Årsmelding for Hordaland fylkeskommune

Transkript

1 Årsmelding for Hordaland fylkeskommune 2010

2 2 INNHALD Årsmelding 2010 Hordaland fylkeskommune FYLKESORDFØRAREN Kronår for nye skulebygg, rekordstore veginvesteringar...3 FYLKESRÅDMANNEN Pengar, planar, paragrafar...5 ØKONOMISK OVERSYN Rekneskap i balanse, 308 mill. kr i driftsmidlar til investeringar...6 KOSTRA-tal Hordaland eit kreativt verdiskapingsfylke i ein sterk vestlandsregion. OPPLÆRING Stor fornying av skulebygningar mange fleire søkjarar til Vg KOSTRA-tal vidaregåande opplæring...12 TANNHELSE Slit med å skaffa tannlegar til distriktsklinikkar...16 KOSTRA-tal tannhelse...16 REGIONAL UTVIKLING Eit nyskapande og berekraftig Hordaland mill. kr til næringsutvikling og lokalsamfunnsutvikling...19 Regional planlegging, partnarskap og samarbeid...21 Klima- og naturressursforvalting...22 Forsking...24 Folkehelse...25 Internasjonalt samarbeid...26 KULTUR OG IDRETT Kulturelt utviklingsprogram møtt med entusiasme...28 KOSTRA-tal kultur...29 SAMFERDSEL Nye omfattande oppgåver rekordstore investeringar...32 KOSTRA-tal samferdsel...35 Kollektivreisande Bompengeinntekter i Hordaland ORGANISASJON Sjukefråværet markert ned, god kjønnsbalanse på alle nivå...38 Sjukefråvær Miljørapport Administrativ organisering...42 FYLKESTINGET Politisk organisering...43 Saker i dei politiske organa...43 Fylkestingsvala Representantfordeling...43 Fylkestinget Politiske leiarar...46 Fakta om Hordaland...47 Nøkkeltal Baksida

3 FYLKESORDFØRAREN Kronår for nye skulebygg, rekordstore veginvesteringar 3 Iverksetjing av forvaltingsreforma, kronår for nye skulebygg, driftsstart for Bybanen og opning av 1. byggjesteg av Ringveg vest i Bergen var viktige merkesteinar for Hordaland fylkeskommune i Hausten 2010 fekk vi verkeleg sjå fruktene av den store satsinga vår på nybygg for dei vidaregåande skulane. I løpet av nokre hektiske veker hadde vi opningsmarkeringar ved fem skular. Den nye Nordahl Grieg videregående skole i Bergen, med plass til 900 elevar, er den største og flottaste skulen fylkeskommunen har bygd til no. På Osterøy var entusiasmen stor då Osterøy vgs. kunne flytta frå dårlege leigelokale til eit veleigna og godt nybygg i Lonevåg. Stor glede var det også ved Kvinnherad vgs, Austevoll vgs. og Stord vgs. over at større tilbygg kombinert med ombyggingar kunne takast i bruk ved skulestart. I perioden har Hordaland fylkeskommune investert over 1,4 milliardar kroner ved dei vidaregåande skulane. I dei komande åra står utbyggingar for like stor sum for tur. Ei formidabel satsing. Med forvaltingsreforma fekk fylkeskommunen omfattande oppgåver med vegar og ferjedrift. Frå staten fekk vi overført ansvaret for 80 % av riksvegane og alle ferjesambanda unnateke to stamvegsamband. Både til driftsoppgåvene og særleg til investeringar har vi første året etter reforma gjort ein innsats som ligg klart over nivået staten heldt. Veginvesteringane i fjor var på nær 1,3 milliardar kroner. Fylkeskommunale midlar utgjorde kring 800 mill. kr av denne summen, resten var bompengar og tilskot. Innan samferdsel gjer vi også store investeringar for kollektivtrafikken, over 500 mill. kr i mill. kr gjekk til Bybanen i Bergen til vogner og start på byggjetrinn 2 Nesttun- Lagunen. Totalt var samferdselsinvesteringane til Hordaland fylkeskommune i fjor på rekordstore mill. kr. Kulturelt utviklingsprogram (KUP) som vi oppretta i 2009, har vorte møtt med forventing. Søknadsmassen overstig langt det vi kan innfri, men KUP kan verta eit nyttig verkemiddel i kulturpolitikken vår. Både gjennom forvaltingsreforma, lovendringar ikkje minst plan- og bygningslova har fylkeskommunen dei siste par åra fått nye viktige oppgåver. Regional planstrategi, folkehelse, friluftsliv, havbruksforvalting, vassregion og landbruk er nokre stikkord. Eg konstaterer at vi i 2010 er komne svært godt i gang med å utføra desse nye oppgåvene. Dei nye oppgåvene har styrkt fylkeskommunen sin posisjon. Vi har vorte ein endå viktigare samarbeidspart og partnar for kommunar, organisasjonar og næringsliv. Dette er god ballast å ta med seg både for politikarar og medarbeidarar i fylkeskommunen. Takk for endå eitt år med flott innsats! Fylkesordførar Torill Selsvold Nyborg

