Møteinnkalling Arbeidsutvalet for verneområdestyret i Setesdal Vestehei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane

Transkript

1 Møteinnkalling Arbeidsutvalet for verneområdestyret i Setesdal Vestehei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane Utvalg: AU i verneområdestyret for SVR Møtested: Telefonmøte, Telefonmøte Dato: Tidspunkt: 08:00 Eventuelt forfall må meldes snarest på tlf Vararepresentanter møter etter nærmere beskjed.

2

3 Saksliste Utvalgssaksnr AU 25/18 AU 26/18 AU 27/18 AU 28/18 AU 29/18 AU 30/18 AU 31/18 AU 32/18 AU 33/18 Innhold Godkjenning av innkalling og saksliste Val av en representanter til å skrive under møteprotokollen saman med styreleiar Referatsaker Orienteringssaker Omdisponering av tiltaksmidler for 2018 og bruk av midlar får verneområdestyret sitt budsjett SKK-BASE - Søknad om helikoptertransport til Kjerag i samband med Heliboogie 2019, Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 22/1, Forsand kommune Søknad om dispensasjon frå verneforskrift for Vidmyr naturreservat og landskapsvernområde SVR for arrangering av Hovden ultraløp. Roger Nodeland Klage på vedtak - landingsløyve for helikopter, Øyvassbu, 4/24 i Bygland kommune. Eventuelt

4 AU 25/18 Godkjenning av innkalling og saksliste AU 26/18 Val av en representanter til å skrive under møteprotokollen saman med styreleiar AU 27/18 Referatsaker AU 28/18 Orienteringssaker

5 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2017/ Saksbehandler: Jørn Trygve Haug Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 29/ Omdisponering av tiltaksmidler for 2018 og bruk av midlar frå verneområdestyret sitt budsjett. Forvalters innstilling Arbeidsutvalet gjer følgjande omdisponering av tiltaksmidlar (M 1512) for 2018: Kr vert nytta til restaureringsarbeid på kulturminne i Lusaheia. Landskapsvernområde. Så fremt det vert disponible midlar frå styret sitt budsjett for 2018 vert desse nytta til synfaring og opplæring i Disponeringa av midlane vert nærmare avklara mellom forvaltningssekretariatet og styreleiar. Saksopplysninger Arbeidsutvalet skal i denne saka ta stilling til omdisponering av nokre av tiltaksmidlane for 2018 (prosjekt M 1512). I tillegg vurdere bruken av attverande midlar på styret eiget budsjett (prosjekt M 1547) Tiltaksmidlar Verneområdestyret vedtok følgjande fordeling av tiltaksmidlar for 2018 i møte , sak 6/18. Total sum var kr : 1. Skjøtsel slåttemyr, Vidmyr Vidmyr NR/Bykle Skjøtsel slåttemark, Store-Hisdal Hisdal NR/Bykle Skjøtsel slåttemyr, Stovo Dyraheio/Suldal Skjøtsel haustingsskog, Førre Vormedalsheia/Hjelmeland Skjøtsel slåttemark, Mån Frafjordheiane/Forsand

6 6. Skjøtsel slåttemyr, Øyastølsmyra Øyastøl/Hjelmeland Ny bru Vestre Langsvatn-Store Tråget SVR/Bygland Fjerning kraftlinje, Fundingsland Vormedalsheia/Hjelmeland Klopplegging, Taumevatn SVR/Sirdal Klopplegging, Bortelid SVR/Åseral Klopplegging, Ritlandskrateret Vormedalsheia/Hjelmeland Klopplegging, Øyastølsmyra Øyastøl/Hjelmeland Ungdom og lokal heiakultur SVR, Dyraheio/Valle, Suldal Evaluering skjøtsel, Store-Hisdal Hisdal NR/Bykle Toalettbygg, Eikeskog Frafjordheiane/Gjesdal Fjerning boreboltar, Kjerag Frafjordheiane, Forsand Fornying infotavler, Håheller/Kvinlog SVR/Sirdal, Kvinesdal Oppgradering nettside Alle Midlar til drift av styret For 2018 fekk verneområdestyret kr til drift. Pr var kr av dette nytta. Vurdering Tiltaksmidlar (M 1512) Dei aller fleste prosjekta er anten gjennomført eller vil bli gjennomført i løpet av hausten Når det gjeld tiltak nr. 13 (Ungdom og lokal heiekultur, kr ) vart dette avlyst som følgje av for få påmelde. Her ser forvaltningssekretariatet for seg å nytte om lag kr til innkjøp av noko utstyr til komande års arrangement. Det vil da vera kr som kan nyttast på andre tiltak. For tiltak 18 (Oppgradering av nettside, kr ) får ein dette til med eigne ressursar, og midlane kan i sin heilskap nyttast andre stader. Totalt har ein da kr til omdisponering. Forvaltningssekretariatet foreslår at dette vert nytta til eit restaureringsarbeid av eit gammalt kulturminne (jakthytte) i Lusaheia. Det er trong for nokre formelle avklaringar kring dette men det synast realistisk at delar av prosjektet kan gjennomførast allereie i haust. Drift av verneområdestyret (M 1547) Det må takast høgde for at det er ein del etterslep på krav om møtegodtgjersle og reiserekningar. Nokre fleire utgifter frå Svalbardturen må og påreknast. Med eitt styremøte att i 2018 skal det likevel mykje til for at alle midlane vert nytta. Så sant det vert rom for det foreslår forvaltningssekretariatet at nokre av budsjettmidlane vert nytta til synfaring, evt. kombinert med styremøte, i I tillegg utgifter til opplæring av nye politikarar i Kost og losji må da betalast inneverande år. Konklusjon Kr i tiltaksmidlar vert omdisponert til restaureringsarbeid som omtala i saka. Så fremt det vert disponible midlar frå styret sitt budsjett for 2018 vert desse nytta til synfaring og opplæring i 2019.

