Fylkesmagasinet. Side Utg. 6 / mai 2010 / 10. årg.

Transkript

1 I N F O R M A S J O N Fylkesmagasinet Utg. 6 / mai 2010 / 10. årg. Skal lære av Nerdrum Frøydis Aarseth er klassisk figurativ malar og skal snart tilbringe sommaren i lære hos sitt førebilde, Odd Nerdrum. Det håpar ho skal utvikle ho vidare som kunstnar. Side 10-13

2 VI MEINER Fylkesmagasinet Grunnlagt 2001 / Utgjevar Inform Media AS, Postboks 353, 6802 Førde / Tlf / Epost: post@fylkesmagasinet.no Naturen rår, enn så lenge Redaktør ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no / Tlf. dir DET MODERNE MENNESKET synast i blant å ha heva seg både over sitt eige dyriske opphav, og naturen vi har levd i tråd med, og på premissene til. I alle fall har vi for kvar generasjon fjerna oss litt lenger frå både naturen og våre eigne avgrensingar i levemåte, gjennom betre kommunikasjon, utdanning, teknologi, medisin, og noko så enkelt som dei kvardagslege hjelpemidla vi omgjev oss med til store og små forbetringar, sparing av tid eller berre underholdning. Verda er lagt for våre føter, og vi tru i blant vi kan trasse sjølve naturen. Og det er lett å tru at vi med alle våre flotte hjelpemiddel, verktøy, framkomstmiddel og leiketøy er heva over det meste. Men vi blir jaggu tatt raskt ned på jorda i blant også. Som når ein vulkan vaknar til liv og spyttar sint mot atmosfæren, og på nokre timar klarar å lamme det meste av flytrafikken i Europa i dagevis. Akkurat det klarte vulkanen Eyjafjallajökull, som nyleg hadde utbrot og slapp laus vulkansk oske i lufta, som dreiv inn over Europa og lamma det meste av flytrafikken i verdsdelen. Og skapte kaos i same slengen: Folk kom seg verken ut på tur eller heim, forsikringsbransjen og flybransjen tapte pengar som gras, og turistnæringa i mange land skalv i det 80 prosent av lufttrafikken brått vart ståande på bakken. Under låg frykta for at den enno større nabovulkanen, Katla, skulle riste på seg til enno større konsekvensar. For den som var no er berre ein liten tøysekopp i forhold til dei verkeleg store vulkanen. Ryk topploket på ein av dei kostar det fort meir enn Grafisk formgjeving / Inform Media, Førde Trykk / Mediatrykk, Bergen Distribusjon / Posten Opplag / Vårtilbod for han og henne Vesuv. Måleri av J.C. Dahl nokre milliardar og nokre døgn med flykaos. Er utbrote stort nok påverkar det gjerne klima i årevis etter utbrotet. Dei aller største utbrota er av ein sånn karakter at det ikkje er sikkert det er nokon igjen etterpå som kan slå fast at det gjekk seg no til att til slutt. Det har vore nokre slike i åras løp, blant anna frå Supervulkanen Yellowstone, som ved eit utbrot kan spy ut nok vulkansk oske til å dekke heile USA med eit lag som er minst ein cm tjukt i løpet av ei veke. Ingen rår med slike krefter,. Vulkanutbrotet blanda seg til og med inn i lokale helse og vegstridar, ved å gje døme på kor hjelpelause vi eigentlig er i høve kreftene moder jord kan sleppe laus. Ei viktig lekse eigentlig, for det er ikkje alt vi rår med eller over. Same kor mykje vi ønskjer. Og ein kjem aldri til å nå ei verd der vi alle er trygge, nøgde og vel forlikt med kva rettar og gode vi har tilgjengeleg til ei kvar. Sjukehus kjem aldri til å ligge nær nok for alle, vegane kjem aldri til å binde oss tett nok saman i høve kva vi ynskjer og i blant kan verken fly, god veg, teknologi eller kompetanse hjelpe oss. Det hjelp lite kva vi kranglar og krev, forhandlar og kjempar om med naturen om den vel å slå seg vrang. I Sunnfjord SPA tilbyr vi alt frå ansiktsbehandlingar til kroppsinnpakningar og massasje. Du kan også gå i SPA og kose deg i våtroms-sona utan å bestille behandling. I våtromssona har du steamrom, badstu, kaldkulp, water-lounge og boblebad både ute og inne. LIVET ER MEIR ENN BILAR. DET ER Å DRA PÅ SPONTAN LANGTUR MED VENNER I EIN PREMIUM BIL SOM SPARER BÅDE NATUR OG LOMMEBOK. DERFOR HAR VI NO GJORT AVGIFTSVINNAREN VOLVO V70 DRIVe ENDÅ MEIR GJERRIG. Summum-pakken inneheld m.a.: Barnesete Dual-Xenon hovudlys Cruise Control Elektronisk klimaanlegg El. førarsete m/minne Interior Air Quality System Ryggesensor Regnsensor Skinninteriør Stereobetjening på rattet Volvo Alarm Motor/kupévarmar (Webasto) Bluetooth DAB digital radio High Performance CD m/usb-tilkopling (Tillegg for Metallic-lakk: kr 6.900,-) Dette er intet mindre enn et kupp! VOLVO V70 SUMMUM DRIVe KR ,- Nye V70 DRIVe er blitt endå gjerrigare på utslepp, forbruk og kostnader. Du får likevel nøyaktig same premiumkjensle, fantastiske plass, sikkerheit og komfort. Du betalar berre mindre, heile vegen! 2 Vårtilbod menn - Kr 1590 Inkluderer Øl-innpakning i floating-kar, ansiktsrubbing med produkt tilpassa mannens hud, behageleg hovudbotnmassasje samt rygg- og nakkemassasje. Tlf: Fax: rica.sunnfjord.hotel@rica.no Vårtilbod kvinner - Kr 1590 Inkluderer forfriskande ansiktsbehandling, farging vippar og bryn m/forming, fantastisk kroppsbehandling med salt- og oljeskrubb samt voksing av leggar Begge behandlingane varer i ein time og 45 minutt, og inkluderer inngang til våtroms-sona, samt badekåpe og tøflar. Tilbodet g jeld ut mai For bestilling ring Ønskjer du andre behandlingar finn du vår Spa-meny på VG Motor 6/12-09 AVGIFTSVINNAREN VOLVO V70 DRIVe. CO G/KM OG UNDER 0,45 L/MIL. PRIS LEVERT FØRDE. GJ.SN. FORBRUK 4.45 L/100 KM. CO 2-UTSLEPP 119 G/KM. ALLE VOLVO SINE DIESELMODELLAR HAR PARTIKKEL-FILTER SOM STANDARD. ATTERHALD OM TRYKKFEIL. AVBILDA BIL KAN HA EKSTRAUTSTYR. BEST-IN-CLASS: VOLVO V70 DRIVe HAR LÅGASTE CO 2-UTSLEPP OG DRIVSTOFFORBRUK I STORBILSEGMENTET. Halbrendsøyra 6800 Førde Tlf Volvo. for life 3

3 Heilt nye Opel Astra No får du 40% rabatt på AFL+ i vår nye Opel Astra og Opel Insignia, kun 6900,- Som alle andre stjerner, treng nye Opel Astra akkurat det rette lyset. Nye Opel Astra får du med AFL-adaptive frontlys, det mest avanserte frontlyssystemet i kompaktsegmentet. Med heile ni lysfunksjonar vil ein oppleve omgjevnadane på ein heilt ny måte, uansett køyreforhold. Med AGR sete No opnar stavkyrkjene Med våren kjem turistane, og no kan både dei og fastbuande nyte dei historiske stavkyrkjene langs Sognefjorden, som opnar på rekke og rad. Nye Opel Astra frå ,- For å oppfylle visjonen om perfekt køyreoppleving, er atmosfære og komfort avgjerande. Vi har derfor bygd eit ergonomisk sportssete som kan justerast på 6 ulike måtar. Setet tilbyr 4-veis korsryggstøtte og ei lengde-justerbar setepute som sikrar alle ein perfekt sittestilling. Ja, vi har setevarme også. Ta plass! Første stavkyrkje ut var Borgund som opna 1. mai. Dagen etter følgde Hopperstad stavkyrkje eksempelet og opna. Neste kyrkje ut er Urnes, der er det opning 25. mai, og Kaupanger 7. juni. Det vert mange fine opplevingar ved stavkyrkjene i sommar, lovar dagleg leiar ved Borgund Stavkyrkje, Tanna Gjeraker. Urnes stavkyrkje står ferdig restaurert på nye murar. Borgund opnar ny utstilling, «Unike vikingtidsfunn», 29. Mai og ved Hopperstad er den 150 år gamle blodbøka fjerna, og kyrkja står nytjæra, flott og endå meir synleg enn tidlegare, slår ho fast. Kommunehelsetenesta førebur seg på samhandlingsreforma Vidareutdanninga i akuttsjukepleie for kommunehelsetenesta har svært gode søkjartal. Heile 90 søkjarar kjempar om 25 studieplassar. Høgskulen i Sogn og Fjordane ved Avdeling for helsefag førebur no kommunane på utfordringane i samhandlingsreforma ved å tilby ei ny vidareutdanning i akuttsjukepleie. Dei svært gode søkjartala viser at kommunane sjølv førebur seg på samhandlingsreforma. Helsepersonell i kommunane må i større grad enn tidlegare kunne vurdere pasientar som vert akutt sjuke, får ei forverring av kronisk sjukdom eller treng grundig oppfølging og overvaking. Avdeling for helsefag har utvikla studiet for å Bjørn Wettre Holthe kjem til Stryn og Flo Aktivitetsveke! Stryn / juni brakar ei ny Flo Aktivitetsveke laus i Stryn, der cirka 400 born frå nær og fjern boltrar seg i morosame aktivitetar. Hovudfokus er handball, fotball og scenekunst. I år er Bjørn Wettre Holthe med som instruktør på scenekunst! Til sommaren kjem Bjørn til Stryn for å motivere og engasjere dansetalent på Flo Aktivitetsveke. Han har i dei siste åra hatt stor suksess som dansar, koreograf og entertainer. Han vann den første «Skal vi danse»-runden med Katrine Moholt på TV 2 og var finalist i andre sesong av «Dansefeber» på TV Norge. Han er sjå på mange norske scener, musikalar og show for TV 2, TV Norge og NRK, og var seinast med som ein av ballroomkoreografene for «So you think you can dance, Scandinavia», seier Anita Vinsrygg i Lake, som er arrangør av Flo Aktiv AS, og held fram. Han har vore dansar og songar i blant anna Cats, West Side Story og Showgirls. Han er utdanna ved Bårdar akademiet si danse- og musikallinje og Wang 4 auke kompetansen på dette feltet. Toppidrett, er sertifisert danseinstruktør frå Dan- diskotek. 5 seforbundet og har brei undervisningserfaring frå ballroom, jazz og musikal. Veksande popularitet / På Flo Aktivtetsveke kan du velje mellom hovudaktivitetane fotball, handball og scenekunst. Scenekunstlinja har vore med som hovudaktivitet sidan 2007 og får stadig fleire deltakarar som ynskjer å vere med på ei veke med song, dans og skodespel. Bjørg Jorun Vinsrygg Steen er tilbake som hovudansvarleg for denne delen av Flo Aktivitetsveke etter eit år i permisjon, og vil legge til rette for ei festførestilling deltakarane øver mot under veka, med framsyning i Stryn Kulturhus 25. juni. Grunnen til at vi tar inn eigen danseinstruktør er at vi i år deler scenekunst i dans og skodespel. Men alle deltakarane øver mot ei felles førestilling. Vi har tak på tal plassar, her er det førstemann til mølla, fortel Vinsrygg. Deltakarane får elles vere med på mykje moro; bowling, turn, symjehall samt kveldsaktivitetar, grilling og Co 2 utslepp og forbruk, blanda køyring: g/km, 4,2 7,6 l/100 km. Pris levert Sogn og Fjordane. Avbilda bilar har tilleggsutstyr. Importør General Motors Norge AS. Suzuki sitt nye flaggskip No introduserer vi vårt nye flaggskip Suzuki Kizashi. Luksusbilen Kizashi har alt du drøymer om om i ein bil. Køyreeigenskapar i superklassen. Ein fantastisk 2,4 liters motor med 178 HK. Eit inteligent firehjulstrekksystem kombinert med ein silkemjuk CVT automatkasse. I tillegg gir vi deg no både ein sportpakke og ein comfortpakke med utstyr du normalt berre drøymer om. Kizashi må du berre oppleve... Alle våre bruktbilar blir levert med to hjulsett, tilstandsrapport og garanti. Sjå bilane på BRUKTBILAR Hk Farge Km Pris FIREHJULSTREKKARAR 2001 Suzuki Ignis 4x4 5 dørs 83 Rød Suzuki Jimny 4x4 83 Blå Opel Frontera 2,2 TDI 4x4 116 Blå Liana 1.6 Automat 4x4 5-d demobil 107 Sølv D-max dørs Pickup 4x4 163 Beige Suzuki Grand Vitara XL-7 2,0 TDI 4x4 5-s 109 Svart PERSONBILAR 2005 Peugeot 307 1,6 5-d 109 Blå Mercedes SLK 2,0 Cabriolet Aut. 136 Blå Zafira 2,0 Turbod. flerbruksbil 7 seter 100 Sølv Vectra 1.9 Turbod. sedan, Elegance 120 Sølv Opel Meriva 5 dørs Enjoy 1,7 TDI 75 Sølv Astra 1,3 Cosmo Turbodiesel 5-d 90 Blå Vectra 1,6 Elegance sedan 105 Blå Insignia 2.0 CDTI Cosmo 5-d demo 130 Grå Førde Halbrendsøyra, 6800 Førde Tlf Kizashi kr ,- Pris levert Sogn og Fjordane. CO2 utslepp (kombinert) 191 g/km. Drivstofforbruk (kombinert) 8,3 l /100km. Førde Halbrendsøyra, 6800 Førde Tlf Suzuki Kizashi Sogndal Granden 23, 6856 Sogndal Tlf Comfortpakke og sportpakke er inkludert i prisen! COMFORTPAKKE Auto. klimaanlegg Nøkkelfri start Varmeseter Svart skinninteriør Skinn girkule El. glas soltak Cruisecontrol Skinn ratt m/radiostyring Tectylbehandla El. innfellbare speglar m/varme Auto. avblendbart innvendig speil SPORTPAKKE 18 alu.felgar 245/45x18 Dobbelt sport eksosanlegg Skinnratt med radiostrying Sport giring (paddelshift) I-AWD (4x4) Lyktespylarar El. glas soltak Cruisecontroll Start/stopp knapp Tåkelys Xenon lys Som skapt for norske forhold! Hk Farge Km Pris STASJONSVOGNER 1996 Opel Astra 1,8 Club Stv. 115 Rød Opel Omega 2,5 V6 Stv. 170 Rød Peugeot 406 2,0 HDI Stv. 90 Grå Vectra 1,8 Comfort Stv. 122 Sølv Vectra 1,8 Cosmo Stv. 140 Blå VAREBILAR 2006 Combo 1,3 CDTI vare 70 Sølv Combo 1,3 CDTI vare 70 Kvit Combo 1,3 CDTI «Mester» demo 75 Sølv Hyundai H-1 HSV CRDI 4WD 140 sølv Sogndal Granden 23, 6856 Sogndal Tlf