4 4 INNHALD Om årsmeldinga Årsmelding 2010 viser resultat som er oppnådde i Hordaland fylkeskommune i løpet av året. Meldinga gjev oversikt over den fylkeskommmunale tenesteproduksjonen i dei ulike sektorane. Det er lagt vekt på å visa kva ressursane vert brukte til, korleis utviklinga er over tid og korleis driftsresultatet er i høve til budsjettet. Ein del tal frå KOSTRA er tekne inn for å samanlikna Hordaland fylkeskommune med nabofylket Rogaland og landsgjennomsnittet for fylkeskommunane utanom Oslo. For Hordaland er det teke med KOSTRA-tal for både åra , men ver obs på at tala for 2010 er førebelse. For dei som ønskjer meir detaljinformasjon om fylkeskommunen si verksemd i 2010, viser vi til årsrekneskap, revisjonsmelding og årsmeldingar frå avdelingar m. fl. Årsmeldinga er også tilgjengeleg på internett: Produksjon, foto m.m.: Ansvarleg: Fylkesrådmannen. Redaktør: Informasjonssjef Stanley Hauge. Tekstgrunnlag: Avdelingane i fylkesadministrasjonen. Redigering: Stanley Hauge. Grafikk, oppsett, utforming: Informasjonsseksjonen. Utforming forside: Geir K. Lien. Foto/kart: Arkiv Hordaland fylkeskommune (s. 5, 40, s. 42), Cardiff County Council (s. 27), Bjarte Brask Eriksen (s. 13, 14, 1 7, 30, 33), Stanley Hauge (framsida, s. 2, 9, 10, 15, 23, 24, 25, 31, 34, 37, 38, 42), Svein Erik Helle (s. 26), Kvinnherad turistinformasjon (s. 20), Geir K. Lien (s. 24, 47), Oddmund Lunde (framsida, s. 5, 42, fylkestinget), Simen Melmin (s. 18), Statnett (s. 23), Carolin Schultze (s. 21), Ann Steindal (s. 30, 33), Liv Strømme (s. 13, 17), Liv Sundheim (s. 22), Balazs Varga (s. 3, 46), Vestlandsrådet (s. 27). Redaksjon en avslutta 31. mars 2010 Opplag: 1500 eks. Trykkeri: Bodoni Utgjevar: Hordaland fylkeskommune Fylkesrådmannen Postboks Bergen Gateadr.: Agnes Mowinckelsgate 5 Tlf.: Telefax: Intenettadr.: Fylkesøkonomien 2010 Driftsinntekter: Driftsutgifter: Renteutgifter: Avdrag lån: Netto driftsresultat Årsresultat: Investeringar eigedomar/utstyr Lånegjeld pr : 6 380,9 mill. kr 5 795,3 mill. kr 119,4 mill. kr 151,5 mill. kr 351,0 mill. kr 0,0 mill. kr 2 304,6 mill. kr 4 585,9 mill. kr Brutto driftsutgifter sektorvis: Kultur 272,0 mill. kr 4,7 % Utdanning 2 674,4 mill. kr 46,2 % Tannhelse 262,3 mill. kr 4,5 % Samferdsel 1 883,8 mill. kr 32,5 % Regional utvikling 256,4 mill. kr 4,4 % Politiske organ og adm. 294,2 mill. kr 5,1 % Fellesfunksjonar m.m. 152,2 mill. kr 2,6 % Fakta om Hordaland Folketal Folkeauke (pr ) Fødselsoverskot Netto tilflytting Netto tilflytting frå utlandet Heilt arbeidsledige pr (2,5 %) Sysselsette på tiltak pr (0,7 %) Viktige hendingar i 2010 Fylkeskommunen fekk ei rekkje nye oppgåver med forvaltingsreforma frå To nybygde vidaregåande skular og tre større tilbygg ved skular vart opna. Bybanen i Bergen vart opna 22. juni av dronning Sonja. Samla investeringar i fylkesvegar var på mill. kr. For kollektivtrafrikken vart det investert for 547 mill. kr. Passasjervekst på 1,7 % med bussar/bybane. Ringveg vest 1. byggjesteg, Bergen, vart opna 10. september. Årsmelding for Hordaland fylkeskommune 2010 Foto framsida: Nordahl Grieg videregående skole på Sørås i Bergen vart teken i bruk til skulestart hausten Tannhelsa til born i Hordaland er betre enn nokon gong og på høgd med landsgjennomsnittet. Kulturelt utviklingsprogram (KUP) fekk 78 søknader. 12 fekk tilskot på i alt 7 mill. kr. Folketalet i Hordaland auka for tredje året på rad med over passasjerar reiste over Bergen Lufthamn, Flesland, ein auke på 4,4 %.