7 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2018/ Saksbehandler: Alf Odden Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 30/ SKK-BASE - Søknad om helikoptertransport til Kjerag i samband med Heliboogie 2019, Frafjordheiane landskapsvernområde, gnr/bnr, 22/1, Forsand kommune Forvalters innstilling I medhald av 2 og 3, punkt 5.1, i Føreskrift om vern av Frafjordheiane landskapsvernområde, samt 48 i naturmangfaldlova, får SKB BASE v/ Stein Edvardsen løyve til å bruke helikopter til persontransport i samband med arrangementet Heliboogie. Dispensasjonen gjeld for tidsrommet juni Det samla talet på transportar skal ikkje overstige 250. Transportane skal gå føre seg mellom dei tre landingspunkta Lysebotn, Kjerag og Geitaneset, og følgje flygeruter som er teikna inn på kartet som følgjer saksutgreiinga. Verneområdestyret vil presisere at det ikkje må takast med gjenstandar som kan medføre forsøpling utfor stupkanten. Verneområdestyret vil og understreke at oppsetting av mellombelse installasjonar og bruk av boreboltar er søknadspliktig etter verneføreskrifta. Dispensasjonen blir gitt med desse vilkåra: Eventuelt søppel må fjernast frå områda både over og under stupet så snart arrangementet er ferdig. Dispensasjonen gjeld berre for arrangørstab og betalande deltakarar på Heliboogie. Det må innhentast nødvendig dispensasjon frå Forsand kommune og samtykke frå grunneigar. Det må leverast inn rapportskjema over kor mange transportar som er gjennomførde til forvaltningssekretariatet innan 1. august 2019.

8 Saksopplysninger Bakgrunn for søknaden Viser til søknad datert , og tidlegare handsamingar av liknande søknader i AU sakane 126/2012, 268/2012 og 62/2013, samt Delegasjonssak RO 49/2017. SBK BASE v/ Stein Edvardsen søker om dispensasjon til helikoptertransport til Kjerag i Frafjordheiane landskapsvernområde. Søknaden gjeld persontransport i samband med BASE hopp arrangementet Heliboogie juni Søknaden gjeld for tidsrommet Transportane vil gå føre seg mellom dei tre landingspunktane Lysebotn, Kjerag og Geitaneset, kor dei to siste ligg inne i Frafjordheiane landskapsvernområde. Landingspunkta og flygeruta mellom dei, er teikna inn på eit kart som følgjar søknaden. Med bakgrunn i usikkerhet knytt til værtilhøva og talet på deltakarar, søker ikkje SBK BASE om eit fast tal transportar, men ber om å få gjennomføra så mange transportar som er naudsynt for arrangementet. Med grunnlag i erfaringar frå tidlegare år vil talet på transportar truleg ligge ein stad mellom 200 og 300. For arrangementet i 2017 rapporterte søkar om 278 gjennomførte transportar, mens talet låg på 157 i I følgje opplysningar frå søkar og informasjon på søkar si nettside vart dette arrangementet gjennomført første gang i Vanlegvis er om lag 25 land, og opp til 200 hopparar representert. Noko som gjer det til det største arrangementet i verden av sitt slag. SBK seier at dei har gjennomført Heliboogie i fleire år med stor suksess, og at den har vore med på å sette Kjerag/Lysefjorden på verdskartet både blant hopparar og andre turistar. All hopping vil i følgje søkaren gå føre seg i kontrollerte former, styrt av SBK. Flygerute for helikopter. Rød strek er for helikopter i stigning. Grønn strek er for helikopter på vei ned. Rød prikk er landingspunkt for helikopter. Formell bakgrunn for vurdering og vedtak Forskrift om vern av Frafjordheiane landskapsvernområde av Forvaltningsplan for verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane, godkjent 2015 Naturmangfaldlova.

9 Heimelsgrunnlag Frafjordheiane landskapsvernområde og dei tilgrensande naturreservata Ørestø og Migaren vart oppretta ved Kronprinsregenten sin resolusjon Direktoratet for naturforvaltning vedtok ei mindre endring i verneforskrifta. Føremålet med opprettinga av Frafjordheiane landskapsvernområde er etter 2 mellom anna: - å ta vare på eit representativt, særprega og vakkert landskap, med bratte fjord- og dalsider via lågheiar opp til glattskurt høgfjell. - å ta vare på vatn og vassdrag, viktige leveområde for eit særmerkt plante-og dyreliv, geologiske landskapsformer, samt beite- og stølslandskap med automatisk freda og nyare tids kulturminne. Vidare heter det at Allmenta skal ha høve til naturoppleving gjennom utøving av tradisjonelt og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. Motorisert ferdsel i verneområdet blir regulert av verneforskrifta 3, punkt 5.1. Her heter det at motorferdsel er forbode på land og i vatn, og vidare at Flyging lågare enn 300 m over bakken, og landing og start med motordrivne luftfarty er forbode. Henting og bringing av passasjerar og gods, der luftfartyet ikkje er nær bakken, er og forbode. I 3, punkt 5.2 er det nemnt einskilte unnatak frå forbodet og i 3, punkt 5.3 er det lista opp fleire tiltak som forvaltningsstyresmakta kan gje løyve til etter søknad. Etter forvaltningsmyndigheita si vurdering kjem dei omsøkte helikoptertransportane ikkje inn under nokre av dei tiltaka som er nemnt i 3, punkt 5.2 og 5.3 i verneføreskrifta for Frafjordheiane landskapsvernområde. Dispensasjonssøknaden må derfor handsamast etter 48 Naturmangfaldslova som har avløyst dei generelle dispensasjonsreglane i 4 i verneføreskrifta. I 48 i Naturmangfaldslova heter det at Forvaltningsmyndigheten kan gjøre unntak fra et vernevedtak dersom det ikke strider mot vernevedtakets formål og ikke kan påvirke verneverdiene nevneverdig, eller dersom sikkerhetshensyn eller hensynet til vesentlige samfunnsinteresser gjør det nødvendig. Rundskrivet Forvaltning av verneforskrifter (Miljødirektoratet 2014) gir føringer for dispensasjonsbehandling etter 48. I følge rundskrivet må følgende to vilkår begge være oppfylt for å kunne gi dispensasjon: - Tiltaket kan ikke påvirke verneverdiene nevneverdig. - Tiltaket må ikke stride mot vernevedtakets formål. Det følger av samme retningslinjer at forvaltningsmyndigheten særlig bør vurdere presedensvirkninger av en dispensasjon. Helikoptertransportar til Kjerag blir også særskilt omtala i Forvaltningsplan for verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og, kapittel under overskrifta Retningsliner for bruk av helikopter til Kjerag i samband med reiseliv, marknadsføring og basehopping på side 74. Her er det utarbeida nærare retningsliner og vilkår for handsaming av dispensasjonssøknadar i samband med helikoptertransport til mellom anna filmopptak. Formålet med retningslinene er mellom anna å gje ein mest mogleg avklara forvaltningspraksis, avgrense negative effektar på verneverdiar og opplevingskvalitetar, og å lette oppsynsoppgåvene. Retningslinjene er ei vidareføring av tilsvarande retningslinjer i Fylkesmannen i Rogaland si forvaltningsplan for Frafjordheiane frå I Forvaltningsplanen heitar det vidare: Tidsvindauga vil bli strengt handheva, og avgrensa til fire samanhengande dagar i andre halvdel av juni, og fire dagar i september. Tidsvindauga skal definerast med datoar i kvar einskild dispensasjon, utan høve til forlenging grunna dårleg vêr eller liknande. I vurderinga av søknaden, skal det vere avgjerande om helikopterflyging er absolutt naudsynt for å gjennom- føre tiltaket. Tidsvindauga i september er reservert for reportasjeverksemd.