4 Anne Viken debuterer som forfattar med boksingel SYKKELBUTIKKEN I FØRDE - SIDAN 1946 Journalist Anne Viken er blant dei mest markante røystene i det offentlege ordskiftet i Sogn og Fjordane. No debuterer ho som forfattar, med boksingelen XXX. 6 Dei tre tekstane i boksingelen er handlings- og dialogdrivne kortprosatekster, frå Berlin, Oslo og India inspirert av Allen Ginsberg og dei amerikanske beatpoetane: first thought, best thought, røffe fandenivoldske tekstar. Tematikken er ekskjærestar og kjærleik, litt enkelt sagt, beskrive gjennom stadar, reiser, dialogar og hendingar, forklarar ho. Dei fleste vil her kanskje undre over kva ein boksingel er Anne Viken? Der finst ingen definisjon på kva ein boksingel er, så det må forklarast reint praktisk. Ein boksingel er ei lita bok, eller hefte, som kjem ut på Flamme forlag (under Cappelen Damm) i eit opplag på 500 eksemplar. Eg har aldri hatt hast med å få gitt ut skjønnlitteratur, sjølv om det alltid har vore målet. Men i 2008 følte eg tida var inne for å gjere noko med det. Eg sende inn nokre korte tekstar til Flamme, fekk svar i løpet av eit par dagar om at dei likte dette, tok eit møte og så var eg i gang. Tekstane eg sende inn vann ein skjønnlitterær skrivekonkurranse litt før, men er ikkje med i singelen. Kanskje dei kjem ein gong seinare? Skape avstand med bokmål / Viken har vore ein markant nynorsk-debattant. I XXX skriv ho på bokmål. Eit bevisst val. Basic gasskomfyr 50x60 cm 4 gassbluss Emaljert lok Flammesikring Oppbevaringsskuff Justerbar høgde Vert levert i kvit eller svart Gassalarm for 12V eller 230V Varslar ved eventuell gasslekkasje Følsom overfor propan, butan, metan, naturgass, kullos og ammoniakk. Kr 2790,- Ord. kr 3495,- DEBUTANT / Anne Viken debuterer som forfattar, og skal flytte til Sverige for å bli distriktsvetrinær og skrive. Kr 890,- Tekstane i XXX kan framstå som veldig personlege og sjølvbiografiske, men er ein miks av sjølvbiografiske hendingar og fantasi. Ein av tekstane er rein fantasi, ein blandar halvt om halvt røynd og fantasi og ein tredje er for eksempel 70 prosent sjølvbiografisk. Eg skriv på bokmål for å skape avstand, hadde eg brukt «eg» ville det blitt for nær. «Jeg» i teksten er ikkje meg, men ein fiktiv karakter. Ganske mange forfattarar byter språk for å skape avstand til personen i tekstane sine. Alle mine kommentarartiklar og kronikkar er på nynorsk. Dei har meg, Anne Viken, som avsendar, og er mine meiningar. Vi har to språk og denne luksusen har eg tenkt å nytte ut frå personlege val og preferansar, slår ho fast. Nye yrkesvegar / Singelen er det første steget i ei ny retning for Viken. Tara Økomatic Hyttetoalett som ikkje treng straum eller vatn Enkelt å installere, enkelt i bruk Komposterer avfallet luktfritt og miljøvennleg Komplett ventilasjonsutstyr følgjer med Blir levert med varmesete Ein sekk BioLife kompoststrø følgjer med Bredde/djupne/høgde: 67/40/77 cm Kr 3990,- Ord. kr 4900,- BioLife kompoststrø Absorberer fuktigheit og fjernar lukt og insektsplager Kr 179,- Ord. kr 1100,- Ord. kr 199- Planen var bok, men først blei den til ein singel. Eg har rett og slett ikkje hatt meir tid til å skrive på prosjektet siste året. Ein annan grunn er at 500 er eit høgt opplag, og boksinglane blir rivne vekk og opplaga seld ut ganske raskt. Dette er litt spesielt. Den typen tekstar som dei eg har skrive her, kortprosa, sel vanlegvis ikkje meir enn bøker i Norge. Å gje ut boksingel er dermed ein effektiv måte å nå ut til mange interesserte lesarar på. I tillegg har eg fått jobbe med den særs flinke redaktøren i Flamme, Nils-Øyvind Hagensen, som også er ein dyktig poet, seier Viken, som skal byte beite både fysisk og i yrkesveg. Enn så lenge jobbar eg som journalist i Klassekampen, til sommaren dreg eg til Sverige for å jobbe som distriktsveterinær. Eg har alltid hatt lyst til å bli to ting: Dyrlege og forfattar. På vegen enda eg også som journalist. No er tida inne for å bli forfattar Hyttegass Fleire gode hyttetilbod i butikken! så lenge lagert rekk! Firdav Førde Foto / Anne Viken Er man NR 1 10 X X X ANNE VIKEN F 53 også. Siste året har eg skrive på fulltid i fleire månader på ulike prosjekt, fortel ho. Inspirasjon / Ho håpar å hente inspirasjon til skrivinga i nytt miljø. På den svenske bygda skal eg arbeide vidare med tekstar. Eg er heilt avhengig av input og inspirasjon for å skrive, og det håper eg blant anna å finne hos søta bror. Eg har eit sterkt behov for å farte litt ut og sjå på verda og gjere litt andre ting enn å sitje på eit kontor eller på ein lesesal slik eg i stor grad har gjort siste åra. Og så skal eg bli ein kløppar på å kastrere hest, ler ho og held fram. Dessutan kjem eg til å lære mykje der borte. Eg er veldig glad i å vere på bygda, og kjem nok til å studere nøye den svenske landsbygda i forhold til den norske. Eg har hatt veterinærpraksis i USA, og det var veldig fascinerande. Du kjem heilt innpå folk, i stovene og den lokale puben, når du jobbar som dyrlege med hest og ku på denne måten, avsluttar ho. Tekst / Roy Sunde INNPAKNING / Slik ser omslaget ut på den nye boksingelen XXX av journalist Anne Viken. (360 kg) Motorbrems standard Ta kontakt for pris og demonstrasjon firmapost@fordesport.no Facebook: Førde Sport Hovudforhandlar for: DRØYMER DU OM EIT LIV UTAN LINSER OG BRILLER? Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner, alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn. Smertefri, rask behandling for eit nytt liv! Rentefri delbetaling. Uforpliktande forundersøkelse! Ein av Europas dyktigaste synskirurgar Ta kontakt for meir informasjon og referansar! Synskirurgi er ei tillitssak Heilt fantastisk! «Eg er veldig nøgd med operasjonen, dette er berre fantastisk! Eg valde operasjon fordi eg var lei av brillene som heile tida satt på nasen og forstyrra meg i mitt aktive liv! Operasjonen tok berre 10 minutt.» Galina Nordahl, Volda Tilknytta kirurgar: dr.thilesen, dr.plesner, dr. Meberg Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 Sandane Tlf

5 Vi gratulerer jubilanten EA House Doctor Villa Collections Nordal Rydéns LG THG og mange flere. IT S ALL ABOUTSTYLE Masse nytt innen interiør og belysning. Vest Elektro Handel Tlf Florø Interiør Europris gratulerer Florø Interiør med 20 års jubileum! Stort utvalg og gode priser. Velkommen til oss! Kom innom og se våre jubileumstilbud: Florø Tlf Florø Rør gratulerer naboen med 20 års jubileum! FLYTTESALG 30 70% rabatt på alt i butikken! PS. Vi flytter, men ikke langt... Du finner oss i nye lokaler 5. juni i Skudalen (Niprox bygget) Tlf Utvendig husmaling Lyse farger. 10 l. 598,- Innendørs veggmaling Eggehvit. 7 l. 40,- pr. l. «Nesten gratis» Frostsikker terrasseflis 30x60 cm 198,- pr. m 2 Laminatgulv flismønstret 20% Alle salongtepper 30% Alle gardiner 30% Automatisk oppblåsbar flytevest fra Helly Hansen Kinetic Ekstremdress Supermyk flytedress for ekstreme forhold og max komfort, Pustende metervare i 100% polyester med tapede sømmer. Formsydde kne med ekstra stramming rundt kner for maks tilpassing. Neopren mansjett i armer og heile 6 praktiske lommer. Denne dressen må prøves. Golvbelegg 2, 3 og 4 meter bredde 30% Pynt- og interiørprodukter 20% Florø Tlf Førde Tlf Måløy Tlf Førpris 957,- Kampanjepris 699,- Førpris kr 4000,- Kampanjepris 1990,- Fylkesmagasinet gratulerer Florø Interiør med 20 års jubileum! Byens interiørbutikk! Vi har egen sydame Florø Interiør Evjegata, 6900 Florø - Tlf Flere gode tilbud i vår butikk! Åpent fra Torsdag Lørdag Tilbudene gjelder til og med 15. mai, eller så langt beholdningen rekker.

6 Frøydis følgjer i fotefara til Rembrandt og Nerdrum Naustdal / Kunst er eit vidt omgrep, men kunstmålar Frøydis Aarseth var aldri i tvil om retning: Klassisk, figurativ biletkunst, i anden til mellom andre målarar som Rembrandt og J. C. Dahl. Snart blir ho elev hos sitt førebilde: Odd Nerdrum. Frøydis er berre 23 år, men ber fana for ei gammal, ærverdig kunstretning. Når eg fortel eg er kunstmålar trur dei fleste at eg driv med alle mogelege abstrakte ting. Ingen tippar på klassisk figurativ kunst, ler Frøydis Aarset, så eg forstår at Odd Nerdrum byrja kalle seg kitchmålar i 1998, for på plassere seg sjølv på kartet. Han følte seg støytt ut av det etablerte kunstmiljøet, seier ho og understrekar at ho ikkje angrip moderne kunst. Eg har all respekt for alle kunstartar. Det viktigaste er å gjere det ein elskar. Det er ikkje rett og gale i kunsten, ditt uttrykk må vere deg og det du likar. Eg lever nok litt utanfor vår tid, som representant for ein gammal kultur. Det synest eg er viktig. Ein må ikkje gløyme dei gamle, store kunstnarane. Min personlege favoritt er Rembrandt. Han var fantastisk med lys og stemningar. Av nolevande målarar er Odd Nerdrum favoritten, på grunn av måten han framstiller uttrykk og kjensler på, samstundes som han har flott teknikk. Mange malar tomme blikk, Nerdrum greier å utrykke kjensler i bileta og situasjonar ein kan å sette seg inn i. 10 DOBBEL DOSE / Frøydis Aarseth ganger to. Snart set ho kurs mot Frankrike og Odd Nerdrum. Skal lære av Odd Nerdrum / Og nett Odd Nerdrum skal i sommar og haust hjelpe Frøydis med å ta nye steg som kunstnar. Eg byrjar som elev hos han i juni, og skal vere med til Frankrike i sommar. Eg skal vere hos han i tre månadar. Planen er så å jobbe og selje måleri heime, før eit opphald i Verdalen. Så kanskje ei ny runde hos Nerdrum, smiler ho. Ho er sjølvsagt spent på å møte målaren ho har sett opp til nesten heile livet, men kvir seg ikkje. Eg har ikkje møtt han før, så eg gler meg. Men eg har hatt elevar av han som lærarar i løpet av utdanninga mi, og det var slik eg fekk kontakt. Eg måtte sende eit personleg brev med bilete av måleria mine for å bli elev. Det har vore ein plan å få til eit slik opphald før eller seinare. Etter fullført utdanning i fjor har eg jobba, hatt utstillingar og held på å etablere eit enkeltmannsføretak. Eg er midt i papirmølla no, og håpar å få styr på papira snart. Ikkje akkurat det eg er best på, ler ho, men det må til. Tida har gått fort, og no passa det veldig godt for meg med eit slikt opphald. No føler eg at eg har kunnskap nok til å ha nytte av det. Og eg har seld ein del maleri i det siste, og skal nok selje nokre fleire i mai og juni. Då kjem eg til å få råd til dette. Kva gler du deg mest til? Å observere korleis han målar, og høyre hans idéar og filosofiar om kunst. Og å møte andre menneske som er fascinert av han. Eg kvir meg ikkje, men det er jo litt skummelt å møte en person du har sett opp til store delar av livet, slår ho fast. Den spede starten / Kunsten har Frøydis hatt >> 11

7 «Vintertid» «Stillehavsfisk» «Skytsengelen» «Heilefjellet 2» >> i livet sidan ho var liten. Eg kjem frå Vevring, og har alltid hatt nærleik til kunst. Alle i familien teiknar og målar eller er arkitektar. Det ligg vel i genane, ler ho. Under Vevringutstillinga bur det kunstnarar hos ulike familiar i Vevring. Vi har hatt kunstnarar buande hos oss kvart år. Då eg var liten sat det av og til kunstnarar og teikna og måla rundt omkring, det var veldig inspirerande. Så fort ho hadde sjansen starta ho på relevant utdanning. Lysta til å jobbe kreativt og kunstnarisk har alltid vore der, men vissa om at eg skulle bli kunstnar kom på Mo og Jølster vidaregåande skule, på teikning, form og farge. Då fann eg også ut at eg skulle måle klassisk figurativt. Det er for meg det vakraste valet: Det er flott, du ser kva det førestiller og kan setje deg inn i kva målaren vil formidle. Og det krev gammaldags handverk: Du slepp ikkje unna med litt sprøyting av måling, sett på spissen. Du må beherske anatomi, komposisjon, perspektiv, klassisk kunst, teknikk, lys osv. Å forvalte ei tradisjonsrik retning, basert på handverk, tiltalar meg. Bilete av målarar som Tideman og Gude, J.C. Dahl og Rembrandt gjer noko med meg. Eg blir paff og får lyst å skape noko sjølv, slår ho fast. Etter tre år på Vassenden, der vissa om yrkesvalet vaks seg sterkt, satsa Frøydis knallhardt. Eg søkte meg inn på The Florence Academy of Art, som ligg i Firenze i Italia. Ein vanskeleg skule å komme inn. Nokre seier det er omtrent som å komme inn på Harvard. Det er mange som har lyst å lære teknikk og bli flinke, og det er opptaksprøver for å sleppe inn. Mange søkjer både fem og seks gonger før dei kjem inn. Eg sende inn måleri og kom inn på første forsøk. Det er eg utruleg glad for, og det føltes veldig bra at dei såg eit potensiale i meg til å bli ein god målar. Utdanninga er treårig, med moglegheit for eit fjerde år med spesialisering. Kunstakademiet består av tre skular, ein for kvart år, og så opna dei skule i Gøteborg også, i Det første året var vi to klassar med 15 elevar i kvar, fortel ho. Året er delt inn i trimester. Eg tilbrakte to heile skuleår og eit trimester i Firenze. Deretter valde eg å ta dei to siste trimestera i Gøteborg, fordi eg syntest det vart for mykje kaos og byliv i Firenze. Det er òg ein stor by, men mykje rolegare. Eg sakna naturen og frisk luft det er heime det er best å vere, smiler ho. Lite miljø / Å vere klassisk figurativ målar i 2010 betyr at du tilhøyrer eit veldig lite kunstmiljø i Norge. Det er ikkje mange i Norge på høgt nivå innan klassisk, figurativ maling. For å finne likesinna må eg flytte på meg. Eg skulle gjerne vore i Naustdal, men eg treng fellesskap med målarar i same stil. Det er ikkje lett å utvikle seg på eiga hand, ein lyt ha samspel med andre som forstår deg og gjev idéar, innspel og inspirasjon. Utan input blir ein isolert. I haust skal eg til Verdalen. Der opnar det eit større felles atelier i september, med galleri for kunstnarane i senteret og nettbutikk. Der bur kunstnaren Per Olav Olsen, som målar i same stil og har vore ved Florence Academy. Vi skal og ha atelier i nærleiken av kvarandre. Eg skal halde ulike kurs i Trondheimsområdet, blant anna i landskapsmåling, fortel ho. Etter eit år der er planen Lillehammer, som har eit kunstsenter med 35 kunstnarar tilknytt. Dei skal utvide neste år og ta inn fleire og annleis typar kunstnarar. Der kan det bli opp mot 200 kunstnarar med felles kantine og samlokalisering. Eit lærerikt miljø, der ein kan få tips, råd og inspirasjon. Fridommen som kunstnar er det ho set mest pris på, men det er eit tveegga sverd. Som din egen sjef kan gjere kva du vil: Måle det du brenn for og overføre det til den som ser måleriet. Å få folk til å setje seg inn i kjensler og tankar hos målaren er spennande. Den største negative sida er økonomien, som i verste fall kan øydelegge for kunstnaren og tvinge ein til å jobbe ved sida av. Då er kanskje hundretusenvis av kroner til utdanning bortkasta ved at ein ikkje får utvikle seg og måle nok, seier ho, og fortel om eit yrke der ein utviklar seg heile livet. Alle kan bli god, og ein kan bli betre heile livet. Eg føler sjølv eg må bli betre, og eg synest det er viktig å ha noko å strekkje seg etter. Mine sterke sider er fargar, lys og uttrykk, medan teikning, som ligg under målinga, ikkje er mi sterkaste side. Difor jobbar eg mykje med å betre det. Eg avsluttar ikkje eit prosjekt før det er 100 prosent slik eg vil ha det: Så likt naturen som råd, i mitt eige kunstnariske uttrykk, slår ho fast. Oppskrifta på å bli betre er å måle, noko ho gjer med glede. Av og til målar eg frå morgonen til natta: Du kjem inn i ei eiga verd og gløymer tid og stad. Eg kan måle til eg brått merkar eg er heilt tørr i munnen, fordi eg har eg gløymt å drikke på fire-fem timar. Eg er utruleg heldig som kan leve av lidenskapen min, og eg gjer alt for å halde fram med det: Halde kurs, portrett på bestilling osv. Eg likar å måle både landskap, portrett og stilleben. Mest avslappande er landskapsmåling: Du står ute og ting endrar seg ikkje. Modellar er mest utfordrande: Du skal fange stemning, personlegdom og uttrykket i eit menneske, i konstant rørsle. Utan meining i bilete er det eit tomt portrett. Viktig å selje / Så langt har Frøydis hatt ei lang rekkje utstillingar det siste året. Første utstillinga var hausten 2008 i Førdehuset. Same haust var eg med på ei utstilling for elevar og lærarar ved Florence Academy på Galleri Scandinavia i Gøteborg. I fjor hadde eg to utstillingar i Førde, og ei på Galleri Nygaten i Bergen. Det var utruleg kjekt. Eg var stilt ut i lag med norske målarar som Nedrum, Sand og Eser Afacan. I år har eg hatt utstilling i Førde, og så skal eg ha salsutstilling i Vevring, på Vassenden og i Firenze i sommar, fortel ho. Behov for inntekt betyr kompromiss mellom oppdrag og eigne prosjekt for ein ung kunstar. Ei lita tube måling kostar 300 kroner, lerret kostar, modellar skal ha pengar og galleri tek halve salssummen. Eg lyt ta betalte oppdrag også, difor får eg ikkje målt så mange «eigne» bilete, forklarar Frøydis. Eg veit heller ikkje kor mange eigne prosjekt eg får jobbe med i Frankrike. Opphaldet fungerer som eit byte, der Nerdrum er lærar og eg assisterer han i hans arbeid. Prisen på bileta varierer ut frå mange faktorar. Pris avheng av mange faktorar, som storleik, arbeidsmengd, materiellkostnad osv. Dyraste måleriet eg har selt kosta kr. Ei teikning i A4 med ramme og passepartout tek eg 3000 kroner for. Eit måleri blir dyrare sidan det er meir tidkrevjande å lage. Eg vil ikkje prise meg vekk, men eg kan ikkje bli for billeg heller. Eg treng pengar, ler ho. Eg livnærer meg av kunst no, men det krev struktur og disiplin. Det kan gå periodar utan inntekt, så kjem det kanskje ein god periode. Eg må spare, for eg veit aldri når neste sal kjem. Det finst stipend, men eg har søkt på mange utan å få. Klassiske figurative kunstnarar er ikkje så populære. Sjansen til å få kunstnarløn er liten. Moderne sjangrar er meir anerkjent, medan vi blir sett på som gammaldagse, ikkje nyskapande og ute av mote. Det er trist at det skal bli sett på slik. Vi gjev alt vi har og meir til for å måle i den klassiske figurative tradisjonen. Til det trengs mykje kunnskap, så vi fortener stipend like mykje som andre kunstnarar, slår ho fast. Kvar er du som kunstnar om ti år? I eit fellesskap av likesinna, beståande av fire-fem andre klassisk figurative målarar, som eig vårt eige galleri der vi sel vår og andre sin kunst. Kvar det er, eller kva land, veit eg ikkje. Og det er eigentleg det same, så lenge eg får måle, avsluttar ho med eit smil. Tekst og foto / Roy Sunde 12 Vi gjør alt for bilen din Alle Bilmerker Service Reparasjoner Aircondition service Hjulstilling kontroll EU-kontroll Feilkode diagnose Flovegen 6, 6800 Førde Tlf Brodering på tøy firmalogo eller personnavn Passar perfekt på fleece og softshell osv.. Har du ei bedrift eller representerer eit lag eller ein organisasjon, og ønskjer å framstå på beste måte så kontakt oss for tilbud. FØRDE: Øyrane 1 Tlf FLORØ: Evja Tlf MÅLØY: Dragebygget i sentrum Tlf Eit verdig minne... For deg, for dine, for alltid 751 Sort granitt 124 Minne lys grå granitt 308 Paradiso Tlf post@forde-granitt.no Du kan også ta kontakt med Førde Kyrkjekontor v/ Kyrkjeverve Oddvar Etnestad tlf Bruk din lokale produsent i valget av gravsteinminne. Kom innom oss ved steinbrotet på Reset. Vi hjelper deg med bl.a Val av stein Utsmykking Val av tekst Detaljer Renovering av stein 13