5 FYLKESRÅDMANNEN Pengar, planar og paragrafar Det er ei kjent sak at dersom du ikkje har pengar, må du i alle fall ha paragrafar for å kunna gjera deg gjeldande i den offentlege forvaltinga. Økonomisk sett er fylkeskommunane styrte tett av staten. Rammeløyvingane er ganske nøyaktig utrekna i forhold til oppgåvene våre. Vidare er skatteinntektene stort sett fastsette som ein salderingsmekanisme slik at summen av skatt og rammeløyving vert det som strengt er fastsett som inntektene våre. Ynsket vårt om å gje gode tenester innan fylkeskommunen sine ansvarsområde, gjer at vi må tøya ramma for inntektene våre i meste laget. Paragrafar som gjev myndigheit, er i stor grad gjevne til fylkesmannen og medverkar til å styrkja staten si styringsmakt samstundes som det svekkjer handlingsrommet til det regionale folkevalde nivået. Med lite pengar og lite paragrafar kan ein stilla spørsmål om kva rom fylkeskommunen har for sjølvstendig politikkutforming. 5 Ei svak side i den statlege forvaltinga har vore og er manglande plangrunnlag, og dermed forseinkingar og svikt i gjennomføringa av gode tiltak. Særleg er dette synleg innanfor samferdselsområdet, der manglande plangrunnlag fører til underforbruk og utsetjing av viktige utbyggingar. Staten er heller ikkje åleine om dette problemet. For fylkeskommunane kan det verta ein styrke framover om vi maktar å vera i forkant når det gjeld utvikling av gjennomførlege planar. Dersom vi greier det, vil plangrunnlaget kunna verta eit moment når pengar skal fordelast. Ikkje minst for utviklinga av Bybanen i Bergen og ei muleg ny kollektivsatsing kan dette verta eit viktig moment. Fylkesrådmann Paul M. Nilsen Med forvaltingsreforma og den nye plan- og bygningslova er fylkeskommunane sin posisjon styrkt. Regionale planar vert sentrale framover. Dei vil vera eit verkemiddel både for å tilpassa og utfordra statleg politikk. Når dei regionale planane er vedtekne, vert dei bindande for regionale aktørar og vil gje klare føringar for kommunane. Dei nye oppgåvene fylkeskommunen fekk ansvar for med forvaltingsreforma, har vi i 2010 vist at vi maktar å gjennomføra godt og effektivt. Vi har på ny vist at fylkeskommunen er ein organisasjon med god evne til tilpassing og omstilling. For økonomien vår blinkar varsellys. Vi kom ut med godt netto driftsresultat i fjor, men samstundes hadde vi store overskridingar innan kollektivtrafikk og opplæring. På kort sikt er driftsøkonomien vår styrkt ved at både drifts- og investeringsmidlar som følgde med regionreforma, er lagde inn i rammeoverføringa. Vi flyt også på at momskompensasjon for investeringar enno kan brukast i drifta. Denne ordninga er under avvikling og fell bort i For tenestetilbodet vårt, som vi vil gjera endå betre enn det er i dag, vert dette ei stor utfordring.

6 6 ØKONOMISK OVERSYN Grafen viser utviklinga av netto resultatgrad for Hordaland fylkeskommune samanlikna med landsgjennomsnittet for fylkeskommunane utan Oslo. Rekneskap i balanse, 308 mill. kr i driftsmidlar til investeringar Rekneskapen for Hordaland fylkeskommune viste i 2010 for tredje år på rad 0 som resultat. Samferdsel og opplæring hadde relativt store budsjettoverskridingar. Men dette vart langt på veg motverka av god skatteinngang og meirinntekter på sal av konsesjonskraft. Likevel vart det nødvendig å gjennomføra delvise strykingar av fond for å koma i balanse. Fylkeskommunen sine investeringar var i fjor på rekordhøge 2,5 milliardar kroner der vel halvparten Netto resultatgrad fylkeskommunar galdt fylkesvegar. Av investeringane vart 308 mill. kr finansiert med driftsmidlar. Netto driftsresultat Netto driftsresultat er eit av dei mest sentrale nøkkeltala i kommunale rekneskapar. Netto driftsresultat viser kva ein har att etter at alle driftsutgifter, inklusive renter og avdrag er dekka. Eit positivt netto drifts resultat kan nyttast til å finansiera investeringar eller avsetjast til seinare bruk, noko som gjev handlefridom og evne til å tola svingingar i økonomien. Netto driftsresultat auka frå 16,5 mill. kr i 2009 til 351 mill. kr i Hovudforklaringa finn ein i forvaltingsreforma. Hordaland fylkeskom mune fekk auke i rammetilskotet på over 800 mill. kr for å finansiera nye oppgåver på samferdselsområdet. I denne summen var det også rekna inn midlar til finansiering av investeringar. Netto driftsresultat i prosent av driftsinntektene gjekk opp frå 0,3 % til 5,5 %. Gjennomsnittstal for fylkeskommunane viser til samanlikning ein auke frå 4,5 % til 8,7 %. Det er vanleg å rekna at kommunesektoren bør ha eit netto driftsresultat på minst 3 % av driftsinntektene. Renter og avdrag Renter og avdrag auka med 51 mill. kr frå 2009 til Året før var auken 42,8 mill. kr. Dette er ei følgje av høgt investeringsnivå og raskt veksande gjeld. Tabellen gjev oversikt over Hordaland fylkeskommune sitt driftsrekneskap for åra Meir detaljert rekneskap og notar til rekneskapen går fram av «Rekneskap 2010 Hordaland fylkeskommune» som er trykt i eige hefte. Driftsrekneskap Tal i mill. kr. Løpande prisar Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Budsjett Skatt 1 936, , , , ,4 + Rammetilskot 1 215, , , , ,1 + Driftsinnt. ekskl. renter 933, , , , ,7 Sum driftsinntekter 4 085, , , , ,2 Sum driftsutgifter (ekskl. avskr.) 