, og krev ikkje særskilt søknad. I framlegget til forvaltingsplan er det presisert at med vedlikehald meiner ein for eksempel opning av stikkrenner og flytting av steinar som har forskyvd seg, dvs. arbeid som vert gjort med handemakt, og som gjer at buforvegen har same standard som tidlegare. Graving og påfylling av masse, sprenging og boring er i utgagnspunktet forbode i landskapsvernområdet, då dette kan ha negative effektar på verneverdiane. Forvaltningsmyndigheita kan likevel gi løyve til utbetring av buforvegen etter verneforskrifta, men det er ein føresetnad at tiltaket ikkje må stride mot verneføremålet. Med utbetring, meiner ein i følgje framlegget til forvaltningsplan, arbeid som vert gjort med maskiner, sprenging, forbygging, mindre utviding i breidd og andre tiltak som fører til større inngrep i høve tidlegare standard. I følgje forvaltningsplan skal det lagast ein plan for korleis utbetringa vil skje. Dette vart gjort under synfaringa den , jf. referat. I ettertid syner det seg at det er behov for ytterlegare sikring ved inngangen til brua, slik at ein leier beitedyra inn på brua og unngår at dei hoppar på elva. I høve dei miljørettslege prinsippa i naturmangfaldlova 8-12 er påverknaden knytt til boring og bolting ved inngangen til brua over Nobbelvi. Kunnskapen om verneverdiane i området er god (jf. naturmangfaldlova 8). Tiltaket vil isolert sett ha liten effekt på natur-, og kulturlandskapet. Nasjonalparkforvaltaren legg til grunn at boring og oppsetting av 3-5 boltar for leiegjerde, med dei vilkåra som vert sette for løyvet i svært liten grad vil påverke trua, nær trua eller verdifullt naturmangfald som er omfatta av verneføremålet. Tiltaket vert så langt det let seg gjere tilpassa forholda på staden. Det er ikkje råd å sette opp leiegjerde på annen måte utan å bore, då det er stein og berg på staden. Føre-var-prinsippet i naturmangfaldlova 9 tilseier at ein skal ha ein streng praksis når det gjeld boring og bolting. Sjølv om tiltaket isolert sett i liten grad vil påverke natur- og kulturlandskapet, må den einskilde søknaden likevel vurderast i lys av prinsippet om samla belastning, jf. naturmangfaldlova 10. Det vil seie at det må vurderast om eit løyve vil kunne skape presedens og såleis kan bidra til ei gradvis forringing av området og utholing av verneforskrifta. Tiltaket er i tråd med forvaltingsplanen når det gjeld tilrettelegging, og påverknaden på naturmiljøet er akseptabel. Jamfør vurderinga under avsnittet presedens ovanfor tilseier etablert praksis at ein opnar for naudsynt utbetringstiltak knytt til sikkerheit på stinettet/buforvegar i landskapsvernområdet. Nasjonalparkforvaltaren meiner difor det bør gjevast løyve til tiltaket. Boring av boltar vil skje på ein mest mogleg

22 skånsam måte og slik det er skildra i søknaden. Det skal ryddast opp etter gjennomført arbeid, materiale og utstyr skal takast ut or området (jf. naturmangfaldlova 12). Etter det nasjonalparkforvaltaren kan sjå, føreligg det tilstrekkeleg kunnskap om naturmangfaldet og kva effektar tiltaket vil ha på dette mangfaldet. Føre-var prinsippet vert difor ikkje vektlagt i saka, jf. nml om at «kostnadene ved miljøforringelse skal bæres av tiltakshaver» er ikkje relevant for denne saka. Med bakgrunn i vurderinga over, kan ein ikkje sjå at tiltaka vil endre det verna landskapet sitt særpreg eller karakter vesentleg. Det er ikkje registrert trua eller sårbare artar eller naturtypar i det aktuelle området, og det er heller ikkje registrert kulturminne i området, eller funne særprega geologiske førekomstar her. Nasjonalparkforvaltaren har vurdert omsynet til verneverdiane i området, jf. verneforskrifta 2, og meiner tiltaket med dei vilkåra som er sette i løyvet ikkje kjem i strid med verneføremålet. Samstundes har ein vektlagt at sikring av brua på buforvegen er eit positivt og naudsynt tiltak for å få fram husdyr på beite i Mørkridsdalen, og det er viktig for å ta vare på kulturlandskapsverdiane i området.