8 EPOSTINTERVJUET Aktuelt / Tidlegare utdanningsminister Reidar Sandal frå Arbeidarpartiet er vald til ny styreleiar for Nynorsk kultursentrum. typar musikk, så det spenner over vidt register: Eg vaks opp i Beatlesgenerasjonen, det har sett sterke spor og eg har framleis stor glede av dei. Bruce Springsteen er ein stor musikarar i mine øyre, Åge Aleksandersen er ein tredje. Og så synast eg Vestlandskunstnaren Sissel Kyrkjebø rører ved noko vart og fint i oss. Eg likar også klassisk musikk, så lenge den ikkje blir for melankolsk. Gratulerer TIL DEI SOM FANN SYKLANE VI HADDE SETT UT I APRIL! Jølster: Gratulerer til TRUDE MULEN Kvifor er Nynorsk kultursentrum ein viktig institusjon? Nynorsk kultursentrum skal vere den viktigaste formidlar av nynorsk identitet og sjølvtillit. Senteret skal og vere med på å auke toleransen og respekt for nynorskbrukarar landet over. Kva bringer du til Nynorsk kultursentrum og kvifor ynskjer du vervet? Eg er sterkt interessert i det arbeidet dei skal drive med, og har hatt eit godt samarbeid med aktørane der i mange år. Eg vil prøve å gje mitt vesle bidrag til dette arbeidet som styreleiar. Gjennom mitt virke i politikk og yrkesliv har eg ein del erfaringar og nettverk som kanskje kan vere gunstig i dette arbeidet. Kva rolle har nynorsk i dagens Norge? Nynorsken har etter mi oppfatning ei svært viktig rolle, både språkhistorisk, og kulturelt. Nynorsken er eigenarta for mykje av folket vårt, og representerer ein lang folkeleg tradisjon. Teikn eit bilete av deg sjølv slik du trur andre oppfattar deg? Eg trur veldig mange reknar meg som resultatorientert, og samarbeidsvilleg. Og så trur eg mange vil rekne meg som engasjert i arbeidet eg gjer og opple- Reidar Sandal Alder / 61 år Bustadkommune / Flora, oppvaksen i Vågsøy Yrke / Rådgjevar på prosjekt for Sunnfjord Næringsråd, eit samarbeidsorgan for næringslivet i Svelgen, Førde og Flora. ver meg som eit sosialt vesen. I alle fall håpar eg desse fire tinga kjenneteiknar meg. Beskriv den ultimate frihelga? Då må i alle fall kona vere med, og gjerne i samvær med våre beste vener, anten det er heime eller på tur. Gjerne ein tur i naturen, den likar vi å røre oss i. Då ligg alt godt til rette, blir det god mat og fin, var stemning er alt perfekt. Kva har du liggande på nattbordet? Eg les normalt ikkje på senga, så der har eg ikkje noko liggande. Det er berre unntaksvis eg har lesestoff på nattbordet. Kva musikk/musikarar lyttar du til? Eg likar ulike Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? Då kunne eg tenke meg å servere kamskjel til forrett. Til hovudrett ville eg servert fisk av typen kveite, som ikkje må vere for tørr. Til dessert ville eg valt karamellpudding. Til drikke ville det vore passande vin, både med og utan alkohol. Kva drøymde du om å bli når du var liten? Då eg såg spørsmålet lo eg nesten med meg sjølv. I tidlege barneår hadde eg nemleg to draumar, påverka av ulike interesser. Det eine var skytebas, far min var entreprenør. Det andre var å bli tannlege, men eg vart ingen av delane. Kva får deg skikkeleg irritert? At personar eller folk blir behandla urettferdig og nedlatande, det irriterer meg sterkt. Det ser vi diverre eksempel på både i verda og Norge. Du får kroner du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får pengane og kvifor? Eg ville gjeve dei til Røde Kors og Frelsesarmen, så dei kan bidra til å hjelpe dei som treng det, som har lite pengar og ressursar å hjelpe seg med. Begge to gjer godt sosialt og allmennyttig arbeid. Kva hugsar du best frå barneskulen? Å vere i eit trygt og til dels særs trygt miljø, med flinke og engasjerte lærarar. Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? Då forheld eg meg til Florø, der eg har budd sidan Eg ville visst fram det flotte øyriket skjergarden til Florø utgjer. Etterpå, om vi hadde overskot til det, kunne vi gått til fjella og nytt den same skjergarden i fugleperspektiv. I vår og sommarhalvåret er Flora kommune eit eldorado av fjell, hav og fjord. Florø: Gratulerer til RUNE BAREKSTEN Førde: Gratulerer til ANDREAS EILERTSEN Førde: Gratulerer til RUNE FØRDE Gjer eit kupp! Spar ,- på utstillingsmodellar 14 MITSUBISHI LANCER SPORTS SEDAN Pris er inkl. frakt, levert Førde. Utstyrsdetaljar kan avvike frå standard. Drivstofforbruk: 6,1-8,0 l/100 km variert køyring. CO2-utslepp: g/km. TEST 2009 NO SEL VI VÅRE UTSTILLINGSMODELLAR AV MITSUBISHI LANCER SPORTS SEDAN OG SPORTBACK (2010-MODELLAR) MED KR ,- I AVSLAG. FRÅ KR ,- INKL. VINTERHJUL OG METALLIC-LAKK. Til deg som kom litt for seint: Vi har butikken full av syklar og sykkelutstyr til gode prisar! Brulandsvellene 6800 Førde Telefon: Vadheim: Gratulerer til HANNE ELIN SKÅR Førde: Gratulerer til FREDRIK FJØRSTAD

9 Fakta Diktarvegen: Rv 13 den indre leia på Vestlandet Diktarvegen skal, saman med Fjordvegen, bidra til vekst og utvikling i den indre leia på vestlandet. Motto er: Diktarvegen frå Jæren til Sunnfjord. Begge vegar følgjer Rv 13 frå Jæren til Førde. Foto / Kathrine Jolle Wathne Arne Garborg forutsåg neppe konsekvensen av sitt forfattarskap. At han skulle bli frisørsalong gissa han nok aldri.. E39 er ryggmergen på Vestlandet og går stort sett langs dei store kystbyane i regionen, frå Ålesund til Stavanger. Men det er mange tradisjonsrike og livskraftige samfunn inne i fjordane. Diktarvegen er basert på forfattarane Arne Garborg frå Time på Jæren, Rasmus Løland frå Sand i Ryfylke, Olav H. Hauge frå Ulvik i Hardanger, Per Sivle frå Stalheim i Voss og Jakob Sande frå Dale i Fjaler. 16 Men diktarvegen skal bli mykje meir enn desse fem. Vi skal ikkje dyrke dei døde, vi skal bygge opp dei levande forfattarane. Diktarvegen ønskjer bidra til å skape og vise fram kulturmangfaldet i regionen, fortel Marny Skeie Henkel, som er kontaktperson for Diktarvegen. Vi har eit ønske om å påverke positivt, og skape grobotnen for unge skrivande langs Rv 13. Tanken er ikkje å avfolke kysten, men å skape vekst i den indre leia også. Det som skjer langs E39 er fantastisk, men det finst andre vegar også. Næringsliv, folk og kulturliv langs Rv 13 ønskjer og treng betre vegar. Skeie Henkel er og dagleg leiar for Lølandmarkeringa, som skal markerer 150 års jubileet for fødselen til Rasmus Løland. Det var i dette arbeidet Diktarvegen oppsto. Desse forfattarane har organisasjonar i ryggen, som forvaltar arven. For ei tid sidan var dei samla, der dukka ideen om Diktarvegen opp. Parallelt jobbar prosjektet Fjordvegen med å ruste opp Rv 13 med gul stripe heile vegen. Vi tok kontakt og lufta ideen om å gjere felles sak, dei syntes det var spennande. Det er sjeldan kultur og veg går saman, slår ho fast, men vi er sterkare samla og får meir merksemd ved å slå kreftene våre saman. Starthjelp / Både kultur og veg har samla seg på Preikestolen gjekk vi diverre glipp av. PROSJEKTLEIAR / Marny Skeie Henkel gler seg til å sjå Diktarvegen utvikle seg. der både kultur og kamp for betre veg held heim. For kultursida i prosjektet skal mykje vere på plass til neste år. Diktarvegen.no er på plass, no er det opp til andre aktørar å bli med. I Sand jobbar vi mot Lølandsenteret, som skal stå klart til jubileet i 2011, i Ryfylkemuseet i Sand. Løland er i høgste grad til stades hos oss. Vi har blant anna Lølandkafé og brukar han i kreativ marknadsføring på ferja Sand-Ropeid. Det femårige Lølandprosjektet skal brukast til å stimulere unge til lesing og skriving på nynorsk. Planen er å få det fullfinansiert, slik at vi kan ha ein person til å jobbe fulltid med det. Det er grenser for kva ein greier ved sida av alt anna, slår ho fast med eit smil, men det er så kjekt å jobbe i eit prosjekt med glød og optimisme der det skjer mykje spennande, seier ho og slår fast at det ikkje berre er i Sand det er hektisk aktivitet. Haugesenteret skal etter planen opne i I Dale jobbar dei med ei meir omfattande Jakob Sande-senter, Garborgsenteret opnar i 2011 og Sivlelaget har planar dei jobbar med, slår ho fast. Stunt og kreativitet / Men Diktarvegen handlar ikkje berre om senter og seremoniar. Det treng ikkje koste all verden å få merksemd og gjere seg nytte av kulturressursane sine. Sjå for eksempel korleis Bondeheimen i Oslo har spelt på den norske kulturarven sin. Vi tok for nokre år sidan kontakt med Det Stavangerske Dampskibselskap AS (DSD), og lurte på om vi kunne få dekorere ei side av ferja med Løland-sitat. Det fekk vi, men mange turistar frå utlandet lurte fælt på kva som sto der. Så etter ein sesong fekk vi omsett sitata til engelsk og tysk også. Det vart eit spleiselag mellom oss og dei. Same ferja har også byta ut rederilogoen i skorsteinane med ein Nashornlogo, inspirert av Løland si bok «Det store nashornet». Det er berre å gjere noko som er litt spesielt, bruk bokkarakterar, sitat, osv. Nashornlogoen kom ei dame til meg med eit vekeblad der den var avbilda, folk legg merke til slikt. På Jæren brukar frisørsalongen Arne og Hulda sitat frå forfattarskapet deira på veggane. Det er viktig å skape opplevingar folk snakkar om etterpå. Det treng ikkje koste allverda, om ein utnyttar det ein har og stunte. Får ein folk til å prate om Diktarvegen har vi oppnådd noko, seier ho. Spirer / Løn for strevet byrjar komme med medieomtaler, og meir kjem. For litt sidan vart vi invitert i møte med Rogaland Fylkeskommune, som vil lage ein Kulturell Skulesekkproduksjon med Diktarvegen som fokus. Utgangspunkt er filmen om Olav H. Hauge, laga til 100 års fødselsdagen hans i 2008, resten av forfattarane knytast til ved profesjonelle filmskaparar. Det er jo heilt fantastisk, det er eit kjempeprosjekt. Når ein får i gang noko kan andre ting dukke opp som resultat, slår ho fast. Det handlar ikkje berre om avdøydde forfattarar. Vi håpar Diktarvegen bidreg til gode livskår for forfattarar. Men det er og viktig å spreie kunnskap om bokarven vår på nynorsk. Maria Parr, ung forfattar på nynorsk, kjende ikkje til Løland, og skriv om kor fantastisk det er å oppdage ein sånn skatt. Diktarvegen er grunnmuren, no skal vi bygge huset dyrke mangfald i hagen, seier ho. Steg for steg / Enno er mykje ugjort, men vegen blir til steg for steg. Vi klarer ikkje å trylle, men det er sterk fokus på å gjere Diktarvegen kjent via marknadsføring av den indre vegen og alt spennande som skjer langs den: Kulturarrangement som Litteratursymposiet i Odda, Hardanger Musikkfest, Poesifestivalen i Ulvik, alt som skjer på Voss og Balejazz i Balestrand, ramsar ho opp. Diktarvegen tek over 14 timar, men ein treng ikkje ta alt i eitt jafs. Vi jobbar med å skape turar og opplegg der ein kan reise, overnatte og oppleve Diktarvegen, avsluttar ho, og utfordrar alle i reisebransjen til å bidra. Fakta Fjordvegen: I/S Fjordvegen Rv 13 er interesseselskap for den indre samferdselsåra på Vestlandet, Rv 13: 54 mil via 16 kommunar i Rogaland, Hordaland og Sogn og Fjordane. Ein livsnerve for næringsliv og innbyggjarar, men store deler av vegen har standard langt unna krava til effektiv transport. Strekninga Voss-Jøsendal/ Odda har stamvegstatus, resten er riksveg. Den vakre og vekslande naturen langs Fjordvegen har gjeve tre strekningar status som turistveg frå 2012: Moskog/Førde til Balestrand, Kinsarvik til Tyssedal (etablert) og Røldal, via Sauda til Forsand. Tekst og foto / Roy Sunde Langs lyriske vegar >>> Ny huskatalog husene folk snakker om tner.no Dei døde skal skape liv / Bak Diktarvegen følgjer Rv 13 frå Jæren, via Ryfylke, Hardanger, Voss og Sogn til Sunnfjord. Bak står Landssamanslutninga av nynorskkommunar, Nasjonalt Garborgsenter, Rasmus Løland-markeringa , Olav H. Hauge-stiftinga, Sivlelaget og Jakob Sande-selskapet. Diktarvegen skal bli den første litteraturruta i Norge. 17