3 891, , , , ,8 Brutto driftsresultat 193,6 149,8 200,1 585,6 473,4 + Renteinntekter 27,1 57,9 43,5 36,3 17,6 Renteutgifter 65,0 98,8 107,0 119,4 104,4 Avdrag 89,9 99,9 120,1 151,5 151,5 Netto driftsresultat 65,8 9,0 16,5 351,0 235,1 Til ubundne avsetjingar 135,5 36,1 42,0 65,5 36,0 Til bundne avsetjingar 87,4 93,7 112,2 163,6 0,0 + Bruk av ubundne avsetjingar 139,6 74,8 45,7 33,1 1,1 + Bruk av bundne avsetjingar 66,4 48,3 94,2 152,8 120,9 Driftsmidl. til investeringar 41,2 2,3 2,2 307,8 321,1 Rekneskapsm. meir/ mindre forbr. 7,7 0,0 0,0 0,0 0,0

7 ØKONOMISK OVERSYN 7 Driftsutgifter og driftsinntekter spesifiserte sektorvis Tal mill. kr. Løpande prisar. Rekneskap 2009 Rekneskap 2010 Utgifter Inntekter Utgifter Inntekter Kultur 259,1 154,5 272,0 135,4 Opplæring 2 582,6 511, ,4 435,6 Tannhelse 256,4 73,4 262,3 78,6 Samferdsel 1 186,3 242, ,8 443,5 Regional utvikling 234,8 297,8 256,4 361,1 Politiske organ og adm. 271,0 33,0 294,2 36,2 Fellesfunksjonar m.m. 152,1 161,7 152,2 149,5 Sum 4 942, , , ,9 Tabellen gjev nærare spesifikasjon av driftsutgifter og driftsinntekter etter sektor for 2009 og Driftsutgifter Driftsutgiftene for sam ferdselssektoren auka med 697,5 mill. kr frå 2009 til Samferdselssektoren stod i 2010 for 32,5% av fylkeskommunen sine samla driftsutgifter mot 24 % året før. Som del av forvaltningsreforma overtok fylkeskommunen 1170 km riksveg og alle ferjesambanda, bortsett frå Bruravik-Brimnes og Halhjem-Sandvikvåg. Tilskot til drift av ferjer auka frå 16,8 mill. kr i 2009 til 273,4 mill. kr i Vedlikehald av vegar auka frå 135,3 mill. kr til 379,8 mill. kr. Rekneskapen synte også auke i utgiftene til drift av bilruter, medan det i budsjettet var lagt til grunn ei viss innsparing på dette området. Budsjettavvik Innsparingar og overskridingar fordelte seg slik: Tal i mill. kr, minus før tal viser overskriding Skatt og rammetilskot 17,9 71,5 Kultur 1,2 1,2 Opplæring 29,4 36,2 Tannhelse 2,2 0,7 Samferdsel 61,6 134,5 Regional utvikling 1,7 1,2 Konsesjonskraft 3,1 24,7 Politiske organ og adm. 2,3 4,0 Fellsefunksjonar m.m. 1,7 19,1 Renter 6,5 2,5 Innsparingar fylkestingsak 38/10 35,0 Strykingar/bruk av disp.fond 65,2 17,2 Overskot 0,0 0,0 I skatt og rammetilskot kom det inn 71,5 mill. kr meir enn budsjettert. Skatteveksten i høve til 2009 var for Hordaland 6,2 % medan gjennomsnittet for fylkeskommunane var 6,8 %. Dei to største sektorane, opplæring og samferdsel, synte relativt store budsjettoverskridingar. Innan opplæringssektoren var det spesialundervisning som hadde den største budsjettsprekken. Dei vidaregåande skulane har god kontroll over økonomien når ein ser på totalen. Men det er store variasjonar mellom skulane. 17 skular hadde underskot på til saman 18,9 mill. kr. På den andre sida var det 19 skular som hadde overskot, og kunne setja av 23,4 mill. kr til disposisjonsfond. Samferdselssektoren overskreid budsjettet med 134,5 mill. kr. Bussdrifta synte svikt både på inntektsog utgiftssida. Av faktorar som har medført høgare kostnader, kan nemnast utsett oppstart av anbodsruter i Fana og Os, ekstra bussruter fram til Bybanen oppnådde full frekvens og krisetiltak i samband med luftforureininga. På inntektssida har truleg reduksjonen i talet på soner ført til større inntektsbortfall enn rekna med. Problem ved innføringa av nytt billetteringssystem har nok også medført tapte inntekter. Kraftprisane var jamt over gode gjennom heile Sal av konsesjonskraft gav netto inntekt på 124,7 mill. kr, 24,7 mill. kr over budsjettet. Dette er første året konsesjonskraftinntektene har vore over 100 mill. kr. Under nemninga fellesfunksjonar m.m. har ein slått saman diverse avvik. Den største summen er ei ekstraordinær inntekt på 8 mill. kr, som fylkeskommunen har fått tilbakebetalt etter ein tvist om utrekninga av ferjetilskot for tidlegare år. Vidare er det ei innsparing på 4,5 mill. kr på posten felles IT-utgifter. Tertialrapporten som vart lagt fram for fylkestinget i juni, synte at det kunne gå mot budsjettoverskridingar på om lag 35 mill. kr. Fylkestinget vedtok då at det skulle gjennomførast sparetiltak/budsjettreduksjonar for denne summen. Netto driftsresultat Grafen viser netto driftsresultat for Hordaland fylkeskommune dei siste ti åra. Talet for 2002 korrigert for ekstraordinære føringar i samband med staten si overtaking av spesialisthelsetenesta.