23 Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2016/ Saksbehandlar: Eldrid Nedrelo Dato: Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 25/ Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Dispensasjon - Utbetring av buforvegen Rebnesli - Skori - Stibyggjaren AS Innstilling frå forvaltar Med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 4, jf. naturmangfaldlova 48 gir Breheimen nasjonalparkstyre løyve til utbetring av buforvegen på strekninga frå grensa for landskapsvernområdet aust for Rebnisli til stølen Skori (jf. referat frå synfaring ). Vilkår Utbetring av buforvegen skal skje slik det er skildra i Referat frå synfaring Mørkridsdalen landskapsvernområde Vedlikehald og utbetring av buforstien til stølen Skori, datert Løyvet gjeld i Grunneigar står som eigar av stien, og er ansvarleg for vedlikehald. Det kan takast stein frå bekkefar og areala tett ved stien. Det skal revegeterast ved buforvegen og ved stader der ein plukkar stein ved sidan av stien. Det skal ryddast opp etter gjennomført arbeid, og materialar og utstyr skal takast ut or området. Det skal sendast ein kortfatta rapport med oversikt over utført arbeid til nasjonalparkstyret på e-post til fmsfene@fylkesmannen.no innan I rapporten skal det vera bilete av tiltaket og oversikt over kostnadene med tiltaket. --- slutt på innstilling --- Dokument i saka Skildring av tiltaket med kostnadsoverslag, e-post frå Geirr Vetti Tiltaksplan for verneområda i Breheimen 2016, 2017 og 2018 Referat frå synfaring Mørkridsdalen landskapsvernområde Vedlikehald og utbetring av buforstien til stølen Skori, datert Saksopplysningar Føremålet med tiltaket er å tilbakeføra den gamle kløvstien mellom Rebnisli og stølen Skori slik at ein kan nytta kløvhestar på traseen mellom dei to stølane. Turstien mellom dei to stølane går i dag noko brattare på einskilde parti enn tidlegare, og dels over svaberg. Over svaberga kan det vere svært glatt, og i einskilde punkt er det trangt og vanskeleg å få fram hest. Olav Rebni hugsar kvar kløvstien gjekk i gamle dagar då det var aktiv støling på Skåri-stølen. Han var med og gjekk opp den gamle kløvstien under synfaringa i 2016 på punkta der den ikkje er i bruk per i dag, og der stien må ryddast fram att. Kløvstien er spora med gps, jf. kartet nedanfor:

24 I 2016 og 2017 vart arbeidet med tilbakeføringa retta mot punktet kalla Ilaget på stien. Her var det mykje stein og bekken kryssa kløvstien. Det er behov for å leie bort vatnet frå stien, for å mure opp delar av den gamle vegen, men det er ikkje behov for transport av stein. Arbeidet vert gjort med handemakt av sherpaer, utan bruk av bor eller boltar. Bileta nedanfor viser arbeidet som er gjennomført i 2016 og 2017.

25 Bileta nedanfor viser punkta der stien er planlagt utbetra i 2018: Heimelsgrunnlag Delegering Nasjonalparkstyret har fått delegert forvaltingsmyndigheit for verneområda i Breheimen, inkludert Mørkridsdalen landskapsvernområde i medhald av vedtekter for nasjonalparkstyret, sist revidert den Verneformål forskrift Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg sett i høve landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål for naturtypar, økosystem og artar) samt 7(prinsipp for å ta offentleg avgjerd), jf (kunnskapsgrunnlaget og miljørettslege prinsipp).