10 'MPS o NBJ )\ONHV0HVVD Frå Garborg til Sande Langs lyriske vegar &JUNZME ESSBOEF GBNJMJF JFW WF FOOMFHNFTT TF FPNSSÎ ÎEFNFEP PWF WF W FSS F NFTTF FV VUTUJMMBSBSPHN NB BO B OHFBLUJWJUUF FUUB F BSSJ4UPSI IB BMMF FO OQ QÎ Î' 'MP MPS *ESFUUT TT TFOUFS F (PEF NFTTFUJMCPEQÎ t t t t t t 4QFOOBOEFTUBOET 1SPHSBN t 3FJTFMJW 0QQMFWJOH t.bsjujnu / SJOHTNJEEFM t 'JOBOT 'PSTJLSJOH t *OOPWBTKPO *5 t &OFSHJ *OEVTUSJ t 6UEBOOJOH 0GGFOUMFH #JM #ÎU. CMBS *OUFSJ S 4LP,MF )VT )ZUUF *5.PCJM -PLBM.BU # LFS Ut på tur / Å skrive Jakob Sande kan ein gjere med hjelp av skriftege kjelder, men reiser set fleire fargar på Fjaler paletten. For å skrive om Diktarvegen må vi køyre den: Ein ekspedisjon Førde til Førde via Bergen-Stavanger-BryneSand-Odda-Voss og Balestrand. 0QOJOHTUJEFS -BVSEBH NBJ LM o 4 OEBH NBJ LM o GPSWBLTOF GPSCBSOV ÎS,POTFSUBS 18 'SFEBHLBOEVGÎNFEEFHG SFESBHNFE7JEBS%BWJETFOPHNFTTFCBOLFUUFO -BVSEBHFSEFU'MPS 'SJJESFUUTGFTUJWBMNFETQZEEVFMMNFMMPN"OESFBT5IPSLJMETFOPH5F FSSP1JULÍNÍL LJ J 4KÎVUGZMMBOEFJOGPQÎXXX npsb OPPHMJOLUJMGZMLFTNFTTB Vik HARDANGER OG VOSS Å reise Førde-Stavanger langs E39 og Bryne-Førde langs Rv 13 i eit strekk er, Olav H. Hauge om ikkje fysisk umogeleg, ikkje å anbefale. Vi reiste ned ein dag, og opp att Kinsarvik neste. Turen byrja difor, i strålande vårsol til tross for islandske oskeskyer og anna, som ei rein transportetappe til Stavanger. Ein etappe på 7 t 22 min i Ulvik Odda følgje ruteplanleggaren, og inneheld tre ferjer. Eit vitnesbyrd om kva som alt har skjedd med kommunirøldal kasjonen på Vestlandet. Mange Rasmus Løland huskar enno ei tid med tre ferjer Sauda mellom Førde og Bergen åleine, med ditto fare for venting. I dag er berre ei igjen: Ei ferje forsvann då Matretunnelen og kollegaer gjorde gamlesand vegen ved fjorden til ei anakrosuldal nisme frå meir uskuldige tider, den andre vart erstatta av Nordhordlandsbrua. Begge samband korta reisetida til Bergen monaleg. Jørpeland Det same gjorde Trekantsambandet i sør: To bruer og undersjøisk Forsand tunnel på 8 kilometer bind Stord og Arne Garborg Bømlo til fastlandet på HaugesundSandnes sida. Turen langs Rv 13 tar til samanlikning 14 t og 7 min. Etter å ha opplevd halve vestlandet på sitt mest sjarmerande kan vi nyte ein av landsdelens perler: Vågen i Stavanger, Time der hotell, restaurantar, pubar og kafear ligg tett rundt smilet Vågen dannar. Vi nyttar høvet til ein betre middag: Fiskesuppe til forret, ter ved å slå Vålerenga i Stavanger, som altså no entrecote til hovudrett og delt dessert: Fruktkake er best i Norge. Ikkje noko vi bryr oss med, fotpå Fossen og ein sjokoladekreasjon til meg. Mekball ligg hjartet nærare for begge. Men, eit artig tig, og med følgje av litt god drikke kunne vi lene tilskot til dagen i form av høg rock og mykje danoss tilbake i ein metaforisk lenestol av velvære. I sing i krokar og på bardisk. røynda ein krakk på usedvanleg måndagsmuntre Beverly pub inst i Vågen i Stavanger. Der vi kunne skue, med lett undring, overstadig lukkedårleg start / Den skal tidleg opp som diktarlege siddisar. Og ditto ulukkelege Oslobuarar. veg skal fare. 07 er det klart for oppstandelse, Begge partar ignorerte at kalenderen sa måndag frukost og avreise i rask rekkefølgje. Men som det og drakk meg begge nevar. Etter litt skjønte vi at alltid gjer på tur: Lite går etter planen. Noko gjer sorg og glede kom frå same kjelde: Det historiske det, som frukosten, etterpå ballar det på seg. Lapfaktum at denne dagen hadde for første gang eit topen nektar kople seg på verdsveven via hotellet ishockeylag utanom Austlandet blitt Norgesmeissitt nett, og hindrar kontakten med informasjons- RYFYLKE JÆREN /"57*, ' ' - 03 SOGN OG SUNNFJORD Voss Førde straumen. Kjedeleg, men ikkje noko problem. Hotellet har to disponible PC`ar med skrivarar for gjestane. Som plent nektar å virke! Brått er ein halvtime av dagen vekk i surr. Ein illevarsper Sivle lande start, som skal bekreftast til fulle. Skal vi tippe på at Stavanger er Norges dårlegast skilta by? Fossen nikkar stressa, der han forgjeves forsøker forlate kystbyen til fordel for meir Aurland rurale Bryne og Garborg. og Voss Her skal vi i alle fall ikkje, slår han fast like etterpå, når Rv 13 leier han rett på ferjekaia i Stavanger sentrum. Ein påstand som blir ironisert to timar seinare, og så raskt avironisert. Den som skal legge ut på tur, i ukjent farvatn, har gjerne med seg ein GPS. Vel og bra, bortsett frå at alt den melder i timevis er: Finner ikke satellitt. Det gjer den mindre nyttig enn lunger på ein djupvassfisk. Men om ikkje alle vegar leier til Bryne gjer nokre det. Og vi finn ein til slutt. Der er ikkje tvil om at Garborg er viktig i området. Bryne har gitt både Arne og Hulda gater, og han er foreviga i stein og bronse. Men kvar er senteret? Med langt å fare, og lite tid å miste, legg vi kurs mot Rådhuset, der Garborgsenteret etter ryktet skal finnast. Garborgsenteret? Det ligg 150 meter opp i Hetlandgata, i det nye biblioteket, fortel ei hyggelege dame som ikkje er affisert av at eg forvirra meg gjennom Formannskapsmøtesalen i Bryne og kjem bakvegen til servicetorget. Fylt til randen med informasjon siktar eg meg inn på Hetlandgata. Og finn ingenting! Langt seinare får eg ei forklaring: Verken bibliotek eller Garborgsenter er opna, det skjer først neste år for senteret. Og det vil for alltid undre meg at den hyggelege dama beskreiv vegen utan å nemne følgjande faktum: Senteret ligg ved Jærens desidert høgaste bygg: Forum Jæren, på 18 etasjar, som strekk seg 65,4 meter til vers og ragar himmelhøgt over alt anna i nærleiken. Difor ville eg sagt: Det ligg ved det himla høge huset der borte! Etter å ha surra rundt ei god stund utan anna spor etter Garborg enn frisør- og hudpleiesalongen Arne og Hulda, som aktiv brukar sitat frå Garborgsitat på veggane, dreg vi. Om ferjer og slikt / Langt om lenge, og lenger enn langt, byrjar GPS`en å virke. Diverre sender den oss ut på vidvanke, og langt ut på Jæren, i staden for tilbake til Sandnes. Slik går det når ein ikkje oppdaterar programvaren. Som hell i uhellet dukkar eit skilt som hevdar at Garborgheimen, Arne sin barndomsheim, ligg til venstre i krysset. Etter å ha optimistisk følgt rettleiinga på skiltet er det siste gang vi ser eit slikt skilt. Fire kryss, og x-kilometer feil veg, seinare er berre to ting sikkert: Vi er på villspor, og du ser Forum Jæren utruleg langt unna i det bølgjande Jærlandskapet. Til slutt skjerpar GPS-dama seg og sender oss i lei Sandnes, og ei lang jakt på Rasmus Løland, før vi skjønar at punktet på kartet ikkje >> EFOTU STUFNBSLOBETNFTTBJGZMLFU 19

11 Olav H. Hauge, fødd 8. august 1908 og døydde 23. mai Er vår fremste etterkrigstidslyrikar, og blant dei viktigaste i den modernistiske tradisjonen på 1900-talet. Hauge gav ut åtte diktsamlingar, omsette utanlandsk lyrikk, skreiv Norges mest omfattande utgitte dagbok, barnebok og mykje meir. Han debuterte i 1946 med Glør i oska og mange reknar Dropar i austavind frå 1966 som høgdepunkt i forfattarskapet. Han budde åleine mykje av livet, til han vart sambuar med Bodil Cappelen i Dei gifte seg tre år etter. FORUM JÆREN SNART HISTORIE ARNE GARBORG KVITEBJØRNEN RØLDAL FROM ODDA WITH LOVE FORUM JÆREN / Eit bygg på over 60 meter ruvar i det flate og bølgjande Jærlandskapet. ARNE GARBORG / Spora etter Garborg omfattar blant anna denne statuen utanfor eit kjøpesenter. KVITEBJØRNEN / Rasmus Løland skreiv ikkje berre om store nashorn. RØLDAL / Volvoen som førte oss både opp og ned får ein sjeldan kvil. SNART HISTORIE / Ferja Brimnes-Bruravik skal erstattast med Hardangerbrua om nokre år. FROM ODDA WITH LOVE / Industribyen Odda har produsert eit imponerande tal forfattarar, med Frode Grytten i spissen. PØLSE MED BRØD / Ein stor fordel med ferjer er at dei tilbyr avkopling på lange bilturar. Og ikkje minst pølser til svoltne journalistar. PØLSE MED BRØD Jakob Sande, Fjaler store son, forfattar og visesongar, vart fødd 1. desember 1906 og vaks opp på Klokkargarden i Dale. Han gifte seg med Solveig Ytterland, og fekk dottera Siri med. Han Dale debuterte i 1929 med samlinga Svarte næter. Bibliografien er på 14 romanar, noveller og diktsamlingar. Mange kjenner den burleske, og til tider groteske, humoren i dikt som Kallen og katten og Likfunn, men han er og kjent for kjensleladde dikt som Fløytelåt og Vesle Daniel. Breidda blir understreka av bidraga i samlebøkene med Det lyser i stille grender og Salme. Av yrke vart Sande lektor, i Fredrikstad og Oslo, men først tok han eit år til sjøs for å oppfylle draumen om å bli sjømann. I 1963 satsa han for fullt på skrivinga og fekk diktarstipend, men helsa plaga han. 16. mars 1967 døydde han på Ullevål sykehus. Rasmus Løland, fødd 24. mai 1861, og døydde 12. oktober Var forfattar, journalist, kritikar og omsetjar som skreiv nynorsk. Han var i mange år journalist i avisa Den 17de Mai og redaktør i Norsk Barneblad. Løland er mest kjend som barnebokforfattar, og bøker som Det store nashornet, som skreiv levande og moderne frå barneperspektiv. Han kom frå ein stillfarande, djupt religiøs men vellesen familie, og vaks opp ved Sand i Ryfylke. Løland sleit med helsa, og kunne ikkje gjere fysisk krevjande arbeid. Han debuterte 30 år gamal med boka Folkeliv og gav ut 27 utgjevingar. Løland fekk reisestipend og drog til Tyskland og Austerrike mot slutten av åra. Seinare flytte han til Asker, og vart nabo til Arne Garborg. Løland døydde av tuberkulose 46 år gamal, og er stedt til kvile på Asker kyrkjegard. >> tilhøyrer han, men ferja. Reiseruta hamnar sporenstreks i konflikt med dama på GPS, underteikna og Fossen vel å stole på sistnemnde. Glad og lukkelege smiler vi av at vi ender på ferjeleiet vi ikkje skulle til. Geipen snur dog når vi finn ut at vi ikkje skulle vore der likevel. Ferjemannen slår fast at vi er på fei lei, men at feilvalet fører dit vi skal, berre lenger nord. Vi har kasta vekk mykje tid og har lite igjen å misse. Det blir ferje til Tau, i staden for Forsand, der vi eigentleg skulle. Det betyr ein svært lang ferjetur, og at vi misser Lysefjorden og den berømte Preikestolen. Tilbake på sporet / Det er gått tre timar og vi har fått med oss ein forfattar og rørt oss nokre km frå start. Det borgar for ein lang dag. Ikkje noko å gjere med det, anna enn å gyve på Ryfylke med friskt mot. Og om ein del av landet fortener merkelappen Norge i miniatyr er Ryfylke ein god kandidat: Området er ein av fire regionen som utgjer Rogaland, og omfattar øyer og skjergard, kystlandskap, lågland, fjordar, vidder, fjell som gjerne stuper rett i fjorden og tendensar til Flåklypaveg og natur. Dagens andre ferje demonstrerer svakheita med ferjer: Venting, av og til mykje venting. For oss 40 min til neste ferje. Kos når ein har det travelt not! Men langt om lenge, ventande i vårsol, fører ferja oss til Sand: Kommunesenter i Suldal, som husar, i tillegg til +/ 1126 rogalendingar, Ryfylkemuseet, der Lølandsenteret kjem neste år. Museet ligg nokre hundre meter unna sentrum, i ei pittoresk sidegate. Like ved ligg Nesasjøhuset, ei avdeling av museet som rommar butikk, magasin og kafé. Veggane er krydra med sitat frå Løland, som ein forsmak på kva som skal komme Vi nyt ein kopp kaffi, pratar om diktarvegen, før vi legg turen til sentrum og et middag i form av oksegryte på Kafé Fargeriet. Tunnelriket Suldal og Odda / Diktarvegen gjev to val vidare: Sand-Sauda, som krev ei ferje til, eller Sand-Røldal som er ferjefritt men byr på ei tålmodsprøve sjølv for sogningar og fjordingar: 29 tunnelar på nokre mil. Det rykker i augekroken til Fossen etter 20, men han rattar gjennom dei ni siste og. Det er lett å skjønne kampen til Fjordvegen for betre veg, der den snirklar seg gjennom og til slutt over fjell. Og til og med har ein tunnelsnirkel som snurrar heilt rundt og spyttar oss ut i motsett retning. Røldal-Haukeli byr på drivande kvit skibakke i vårsola, og ein utruleg skiten og dårleg tunnel som understrekar behovet for betre veg. Langt nede på hi sida ligg Odda, som kanskje best av alle byar symboliserer utfordringane til mange norske tettstadar i overgangen frå det gamle til det nye samfunnet: Dei som ikkje drog nytte av betre kommunikasjon, eller sto alt for tungt på eit bein som brått vart sparka vekk. Langs E39 nyt mange kommunar vekst, langs indre lei slit mange med nedgang i folketal og nedlegging av arbeidsplassar. Odda kommune hadde ved starten av 1970-talet over sjeler, sidan har over 3000 oddingar pakka snippsekken og forsvunne. I 2003 gjekk hjørnesteinsbedrifta Odda Smelteverk konkurs. Industrien var sentral i å endre Odda frå ei lita bygd, rett nok ein turistmetropol med 10 hotell, til ein moderne småby. Folketalet auka på få år frå ca til rundt Ingen Diktarvegforfattarar haldt til her, men Odda har fostra mange forfattarar. Mest kjent er nok journalist og forfattar Frode Grytten, som i novellesamlinga «Bikubesong» skildra livet i arbeidarbustaden Murboligen. Suksessen gjorde Odda og folket til felleseige i Norge. Anne B. Ragde er eit anna eksempel, saman med avøydde kollegaer som Gro Holm og Claes Giil, og levande kollegaer som Øyvind Solheim, Lars Ove Seljestad, Bjørn Ingvaldsen, Hallgeir Opedal, og Marit Eikemo. Bryr du deg katten om kultur kan det nemnast at Odda har fostra Brannkeeper Håkon Opdal og avdøydde helsedirektør Torbjørn Mork. Mykje å ta fatt i, men ikkje i dag. Eit rask blikk på smelteverktomta, som på spøkelsesvis legg beslag på ein 1/3 av sentrum, og kurs mot Voss. Hardangerbrua / Du må vere ung for å køyre Hardangerfjorden sine 179 km utan å nemne Vestlandsfanden sin låt: «Plukka plommer i Hardanger». Vi når ikkje eingang Ullensvang. Hardangerfjorden har ein arm ut til havet ved Husnes og Tysnesøy, og Sørfjorden som går inn til Odda. Der desse møtes går Eidfjorden mot Ulvik og Eidsfjord og ein tredje arm inn til Granvin. Eit flott bilete på kommunikasjonsutfordringane på Vestlandet: Du kan kaste ein stein over fjorden, skal du rundt må du sette av mykje tid. Men like ved skjer store ting: Gravemaskiner, jordsår og gapande tunnelar vitnar om Hardangerbrua, som skal erstatte ferja Bruravik og Brimnes. Brua er på 1380 meter lengde, med hovudspenn på 1310 meter. Norges lengste hengebru, faktisk åttande plass på lista over ti lengste hovudspenn på hengebruer i verda. Den skal kneise 55 meter over fjorden når den er ferdig i I tillegg skal 2,4 km tunnel og 0,8 km ny veg byggast. Prisen for sambandet, som skal lette køyring i Hardanger/Voss regionen og mellom Austland og Vestland, er 2,3 milliardar kr. Eit hotellrom per mann / Men vi må ta ferja. Vel over tek vi til venstre mot Ulvik: Ei klassisk turismefjordbygd, som med 1129 innbyggarar kan skilte med fire hotell og samla kapasitet på 268 rom. Med sterkt overvekt av dobbeltrom gjev det overnattingskapasitet som nærmar seg halve innbyggartalet. Skulle Førde skilta med det same måtte talet sengeplassar vore ca Men, i likskap med resten av turen: Det er ikkje alltid skilta så godt. Haugesenteret finn vi i alle fall ikkje. Men til slutt finn vi ein Jeep Wrangler, ein bil knapt sett sidan stordomstida på 80-talet då dei var «kule». I dag er dei kjend for mangel på komfort og nymotens gleder. Nokre finn visst glede i dei likevel, og attpå to ungdommar som ikkje kan skulde på nostalgi heller. Veit de kor Haugesenteret er, ropar Fossen til dei to, som må slå av bilen for å høyre han. Køyr opp der, første til høgre så til venstre etter andre sving eller så, peikar han. Og så hiv han på ei vending, ikkje frå lokale Hauge, tvert i frå for oss lokale Sande: Trur eg! Ikkje ein tillitsvekkande måte å gje vegbeskriving, meir eit varsel om kommande krise. Og til tross for relativt presis vegbeskriving, med atterhald, ender det nær sagt som vanleg med at vi køyrer litt for langt: Heldigvis blir vi raskt korrigert av ei eldre dame med trillebår og finn fram. Ikkje til eit senter, men den vesle garden der Hauge budde heile livet sitt, med utsyn lukt innover fjorden. Ikkje rart han vart diktar med Hardanger for sine føter. Sjølv på ein grå dag i april kan ein bli lyrisk av slikt. Haugesenteret skal lokaliserast lenger nede, i Heradshuset der turistinformasjonen held til, med bibliotek, studieplassar og tilrettelagt for utstillingar. Haugestiftinga håpar på offisiell opning på Ulvik Poesifestival Voss og vegarbeid / Vi legg Ulvik bak oss og siktar på Voss. Ein kjapp observasjon: Om du er interessert i traktorar, gravemaskiner, anleggsdo- >> Per Sivle er født 6. april 1857 i Flåm, men vaks opp på Brekke ved Stalheim i Voss. Han var gift med Wenche Nilsen, men dei budde mykje kvar for seg. Sivle var både forfattar, lyrikar og journalist, blant anna frå Buskerud Amtstidende og Kristianiaposten. Han skreiv blant anna romanen Streik, ei rekkje noveller, med Berre ein hund som den mest kjende, stubbar frå Voss og fire diktsamlingar. Forfattarskapet var folkeleg, med tydeleg politisk og nasjonalt innhald. Sivle sa «eg har ei visa, og den heiter Noreg», men han opplevde aldri det norske sjølvstendet han kjempa for. Han skaut seg 6. september 1904 i Kristiania og ligg gravlagt i Drammen. 21