10 Flyging og landing skal skje kortaste veg frå fjorden og inn til stupkanten ved Kjeragplatået, eventuelt Geitaneset, med retur same veg. Verneområdestyret for Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane og Frafjordheiane har forvaltningsmynde for Frafjordheiane landskapsvernområde. Vurdering Tidlegare forvaltningspraksis Forsand kommune har dei siste åra gjeve løyve til det omsøkte tiltaket med heimel i Lov om motorferdsle og Naturmangfaldslova, samt på bakgrunn av retningslinene i Forvaltningsplanen. Verneområdestyret har og gjeve løyve til arrangementet i 2012, 2013, og 2018 med heimel i verneføreskrifta, naturmangfaldlova og forvaltningsplanen. Dispensasjonane for vart gitt utan ei øvre grense for talet på helikoptertransportar. For 2018 vart det sett i øvre grense på 300 transportar. Verneområdestyret fekk hausten 2017 inn ei bekymringsmelding som mellom anna omhandla gjennomføringa av Heliboogie. Det vart mellom anna dokumentert at BASE hopparane tok med seg gjenstandar som syklar utfor kanten av stupet. Verneområdestyret drøfta bekymringsmeldinga på møte Her kom ein fram til at ein ikkje ønskja og nekte dispensasjon for arrangementet, men at vilkåra for dispensasjonen skulle skjerpast og at arrangementet skulle kontrollerast nøyare. Det kom og fram at nye dispensasjonar bør avgrensast til eit år, inntil verneområdestyret har handsama ein samla plan for ekstremsportaktivitetane på Kjerag. Den meldte AU i Verneområdestyret for SVR arrangementet Heliboogie 2018 til politiet for brot på verneføreskrifta. Under arrangementet i 2018 vart det montert eit stilas og ei stor «hoppepute» ute på stupkanten. Denne installasjonen vart forankra med 12 boreboltar. Både mellombels installasjonar og boreboltar er søknadspliktige etter verneføreskrifta. Som ein del av oppfølgjinga av Forvaltningsplan for SVR, har verneområdestyret hausten 2018, sendt eit forslag til føringar for motorferdsel og ekstremsportaktivitetar på Kjerag ut på høyring. Utfallet av denne høyringa kan få innverknad på handsaminga av kommande søknader om å få arrangere Helieboogie. Vurdering av presedensverknader Heliboogie er eit eineståande arrangement i verneområda som Verneområdestyret for SVR har forvaltningsmynde for. Aktiviteten var etablert før Frafjordheiane vart verna i 2004, og retningslinjer for arrangementet vart fastsett i forvaltningsplanen for området i Ein dispensasjon vil derfor ikkje ha presedensverknadar for Frafjordheiane eller nokon av dei andre verneområda som Verneområdestyret for SVR har forvaltningsmynde for. Naturmangfaldlova Etter 7 i Naturmangfaldlova skal dei miljørettslege prinsippa i 8 til 12 leggast til grunn som retningslinjer ved utøving av offentleg myndigheit. Forvaltingsmyndigheita må ved alle tiltak som vedkjem naturmangfaldet, vurdere søknadane etter desse paragrafane. Innverknad på verneverdiar og verneføremål Den omsøkte landingsplassen ligg om lag 950 moh nær kanten mot Lysefjorden. Området består av mykje fjell i dagen og flekkar med skrinn vegetasjon. Hovudsakleg lav, mose og grasartar. Landingsplassen er lokalisert om lag 700 m nordvest for utkikkspunktet ved Nesatind og om lag 800 m nord for Kjeragbolten.

11 Kart over landingspunkt, Kjeragbolten og Nesatind Denne delen av Frafjordheiane blir i liten grad brukt av villreinen og denne låge bruken har vore mønsteret ei tid. Dette blir og stadfesta av resultata frå NINA sitt GPS-merkeprosjekt (NINA rapport 694/2011). Her er det dokumentert at ingen av dei ni simlene som har nytta sørområdet har vore i nærleiken av området der arrangementet skal gjennomførast den tida dei hadde sendar. Heller ikkje nyare GPS data frå har registrert plott frå området. I Norsk Villreinsenters rapport Kartlegging av villreinens arealbruk i Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane og Setesdal Austhei (NVS rapport 6/2010) er det ikkje registrert villreintrekk i dette området. Kunnskap om naturmangfaldet i området baserer seg og på Miljødirektoratet sin naturdatabase med innsyn til sensitiv informasjon ( og tilsvarande informasjon frå Temakart Rogaland. Her er det registrert ein hekkelokalitet for Tårnfalk i den bratte fjellveggen om lag 400m frå det omsøkte landingspunktet på toppen av Kjerag. Tårnfalk er i oppført som livskraftig i den nasjonale rødlista, men arten er svært sårbar for forstyrringar i nærleiken av reirplassen. Dette gjelder særlig for perioden for egglegging og ruging frå slutten av mai og ut juni. Så langt forvaltningsstyresmakta kjenner til etter søk i Naturbase, er det ikkje registrert informasjonen om prioriterte arter, trua eller nær trua arter på Norsk rødliste for arter 2015 eller andre verdifulle arter. Det er heller ikkje informasjon om utvalde naturtypar, trua eller nær trua naturtypar på Norsk rødliste for naturtypar 2011 eller andre verdifulle naturtypar. Det er ikkje komme fram andre opplysningar som tyder på at det finns slike arter og/eller naturtypar i det aktuelle område som kan ta skade av motorferdsla det er søkt om. I følgje Fylkesmannen i Rogaland (2001) er områda rundt Kjerag gjennomgåande artsfattige. Kunnskap om kulturminne i området baserer seg på Riksantikvaren sin kulturminnebase ( Her er det ikkje registrert kulturminne i nærleiken av den aktuelle landingsplassen. Det er svært mykje ferdsle i dette området i samband med fotturisme. I følgje ferdselsregistreringar gjennomført av NINA var det om lag besøkande på Kjerag i 2017 sesongen. På bakgrunn av tallene frå 2017, vil det kvar dag være om lag 250 besøkande på Kjerag i perioden rundt 20. juni. Kunnskapsgrunnlaget ( 8) som ligg føre for å vurdere dei omsøkte tiltaka si innverknad på verneverdiar og verneføremål, må derfor vurderast som godt. 9 om Føre var prinsippet vil derfor bli tillagt mindre vekt i dei følgjande vurderingane.