26 Føremålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Vidare er føremålet med landskapsvernområdet å: ta vare på m.a. stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker ta vare på geologiske førekomstar og breforma landskap som U-dalar, breane sine avsetningar og andre kvartærgeologiske førekomstar ta vare på vakker og særprega vassdragsnatur, særleg knytt til Mørkridsdalselvi ta vare på edellauvskogen med særmerkte, store og/eller gamle dekorative levande og daude tre, førekomstar av gamal furuskog og rasmarker som pregar landskapet. Ålmenta skal ha høve til natur- og landskapsoppleving gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. Utgangspunktet er at landskapsvernområdet er beskytta mot inngrep av ein kvar art, m.a. bygging av bruer og klopper, graving og påfylling av masse og sprenging og boring (jf. verneforskrifta 3 pkt. 1.1). I forskrifta er det likevel opna for at forvaltningsmyndigheita kan gi løyve til «utbetring av kløvjavegane til Osen og inn Mørkridsdalen i samsvar med retningsliner fastsett i forvaltingsplan (jf. verneforskrifta 3 pkt. 1.3 bokstav e). (Kløvjavegen i Mørkridsdalen vert lokalt kalla buforvegen). Den gamle buforvegen mellom Rebnisli og Myrasete er ikkje nemnt i denne opplistinga, og utbetring av buforvegen mellom Rebnisli og Skori kan ikkje vurderast etter denne regelen. Det kan sjå ut til at dette er ein inkurie. Nasjonalparkstyret kan likevel i særskilde høve vurdera om det er heimel til tiltak «dersom det ikkje strir mot føremålet med vernevedtaket og ikkje kan påverka verneverdiane nemneverdig», jf. 4 i verneforskrifta, jf. naturmangfaldlova 48. Forvaltningsplan I forvaltingsplan for verneområda i Breheimen heiter det m.a. at forvaltingsmyndigheita kan gi løyve til utbetring av buforvegane etter søknad. Vedlikehald kan skje utan søknad. I forvaltingsplanen er det vidare presisert kva ein meiner med «vedlikehald» og «utbetring»: «Med vedlikehald meiner ein for eksempel oppattretting av stikkrenner og flytting av steinar som har forskyvd seg, dvs. arbeid som vert gjort med handemakt, og som medfører at buforvegen har same standard som i tidlegare tider. Etter søknad kan nasjonalparkstyret gje løyve til utbetring av buforvegane. Med utbetring meiner ein arbeid som vert gjort med maskiner, sprenging, forbygging, mindre utviding i breidde og andre tiltak som medfører større inngrep i høve til tidlegare standard. Ved slike løyve vil det bli sett vilkår om at det skal lagast ein plan for korleis utbetringa vil skje. Om naudsynt skal det avtalast synfaring mellom søkjar og forvaltingsmyndigheita for å lage ein slik plan. Fleire tiltak vil kunne gjerast med handemakt slik det allereie er gjort i Mørkridsdalen, på Besseggenstien og steinmuringsarbeid på stien til Fanaråken.» Naturmangfaldlova Tiltaket blir vurdert etter dei miljørettslege prinsippa som er nedfelt i naturmangfaldlova (nml) Presedens Av omsyn til verneføremålet er det ynskje om å få fleire beitedyr inn i området, og etablert praksis tilseier difor at ein opnar for naudsynt utbetringstiltak knytt til buforvegar i landskapsvernområdet.