12 Toyota har Norges mest fornøgde bilkundar!* Nye Toyota Auris Vi feirar med 2.95% rente og kampanjetilbod! PrivatLeige frå kr 1 782,- pr. mnd inkl. mva. Gjeld modell: Auris 1.4 D-4D Advance Med den nye Toyota Auris har vi tatt endå nokre skritt vidare. Ytelsane er dei same som før, men CO2-utsleppet er lågare, noko som også reduserer prisen. Kombinert med eit topp moderne design får du både reine motorar og reine linjer. Arne Garborg, gift med Hulda ULVIK / Høgt over Ulvik sentrum ligg heimen til Olav. H. Hauge. Her budde gartnar og diktar Hauge heile livet, med utsyn over Hardangerfjorden. serar og slikt er indre lei ein evig fest. Sidan avreise Bryne i dag har det ikkje gått mange minutt utan at ein eller anna variant av gravemaskin tittar fram frå bøane. Eg tørr banne på 50 prosent av alle som driv gard har minst ei gravemaskin, og takka vere arbeidet med Hardangerbrua og Vossapakko er regionen eit eldorado for entusiastar av slik reiskap. Jærens eigen kraftpakke, Brøyt, er populær kar langs heile Diktarvegen, det er og blant anna Volvo, Cat og Åkerman. Trur du meg ikkje kan du ta turen sjølv og sjå. Venter du til 2013 er det for seint, då er ny veg Voss-Granvin ferdig, i likskap med Hardangerbrua. Då er til og med den gamle snirklete vegen opp Skjervet erstatta av drygt fire km med tunnel. Den får ikkje vi glede av i dag, men det er kjekt å oppleve vegkunst frå ei tid då tunneldriving ikkje gjekk like snøgt som i dag og vegar gjerne låg i serpentinar opp bratte fjellsider. Dei gamle rallarane og vegdrivarane gjorde eit fantastisk verk i sine ansikts sveitte. Teknologien har redusere behovet for sterke ryggar og armar, eit par jafs med gravemaskinmunn, ti minutt med boremaskin og ei velretta salve med sprengstoff erstattar veker med knallhardt fysisk arbeid med slegge og spett. Det er nok eit gode for anleggsarbeidaren og, det var ikkje alle som slapp frå vegarbeid med helsa i behald før. Juks og fanteri, i reint sjølvforsvar / Voss ligg bak oss og mørket senkar seg. Vi har vore på veg i 12 timar, og har ikkje eingang nådd Sogn og Fjordane. Valet gitt: Fossen lovar å ordne bilete frå Stalheimskleivane, der Sivle vaks opp, til helga. Han skal til Myrkdalen. Det er for skymt til å sjå og fotografere, og strengt tatt ligg Stalheim utanom Rv 13. Moralsk ryggdekning for valet, men vi lovar som straffeleksjon å lese 22 «Berre ein hund» ved passande høve. Og dermed bryt vi brutalt av mot venstre i krysset på Vinje, og legg vegen gjennom Myrkdalen, og den nye tunnelen som fjernar ein god kilometer med rasfarleg Vestland. Vi reiser opp i lyset på Vikafjellet, der verda nyt godt av eit lag kvit, fersk snø. Heldigvis ikkje i vegbana. Fråværet av snø nedover lia mot Vik gjer følelsen av å stupe inn i natt. Med god tid til ferja driv vi sakte mot Fridtjof den frøkne, som vakar over Vangsnes. Det er over 20 minutt til ferja og berre ein einsam bil held oss selskap. Og eit helikopter! Brått blir det klart kvifor: Ein ambulansebil hastar mot kaia med eit menneske i naud. Helikopteret tek i mot, finn luft og trassar vulkanen Eyjafjallajökull, som i dagane før og etter lamma flytrafikken i store delar av Europa. Stilleheita på kaia blir atter ein gang rådande, heilt til ferja endeleg sluker oss og naboen. Litt før 23 spyttar ferja oss i land på Hella. Det er ikkje utan skam eg med lette konstaterer at Gaularfjellet er nattestengt. Det gjer det lettare å droppe siste etappen til Fjaler, sidan vi alt har byta ut ein god porsjon Rv 13 mot Rv 55 og E39. Augelokka er nygrusa, trøytta ligg tungt over hjernevinningane og truar med å utslette både moral og livslyst. Fossen er som vanleg hakket seigare, og rattar rutinert gjennom hjorteland. Utruleg nok har vi køyrt nesten til Nessane utan å sjå snurten av hjort. Men der kjem sorten, ståande i vegkanten og studerer oss med kritisk blikk, før han snur ræva til og diltar bort. Rundt neste sving står til som sild i tønne, og let seg ikkje affisere av verken bil eller rocken som durar tungt for å halde meg vaken. Det følast som eit svik kvar gang augelokka møtes i lange, seige drag og ikkje ønskjer skiljast igjen. Men kanskje set Fossen pris på at den evig malande duren frå kjeften min stilnar? Vi nærmar oss Sande, men ingen av oss tek til ordet for Dale. Vi held pent stilt og let Muse ta seg av lyden. Jakob`en må ha oss unnskyldt, men vi lovar: I morgon skal vi byrje eit nytt og betre liv, og halde vore lovnadar. Trur vi. Vi lovar og å ikkje surre rundt i laddevinsrus, skråle eller skjere folk med kniv på ei stund, men kvinnfolk skyr vi neppe. Klokka parkerer vi bilen i Førde. Til tross for juks og fanteri har vi vore på vegen i 16 timar. Vi anbefaler gjerne Diktarvegen for alle som vil på tur, men ta deg betre tid. Det er mykje å sjå, og mang ein stad å overnatte der både keisar og fant har sove godt. Kampanjepris kr ,inkl. vinterhjul på felg og r metallic-lakk tal bila nsa Avgre Rente 2,95%** *Toyota er nr. 1 i Autoindex 2010, Norges og Skandinavias største bileigartilfredsheitsundersøking. Det er fjerde gongen vi vinn. Modell: Auris 1.4 D-4D Advance Pris frå: ,- Periode/køyrelengde: 3/ Mnd. beløp frå: 1.782,- Startleige: ,- Total leigekostnad: ,- Forbruk l/mil frå: 0,45 C02 g/km frå: 118 Pris levert Sogn og Fjordane. Tillegg for tingl./etabl. gebyr 3.738,- Importør: Toyota Norge AS. Med atterhald om trykkfeil. **Gjeld modellane Auris, Prius og Avensis i perioden frå tom Knalltilbod på Toyota Avensis NaviTech. Avensis NaviTech berre kr 3.900,Pakkeverdi kr ,- Avensis Navitech 4d bensin frå kr ,Avensis Navitech 4d diesel frå kr ,- Toyota Sogn Toyota Nordfjord Skarpeteigvegen Kaupanger Tlf Deknepollen, tlf Stryn, tlf Navigasjon med stor berøringsskjerm USB og SD inngang i front Ryggekamera Titanfarga senterkonsoll Mørke ruter bak på stasjonsvogn 17 Dual Sport aluminiumsfelgar Today Toyota Førde Tomorrow Steinavegen 10, 6802 Førde Tlf , TIL VENSTRE / Ved Stalheim turisthotell går vegen vidare oppover mot Sivle og Nåli, der Per Sivle har sine røter. TIL HØGRE / Eit ambulansehelikopter hentar ein pasient på ferjekaia i Vangsnes. Toyota >> Garborg, fødd 25. januar 1851, død 14. januar 1924, var forfattar og intellektuell og skreiv mest på landsmål (nynorsk). Garborg skreiv romanar, artiklar, dikt, utførte oversettingar og dreiv målarbeid for å vidareutvikle skriftspråket Ivar Aasen la grunnlaget for. Han kom frå Time kommune på Jæren og til tross for at han er mest kjent som forfattar var det som bladmann han skaffa levebrød. Han grunnla avisene Tvedestrandsposten, Fedraheimen og Den 17de Mai, og var journalist i Dagbladet. Saman med Rasmus Flo la han i 1899 fram språknorma midlandsnormalen, som han frå då skreiv etter. Han var ein markant debattant i si tid, anten tema var nasjonal identitet, språk eller andre merkesaker. Bibliografi tel blant anna sju romanar, to skodespel, to diktsamlingar mm. Tekst / Roy Sunde Foto / Roy Sunde og Tore Fossen Prisen er inkl. frakt-, lev- og reg.kostn. lev. Sogn og Fjordane. Forbruk blanda køyring: frå 0,54 l/mil, utslepp CO2 frå 141 g/km. Avbilda modell er med ekstrautstyr. Med atterhald om trykkfeil. 23

13 Din kommune I år fyller byen vår 150 år. Vi snakkar om ein verkeleg by, grunnlagt 16. mai i 1860 ved Kongeleg resolusjon. Sidan den vart grunnlagt har byen vår hatt livskraft. Florø er ein by med lange tradisjonar og vi har mykje å vere stolte av det er noko som bør feirast! Vi har ein intim og koseleg by der det er lett å halde kontakt med vener og familie. I tillegg har vi ein fantastisk natur med hav, fjord, fjell og bre like utanfor stovevindauget. Byjubileet og feiringa av 150 år som by, er eit ypparleg høve til å vise fram byen vår. Bente Frøyen Steindal ordførar Flora kommune Hamnebassenget og Quality Hotel Florø. Yrande liv på Sildebordet i sentrum av byen. Sommar og badetemperatur heile året på Havhesten. Florø Idrettssenter bidreg til aktivitet for stor og små. Florø hand i hand med havet i 150 år Florø har i 150 år vore byen i Sogn og Fjordane. Tufta på det rike sildefisket vart byen fødd 16. mai 1860, og har sidan vore eit senter for næring, kommunikasjon og handel i regionen. I dag står Florø fram som ein moderne by, rik på sjel og historie. I Florø går det moderne hand i hand med tradisjonar. Det skal vi halde fram med. Florø skal vere ein triveleg by som tek vare på historia si, og held fram utviklinga som ein moderne og framtidsretta by, i ein mangfaldig bykommune med alt det inneber: Attraktive arbeidsplassar, god infrastruktur, trygge oppvekstvilkår i form av gode skular og barnehagar. Og ikkje minst har vi eit rikt vell av tilbod innan kultur, idrett og friluftsliv. Florø har mange arenaer for eit aktiv liv: Flora Samfunnshus, Havhesten, Florø Idrettssenter, med fotballhall og høve til å trene friidrett, fleire kunstgrasbaner, fotball- og friidrettsstadion og mykje meir. Florø er ein oase for det gode byliv, som går hand i hand med den mangfaldige naturen som ligg rett inntil dørstokken vår. Det gjer Flora til ein god stad å bu: Ein moderne småby, midt i eit eldorado for friluftsliv, anten du vil sigle rundt i skjergarden, ta på deg fjellsko, nyte god drikke på Flåten, eller ete ferske reker på kaia. Kultur Flora kommune satsar sterkt på barne- og ungdomskulturen i form av kulturskulen og ungdomskulturhuset Haffen, samt gjennom små og store satsingar i skulane. Flora er MOT-kommune, er engasjert i Dans Uten Grenser og driv internasjonalt ungdomsarbeid. I 2005 vart Flora kåra til kulturkommunen i Sogn og Fjordane, og var mellom dei tre nominerte til Norges kulturkommune. Eit resultat av ei sterk satsing på kultur, og det rike vellet av dyktige, aktive organisasjonar og kulturpersonar i byen. 150 år 2010 er eit spesielt år i Florø si historie. Det går framleis gjetord om 100 års-jubileet i Men 150 års-feiringa skal overgå alt: Eit heilt år til endes skal byen feirast, med fødselsdagen 16. mai som eitt av mange høgdepunkt. Byen har alt feira i fem månadar, men enno er det sju månadar igjen, og over 60 ulike arrangement står att på lista over feiringa. Kom og feir med oss, og ta del i det yrande folkelivet i jubileumsåret. I høve 150 års-jubileet skjer det meir enn nokon gong i byen vår. Dei fleste kjenner sommar-florø som ein oase av folkeliv om sommaren. Kvart år er det yrande liv i gatene frå mai til september i år lovar vi meir av alt. Arrangementsbyen Få tilsvarande byar kan skilte med så mange arrangement som Florø. Det skjer alltid noko i byen, anten det er næringslivsseminar, kulturhendingar, idrettsarrangement eller messer: Fylkesmessa, Temposeminar, Kystmatfestival, Florø Friidrettsfestival, FotballFlora, Floramila, Florø Blues & Rock, Havlandet kajakkfestival, Havfiskefestival, Sildebordet, Kinnaspelet, Veikingkonvoi, Florevika Båtmesse, Sildebord og mange fleire. I år blir det også kystkulturkonferanse, jubileumskonsert med Bergensfilharmonien, konsertar med Åge Aleksandersen og Sambandet, Rune Larsen og Helge Nilsen, musikkfest med irsk vri, Vassendgutane, Jon Olav Nilsen og gjengen, stamvegkonferanse, seglskutekonsert og mykje meir. I 2010 bekreftar Florø sin posisjon som kultur- og arrangementsbyen i regionen. Næringsliv Florø er sentrum i Flora kommune, og har alltid vore eit senter for næring og kommunikasjon i Sogn og Fjordane. Fisk er grunnsteinen Florø vart tufta på. Ein arv som i aller høgste grad er viktig i byens næringsliv i dag. Saman med ei rekkje andre maritime næringar og offshoreindustrien skal arven førast vidare. Næringslivet i kommunen er eksportretta og hovudnæringane er fiskeindustri, mekanisk industri, skipsverft og ikkje minst Fjordbasen, som er forsyningsbase for oljeindustrien og servicenæring. Fjordbasen er eit av lokomotiva som skal føre Florø inn i framtida. Verdiskapinga per innbyggjar i Flora ligg langt over landsgjennomsnittet. Kommunikasjon Flyplassen i Florø er krumptappen i kommunikasjonen til og frå kystbyen, saman med hurtigbåtruter og bussruter. Lufthamna er den største regionale flyplassen i landet, med reisande i Lufthamna har også helikopterterminal, som fraktar arbeidarar til og frå plattformar i Nordsjøen. Den rolla vart styrka i april, då lufthamna fekk nytt helikopter for flyging til den nye Gjøa-plattformen som skal komme i drift i oktober. Dette vil gje ei dobling av helikopterparken ved Florø lufthamn, styrke passasjergrunnlaget til flypassen med mellom passasjerar og skape ti nye arbeidsplassar. Dette gjev ringverknader for næringslivet i byen. Flyselskapet DAT har fleire dageleg avgangar frå Florø til Bergen og. Fakta om Flora Flora hadde ved starten av dette året innbyggarar, nest høgst av kommunane i Sogn og Fjordane. Storkommunen Flora vart skapt 1. januar 1964, ved at kommunane Florø, Eikefjord, Bru og Kinn vart slått saman, med Florø som administrasjonssenter. Flora er 693 km², og inneheld rikt spekter natur: Frå fjelltoppar over 1300 moh, til den rike skjergarden, med øyer, halvøyer og to fjordar: Eikefjorden og Norddalsfjorden. Florø er den vestlegaste byen i Norge, og kommunevåpenet er «Havet sitt sølv», silda, som lenge var hovudnæringa for kommunen Flora og byen Florø. Kommunen har eit aktivt og variert kulturliv med kulturskule og musikk-, kor- og revymiljø. Kinnaspelet vert framført kvart år på sagaøya Kinn. Helleristingane i Ausevika og Kystmuseet i Sogn og Fjordane gjev eit historisk perspektiv og trekk linjer langt bak i tid. Flora er fleire gonger kåra til den trivelegaste bykommunen i landet, og fekk utdelt Miljøbyprisen i Kvannhovden fyr. Redaksjonell annonse Bank for byen, bank for folket. Fjord1 Fylkesbaatane har transportert folk og fe langs kysten i over 150 år. Vi gratulerer Florø by med 150 års-jubileet! Foto: Magnus Torvanger Kraftfull og nyskapande frå fjordfylket Vi gratulerer byen og folket med 150 års-jubiléet. Gjør det mulig Nor Tekstil er Noregs leiiande aktør innan vaskeritenester, og består av 18 avdelingar. Hovudkontoret ligg i jubileumsbyen Florø. Gratulerar til folket og byen Kolkaia 1, Florø Tlf.: nordea.no SFE gratulerar både byen og folket med jubiléet vi vil være med i dei neste 150 åra!