12 10 tek føre seg den samla belastninga av økosystemet i området. Det omsøkte tiltaket vil gå føre seg relativt nær dei registrerte hekkelokalitetane for tårnfalk, men på eit tidspunkt som gjer at det er liten fare for redusert hekkesuksess. I og med at det ikkje er registrert andre sårbare artar og naturtypar i på staden, vil desse helikopterturane, etter forvaltningssekretariatet si vurdering, berre i liten grad føre til større belastning på økosystemet i område. Det er fare for at fotturistane som oppheld seg på Kjerag desse dagane vil dei kunne få ei redusert naturoppleving. Sjølv om avstanden til landingsplassen frå Nesatind og Kjeragbolten er m, og svært få av dei besøkande går vidare enn Kjeragbolten og såleis kjem i direkte kontakt med BASE hopparane, vil ein både kunne sjå og høyre helikoptera når dei landar og tek av. BASE hopp arrangement med helikoptertransport av hopparane, var ein pågåande aktivitet da Frafjordheiane landskapsvernområde vart oppretta i Nærare retningslinjer for gjennomføringa av arrangementet vart såleis nedfelt i den første forvaltningsplanen for verneområdet og vidareført i den eksisterande. Etter forvaltningssekretariatets si vurdering skal det mykje til for å endra etablert praksis. Ei ny vurdering bør i så fall gjerast i samband med revidering av forvaltningsplanen. Samstundes er det eit stort paradoks et det blir gitt dispensasjon til så mange persontransportar med helikopter til Kjerag, når det er en streng praksis i høve til persontransport elles i verneområda. Det er og eit paradoks at talet på helikoptertransportar under arrangementet har auka samstundes som talet på besøkande til Kjerag har blitt mangedobla. Dermed har forstyrringane i samband med arrangementet blitt meir omfattande og påverkar mange fleire fotturistar. Eventuelle dispensasjoner bør derfor innehalde ei øvre grense for kor mange helikopter transportar som kan gjennomførast kvart år. Ei avgrensing til 250 transportar vil kunne redusere forstyrringane noko, utan at det medfører urimlege konsekvensar for arrangementet. 12 omhandlar miljøforsvarleg teknikkar, driftsmetodar og lokalisering. I høve til transportbehovet som er skissert i søknaden, vurderer forvaltningsmyndigheita bruk av helikopter som eit aktuelt alternativ, sjølv om BASE hopp frå Kjerag gjennomførast utan helikoptertransport resten av året. 11 legg til grunn at eventuelle kostnader ved miljøforringing skal bærast av tiltakshavar. Tiltakshavar er fullt og heilt ansvarleg for ei miljømessig god løysing. Dersom det blir påvist søppel frå arrangementet under synfaringane i 2019, vil tiltakshavar bli pålagt og rydde opp. Konklusjon Det omsøkte tiltaket vil berre i liten grad ein negativ innverknad på verneverdiane knyt til naturmangfaldet i Frafjordheiane landskapsvernområde, og vil i liten grad komme i konflikt med verneføremålet på dette området. På grunn av det avgrensa talet på dagar, flygeruta rett opp frå Lysefjorden og avstanden til Kjeragbolten og Nesatind, blir forstyrringa av fotturistane i området vurdert til å være relativt avgrensa.

13 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2018/ Saksbehandler: Jørn Trygve Haug Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 31/ Søknad om dispensasjon frå verneforskrift for Vidmyr naturreservat og landskapsvernområde SVR for arrangering av Hovden ultraløp. Roger Nodeland Vedlegg 1 Søknad Hovden Ultra 2 Kart Hovden ultra Forvalters innstilling Med heimel i naturmangfoldlova 48 gir arbeidsutvalet Roger Nodeland løyve til å arrangere Hovden ultra 22. september 2018 der delar av traseen går i Vidmyr naturreservat og Setesdal Vesthei Ryfylkeheiane landskapsvernområde. Arbeidsutvalet legg vekt på at arrangementet i år er av avgrensa storleik og med relativt få deltakarar. Arbeidsutvalet ønskjer å evaluere gjennomføringa av arrangementet for 2018 før det eventuelt kan gjevast vidare løyve til arrangementet. Arrangør må difor sende inn ein kort rapport om gjennomføringa seinast Av denne må det gå fram tal deltakarar og vurdering av eventuelle slitasjeskadar på vegetasjonsdekket. Eventuelle skader skal dokumenterast med bilete. For gjennomføring av arrangement komande år vil ein oppmode arrangør til å finne trasear som går på etablerte stiar og vegar. Løyvet til arrangementet kan bli dratt inn på kort varsel om det oppheld seg fostringsflokkar med villrein nær traseen. Arrangør må ha ein dialog med lokalt SNO om dette i dagane før arrangementet. Arbeidsutvalet føreset at arrangør har tett dialog med grunneigarar for gjennomføring av arrangementet.