8 8 ØKONOMISK OVERSYN KOSTRA-oversikta viser utviklinga i Hordaland fylkeskommune For 2010 vert Hordaland også samanlikna med Rogaland fylkeskommune og gjennomsnittet for fylkeskommunane utan Oslo. Forskrift om årsregnskap og årsberetning har i 9 reglar om pliktige strykingar for å unngå rekneskapsmessig underskot. Ved rekneskapsavslutninga mangla det 17,2 mill. kr for å gå i balanse. I staden for å gjennomføra delvise strykingar av ei rekkje fondsavsetjingar, har fylkesrådmannen tilrådd å ta den manglande summen frå Hardangerbrufondet. På denne måten får skulane avsetja overskot fullt ut, i samsvar med innarbeidd Sektorfordeling 2010 Under er vist fordelinga av brutto driftsutgifter etter sektor (Sektorfarge, sjå til venstre.) 46,2% av brutto driftsutgifter i 2010 gjekk til vidaregåande opplæring. Samferdsel med 32,5 % er den nest største sektoren målt etter driftsutgifter. KOSTRA-tal praksis. Midlane frå Hardangerbrufondet må løyvast på nytt seinast i KOSTRA KOmmune-STat-RApportering er eit nasjonalt informasjonssystem som gjev informasjon om kommunal og fylkeskommunal verksemd. Statistisk Sentralbyrå offentleggjorde 15. mars ureviderte tal for Reviderte tal vil bli lagt ut 15. juni. I tabellen er vist nokre nøkkeltal, der Hordaland fylkeskommune vert samanlikna med Rogaland fylkeskommune og gjennomsnittet for fylkeskommunane (utanom Oslo). Hordaland har høgare langsiktig gjeld enn landsgjennomsnittet. Avdraga er nær landsgjennomsnittet, men når ein ser på renteutgifter, er det stor skilnad. Fleire fylkeskommunar har utbyte og renteinntekter som overstig renteutgiftene. Landsgjennomsnittet viser netto renteinntekt på 0,8% av brutto driftsinntekter, medan Hordaland har ei netto renteutgift på 1,3%. Arbeidskapital er eit mål på likviditeten. Talet for Hordaland er klart svekka i 2010, men vert likevel vurdert til å vera tilfredsstillande. Hordaland fylkeskommune ligg svært nær landsgjennomsnittet når ein ser på brutto driftsutgifter og brutto driftsinntekter per innbyggjar. Dei føregåande åra har Hordaland lege under landsgjennomsnittet. Når ein ser på utgifter til administrasjon og styring, ligg Hordaland lågare enn landsgjennomsnittet. Dette er naturleg sidan Hordaland er mellom dei største fylkeskommunane. Utgiftsbehovet varierer ikkje fullt ut i takt med folketalet. Administrasjonsutgiftene er likevel noko høgare i Hordaland enn i Rogaland. Horda- Horda- Horda- Horda- Roga- Gj.snitt land land land land land u Oslo Finansielle nøkkeltal i prosent av brutto driftsinnt. Netto driftsresultat 1,6 0,2 0,3 5,5 7,5 8,7 Avdragsutgifter netto 2,2 2,2 2,3 2,4 1,9 2,3 Renteutgifter netto 0,9 0,9 1,2 1,3 0,5 0,8 Netto lånegjeld 47,1 52,1 58,9 65,0 56,0 44,3 Arbeidskapital 16,7 17,9 15,8 10,4 15,6 17,7 Finansielle nøkkeltal i kroner pr. innbyggjar Brutto driftsutgifter Brutto driftsinntekter Frie inntekter Netto lånegjeld Brutto driftsutgifter til administrasjon og styring Fordeling av brutto driftsutgifter (prosent) Adm, styring og fellesutg. 4,6 4,2 3,4 3,2 4,9 5,0 Vidaregåande opplæring 56,8 54,1 53,2 46,9 54,6 49,3 Tannhelsetenesta 5,1 5,0 4,7 4,1 3,5 4,1 Fys. planl./kult.minne/natur/nærmiljø 3,8 3,2 3,9 2,3 2,7 2,2 Kultur 4,7 4,1 4,2 3,7 4,2 4,2 Samferdsel 17,9 23,1 24,3 32,6 24,2 26,1 Næring 2,9 2,5 2,3 3,7 3,1 4,7

9 ØKONOMISK OVERSYN 9 Med ein byggjekostnad på mill. kr er dette det største fylkesvegprosjektet vi har opna i Hordaland, sa fylkesordførar Torill Selsvold Nyborg ved opninga av Ringveg vest 1. byggjesteg 10. september Knappetunnelen på ca. 2,2 km mellom Dolvik og Sandeide er ein viktig del av anlegget. Om ein ser på fordelinga av brutto driftsutgifter mellom ulike sektorar, er det samferdsel som skil seg ut. Hordaland brukar ein god del meir til samferdsel enn landsgjennomsnittet. Skilnaden har auka i I samband med forvaltingsreforma har Hordaland overteke ansvaret for ei rekkje ferjesamband. Utgiftsdelen til tannhelse og fysisk planlegging/kulturminne/natur/nærmiljø er om lag som landsgjennomsnittet. For dei andre sektorane har Hordaland lågare utgiftsdel enn landsgjennomsnittet. Investeringar Investeringane var på eit rekordhøgt nivå i 2009, men auka likevel med 150 % i Det vart investert for vel 2,3 milliardar kroner i eigedomar og utstyr. Forklaringa på auken er i første rekkje ansvarsreforma innan vegsektoren. Fylkeskommunen overtok i 2010 mange prosjekt som tidlegare var klassifiserte som riksvegar, også prosjekt som vert finansierte med bompengar. Investeringar i vegar var i 2010 på mill. kr mot 88 