14 Kraftlinja mellom Ørs kog og Fardal skapar diskusjon Møt framtidas journalistar Det er for tida mykje snakk om behovet for opprusting av infrastrukturen i fylket slik at framtidige vasskraftverk, småkraftverk og ei eventuell satsing på vindkraft kan kople seg på den såkalla monsterlinja Fardal- Ørskog. Dei siste vekene har to jenter som går første året på Medie og kommunikasjon på Firda Vgs på Sandane. Vi bad dei lage ei sak der dei tok for seg 420kV-linja, vindkrafta si framtid og ikkje minst kvar Sogn og Fjordane står i 2020 innan kraft, Enøk og miljø. Her er resultatet: Red. Den blå linja visar kvar 420 kv-linja skal gå frå Ørskog til Fardal. Kartskisse: Statnett Til venstre: 420 kv-linje. Illustrasjonsfoto: Statnett Namn: Amalie Skrede Alder: 16 år Bustad: Skei, Jølster Skule: Firda VGS Sogn og Fjordane er avhengige av ny kraftlinje for å kunne bygge ut kraftproduksjonen i fylket. Derfor er det planlagt ei kraftlinje på 300 km og 420 kv mellom Ørskog i Møre og Romsdal og Fardal i Sogn og Fjordane, men kraftlinja har ikkje berre fått positive tilbakemeldingar. ny kraftutbygging er enormt. Samtidig har fylket i dag Norges svakaste nett. Sogn og Fjordane Energi (SFE) meinar at kraftlinja mellom Ørskog og Fardal er noko fylket treng. Den nye 420kV-linja som Statnett vil bygge er ei god og framtidsretta løysning. Fylket får eit nytt nett med god kapasitet, og samtidig kan vi rive og fjerne nesten like mye gamalt nett. SFE Nett erkjenner sjølvsagt at det er miljømessige konsekvensar av ei stor kraftlinje, men med god planlegging av trasé og andre tiltak kan disse minimerast, seier Atle Isaksen i SFE. Uttrykket «hastverk er lastverk» har sjeldan vore meir treffande enn når ein skal karakterisere arbeidet med denne lina. Planlegginga har vore ekstremt dårleg! Turlaget meinar òg at linja er planlagt slik at den på størst mogleg måte gjev ulemper for Sogn og Fjordane. Frå Indre Sogn skal lina gå ein lang, lang omveg heilt ut på kysten i Sunnfjord, før den igjen går langt innover i Nordfjord att. Lina blir anslagsvis 50 km lenger enn den burde vore, seier Melvær. Alvar Melvær er leiar i Naturverntuvalet i Sogn og Fjordane Turlag. for å legge til rette optimalt for å både ta inn småkraft og mulig vindkraft, forklarar Irene Meldal i Åskåra kraftverk. Grunnlaget for liv i bygda / Atle Løvland er grunneigar i to småkraftverk og er for den nye kraftlinja. Han kjem frå bygda Kandal i Gloppen, og meinar småkraftverk er ressursgrunnlaget i bygda. Dersom kraftlinja mellom Fardal- Ørskog ikkje kjem vil vi ikkje få konsesjon for småkraftverka i bygda, og då mistar vi viktige ressursar. Luftlinje er òg heilt klart det beste for å få fortgang i bygginga av kraftlinja. Atle trur at om regjeringa fortset med den fart og vilje dei har i dag vil det ikkje bli noko utvikling innan vass- og vindenergi i Sogn og Fjordane dei neste ti åra. Det meinar han er for gale. Uttrykket «hastverk er lastverk» har sjeldan vore meir treffande enn når ein skal karakterisere arbeidet med denne lina. Planlegginga har vore ekstremt dårleg! Alvar Melvær kraftlinja mellom Ørskog og Fardal. Vi har nettopp lagt bak oss en kald vinter som har satt strømnettet på Vestlandet og i Midt-Norge på store prøver. Heldigvis har vi klart oss utan store feil eller utkoplingar, men ekstreme priser og fare for rasjonering på strøm er også konsekvensar av dårlig nettkapasitet. Fylket har ikkje godt nok nett til alle industriprosjekta som er under planlegging. I tillegg er det mange gode småkraftprosjekt som ikkje får starte opp før ny nettkapasitet er på plass. Her går Sogn og Fjordane glipp av både miljøgevinstane og verdiskaping som er viktig både lokalt og regionalt. Kven seier dette? Namn? Det finst per i dag ikkje eit leidningsnett som er stort nok til å kunne frakte produksjonen frå planlagde Misfornøgde / Sogn og Fjordane Turlag er derbrukarane. småkraftverk og vindkraftverk fram til forimot ikkje like positive til kraftlinja. Dei vil at linja Det trengst derfor ei ny kraftlinje, men skal bli bygd som enten likestraum sjøkabel eller Det beste alternativet / Statnett fortel at dei Sikrare framtid for fylket / Statnett er positive ikkje alle er einige i måten linja blir satt opp på. ved å bruke landkabelteknologien, som også vert har prøvd å finne fleire alternativ til plassering av til Sogn og Fjordane si framtid dersom kraft- Nokon vil ha den i sjø- og jordkabel for å ikkje kalla Likestraum Light. Likestraum Light er teknologi som alt er teken i bruk, og den krev ei grøft sar best. Dersom vi får løyve til å bygge den planlagde kraftlinja, og dei no har funne den løypa som paslinja mellom Ørskog og Fardal blir satt opp. Namn: Elise Amalie Løvland øydelegge naturen, andre meinar luftkabel er eit Alder: 16 år betre alternativ. som berre er 1 meter djup og 30 cm brei i botnen. Det har vært utreia fleire ulike alternative traseen. Bl.a. eit som kryssa foreslått landskapsvernrare strømforsyning og i tillegg kunne ha utnytte leidningen, vil Sogn og Fjordane på sikt ha en sik- Bustad: Kandal, Gloppen Alvar Melvær er leiar i Naturvernutvalet og fortel Skule: Firda VGS Stort potensiale / Sogn og Fjordane har veldig at Sogn og Fjordane Turlag er lite positive til arbeidet med kraftlinja. måtte minst så langt vest som til Åskåra kraftverk SFE Nett meinar at heile fylket er avhengig av energi, seier Irene Meldal. området i Naustdal/Gjengedal. Men vi innsåg at vi Konsekvensar av dårleg nettkapasitet / ein god del av potensialet fylket har innan fornybar 26 stort overskot på elektrisk kraft, og potensialet for 27

15 Ulike ambisjonar Fridom og undertrykking 250 artistar frå 24 land Korleis ser fylket vårt ut i 2020 med tanke på interessekonfliktane mellom kraftutbygging og naturvern? Fylkesordførar Nils R. Sandal. FYLKESORDFØRAR NILS R. SANDAL ser for seg at fylket vil utnytte endå meir av dei fornybare ressursane vi har. Sjølv om Sogn og Fjordane er eit av fylka i landet med størst produksjon av grøn energi, ser han endå større potensial. Sogn og Fjordane er eit av fylka i landet med størst produksjon av grøn energi. Vasskrafta har vi nytta oss av i mange år allereie. Samstundes har vi endå mange mindre elver og bekkar vi på ein skånsam måte kan nytta til ytterlig produksjon av grøn kraft. Sandal tippar at det i 2020 vil vere fleire nye vindparkar på land. Og når det kjem til vindparkar til havs står det ikkje i ro der heller. Vi er godt i gang med utbygginga av Statvind-prosjektet med flytande vindmøller i havet utanfor Stadlandet. Fjernvarme/nærvarme basert på luft/fjord eller bioenergi vil og vere meir utbreidd, dersom vi får ein vidare prisauke på straum. Han meinar den store utfordringa vår vert å nytta dei store naturressursane på ein måte som tek vare på den særeigne naturen vår. I 2020 må vi være komne så langt at vi nyttar energien på ein klok måte. Vi må nytte den energiforma som er best eigna og mest effektiv for dei ulike føremåla vi har. Husa vil i større grad verta oppvarma av bioenergi og fjordvarme, medan elektrisk straum frå vass- og vindkraft vert nytta til andre føremål som til dømes å lada opp el-bilar. Fylket vil dessutan ha eit meir bevist forhold til korleis vi nyttar energi i dagleglivet vårt. På den måten kan Sogn og Fjordane medverke slik at alle rundt i verda har tilgang til energi. Totalt sett blir Sogn og Fjordane eit grønare energifylke enn i dag, avsluttar fylkesordføraren. Altan, ei av Irlands største suksessar, kjem til Førde! 28 Kabeltrekking. Illustrasjonsfoto: Statnett Avhengig av «monsterlinja» Om Sogn og Fjordane skal klare å produsere meir grøn energi må kraftlinja mellom Ørskog og Fardal på plass. Nye prosjekt står i ro grunna mangel på kraftlinjer. Dette gjeld både småvasskraft og vindkraft. Likevel er ikkje alle like positive. I følgje Småkraftforeininga er Sogn og Fjordane det største og viktigaste småkraftfylket i landet med ca. 70 småkraftverk. Kvart år kjem det opp om lag 8-10 nye vasskraftverk og Sogn og fjordane har eit enormt potensial til å bygge ut meir. Rune Nydal, som er styremedlem i Småkraftforeininga, meinar at det er veldig viktig for all satsing på fornybar energi i fylket at kraftlinja kjem opp fortast mogleg. Noverande linje er full, og alle som har fått konsesjon etter april i 2009 vil ikkje få kunne bygge før 420 kv Ørskog Fardal er bygd, seier Nydal. Lite medvind for vindkraft / Vindkraftproduksjonen er òg avhengige av «monsterlinja». Stig Svalheim, sjef for Vestavind Kraft, fortel at vindkraft er sjølve symbolet på det fornybare framtidssamfunnet. I år skal dei som einaste i landet sette opp åtte nye vindturbinar på Kvalheim i Vågsøy. Vidare planlegg dei vindkraft på Okla yst i Solund, Fjaler og Bremanger, men dei ventar framleis på godkjenning for disse prosjekta. Dermed står mykje av planlegginga i ro til linja er på plass. Fylket må kjenne si besøkingstid og henge med i utviklinga. Vindkraft kan skape nye arbeidsplassar, som vil verte verdifulle no som oljeproduksjonen på norsk sokkel er i fritt fall og den kraftkrevjande industrien slit med konkurransekrafta, seier Svalheim. Han meiner fylket vil tene på satsing av vindkraft fordi det bidrar til aktivitet på brei front. Om Vestavind Kraft får det som dei vil er det all grunn til å vere optimistiske til vindkraft i Sogn og Fjordane. Fylket har så gode vindressursar både på land og til havs at det er grunn til å vere optimist for 1000-tals arbeidsplassar på sikt. Svalheim er klar over at det ikkje er like populært hos alle. Enkelte likar ikkje synet av vindmøller, og det er jo negativt. For dei som vil verne naturen frå aktivitet er det jo negativt med vindkraftutbygging. Vindindustrien verre enn kraftlinja / Leiaren i Sogn og Fjordane Turlag, Alvar Melvær, meinar at vindindustriutbygging vil vere mykje verre enn kraftlinja. Han meinar at det vil føre til store naturøydeleggingar. Landskapet må «sprengast i filler» for å kome fram med vegane som må tilpassast til å tåle transportar som er opptil 70 m lange, og for at det skal planerast ut m2 for kvar turbin! Melvær er heilt sikker på at det vil påverke turmoglegheitene i til dels sterk negativ grad. Kor negativ vindindustrien blir er derimot heilt avhengig av kor omfattande utbygginga blir. Svalheim trur derimot desse vegane vil føre til nye turmoglegheiter. Utbygging av vegar inn til vindkraftverka opnar turområdet for nye grupper slik vasskrafta har gjort det i andre områder. Store ambisjonar / VESTAVIND KRAFT håpar at det i 2020 vil vindkraft bli sett på som ei positiv næring, slik olje- og gass er i dag, at det vil gje mykje aktivitet rundt om i fylket. Stig Svalheim ser for seg at vindkraftekspertar i fylket vil reise «land og strand» rundt i Europa med sin kompetanse. Eg håpar at det sviv ein del vindturbinar i fylket og at folk vedgår at det vart no ikkje så gale med vindkraft likevel. Når kraftlinja er på plass blir SMÅKRAFTFOREININGA nøgde. Ambisjonane deira er at det i 2020 vil stå ferdig 170 anlegg. Det vil gje ein samla produksjon på 1,7 TWh, altså ein brutto verdiskaping i fylket på 850 millionar kroner per år. Ressurspotensialet er om lag tre gongar så høgt, og om alt blir utnytta vil det ha ein førstehandsverdi på 2,5 milliardar kvart år. Men det er i følgje Rune Nydal lite realistisk at alle ressursane blir utnytta. SFE (Sogn og Fjordane Energi) trur at med kraftlinja på plass vil fylket etablere seg som eit sentrum for fornybare ressursar. Vi skal ikkje berre bli fylket der eksterne aktørar tappar våre naturgitte ressursar, vi skal bli fylket som sjølv utviklar og industrialiserar framtidas kraftproduksjon innanfor vasskraft og vindkraft, seier Atle Isaksen. NATUR OG UNGDOM (NU) er for seg at Sogn og Fjordane vil vere eit like «grønt og fagert» fylke i 2020 som det ein gong var. Idear om skitten oljeindustri og herping av naturmangfaldet, er erstatta med fornybare løysningar. Vasskraft, vindkraft og solenergi er velutvikla, og er ikkje lenger noko vi berre snakkar om. Det er teken i bruk. Både av oss og nabofylket Møre og Romsdal, som ikkje lenger snakkar om nye opningar av gasskraftverk, seier Inger Fure Grøtting i NU. Inger Fure Grøtting i Natur Dei ser og for seg at ungdom har blitt meir og ungdom. bevisste på samfunnet rundt seg. Klimakrisa har råka så mange menneske i verda at det endeleg har gått opp for alle og ein kvar kor alvorleg ein må ta naturen og kloden vi bur på. Vi har tross alt berre ei verd. Dersom Natur og Ungdom får det som dei vil har Sogn og Fjordane all grunn til å stråle. SOGN OG FJORDANE TURLAG og medlemslaga deira er landets klårt dyktigaste når det gjeld Barnas Turlag, skal vi tru dei sjølv. Dette er noko dei håpar vil forplante seg oppover etter kvart som borna blir eldre. Dei trur det vil bli meir friluftsliv på kysten, både på sjø og på land. På kysten i Sogn og Fjordane er det fantastisk fine område som til no har vore for lite kjende. Vi trur også at det vil bli meir aktivitet i nærområda til der folk bur. Turlaget ser og ein tendens til auka interesse for ekstremsport, avsluttar Alvar Melvær i Sogn og Fjordane Turlag. Opplev irsk musikk av beste merke når Altan, ei av av Irlands mest suksessrike grupper, går på scena i Idrettshallen, saman med to dansarar frå Riverdance! ALTAN (Irland) - fredag 9. juli kl Idrettshallen På festivalen kan du også danse til afro-karibiske rytmar frå Honduras, polsk klezmer, irsk reel, norsk pols og reinlender, ungarsk og indisk sigøynarmusikk, svenske polskar, svingande colombiansk joropa-musikk, kongen av balkanbrass og ikkje minst norsk-finske Frigg! Last ned festivalprogrammet på eller ring oss på for å få det tilsendt. Følg oss på Facebook og Origo. Det løner seg med festivalpass! Festivalpass Ordinær: 820,-/Student 400,-/Barn 170,- Passet gjev tilgjenge til fem *konsertar og halv pris/barnebillett (eks. avg) på alle andre konsertar. Tillegg for plassbillett i Idrettshallen kr 30,-. Meir info på *Opningskonserten Fridom og undertrykking (torsdag), Altan (fredag), Boban i Marko Markovic Orkestar (utekonsert laurdag), Gallakonserten (laurdag) og Frå Rajasthan til Paszab (søndag) Billettar på Billettservice.no, Posten, 7-Eleven og Narvesen. 29