14 Saksopplysninger Sidan 2015 har det vore gjennomført eit langdistanseløp på Hovden kalla Hovden ultra. Arrangementet er i privat regi og der marknadsføring skjer via eigen side på facebook. Det ikkje noko formell påmelding men der interesse vert meldt inn via facebook. Aktuelle traser er på 23 og 50 km og går delvis i landskapsvernområde SVR og Vidmyr naturreservat. Sjå søknad og kart vedlegg 1 og 2. Det vert stipulert eit tal på deltakarar. Løpet skal etter planen arrangerast laurdag 22. september. Med unntak av kryssing av Vidmyr naturreservat vil løpet gå på eksisterande stiar eller vegar. I tidlegare kontakt med initiativtakar Roger Nodeland har forvaltningssekretariatet gitt attendemelding om at arrangementet vil vera søknadspliktig etter verneforskriftene for landskapsvernområde SVR og Vidmyr naturreservat. Arrangementet går også innom Hovden landskapsvernområde men i denne verneforskrifta er ikkje organisert ferdsel regulert. Heimelsgrunnlag. Verneforskrifta for landskapsvernområde SVR Setesdal Vesthei - Ryfylkeheiane landskapsvernområde vart verna ved Kronprinsregentens resolusjon av 28. april Føremålet med vernet er etter kapittel III i Føreskrift om vern av Setesdal Vesthei- Ryfylkeheiane landskapsvernområde: 1. Å ta vare på eit samanhengande, særmerkt og vakkert naturområde med urørte fjell, hei og fjellskogsområde med eit særmerkt plante- og dyreliv, stølsområde, beitelandskap og kulturminne. 2. Å ta vare på eit samanhengande fjellområde som leveområde for den sørlegaste villreinstamma i Europa. Av kap. 4.1 i verneforskrifta går det fram at «..større organiserte arrangement som idrettsarrangement, jaktprøver, store teltleirar, og militærøvingar, må søke forvaltningsstyresmakta om løyve..» I forvaltningsplanen kap er det sett ei grense på 10 personar for når arrangementet er søknadspliktig. Ein slik søknad må da handsamast etter 48 i naturmangfoldlova. Delar av traseen går og gjennom viktig funksjonsområde for villrein (kalvingsområde Storenos 1) der det er ferdselsforbod i perioden Verneforskrifta for Vidmyr naturreservat Området vart verna i Føremålet med vernet er å «..ta vare på eit stort, representativt myrområde med godt utvikla bakke- og strengemyrer som har ein rik flora med eit stort innslag av artar som er plantegeografisk interessante». Av kap. 5 pkt. 6 går det fram at reglane i forskrifta ikkje er til hinder for «organisert idrettsutøving til fots eller på ski på frosse eller snødekt mark». Sidan arrangementet skal foregå utanom perioden med frosse mark legg ein til grunn at det vil vera søknadspliktig etter naturmangfoldlova 48. Naturmangfoldlova 48 og 36 og 37 Etter 48 kan det gjerast unntak frå verneforskrifta om det ikkje strir mot verneføremål og ikkje vil påverke verneverdiane nemneverdig.

15 På nasjonalt hald har det i seinare vore ein del diskusjon om i kva grad ferdsel til fots, anten den er organisert eller ikkje, kan regulerast gjennom verneforskrifter. I naturmangfoldlova 36 (om landskapsvernområde) går det fram at regulering av ferdsel kan gjerast «..om ferdsel ikkje skjer til fots» I samtale med Miljødirektoratet har ein fått forståing for at denne bestemminga overstyrer reguleringa i verneforskrifta for SVR, sjølv om verneforskrifta kom før naturmangfoldlova. Andre vurderingar kan leggast til grunn om det i verneforskrifta for landskapsverneområdet er gjort ytterligare regulering av ferdsel, til dømes gjennom ferdselsrestriksjonar. For verneforma naturreservat 37, som er ei strengare verneform, synast det klart at verneforskrifta vil regulere ferdsel. Tidlegare praksis I 2016 ga verneområdestyret Stavanger turistforeining løyve til å arrangere eit stiløp frå Jonstøl til Haukeliseter, delvis i Holmevassåno biotopvernområde og Dyraheio landskapsvernområde. Traseen var på 45 km og tal deltakarar stipulert til Det vart sett vilkår til arrangementet, mellom anna at løyvet kunne bli inndratt på kort varsel om det vart observert fostringsflokkar nær traseen. Så vidt ein veit har ikkje arrangementet vore gjennomført utover den eine gongen. Vurdering Som ein ser av heimelsgrunnlaget er det eit noko uryddig bilete i høve til kva grad ein gjennom verneforskrifter kan regulere ferdsel til fots. Kort summert opp legg forvaltar til grunn at verneforskrifta for Vidmyr er gjeldande for regulering av arrangementet. Vidare legg ein til grunn at verneforskrifta for landskapsvernområde for SVR kan regulere slikt, sidan arrangementet går igjennom område med ferdselsrestriksjonar (sjølv om dette bare gjeld delar av året). Ut frå dette vil arrangementet vera søknadspliktig både etter verneforskrifta for Vidmyr og SVR. Vurdering etter naturmangfoldlova Etter 7 i Naturmangfaldlova skal dei miljørettslege prinsippa i 8 til 12 leggast til grunn som retningslinjer ved utøving av offentleg myndigheit. Forvaltingsmyndigheita må ved alle tiltak som vedkjem naturmangfaldet, vurdere søknadane etter desse paragrafane. Kunnskapsgrunnlaget ( 8) Kunnskapen om naturmangfaldet i området er henta frå lokalkunnskap, Miljødirektoratet sin naturbase ( samt frå NINA sitt pågåande GPSmerkeprosjekt og skjøtselsplan for Vidmyr naturreservat (Fylkesmannen i Aust-Agder 2011) Ein har og nytta kartlegging gjennomført av Norsk Villreinsenter (NVS-rapport 6/210). Kunnskap om kulturminne i området støtter seg på Riksantikvaren sin kulturminnebase ( Kartet under er henta frå naturbasen hjå Miljødirektoratet. Grøn skravur syner trekksone for villrein mellom aust og vestheia. Skravur til høgre i kartet syner kalvingsområde for villrein. Det er og lagt på kjende kulturminner ref. askeladden. Over Vidmyr går traseen på myrområde med ein rik flora. Her finn ein innslag av suboseaniske artar, nordlege/alpine artar og sørlege /låglandartar. Fattigmyrvegetasjon dominerer med bjønneskjegg og blåtopp som dei vanlegaste. Det er og eit innslag av kalkkrevjande låglandsartar. Ein finn og brudespore, ein orkide knytt til myrslått. I