27 Vurdering Buforvegen frå Rebnisli til Skori-stølen har tidlegare vore ei viktig ferdselsåre både for folk og beitedyr. Traseen var nytta i samband med buforing av både hest, kyr og sauer. Buforvegane i landskapsvernområdet er også ein del av kulturminna (jf. Skjøtselsplan for heilskapleg kulturlandskap Mørkridsdalen). Dyr på beite i desse områda er dessutan positivt for opplevingsverdien og friluftslivet. Tiltaket gjeld vedlikehald og tilbakeføring av eksisterande sti til buforveg. Etter verneforskrifta for landskapsverneområdet, er ikkje vernet til hinder for «vedlikehald av eksisterande kløvjavegar i samsvar med retningsliner fastsette i forvaltingsplan (jf. verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde pkt. 1.2 bokstav c). Dvs. at vatn kan leiast bort, tre og greiner kan ryddast vekk frå traseen i ei breidd på inntil 2 m, store steinar kan ryddast vekk. I dette tilfellet ser ein at det elles er behov for muring og såleis plukking/bryting av stein i nokre punkt for å gjere buforvegen betre gangbar for t.d. hest, og traseen vert noko utvida i breidda i einskilde punkt for å få fram hest med kløv. I samsvar med forvaltingsplan er tiltaket difor rekna å vere «utbetring» somme stader, og det er difor krav om løyve frå verneforskrifta. Tiltaket må handsamast etter 4, jf. naturmangfaldlova 48 fyrste ledd. Det er eit dokumentert behov for å utbetre buforstien i området Rebnisli Skori-stølen, jf. synfaringsrapporten av juni 2016, og utbetring av buforvegane i landskapsvernområdet er vurdert å vere i samsvar med føringar gitt i forvaltingsplanen, då det er eit ynskje å få fram dyr på beite i området. Fyrst er det eit vilkår at tiltaket ikkje strir mot føremålet med vernevedtaket. Utviding av traseen i einskilde punkt for å få fram hest med kløv, 1,5 2 m i breidda er i dette tilfellet eit lite inngrep. For muring av trinn og legging av stein finn ein eigna stein i/like ved stien og i bekkefar. Ein kan ikkje sjå at tiltaket vil påverke landskapet eller andre verneverdiar. Tiltaket vil såleis ikkje påverke verneføremålet. Kunnskapen om verneverdiane i området, jf. naturmangfaldlova 8, er vurdert som god, og føre-var-prinsippet, jf. naturmangfaldlova 9 er difor ikkje vektlagt i denne saka. Det er ikkje registrert trua eller sårbare artar eller naturtypar i området. Arbeidet vert utført manuelt av sherpaer, det er ikkje behov for boring, bolting eller motorisert ferdsel, og forvaltaren meiner plukking evt. bryting og legging av stein er den beste metoden for å utbetre stien for framføring av hest jf. 12 i naturmangfaldlova om miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetode. Den aktuelle traseen har tidlegare vore buforvegen mellom Rebnisli og Skoristølen, og vidare til Myrasete. For at særleg kløvhest skal kunne førast trygt på buforvegen i dette området, og at ein i tråd med politiske føringar skal ønskje folk «velkommen inn» i verneområda, må stien som går frå Rebnisli til Skori-stølen utbetrast. Delar av traseen går i dag over bratte innsteg og svaberg, og den er for smal for buforing i einskilde parti. Av omsyn til verneføremålet er det ynskje om å få fleire beitedyr inn i området, og etablert praksis tilseier difor at ein opnar for naudsynt utbetringstiltak knytt til buforvegar i landskapsvernområdet, jf. prinsippet om økosystemtilnærming og samla belasting etter nml. 10. Nasjonalparkforvaltaren meiner tiltaket er i tråd med forvaltingsplanen når det gjeld tilrettelegging, og med vilkåra som er sett i løyvet vil påverknaden på naturmiljøet vere akseptabel. Nasjonalparkforvaltaren meiner difor det bør gjevast løyve til tiltaket. Grunneigar står som eigarar av tiltaket, og er ansvarleg for vedlikehald. Det er ikkje venta at tiltaket vil medføra miljøforringing, og naturmangfaldlova 11, prinsippet om at kostnadene ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar, er difor ikkje vurdert i denne saka. Nasjonalparkforvaltaren meiner utbetring av buforvegen er eit lite inngrep som ikkje vil påverke verneføremålet og verneverdiane nemneverdig. Vilkåra for å gi dispensasjon er såleis oppfylt. Nasjonalparkforvaltaren meiner vidare at framføring av dyr på beite er positivt av omsyn til kulturlandskapet og såleis verneføremålet i området. Det vil også vere eit positivt tiltak av omsyn til friluftslivet. Med heimel i verneforskrifta 4, jf. naturmangfaldlova 48, tilrår nasjonalparkforvaltaren at det vert gjeve løyve til utbetring av buforvegen mellom Rebnisli og Skori-stølen på visse vilkår.