mill. kr i Av store prosjekt kan nemnast Ringveg Vest, Jondalstunnelen og Hauge-Lonevåg. Men investeringane i samferdselssektoren omfattar ikkje berre vegar. Til bybanevogner og tilrettelegging vart det i 2010 brukt nær 185 mill. kr. Det vart brukt 154,6 mill. kr på byggetrinn 2. Til bussanlegg i Åsane vart det brukt 109,6 mill. kr, og til billetteringssystemet 75,9 mill. kr. Også til skulebygg er det gjort store investeringar i Fleire stader vart nye bygg tekne i bruk dette året. Til Nordahl Grieg vgs. vart det brukt 146,5 mill. Investeringsoversikt Investeringsrekneskapen: OVER: Tabellen viser samla oversikt over investeringane i åra og korleis investeringane er finansierte. SPESIFIKASJON av investeringar i eigedomar/ utstyr: UNDER: Tabellen viser korleis investeringane i åra fordeler seg etter sektor Investeringar i eigedomar/utstyr 296,2 621,0 919, ,6 Aksjar og utlån 4,4 3,7 264,2 134,9 Avsetjingar 10,4 30,4 14,5 60,0 Årets finansieringsbehov 311,0 655, , ,5 Bruk av lånemidlar 161,9 553, , ,5 Inntekt frå sal av anleggsmidlar 2,0 3,3 1,7 59,5 Avdrag på utlån/sal av aksjar/andelar 5,0 25,8 15,0 28,5 Tilskot og forskotteringar m.m. 12,8 18,1 121,6 729,9 Overført frå driftsrekneskapen 41,2 2,3 2,2 307,8 Bruk av avsetjingar 88,1 51,8 25,7 5,3 Sum finansiering 311,0 655, , , Kultur 4,5 9,4 2,5 0,2 Opplæring 176,0 289,9 543,6 437,8 Tannhelse 11,9 6,7 6,0 11,6 Samferdsel 85,3 297,3 339, ,7 Politiske organ og adm. 5,0 4,1 9,9 21,4 Fellesfunksjonar 13,5 13,6 17,7 12,9 Sum 296,2 621,0 919, ,6

10 10 ØKONOMISK OVERSYN Den nye Osterøy vidaregåande skule på Hatland, Lonevåg. NOTAR TIL REKNESKAPEN: Meir detaljert rekneskap og notar til rekneskapen går fram av «Rekneskap 2010 Hordaland fylkeskommune» som er trykt i eige hefte. kr i Forbruket til andre skulebygningar var: Osterøy vgs. 49,6 mill. kr, Austevoll vgs. 35,1 mill. kr og Kvinnherad vgs. 26,2 mill. kr. Balansen Balanse pr Anleggsmidlar Faste eigedomar 3 339, , , ,5 Utstyr, maskiner, transportmidl. 170,0 284,4 433,0 661,3 Aksjar, andelar, utlån 69,9 43,9 282,4 358,0 Pensjonsmidlar 3 226, , , ,7 Sum anleggsmidlar 6 806, , , ,5 Omløpsmidlar Kortsiktige fordringar m.m. 396,6 741,2 538,1 425,8 Premieavvik 101,6 138,7 218,8 292,9 Kasse, bank 774,2 644,9 713,2 684,8 Sum omløpsmidlar 1 272, , , ,5 SUM EIGEDELAR 8 078, , , ,0 Eigenkapital Bundne fond 377,0 413,3 427,2 460,1 Frie fond 266,3 225,4 210,4 297,6 Rekneskapsmessig mindreforbr. 7,7 0,0 0,0 0,0 Annan eigenkapital 776,6 801,3 932, ,1 Sum eigenkapital 1 427, , , ,8 Gjeld Langsiktige lån 2 169, , , ,9 Pensjonsforpliktingar 3 893, , , ,4 Sum langsiktig gjeld 6 063, , , ,3 Kortsiktig gjeld 588,3 713,7 656,2 739,9 Sum gjeld 6 651, , , ,2 Lån er den største finansieringskjelda for investeringane. I 2010 vart 1 368,5 mill. kr finansiert med lånemidlar. Andre viktige finansieringskjelder var bompengar med 537,4 mill. kr og 307,8 mill. kr som vart overført frå driftsbudsjettet. Balanse Balansen gjev oversyn over fylkeskommunen sine eigedelar og gjeld. Bokført verdi av eigedomar og utstyr auka med 2 055,5 mill. kr i 2010, noko som avspeglar det høge investeringsnivået. Bankinnskot utgjorde ved årsskiftet 684,8 mill. kr, mot 713,2 mill. kr ved førre årsskifte. Kortsiktige fordringar utgjorde 425,8 mill. kr, av dette var 327,1 mill. kr plasseringar i pengemarknadsfond. Premieavviket er kome opp i 292,9 mill. kr. Premieavvik er skilnaden mellom betalt pensjonspremie og bokført kostnad. Differansen vert kostnadsført over 15 år. Ulike typar fondsmidlar summerer seg til 757,7 mill. kr. Fondsmidlane kan inndelast slik: Bundne investeringsfond Ubundne investeringsfond Bundne driftsfond Disposisjonsfond 43,3 mill. kr 68,9 mill. kr 416,8 mill. kr 228,7 mill. kr Langsiktig gjeld (utanom pensjonsforpliktingar) utgjorde ved utgangen av ,9 mill. kr, mot 3 663,0 mill. kr i Kortsiktig gjeld var 739,9 mill. kr. SUM GJELD OG EIGENKAP , , , ,0