16 delane av Vidmyr med skog og vierkratt er det rikt med fugleliv, her finn ein artar som som til dømes enkeltbekkasin, boltit og rugde. For traseen vidare inn i landskapsvernområde SVR går denne på sti. Som ein ser av kartet nedanfor er det registrert ein god del kulturminne på Vidmyr, mellom anna knytt til jernutvinning. Ut frå omtalen ovanfor vurderar ein kunnskapsgrunnlaget som tilstrekkeleg til å fatte vedtak i saka. 9 («Føre var prinsippet») vert difor tillagt mindre vekt i dei følgjande vurderingane. Økosystemtilnærming og samla belastning ( 10 i NML). Når det gjeld trekkområde for villrein er det hovudsakeleg trekkområda lenger nord som vert nytta for utveksling av dyr mellom aust- og vestheia, og da gjerne til andre tider av året. For kalvingsområde lenger vest er bruken knytt til andre tider av året. Vestover frå Nos kan ein treffe på villrein gjennom hausten. Ferdsla i samband med arrangementet vil her kome i tillegg til annan trafikk i løypenettet, ikkje minst i samband med helgeutfarten. Villreinjakt pågår også i tida for arrangementet noko som fører med seg ein del uroing for dyra. Ut frå tal deltakarar og det avgrensa tidsrommet vurderer ein likevel at ekstrabelastninga med arrangementet å vera liten. Arrangør bør likevel ha ein dialog med lokalt SNO om dette i dagane før arrangementet. Når det gjeld vegetasjon og flora er det særleg over Vidmyr det kan vera problematisk med mykje ferdsel. Med mange deltakarar som spring på dei same stadene er det ein viss fare for at det vert synlege spor i terrenget. Vurderinga er likevel at det må eit større tal deltakarar til før dette vert eit problem. I attendemelding frå arrangør vert det antyda 15 personar som vel denne traseen (lang løype). Erfaringa er og at dei ikkje følger same faret slik at ein får spreidd belastninga på vegetasjonsdekket. Gjennom resten av barmarksesongen er det meste av ferdselen på Vidmyr knytt til jakt på elg og rype.

17 Resterande del av traseen går på etablerte stiar som tåler ein god del ferdsel. Kostnadane ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar ( 11 i NML) Arrangør er ansvarleg for at arrangementet vert gjennomført på ei miljømessig god måte. Miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar ( 12 i NML) Arrangementet er planlagt gjennomført ein periode der viltet generelt er mindre sårbart for forstyrring. For seinare arrangement der tal deltakarar må forventast å auke bør ein sjå på alternative trasear slik at heile løpet kan gå på eksisterande stiar og vegar. I dagane før arrangementet må det vera ein dialog med lokalt SNO i høve til om det oppheld seg fostringsflokkar med villrein nær løpstraseen. Vurdering etter 48 i naturmangfoldlova. Ut frå den avgrensa storleiken på arrangementet og tal deltakarar kan ein ikkje sjå at arrangementet strir mot verneføremålet for Vidmyr naturreservat eller landskapsvernområde SVR. Ein syner til vurderinga etter naturmangfoldlova 10 ovanfor. Ein viss negativ påverknad vil ein kunne få på vegetasjonsdekket på Vidmyr men ut frå tal deltakarar er dette svært avgrensa og reversibelt. Andre vurderingar Forvaltar føreset at arrangør har ein dialog med grunneigarar med eigedom der traseen ligg. Konklusjon Det bør kunne gjevast løyve til å arrangere Hovden ultra slik det er søkt om. Arrangementet er av avgrensa storleik og med relativt få deltakarar. Det bør vera ei evaluering av årets arrangement før det eventuelt kan gjevast vidare løyve til arrangementet. Arrangør må sende inn rapport frå gjennomføringa i Denne bør som eit minimum innehalda oversikt over tal deltakarar og vurdering av eventuelle slitasjeskadar på vegetasjonsdekket. Eventuelle skader skal dokumenterast med bilete. For gjennomføring av arrangement komande år vil ein oppmode arrangør til å finne trasear som går på etablerte stiar og vegar.

18 Haug, Jørn Trygve Fra: Roger Nodeland Sendt: 16. august Til: Haug, Jørn Trygve Emne: Vedr. Hovden ultra Vedlegg: Hovden ultra 2018.pdf Hei og takk for hyggelig og nyttig prat om Hovden ultra. Det er som nevnt et privat initiativ som det ikke står noen organisasjon bak og det koster ikke noe å delta. Jeg estimerer mellom deltakere, hvorav kanskje halvparten løper lang løype. Vedlagte løyeskisse viser lang løype på 50 km. Den korte løypen er 23 km og går i samme trasee frem til Vidmyr. I stedet for å gå videre over Vidmyr går den på stien ned til Hovden sentrum. Her er også elektronisk kart over løypen: På Facebook kan du lese mer om arrangementet: Evt web: Deltakelsen i år vil nok være begrenset, men om vi viderefører initiativet neste år må vi nok planlegge trasee og tidspunkt bedre. Håper likevel at årets initiativ kan gjennomføres uten innsigelser fra Fylkesmannen (under forutsetning at vi også har dialog med grunneiere). mvh Roger Nodeland Initiativtaker Kristiansand Mobil:

19 Hovden ultra km 2190 m 2190 m Get this track on your mobile with the app TrailConnect. To read more :

20 VERNEOMRÅDESTYRET FOR SETESDAL VESTHEI, RYFYLKEHEIANE OG FRAFJORDHEIANE Saksfremlegg Arkivsaksnr: 2018/ Saksbehandler: Jørn Trygve Haug Dato: Utvalg Utvalgssak Møtedato AU i verneområdestyret for SVR 32/ Klage på vedtak - landingsløyve for helikopter, Øyvassbu, 4/24 i Bygland kommune. Vedlegg 1 Vedkomande førespurnad om utsett klagefrist for delvis innvilga søknad om helikoptertransport til Øyvassbu i Bygland kommune. 2 Klage på vedtak - landingsløyve for helikopter, Øyvassbu, 4/24 i Bygland kommune. Forvalters innstilling Arbeidsutvalet syner til klage på delegert vedtak 42/18 vedk. avslag på søknad om persontransport med helikopter til Øyvassbu i Bygland kommune. Med heimel i forvaltningslova 31 vert klagen avvist. Arbeidsutvalet legg vekt på at søkar må lastas for å ha oversitte klagefristen. Arbeidsutvalet kan heller ikkje sjå at klagar har oppgjeve særlege grunnar som tilseier at det er rimeleg at klagen vert prøvd. Saksopplysninger Forvaltningssekretariatet fatta følgjande delegerte vedtak 42/18: Med heimel i Forskrift om vern av Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane landskapsvernområde kap. 5.4.c vert Inger S. Gleditsch og Thomas Gleditsch gjeven løyve til bruk av helikopter for transport av ved, proviant, utstyr og materiale til Øyvassbu, gnr. 4, bnr. 24 i Bygland. Vidare til transport av avfall i retur. Transportstrekning er Ljosland - Øyvassbu og går fram av kartet i saka. Det vert gjeven løyve til inntil 6 transportar i perioden 20. juli 30. oktober Så langt som råd skal flyging skje høgare enn 300 m. over bakken. Søkar har sjølv ansvaret for å hente inn samtykke til landing frå råka grunneigarar. For løyve etter Lov om motorferdsel i utmark må søknad sendast Bygland kommune.

21 Med heimel i Forskrift om vern av Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane landskapsvernområde kap. 5.1.a vert det gjeven avslag på søknad om persontransport for snekkar. Det vert lagt vekt på føring i forvaltningsplanen kap om at rein persontransport ikkje er tillate. Det er likevel opna for at personen kan sitte på ved nyttetransport om det ikkje fører til auka tal turar. Med heimel i Forskrift om vern av Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiane landskapsvernområde kap. 5.1.a vert det gjeven avslag på søknad om løyve til persontransport for tidlegare eigar. Det vert lagt vekt på at lidinga er knytt til høg alder og tidlegare klageavgjerd i saka. I forvaltningsplanen er det lagt opp til at løyve til persontransport kan gjevast i «heilt spesielle tilfelle». At tidlegare eigar ønskjer å vitje hytta vurderast ikkje å vera eit slikt tilfelle. Som ein ser vart det gjeven avslag på den delen av søknaden som gjaldt persontransport. Vedtaket vart sendt søkar pr. post Med nokre dagars postgang legg ein til grunn at søkar fekk brevet Ut frå dette vil klagefristen på tre veker vera I mail frå søkar til forvaltningssekretariatet datert vart det beden om utsett klagefrist grunna ferieavvikling. Bygland kommune hadde tidlegare gjeve slik utsetting i mail til søkar med kopi til forvaltningssekretariatet, denne datert I mail frå Bygland kommune gjorde dei merksam på at det var to vedtak i saka, dvs både etter verneforskrift og motorferdsellova. I brev til søkar datert (vedlegg 1) ga forvaltningssekretariatet attendemelding på førespurnaden om utsett klagefrist. Søkar vart her gjort merksam på at det ikkje var grunnlag for å gi utsett klagefrist. Det vart synt til forvaltningslova 29 siste ledd der det er ein føresetnad at utsett klagefrist bare kan gjevast før klagefristen har gått ut. Det vart samstundes gjort merksam på at søkar kan sende inn klage sjølv om fristen har gått ut, ref. forvaltningslova 31. Vilkår for å ta den opp til handsaming er da at parten ikkje kan lastas for at klagefristen er overskride eller at det av særlege grunnar er rimeleg at klagen vert prøvd. I brev datert vert det klaga på delegert vedtak 42/18. Klagen er sendt frå adv. Stillerud på vegne av søkar (vedlegg 2, nokre personopplysningar er skjerma og vil bli referert i møtet). Klagen gjeld avslaget om persontransport for tidlegare eigar av hytta. Det vert synt til at søkar ikkje kan lastast for å ha oversitte klagefristen da søkar ba Bygland kommune om utsett klagefrist før fristen var gått ut. Vidare vert det synt til at ein ikkje kan forvente at enkeltpersonar utan vidare forstår at førespurnad om utsett klagefrist må sendast to instansar (Bygland kommune og forvaltningssekretariatet SVR). Vidare vert det syn til at kommunikasjonen i saka skjer i ferietid kor søkar ikkje får henta inn juridisk bistand (sjå pkt. 2 i vedlegg 2). Vidare er det gjeve ein fyldig grunngjeving for klagen (sjå pkt. 3 i vedlegg 2) Arbeidsutvalet skal i denne saka ta stilling til om det er grunnlag for å ta klagen opp til handsaming sjølv om klagefristen ikkje er overhalden (ref. forvaltningslova 31). Ei avvising av klagen vil vera eit enkeltvedtak det kan klagast på. Om arbeidsutvalet finn at det er grunnlag for dette kan dei oppheve eller endre vedtaket som vart fatta, ref. forvaltningslova 33 andre ledd. For vedtak som vert ståande er det miljødirektoratet som er klagemyndigheit. Vurdering Vedkomande klagefrist Som det er gjort greie for i attendemelding til søkar i brev vedlegg 1 kom førespurnad til forvaltningssekretariatet om utsett klagefrist for seint til at dette kunne gjevast. I brev frå avd. Stillerud vert det peika på at det ikkje kan forventast at enkeltpersonar utan vidare er merksam på at førespurnad om utsett klagefrist må sendast to stader. Forvaltar har forståing for at handsaming etter to lovverk, og såleis to myndigheiter, kan vera krevjande for mange. Når det nå er slik så er det likevel ikkje fornuft i at Bygland kommune kan gi utsett klagefrist på vegne av verneområdeforvaltninga. Korrekt gjorde da også Bygland kommune merksam på at det var fatta vedtak etter to lovverk.