28 Saksframlegg Arkivsaksnummer: 2018/ Saksbehandlar: Eldrid Nedrelo Dato: Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 26/ Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Dispensasjon - Utbetring av buforvegen Mørkri - Osen - Skjolden Bygdeservice DA Innstilling frå forvaltar Med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 3 pkt.1.3 bokstav e) gir Breheimen nasjonalparkstyre løyve til utbetring av buforvegen mellom Mørkrid og Osen, nedanfor Hundkast (jf. referat frå synfaring ). Vilkår Utbetring av buforvegen skal skje slik det er skildra i Referat frå synfaring mot Hundkast Mørkridsdalen landskapsvernområde Planlegging av tiltak 2018 Utbetring sti. På grunn av førekomst av raudlisteartar i naturtypen Sørvendt berg og rasmark i området, skal tiltaket gjennomførast så skånsamt som råd av omsyn til vegetasjonen i kantane til svaberget. Det skal ikkje borast og settast fleire boltar enn det som er strengt naudsynt. Boltar skal skjulast så godt som råd i terrenget. Stein kan plukkast frå nærliggjande bekkefar, evt. område avklara med forvaltar. Stein skal plukkast spreidd. Løyvet gjeld i Skjolden grunneigarlag står som eigar av stien, og er ansvarleg for vedlikehald. Det skal ryddast opp etter gjennomført arbeid, og materialar og utstyr skal takast ut or området. Det skal sendast ein kortfatta rapport med oversikt over utført arbeid til nasjonalparkstyret på e-post til fmsfene@fylkesmannen.no innan I rapporten skal det vera bilete av tiltaket og oversikt over kostnadene med tiltaket. --- slutt på innstilling --- Dokument i saka Referat frå synfaring mot Hundkast Mørkridsdalen landskapsvernområde Planlegging av tiltak 2018 Utbetring sti Saksopplysningar Stien mellom Mørkri og Osen utgjer ein del av den merka DNT-ruta mellom Mørkri og Fast. Ved Brødlefsa, nedanfor Hundkast, er det eit parti på stien som kan vere særleg utfordrande når det er blautt. Stien går gjennom eit område med mykje berg i dagen i dette området, og svaberga vert svært glatte når det regnar. Stien går dels utpå kanten mot ein høg skrent.

29 Lina i biletet viser stitraseen, og der det er behov for utbetringstiltak ved legging av trinn/stein som støttast med fotboltar. Med bakgrunn i at det er vanskeleg å gå over Brødlefsa i blautt ver og at det skulle gjerast ei prioritering av tiltak i Bestillingsdialogen for 2018, har både grunneigar, Skjolden Grunneigarlag og Rådgjevande utval kome med innspel om at stien bør utbetrast i dette området. Det vart difor gjennomført ei synfaring for å sjå på kva utbetringar som bør gjerast og korleis arbeidet evt. kan utførast hausten 2017, jf. referat frå synfaringa den Grunneigar, representant for grunneigarlaget og nasjonalparkforvaltaren deltok på synfaringa. Våren 2018 lyste Breheimen nasjonalparkstyre ut ein tilbodskonkurranse om arbeid på buforvegar, stiar og murar i Mørkridsdalen landskapsvernområde. Etter vurdering av tilboda opp mot tildelingskriteria sett i høve «Oppdragsskildringa», innstilte nasjonalparkstyret på å inngå kontrakt med Skjolden Bygdeservice DA om manuelt arbeid med stiar og buforvegar (utanom muringsarbeid) i Mørkridsdalen landskapsvernområde. Heimelsgrunnlag Delegering Nasjonalparkstyret har fått delegert forvaltingsmyndigheit for verneområda i Breheimen, inkludert Mørkridsdalen landskapsvernområde i medhald av vedtekter for nasjonalparkstyret, sist revidert den Verneformål forskrift Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg sett i høve landskap, dyreliv og friluftsliv, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1(Formål), 4 og 5 (forvaltningsmål