16 Når du har andre ting å gjøre. NYHET! VIKING robot gressklipper STIHL HSE 61 Best i test!* 1490,- STIHL MS 181 CB-E Best i test!* t! 2990,- 30 Fjordtun på Eid Usjenert og sentrumsnært Eid / Snart vil 13 leilegheiter reisast på Nordøyrane i Eid sentrum. Nordfjord Utbygging AS står bak, og lovar leilegheiter med høg standard på fin, usjenert tomt i gangavstand til sentrum. Prosjektet skal reisast på Nordøyrane, i vestre del av Eid sentrum: cirka to hundre meter vest for rundkjøringa på Leirongane mot Måløy, med småbåthamna på Skårhaug som næraste nabo. Styreleiar i Nordfjord Utbygging AS, Dag Øyen, lovar eit heilt spesielt prosjekt. Dette er eit spenstig tiltak og det er langt mellom slike tomter i dag. Eg vil nesten seie at plasseringa er eksepsjonell: Det er sentrumsnært, du bur i praksis i Eid sentrum, men er landleg, usjenert og godt skjerma med skjermvoll mot trafikken på riksvegen til Måløy. Den gode plasseringa kombinerer vi med moderne, spenstig arkitektur og planløysingar tilpassa rullestolbrukar (livsløpstandard). Bygningane er i tillegg plasserte slik på tomta at kvar eining får maksimalt med sol og utsikt. Trafikken er gjort perifer, med carportar i ukanten av området Fjorden / Øyen trekk vidare fram den nære og lette tilgangen til fjorden. I samarbeid med båtlaget er det lagt til rette for etablering av framtidige flytebrygger med båtplass. Det er og avsett plass til bygging av naust, så her kjem ein til å få rikt høve til å nytte seg av fjorden. Du kan nesten ha båt i hagen. I praksis kan du hente kajakken i carporten, gå meter og så er du på fjorden. Det gjev unikt høve til rekreasjon på fjorden. Du får ikkje mange sånne prosjekt i strandsona, med nærleik til fjord og elv, dette er banebrytande, fortel Øyen engasjert og held fram. I tillegg har ein i gangsavstand til butikkar, skular, barnehage, symjehall, sjukehus og alt anna Eid sentrum har å by på. Eg kan ikkje skjøne anna enn at dette må bli veldig attraktive bustader, for alle aldersgrupper. Bumiljø / Feltet ber preg av heilskapstenking, noko Boivest er særs oppteken av. Dette med bumiljø dukka opp på 80-talet, då vart vi som var med i bustadbyggelag kursa opp og ned på dette. Kroneksempelet er Vieåsen i Førde, saman med Båtvika i Florø, der ein brukar beståande, naturleg terreng til å skape eit flott område. Her kjem vi inn på same måten og kan påverke med tilrettelegging av bygningar og infrastruktur, utsikt og solforhold slik at vi kan skape brukarvennlege og rasjonelle leilegheiter. Som feltutbyggar er vi opptekne av heilskap og gode bumiljø, seier Rune Veien, som er prosjektleiar hos Boivest og forretningsførar for prosjektet. Vi kunne nok tent meir pengar på enkle rekkehus, men vi ønskjer å skape noko som både er praktisk og estetisk. Det er meir pengar i å marginalisere utbyggingsgraden. Men vi har valt å skape noko med fri tilgang både til sol og utsikt, fordi er vi er opptekne av at alle skal få tilgang til desse godane, fortel Øyen, som ikkje kvir seg på å gå i gang, trass nylege nedgangstider. Det gamle bustadbyggelaget gjekk i si tid inn på Eid i nedgangstider med suksess, så vi fryktar ikkje å sette i gang no. Det er langt mellom slike perler, så når eidarane får opp augo for Fjordtun vil det nok bli rift om desse leilegheitene i framtida. Alt ligg vel til rette for eit flott bustadområde, seier Øyen. Alle leilegheiter er førehandsgodkjend for husbankfinansiering med 80% av kostnaden som lån gjennom Husbanken. Det er viktig i disse tider, du får ikkje betre finansiering enn det over tid. Det gjer inngangsbilletten lågare, seier assisterande direktør i Boivest, Magne Rye. Energiøkonomisk og moderne / Standaren blir høg, med vekt på energiøkonomi og moderne løysingar. Husa blir moderne, miljøvenlege og energiøkonomiske og vil ha fjordvarme til oppvarming og forbruksvatn. Det er termostatstyrt, vassboren golvvarme, balansert ventilasjon med attvinning av varme og røyr for gass til kvar leilegheit, seier Rye, og det blir lagt røyr for fiberkabel til telefon og breiband. Leilegheitene blir 3-roms med BRA frå 84 til 127 m2, inklusive uinnreia loft på over 40 m2. Det blir ferdig opparbeida tilsådd og asfaltert uteareal, carport og leikeareal, fortel Veien og held fram. Prisane ligg per i dag frå i underkant av 2,3 til rett over 2,9 millionar kroner, inklusive carport, og er fullt ut konkurransedyktige i høve til andre prosjekt vi konkurrerer med. Fjordtun får litt uvanleg arkitektur for Eid, mellom anna med halve skråtak. Det mest vanlege er saltak, men vi har valt denne løysinga så alle får optimal tilgang på sol og utsikt, forklarar Veien. Lokalt samarbeid / Bak prosjektet Fjordtun står ei rekke tunge, lokale aktørar med lang erfaring. Forretningsførar er Boligbyggelaget Boivest. Husa er teikna av arkitektselskapet Arki som er lokalisert i Førde. Hovudentreprenør i prosjektet er Vestlandshus Stryn - Sølvberg Bygg AS, som vi har eit langt og godt samarbeid med, seier Veien. Dette blir det sjette prosjektet i lag, fortel Ola Aarheim, som er styremedlem i Nordfjord Utbygging og er Sølvberg Bygg AS sin representant i selskapet. Vi har bygd tre prosjekt saman i Stryn, eitt i Måløy og eitt i Olden, og no Fjordtun på Eid. Samarbeidet mellom oss er kome for å bli. Felles for oss alle er at vi ikkje er døgnfluger som tørkar vekk når prosjektet er ferdig, vi er komne for å bli, seier Veien med glimt i auget og trekk fram fakta: Sølvberg har 40 års erfaring på den lokale husbyggingsmarknaden, Boivest har røter tilbake til Førde Boligbyggelag, stifta i 1966, og Arki har halde på sidan Vi har såleis alle lang erfaring som kjem kundane til gode. Det er viktig for oss å samarbeide med lokale seriøse aktørar. Vi lever av å bygge hus for andre, men vi har skjønt at jobben må gjerast skikkeleg for å ha ei framtid i marknaden. Så det er ikkje tilfeldig at vi vel slike tomter, brukar arkitekt til å utarbeide best mogeleg løysing på bustadene, at vi kan tilby husbankfinansiering og så vidare. Det er eit resultat av lang erfaring innan husbygging, noko som altså kjem kundane til gode, seier Øyen. Tekst / Roy Sunde Fotomontasje / ARKI Arkitektar Bytt gressklipper du også! Vi gir deg: 1500,- Vi er din lokale fagforhandler: Måløy: Verlo AS Tlf: Dale i Sunnfjord: Andreas Haaland Bil Tlf: STIHL HSE ,- FRA 11990,- Innbytte kampanje Du får 1500 kr for din gamle klipper uansett merke og stand ved kjøp av en VIKING MB 650 V. Førde: Hagia Førde (Førde Motorsport) Tlf: Florø: Jernia Snorre Jernvare Tlf: Best i test!* Best i test!* Stryn: Jernia Johan Flo & Søn Tlf: Sogndal: Jens Barsnes Tlf: VIKING GE 150 VIKING MB 545 V STIHL RE 128 * Tester: GE 150: gjør det selv mai 08 HSE 61: gjør det selv juli 09 RE 128: Hus & Bolig mars 2010, ica curriren juni 09, gjør det selv mars 09. FSE 71: gjør det selv mai 09 MS 181: gjør det selv mars 09. MB 545 V Råd og Røn mars 2010 Best i test!* Best i test x3* ,- 2990,- Nordfjordeid: Rindal Maskin Tlf: Øvre Årdal: Byggmakker Andersen Tlf:

17 Skal du flytte? Vi tek flytteoppdrag over heile landet Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vareog lastebilar 90 prosent er nøgd med Konfliktrådet Nesten 90 prosent av deltakarane er fornøyde med konfliktrådet og anbefaler bruk av konfliktråd. Inspirerande funn, som gjev grunn til å fortsette vår satsing på Konfliktrådet, seier justisminister Knut Storberget. Resultata frå den nye forskingsrapport frå Norlandsforskning viser at møte i konfliktrådet betrar relasjonar mellom partar og hjelp dei med å legge vanskelege hendingar bak seg. Offer for vald i nære relasjonar uttrykker tilfredsheit over å sleppe påkjenninga det kan vere å gå gjennom det ordinære strafferettslege systemet. 88 prosent av deltakarane var nøgde med sjølve møtet og over 90 prosent av deltakarane opplevde å bli rettferdig behandla i møtet. I tillegg gjev rapporten informasjon om punk som kan forbetrast. Forskinga bekreftar det vi veit frå før på feltet, nemleg at grundig førearbeid, informasjon, kartlegging og oppfølging er grunnleggande for å få til ein god meklingsprosess, seier Storberget. Forskarane har på oppdrag frå Justisdepartementet sett på verknadane av konfliktrådsmøte i saker med alvorlig personkrekande handlingar, vald og trugsmål. Resultata vil regjeringa bruke til å vidareutvikle bruken av gjenopprettande rett og konfliktråd i Norge. Målet er god og effektiv førebygging av konflikt, samt lett tilgjengeleg konfliktløysing. For å få til dette er bevillingane styrka med fem millionar kroner i år, som skal bidra til fleire stormøte og oppfølgingsteam for ungdom. Eit viktig bidrag for å dempe og legge ned konflikt. Forvent meir. Bestem sjølv kor tid du vil sjå favorittprogramma dine! Hoff & Knutson Transport ANS Sogn og Fjordane Flyttebyrå Tlf ungdommar med på årets UKM Desse skal repre sentere fylket klinikk førde hud laser varicer Effekten av Restylane-behandlinga er synleg straks etter injeksjonen, men det tek om lag 10 dagar før ein har full, jamn effekt. Kva er Restylane? Restylane er ein gel basert på hyaluronsyre, eit stoff som finst naturleg i kroppen og er ei trygg behandlingsform. Restylane er ein serie produkt som er utvikla for å betre fuktnivået i huda, redusere rynker/furer og bygge opp ansiktskonturar. Restylane vert også nytta på solskadd hud for å skape volum og gjenopprette huda sin elastisitet. Uønska hårvekst? Bleik hud er det beste utgangspunkt for permanent hårreduksjon. Vi har marknadens beste hårfjerningslaser DIODELASER (vitenskapleg dokumentert!) Før behandling. OPNINGSTIDER: Tirsdag, onsdag og fredag kl og elles etter avtale. Pasientar kan henvende seg direkte for konsultasjon, eller dei kan tilvisast frå lege. Klinikk Førde AS Medisinsk ansv.: lege/karkirurg Jens Ola Evjensvold Førdetunet, 2. etasje, Hafstadvn 25, 6800 Førde Tlf klin-fo@online.no Etter behandling med Restylane Vital og Lipp. Kosmetisk plastisk kirurgi Vi samarbeider med plastikk-kirurgane Håvard Seland og Hans Niklas Johnson frå bpc (Bergen Plastikkirurgi Center). Dei har konsultasjonar og opererer på vår klinikk kvar månad. Siste helga i april gjekk Fylkesmønstringa UKM av stabelen, og fylket sine representantar til landsmønstringa var valt ut. Sogn og Fjordane Fylkeskommune, Kulturavdelinga, og Malakoff Rockfestival arrangerte Fylkesmønstring UKM og trakk fram den fantastiske breidda av unge, dyktige talent. Vi er stolte av å kunne vere med å vise fram breidda av ungdomskulturen i Sogn og Fjordane. Vi er imponert over det høge nivået til deltakarane, dei har grunn til å vere stolte av innsatsen sin. Responsen frå dei mange som møtte fram stadfester inntrykket av at fylket har mange gode og flotte kulturrepresentantar. UKM er eit arrangement som engasjerer. Heile 450 ungdomar deltok på mønstringa på Nordfjordeid. Over 1200 har vore med på dei lokale mønstringane, fortel dei i ei pressemelding. Dei slår også fast at UKM er ikkje ein konkurranse, men ei mønstring. Juryen ville helst sende alle vidare til Trondheim og landsmønstringa juni, men vart samde om følgjande representantar for Sogn og Fjordane: Scene / Sex Vikings (Pop/rock), Sogndal Samora (Metal), Førde Infailable (Akrobatikk), Eid Kaos (Moderne dans), Førde Sos (Beatbox/Kveding), Hornindal Utstilling / «Hauststemning», foto Frida Sverdrup 16 år, Aurland «Mammut», maleri Marianne Husebø Midtbø 14 år, Flora «Notebook», teikning Benas Gedvilas 16 år, Eid «Jesus», skulptur Ane Marie Gjerland, Jølster Video / Hiss-Studio, Årstider, Årdal Coop-stipend / Coop Noreg BA er UKM sin hovudsponsor og delte ut tre stipend under mønstringa, der juryen plukka it vinnarane av stipenda på som kvar er på kr 2500: 1. «Fersk og frodig», Firstlegoleage, «Bussen», Stryn 2. «Rått og godt», Jon Fredrik Hopland,»Eigenkomponert trommesolo», Stryn 3. «Sprekt og sprøtt», Oda, Synne og Gina, «Triller», Flora Juryen var samansett av: Håvard Lothe, Gitte Bastiansen, Kristina Myklebust og Thomas Hals, for sceneinnslag og Tommy Bredesen og Trond Ove Sira for utstilling. landsmønstringa i Trondheim Foto / Stig Indrebø Samora er eitt av banda som skal representere Sogn og Fjordane på årets UKM. GRUNDIG 8860 PVR Viderefør ditt Riks-TVabonnement i 12 mnd og få ein Grundig PVRopptakar til kun kr 1.999,-. Opptak med ett tastetrykk. Inntil 370 timer opptak. Kvalitet og service sett i system *) Føreset Rikspakken i 12 mnd, totalkostnad for kanalar: kr 3360,-) 1.999,-* Pris utan binding: kr 3.999,- Øyrane, 6800 Førde Tlf Butikk@valaker.no På tide med service på bilen? Spør meg om pristilbod inform-media.no 32 GODT UTVAL TIl gode prisar! UTefliser måling utemiljø produkt Terassebeis takstein/ plater Flovegen 5,6800 Førde tlf fax AVIS - Fjordane Bilutleige tilbyr bilar til dei fleste føremål, stasjonert på fylgjande stadar: - FLORØ - FØRDE - HØYANGER - LEIKANGER - MÅLØY - SANDANE - SOGNDAL - STRYN Pristilbod og reservasjon på telefon Stian Kjøsnes Kundemottakar Tlf stian@bilklinikken.no tlf Fjærevegen 1, 6800 FØRDE Bilklinikken 33