11 OPPLÆRING Stor fornying av skulebygningar, mange fleire søkjarar til Vg 1 11 Hausten 2010 tok Hordaland fylkeskommune i bruk to nye skulebygg og tre større tilbygg ved vidaregåande skular. Nordahl Grieg videregående skole i Bergen er den største og mest moderne skulebygningen fylkeskommunen har reist. Søkjartalet til fylkeskommunen sine vidaregåande skular auka med 437 til søknader. Det var i hovudsak søkjartalet til Vg 1 Studiespesialiserande som voks. Dei fire siste åra har talet på elevar ved fylkeskommunen sine vidaregåande skular auka med over 700. Ved dei private skulane har elevtalet i same periode gått ned med knapt 100. Rekneskapen for 2010 Fylkeskommunen sine brutto driftsutgifter til vidaregåande opplæring var i 2010 på 2 674,4 mill. kr, 91,8 mill. kr i auke frå I høve til budsjettet har sektoren overskriding på om lag 35 mill. kr. Det er særleg spesialundervisinga som har kosta meir enn budsjettert. Dette gjeld dels tilbod til elevar ved eigne vidaregåande skular og dels betaling for elevar frå Hordaland som får undervising i andre fylke. Utgiftene til spesialundervisning var i 2010 på 85,8 mill. kr knapt 4 mill. kr meir enn i Løn er den klart største utgiftsposten for dei vidaregåande skulane, og utgjer over 80 % av brutto driftsutgifter. For skulane samla vart det ei budsjettoverskriding på om lag 3 mill. kr i Av dei 49 einingane (inkludert OT/PPT og Ulriken skolesenter) hadde 17 underskot, 12 gjekk i balanse og 20 kom ut med overskot og sette av 23,4 mill. kr til disposisjonsfond. Ved utgangen av 2010 hadde 30 skular i alt 84 mill. kr til rådvelde på fond, medan 19 skular hadde vel 37 mill. kr i akkumulerte underskot. I 2010 har mange skular brukt fondsmidlar til opprusting og tiltak. Skulebygg Hausten 2010 vart to nye skulebygg innvia og tre større tilbygg tekne i bruk. Om lag 300 elevar var med på starten av Nordahl Grieg videregående skole på Sørås. Kapasiteten på om lag 900 elevar vil først verta utnytta når skulen hausten 2012 får elevar på alle tre klassetrinna. Bygget har eit areal på m 2. Osterøy vidaregåande skule flytta Viktige opplæringshendingar 2010 Den heilt nye Nordahl Grieg videregående skole i Bergen vart opna. Osterøy vidaregåande skule tok i bruk nytt skulebygg i Lonevåg. Store tilbygg og ombygde lokale vart tekne i bruk ved Kvinnherad vgs, Stord vgs. og Austevoll vgs. Hordaland har 18 fagskuletilbod fordelt på 8 skular. Mange tiltak for å motverka fråfall. 20 % fleire tok vaksenopplæring. Etter nedgang i 2009 var det i 2010 ein liten auke i tal nye lærlingkontrakter. 30 skular har 84 mill. kr avsett på fond. 19 skular har 37 mill. kr i oppsamla underskot. frå leigebygg til nybygg på om lag m 2. Skulen har om lag 170 elevar. Ved Kvinnherad vidaregåande skule er arealet utvida med eit nybygg på m 2. I tillegg er m 2 ved skulen bygd om. Austevoll vidaregåande skule tok i bruk nybygg på m 2, og 600 m 2 ombygd areal. Ved Stord vidaregåande skule vart tilbygg på m 2 teke i bruk. Oppdragsverksemd Oppdragsverksemda hadde ei samla omsetnad på 38,1 mill. kr. Det er ca. 7 mill. kr meir enn i Overskotet var 10,4 mill. kr. Skulane har tradisjonelt nytta overskot frå oppdragsverksemda til å halda vedlike og fornya Brutto driftsutgifter opplæring Tal i millionar kroner. Løpande prisar. * Kolonna viser rekneskapsmessig avvik i 2010 i høve til nettobudsjett. viser overskridingar Avvik* Reknesk. Reknesk. Reknesk. Reknesk. netto bud. 10 Vidaregåande skular: Lønsutgifter 1 473, , , ,4 Utstyr og vedlikehald 106,8 87,8 126,1 128,8 Andre driftsutgifter 219,1 239,1 229,1 231,4 Overføringar 82,9 90,6 87,0 110,5 Sum vidaregåande skular 1 882, , , ,1 32,2 Lærlingopplæring 200,5 212,3 240,9 239,1 10,2 Spesialundervisning 62,2 62,1 81,9 85,8 27,4 Opplæring av vaksne 89,9 91,8 101,4 107,4 13,2 Sum brutto driftsutgifter 2 235, , , ,4 36,2

12 12 OPPLÆRING KOSTRA-oversikta viser utviklinga i Hordaland fylkeskommune For 2010 vert Hordaland også samanlikna med Rogaland fylkeskommune og gjennomsnittet for fylkeskommunane utan Oslo. inventar og utstyr. Størst omsetnad hadde Laksevåg videregående skole og Stord vidaregåande skule. Kvalitet i opplæringa Resultatoppfølging Hordaland fylkeskommune har utarbeidd og vedteke eit system for korleis skulane sjølv kan vurdere det pedagogiske utviklingsarbeidet, og for korleis skuleeigar skal følgja opp planlegging og resultat frå skulane. For 2010 har alle skulane gjennomført ei vurdering av eigen tilstand basert på resultat frå mellom anna brukarundersøkingar, karakterstatistikkar, omfang av sluttarar og omfanget av fag det vert gjeve IV (ikkje grunnlag for vurdering). Med grunnlag i denne vurderinga har skulane utarbeidd ein utviklingsplan med tilhøyrande tiltaksplan. Skulane sine tilstandsrapportar inngår som del av grunnlaget for Tilstandsrapporten som vart handsama i fylkestinget i oktober Opplæringsavdelinga har følgt opp alle skulane gjennom eit årleg dialogmøte der nettopp resultata og planane for oppfølging og forbetring er tema. Elevinntak kvalifiserte personar søkte plass ved fylkeskommunen sine vidaregåande skular i 2010, ein auke på 437 søkjarar samanlikna med Alle med