22 Vesentleg her er også at det i delegert vedtak sendt søkar vart gjort skrifteleg merksam på at ein evt. klage skulle sendast verneområdeforvaltninga. Av dette følger og at førespurnad om utsett klagefrist må sendast verneområdeforvaltninga. Ut frå likelydande søknadar og klagehandsamingar tidlegera år må ein også kunne forvente at søkar er kjend med saksgangen. Vidare i brevet frå adv. Stillerud vert det peika på at kommunikasjonen i saka har skjedd i ferietid kor søkar ikkje får henta inn juridisk hjelp. Forvaltar meiner det bør leggast mindre vekt på dette da førespurnad om utsett klagefrist neppe krev juridisk bistand. Ut frå søknadar og klagehandsaming tidlegare år må ein kunne forventa at søkar har tilstrekkeleg føresetnader til å fremme ein klage. Det er ikkje andre formelle krav til innhaldet i ein klage enn å vise til kva vedtak det vert klaga over samt nemnde dei endringar ein ønskjer i vedtaket. Om klagen likevel bør takast opp til handsaming etter forvaltningslova 31 Av 31 i forvaltningslova går det fram at ein klage kan handsamast sjølv om fristen er oversitte. Vilkår er i så fall: a) «parten eller hans fullmektig ikke kan lastes for å ha oversittet fristen eller for å ha drøyd med klage etterpå, eller b) det av særlige grunner er rimelig at klagen blir prøvd. Ved vurderingen av om klagen bør tas opp til behandling, skal det også legges vekt på om endring av vedtaket kan medføre skade eller ulempe for andre» Bokstav a forvaltar legg til grunn at sjølv i ferietid må ein kunne forvente at søkar les posten. Vesentleg her er også at ut frå tidsrommet for transporten måtte søkar kunne forvente eit svar kring tida det kom. Ut frå dette kan ein ikkje sjå at vilkår bokstav a er oppfylt. Bokstav b er det så andre særlege grunnar til at klagen vert prøvd? Eit poeng her kan vera at verneområdeforvaltninga innan klagefristen (ref. mail frå Bygland kommune) var kjend med at det kunne forventast ein klage frå søkar. På den annan side gjekk det 10 dagar frå søkar vart gjort kjend med rett adressat for førespurnad om utsett klagefrist, til førespurnaden vart sendt verneområdeforvaltninga. Ut frå dette, samt at søkar frå tidlegare bør vera godt kjend med saksgangen, vert det ikkje lagt vekt på at førespurnad om utsett klagefrist vart sendt Bygland kommune innan fristen. I brev frå adv. Stillerud vert det hevda at uansett klagefrist, ligg det føre særlege grunnar for å ta klagen opp til handsaming (ref. pkt. 3 i vedlegg 2). Langt på veg vert klagen grunngjeven med argument fremma ved tilsvarande avslag og klager tidlegare år. Ikkje minst gjeld dette om tidlegare eigar av hytta har svekka helse utover det som kan forventast som følgje av høg alder. Vidare vert det av klagar hevda at omfanget av presedensverkand ikkje er nærmare grunngjeven og heilt urealistisk. Forvaltar følgjer ikkje ein slik argumentasjon. Sjølv om det alltid vil vera knytt stor usikkerheit til omfanget av tilsvarande søknadar er det gjort ei konkret vurdering ut frå det ein veit om tal hytter i verneområdet og som er oppgjeven i forvaltningsplanen. Med grunngjeving som ovanfor kan ein ikkje sjå at det ligg føre særlege grunnar til at klagens skal takast opp til handsaming (førebuande klagehandsaming). Konklusjon. Klage på delegert vedtak 42/18 vert ikkje teken opp til handsaming. Det vert lagt vekt på at søkar sjølv må lastast for å ha oversitte klagefristen. Vidare kan ein ikkje sjå at det er særlege grunnar i klagen pkt. 3 som tilseier at klagen bør takast opp til handsaming. Avvising av klagen vil vera eit enkeltvedtak med klagemoglegheit.

23 Thomas Gleditsch Yngves vei SANDEFJORD Deres ref. Vår ref. (bes oppgitt ved svar) Dato Sak nr. 2018/5796 / JTH VEDKOMANDE FØRESPURNAD OM UTSETT KLAGEFRIST FOR DELVIS INNVILGA SØKNAD OM HELIKOPTERTRANSPORT TIL ØYVASSBU I BYGLAND KOMMUNE. Syner til epost datert der det vert beden om utsett klagefrist for delvis innvilga landingsløyve for transport med helikopter til Øyvassbu i Bygland kommune, ref. vedtak datert , utvalssak 42/18. Førespurnaden er grunngjeven med ferieavvikling. Etter forvaltningslova 29 første ledd er det 3 vekers frist for å klage på vedtak som er fatta. Etter forvaltningslova 29 siste ledd kan det i særlege høve gjevast forlenga klagefrist før denne har gått ut. Vedtaket i saka vart sendt deg pr. post inkludert framgangsmåte ved ein eventuell klage. Førespurnad om utsett klagefrist er sendt forvaltningssekretariatet på mail , dvs etter at fristen for å klage, eller be om utsett klagefrist, var gått ut. Ut frå dette er det ikkje grunnlag for å gi utsatt klagefrist i saka. Eg gjer merksam på at etter 31 i forvaltningslova kan ein klage takast opp til handsaming sjølv om klagefristen har gått ut. Vilkår er da at parten ikkje kan lastas for at klagefristen overskredet eller at det av særlege grunnar er rimeleg at klagen vert prøvd. Det må takast stilling til om desse vilkåra er dekka om du vel å sende ei klage. Attendemeldinga vert bare sendt på mail. Med helsing Jørn Haug Verneområdeforvaltar SVR Kopi til: Fylkesmannen i Aust- og Vest-Agder Postboks 788 Stoa 4809 ARENDAL Bygland kommune Kommunehuset 4745 BYGLAND POSTADRESSE: POSTBOKS 24 N-4748 RYSSTAD BESØKSADRESSE: TELEFON: E-POST: POST@SVR.NO SAKSBEH: JØRN TRYGVE HAUG WEB:

24

25

26

27

28 AU 33/18 Eventuelt