18 Talent 2010 Eit rocka utstillingsvindauge For femte gang arrangerer Valaker Musikk og Sommarfest i Sunnfjord talentkonkurranse for band i Sogn og Fjordane. I år har dei og fått med Utkantfestivalen og Gymmen i Nordfjord. Dermed får vinnaren totalt fire scener å vise fram bandet sitt på. Det byrja med at vinnaren fekk spele på Sommarfest i Sunnfjord, som første band ut på festivalen. Det var ikkje så sprekt. I år har vi flytta vinnarane lenger ut i programmet, så dei får spele for eit større publikum. Dei skal på scena i ti-tida, etter Bjørn Hellfuck og før Donkeboy. Det er ein veldig god spot å vise seg fram på. I samband med årets Sommarfest, vert det eit eige alkoholfritt ungdomsarrangement utan aldersgrense på fredagen. Der skal blant andre Karpe Diem spele og Petter Pilgaard skal vere konferansier, og finale i Talent Der skal dei tre banda juryen plukkar ut til å spele og så blir det blir kåring av vinnaren, som får spele dagen etter på Sommarfesten, fortel Bjørn Berge, frå Valaker Musikk, som er ansvarleg for konkurransen. Låtskrivarkurs med Ivar Bjørnson Brak inviterar til låtskrivarkurs med Ivar Bjørnson 27. og 28. mai i Førde og Sogndal, på høvesvis Rica Sunnfjord Hotel og Quality Sogndal Hotel. Gitarist og komponist i Enslaved, Ivar Bjørnson. Få vestlendingar har like mykje erfaring og kompetanse på låtskriving som Ivar Bjørnson, gitarist og komponist/tekstforfattar i Enslaved: Med 10 album, ca solgte plater, 1 Alarmpris, 2 Spellemannspriser og BT-prisen for beste metalalbum i 2004 har Enslaved foten stødig planta i norsk musikkliv. I tillegg har Bjørnson ei rekkje sideprosjekt og han har skreve bestillingsverk til blant anna Rikskonsertene, Oi!Oi Festivalen, Moldejazz, Grimstad Kortfilmfestival m.fl. Enslaved spelar konserter over hele verden årleg. Komposisjon og kreativ verksemd er kanskje underbevisstheita/ sjela sitt språk og inspirasjon er eit av nøkkelorda. Alle er gode nok til å skriva låtar - einaste kvalifikasjon er å villa formidla noko. Kurset tek føre seg låtskriving generelt, og fokuserar på tverrsjangerlege element som til dømes tekst, arrangement og sound, samt fokus på den musikalske prosessen: Ulike innfallsvinklar for låtskriving, korleis la seg inspirere som musikar, tips/hint som kan væra nyttige for ein komponist, og eksempel på korleis Ivar komponerer. Det vert og høve til å sjå på låtar/ idear frå kursdeltakarane. I tillegg vil kurset svinga innom litt opptaksmetodikk, og gje nokre gode tips i forhold til det å få mest mogeleg ut av små ressursar som lydkort og PC. Kursa har ein kapasitet på 15 personar på kvar plass, her er det først til mølla! Pris: Kurset er gratis for Brak-medlemmer. Påmelding på To spelejobbar til / Nytt av året er det altså at banda også skal få vise seg fram på to andre spelejobbar også. Vi har fått med oss Utkantfestivalen, i Skjerjehamn, som har gjeve plass på artistlista på dag to av festivalen, der John Olav Nilsen & gjengen og Ralph Myerz skal lage god stemning. I tillegg har vi også fått med oss Gymmen, den nye rockescena på Eid, skapt av gjengen bak Malakoff-festivalen. Vinnaren av Talent 2010 får vise seg fram på ein konsert der i haust. Vinnaren får totalt fire spelejobbar å vise seg fram på, fortel Berge. At vi har fått med oss fleire aktørar skuldast ein kjempejobb av Stig Ese Eliassen i Brak - interesseorganisasjonen for det rytmiske musikkmiljøet i Hordaland og Sogn og Fjordane, som er med på laget. Han er jurymedlem i Talent 2010, saman med meg og musikkprodusent Bjarte Johansen. Det er også fleire andre festivalar i fylket som har sagt seg interessert i konseptet, men vi kom i gang litt seint i år. Til neste år satsar vi på at det er enno fleire festivalar og spelestadar som blir med. 25. mai / Dei som vil vere med må melde seg innan 25.mai. Ein melder seg på ved å sende ein låt i.mp3 eller.wma-format til musikk@valaker.no. I mailen må ein og ha namn på band og medlemmar, kven som speler kva, kontaktinformasjon og bilete av bandet, som og må bestå av minst tre personar, med base i fylket, som lagar eigen musikk. Vi har ikkje strenge sjangerkrav, men held oss helst innan rytmisk musikk, altså rock, pop, rap osv, seier Berge. Dei fleste musikksjangrar er veldig godt teke vare på i dag. Rytmisk musikk er ein stor sjanger, som mange ungdommar er involvert i, men denne delen av kultur-norge er ikkje ivareteke på same måten. Trist, det er mykje ungdom der ute som legg ned mykje arbeid, gjev av seg sjølv, og får lite igjen for det. Det ønskjer vi å gjere noko med, ved å gje dei ein arena å vise seg fram på: Ein kjempeflott mogelegheit for band til å sette seg på kartet. Brak / Det er utruleg viktig å få talent opp på scena, og det gjer Talent 2010: Ei opning for band der dei kan få syne seg fram for masse folk. Brak jobbar for musikkmiljøet og ynskjer å hjelpa, setja fokus på og synleggjera miljøet i regionen. Difor var det naturleg for oss å bidra i eit godt initiativ som dette. Å spele live er for mange musikarar ei viktig drivkraft og eit mål. Sogn og Fjordane har ikkje mange arenaer å Vinnaren av Talent 2010 får vise seg fram på fire konsertarenaer i løpet av hausten, seier Bjørn Berge, som representerer Valaker Musikk, ein av arrangørane. Vi må få talenta opp på scena. Gjennom Brak ønskjer vi å hjelpe band trengt for mange, seier Ese Eliassen. Brak tilbyr også artistkurs til alle deltakarane, som skal bidra til å utvikle band. Brak driv gratis bistand til musikkmiljøet, og kjem til å tilby gratis artistkurs til alle deltakarar i Talent Vi syr saman eit kurs med fokus på det å formidla frå scena. Korleis reindyrke og utvikle eigen særeigenheit og kvalitetar for eksempel. Vi er som vanleg dynamiske, og vil sjå litt an kva sjangrar som er representerte ut frå bidraga som vert sendt inn, og bestemme kurshaldar ut frå dette. Når det er sakt er mange aspekt ved å spela live tverrsjangerlege, så alle vil få mykje ut av kurset uansett sjangertilhøyr, lovar Ese Eliassen. 34 syne seg fram på om du spelar i band, og sjansar som dette er sårt til- til å bli synlege, seier Stig Ese Eliassen. Tekst og foto / Roy Sunde 35

19 Vakttelefon: Vi leverer, produserer og monterer Wicona Hydro aluminiumsvindauge, dører, glastak, fasadar og fasadekledning i aluminium og stål. Vi utfører alt i glasarbeid. «Me har skote bjørnen!» Utstilling / 17. april opna utstillinga «Me har skote bjørnen!». Den blir å sjå ut juli på Sunnfjord Museum, før den vandrar vidare til museum i Kaupanger, Sandane og Florø. «Me har skote bjørnen!» var meldinga som kom over jaktradioen i Fjærland søndag 15.juni 2008, etter veker med jakt der media følgde med nesten frå time til time. Mange engasjerte seg i spørsmålet om jakt eller ikkje jakt. Den unge hannbjørnen streifa innom fylket og gjorde innhogg i saueflokkane. Sidan det ikkje er nasjonale verneområde for rovdyr i Sogn og Fjordane, var det lett å få fellingsløyve. Ikkje alle var samde i den løysinga, men eit bananskal på Vetlebreen og fire skot gjorde ende på han. Mange ville ha / Om ikkje Sogn og Fjordane ville ha ein levande bjørn, vart det mange som ville ha ein daud og ufarleg bjørn. Drakampen sto først og fremst mellom interesser i kommunane Jølster og Sogndal, men Direktoratet for naturforvaltning valde å imøtekomme søknaden frå dei fire kulturhistoriske musea i Sogn og Fjordane: De Heibergske Samlinger Sogn Folkemuseum, Kystmuseet, Nordfjord Folkemuseum og Sunnfjord Museum. Direktoratet la til grunn at musea er gode arenaer for informasjon og at ei vandreutstilling med utgangspunkt i bjørnejakta i 2008 vil nå mange. Kulturhistorie / Monica Landøy i Florafauna har hatt den utfordrande oppgåva å stoppe ut bjørnen. Rundt dette musea samarbeidd om å lage ei utstilling, som har fått økonomisk støtte frå Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, som tek føre seg mange sider ved temaet bjørn: Både den naturhistoriske og kulturhistoriske dimensjonen er med, biologiske fakta, korleis han lever gjennom årstidene, forvaltning og konflikt, menneska sitt forhold til bjørn og ikkje minst bjørnehistoriar frå Sogn og Fjordane. Dei er det mange av! Eit stort tal handlar om dramatisk jakt og modige jegerar, minst like mange handlar om bjørn som går etter gravide kvinner, nokre handlar om bjørn som oppfører seg som menneske eller omvendt om menneske som går i bjørneham. For liten og stor / Utstillinga er bygd opp med tekst- og fotobanner, gjenstandar, temahefte og digitale forteljingar. Det er lagt vekt på balansert og sakleg framstilling slik at publikum skal kunne gjere seg opp og gje uttrykk for eigne refleksjonar og haldningar. Dei minste kan legge puslespel, teikne eller høyre bjørneforteljingar i spennande telt. Utstillinga legg vekt på å vere til for både liten og stor, blant anna med stor vekt på formidling til skulane, og alderstilpassa opplegg for klasse. Etter ei bjørnejakt på Sandane i 1902 Foto / Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane John Olav Nilsen & Gjengen fullbyrdar Malakoff 2010 No er heile programmet til årets Malakoff-festival fullbyrda juli. Den knallsterke festivalprogrammet har no også fått i boks vinnaren av årets Spellemann i kategorien rock: John Olav Nilsen & Gjengen leiestjerna i den nye bergensbølga. Debutplata «For Sant Til Å Være Godt» (2009) har fått ros frå det meste av kritikarar i Norge, fleire klinte til med toppkarakter, i tillegg til altså Spellemannsprisen i rock med fengande rock i blanda soul, pop, rock og punk, og ei sceneinnleving dei færraste kan konkurrere mot. Med det lovar arrangørane at alt ligg til rette for eit musikalsk eventyr på Nordfjordeid, frå før kan dei tilby artistar som blant anna Big Bang, Bob Hund, Enslaved, Sivert Høyem, Timbuktu & Damn!, Thomas Dybdahl, Djerv, Jaga Jazzist, Navigators, Skambankt, Susanne Sundfør, Tellusalie, The Blacksheeps, The Cumshots, The Pink Robots og Ingrid Olava. I tillegg booka også festivalen Egil Olsen (Og det er ikkje landslagstrenaren) til den nye amfiscena, men ein musikar som leverer i alternativ folkpop av det rolege og avslappande slaget. AMBULERENDE GLASSMESTER Vi skifter dine punkterte eller knuste isolerglass over hele Sogn og Fjordane etter faste reiseruter hele året KVAMME HJELPER DEG! GLASSMESTER KVAMME AS 6713 Almenningen Telefon: Telefaks: E-post: post@kvamme.no Kan du svare JA på disse 3 spørsmålene? 1. Har du enebolig fra eller 80 tallet med isolerglass? 2. Er du opptatt av miljø, og samtidig ønsker å spare penger? 3. Ønsker du et bedre inneklima for deg og dine? Da bør du kontakte oss i dag, for avtale om uforpliktende befaring og pristilbud på nye energisparende glass. Tlf: (09:00 16:00) eller hele døgnet på Endelig er våren her! Av ren vårglede tilbyr vi nå 30 % Rabatt På energisparende og varmedempende glass. Tilbudet gjelder for kunder vi har gleden av å besøke i uke 19 og med montering i uke 23 Eksperter på utskifting av punktert eller knust isolerglass 36 37

20 I skuggen av ein krig Bok / Det er 70 år sidan andre verdskrig kom til Norge og 65 år sidan den tok slutt. Fem år som er eit hav av tid unna for nokre, og inderleg nær for andre. Henrik Leirvik var sju år gammal då krigen braut ut. Med NS-sympatisørar i slekta fekk han ei ekstra byrde på kjøpet. Oppveksten med NS-medlemer i slekta deler han i boka «I skuggen av ein krig». I mine 45 år som lærar har eg ofte fortalt om opplevingane mine til skuleborn, men då meir sporadisk. Elevane på Tonning skule, der eg jobba til eg vart pensjonist, ville at eg skulle fortelje frå gamle dagar, då eg sjølv var skulegut. For halvtanna år sidan byrja eg samle tanketrådane til ei bok, i eit ønske om å formidle barndommen og samtida kronologisk, fortel forfattar Henrik Leirvik. Betaling for andre sine synder / Som mange andre måtte han betale dyrt for val slektningar tok, og bygdefolkets trong til hemn. Han vaks opp i ein familie der to tanter var gift med NS-folk, det fekk guten unngjelde for. Mor mi er frå Nordfjordeid, og vaks opp i ein syskenflokk på 14. Faren døydde medan ho var ung. På dødsleiet bad han ungane om å halde saman, hjelpe mor si og kvarandre, same kva. Det løftet heldt mor mi, fortel Leirvik. Under krigen braut ho ikkje konktakt med systrene. Når både dei og borna vart arresterte etter krigen henta ho ut og passa borna. Eit søskenbarn av meg kjempa på tysk side, eit anna på alliert. Begge heitte Henrik, han på tysk side døydde i kamp, seier han. Boka er ei oppreising for foreldra. Faren jobba i Eikefjord, der Henrik vaks opp. Far var lærar der. Han og mor mi er ei anna årsak til at eg skreiv boka, eg ville gje dei oppreising. Begge var sterke personar, som vart gjort urett mot. Då nazistane tok over danna dei lærarsambandet, som skulle erstatte lærarlaget. Alle som ikkje nekta vart ført over, og alle som skulle jobbe som lærarar måtte vere med. Det vart sendt ut ei hemmeleg parole til lærarane om ikkje å la seg overføre, men sidan vi hadde NS-folk i familien fekk ikkje far den. Han visste og at om han nekta å bli med i lærarsambandet vart det sett inn nazilærar i posten hans. Han synest det var viktig at borna hadde ein kristen, kongetru lærar og sto i jobben. Det fekk vi svi for av mange. Eg var mobbeoffer under og etter krigen, og kunne ikkje gøyme meg bak far. Eg måtte ta kampen sjølv, fortel han. Sinne / Hatet bar han i seg i mange år. Eg førte liste over alle eg skulle hemne meg på og gje juling når eg vart stor og sterk nok. Den gøymde eg i fjøsen i Fagerlia der vi budde. Mange år seinare, under restaurering, fann nokre arbeidsfolk den gulna kladdebok mi, med flekkar etter tårer og ei lang rekkje namn. Dei lurte fælt på kva det var for noko, men fann ut at det måtte vere sonen til læraren som hadde fått straffelekse. Eg var bitter. Det var også ein annan grunn til å skrive boka. Eg ville ha ting ut av systemet. Og no ber eg ikkje nag til nokon lenger, seier han. Det var ei anna tid, kampen mot tyskarane skugga over alt. Var du i slekt med sympatisørar av nazistane, eller samarbeidde med dei, var du del av fienden. På vandring / Livet har ført Henrik lagt av stad, men til slutt vende han tilbake til heimfylket. Eg reiste frå Eikefjord som 15-åring, i 1948, for å gå på skule. Reising vart det mykje av. Eg fekk foreldreretten til son min åleine. På den tid budde eg i Førde, der eg jobba som lærar. Først på realskulen, seinare på Frøysland skule i Haukedalen og Holsen skule, så Førde barneskule i 1968, då son min byrja på skulen. Eg budde i Førde i fem år, og har mange gode minner derifrå. Sidan reiste eg mykje rundt. Lærarar fekk reisegodtgjersle når dei skulle flytte til ny jobb. Som åleineforsørgjar hadde eg ikkje god råd, så vi brukte godtgjersla til «ferie». Difor flytta vi mykje, og eg jobba som lærar i blant anna Honningsvåg, Smøla, Fosnavåg osv. Dei siste åra mine som lærar tilbrakte eg på Tonning Skule i Stryn, der eg jobba til eg gjekk av med pensjon i Eg bur på Hopland, så langt ein kjem i Stryn kommune på nordsida, ikkje langt frå Eid. Eg tok spesialpedagogikk på Sandane i ein alder av 60, med spesialisering på sosiale og emosjonelle vanskar. Eg jobba etter det mykje med vanskelegstilte gutar. Eg har alltid vore på den tapande part si side og alltid prøvd å hjelpe dei som blir mobba, sidan eg veit korleis det kjennast. Så aldri så gale at det ikkje er godt for noko, seier han med eit smil. Lettlest / Leirvik har valt å skrive ei lita, lettlest bok, tilpassa born. Boka er på 71 sider og er fri for sex, vald og bannskap. Det er berre ei rein skildring av oppveksten i desse åra, og eit bilete av korleis det var å vekse opp med landssvikarar i slekta. Sjølv om den er tilpassa born er det mange sterke episodar i den. I blant byrjar born å gråte fordi dei lever seg inn i situasjonen til Henrik, fortel han. Boka har eit opplag på 900 og er i sal gjennom Libriskjeda sine butikkar på Sandane, Eid, Stryn, Florø og Førde. Tekst og foto / Roy Sunde DEBUTANT / Med boka I skuggen av ein krig (lite bilete) har Henrik Leirvik skrive vekk bitre minne frå andre verdskrig. Vindus kampanje på leverandørens veiledende prisliste. Gjelder vinduer fra Natre. Bauge Interiør AS, 6900 Florø Gi huset de vinduene det fortjener Oppbevaringsboksar i alle størrelsar og fasongar. Transparente og supersterke. Prisar frå 10 til 200,- inkl. mva. Til konfirmanten Kr 398,- Nynorsk lyrikk 25 diktarar dikt Henrik Skorven Høgdepunkt frå den nynorske diktinga gjennom over 100 år og biografiar om alle diktarane. Her finn du alle frå Ivar Aasen til Jakob Sande. Tlf Berging og transport av alle typar køyretøy Falck Redning NAF Assistanse Avtale med alle forsikringsselskap Vi utfører: Reparasjon eller skifte av ruter Innvendig- og utvendig vask Tectyl understellsbehandling Ditec lakkbehandling Motortuning Polering FESTKLE Kontorspar Førde - Øyrane 3, Førde - Tlf Tlf bbaugei@broadpark.no Tlf e-post: selja@selja.no Halbrendslia 24, pb 42, 6801 Førde 39 Halbrendsøyra Førde Tlf år gutar og jenter