ungdomsrett og vaksenrett fekk tilbod om plass. For søkjarar med fullføringsrett og ikkje rett var det 163 søkjarar som ikkje fekk tilbod om plass. Auken i det totale søkjartalet skriv seg i hovudsak frå Vg1 KOSTRA-tal vidaregåande opplæring Studiespesialiserande utdanningsprogram, og delvis søkjartalet til minoritetspråklege klassar. Årsaka til at søkjartalet til Vg1 Studiespesialiserande utdanningsprogram auka med vel 300 skuldast for ein stor del opninga av Nordahl Grieg videregående skole, som fekk søkjarar frå dei fleste bydelane i Bergen, og frå Os. Den store søkjarmassen førte også totalt sett til fleire elevar ved dette utdanningsprogrammet i Bergen Sør. Elles er det svært små skilnader i søkjartala til dei ulike utdanningsprogramma samanlinka med inntaket viser at det blant minoritetsspråklege er mange personar i aldersgruppa år som søkjer vidaregåande opplæring. Tidlegare var dette mest flyktningar og asylsøkjarar, men tendensen er at det stadig vert fleire utdanningssøkjarar frå dei nye EUlanda. I tillegg til at Nordahl Grieg videregående skole opna hausten 2010 vart også nye Osterøy vidaregåande skule opna, og nye og moderniserte lokale ved Austevoll og Kvinnherad vidaregåande skule vart tekne i bruk. Med unnatak av Nordahl Grieg videregående skole auka ikkje søkjartalet til dei andre «nye» skulane så mykje som ein hadde vona. Særleg Osterøy vidaregåande skule har potensial til å få fleire søkjarar frå nærområdet sitt, i tillegg til frå Arna og delar av Åsane. Talet på elevar ved fylkeskommunen sine vidaregåande skular auka med 365 frå 2009 til 2010, til elevar. Ved dei private vidaregåande skulane var det i fjor elevar, ein auke på 64 frå Horda- Horda- Horda- Horda- Roga- Gj.snitt land land land land land u Oslo Brutto investering til vidaregåande opplæring, per innbyggjar Netto driftsutgifter til vidaregåande opplæring, per innb år Prosent netto driftsutgifter til vidaregåande opplæring av samla netto driftsutgifter 63,9 61,1 62,3 55,0 59,3 56,3 Prosent år som er i vidaregåande opplæring, bustadfylke 92,0 92,5 92,8 93,1 91,1 91,1 Prosent i vidaregåande opplæring som er elevar, bustadfylke 81,3 81,1 82,3 83,3 80,0 83,8 Prosent i vidaregåande opplæring som er lærlingar, bustadfylke 18,7 18,9 17,7 16,7 20,0 16,2 Prosent elevar og lærlingar som er i studieførebuande utdprog/studretn, bustadfylke 46,4 47,2 47,3 47,3 44,3 47,3 Prosent elevar og lærlingar som er i yrkesfaglege utdprog/studretn, bustadfylke 53,6 52,8 52,7 52,7 55,7 52,7 Prosent elevar som har fått oppfylt førsteønske til utdanningsprogram 82,8 77,9 72,8 75,1 79,8 82,7 Korr bto driftsutg vidaregåande opplæring i skule, per elev Korr bto driftsutg fagopplæring i arbeidslivet, inkl. kjøp frå private, per lærling/lærekandidat Korr bto driftsutg studieførebuande utdprog/studretn, per elev Korr bto driftsutg yrkesfaglege utdprog/studretn, per elev Elevar per skule, fylkeskommunale skular Elevar per lærarårsverk, fylkeskommunale skular 8,4 8,4 8,6 8,8 8,5 8,5 Prosent beståtte fag- og sveineprøver 91,5 90,4 92,2 89,7 90,5 91,2 Prosent elevar som har slutta i løpet av året alle årstrinn 4,4 5,4 5,5 6,3 4,4 5,0 Ungdom år i Hordaland Elevar ved fylkeskommunale vidaregåande skular i Hordaland Elevar ved private vidaregåande skular i Hordaland Lærlingar med læreplass i Hordaland Lærlingar, nye, siste år, i Hordaland

13 OPPLÆRING 13 Heile 800 kandidatar stilte til skriftleg eksamen for privatistar i det store lokalet i kjellaren i Grieghallen 4. juni Fylkeskommunen sitt eksamenskontor står for avviklinga. I perioden har elevtalet ved fylkes kommunen sine skular auka med 734, med auke kvart år. Elevtalet ved dei private vidaregåande skulane har i same periode gått litt ned. Høgast var talet i 2007 med 2 354, deretter knapt i Eksamenskontoret Eksamenskontoret arrangerer privatisteksamenar i heile fylket. I tillegg har det ansvar for gjennomføring av sentralt gjeven skriftleg prøve for praksiskandidatar og lærlingar. I 2010 hadde eksamenskontoret ca oppmelde i ca eksamenar i om lag 500 fag. Våren 2010 var siste gong det var eksamen i fag frå Reform 94. Det er utarbeidd retningsliner for lokalt gjeven eksamen i Hordaland fylke. Det er og laga rutinehandbok for tilsette ved eksamenskontoret for å sikra kvaliteten i eksamensarbeidet. Ved skriftleg eksamen i Kunnskapsløftet (LK-06) har kandidatane høve til å nytta PC ved eksamen, noko det er lagt til rette for. Ved eksamen vart det i fleire fag nytta IKT-basert eksamen med stort hell. Over halvparten av kandidatane LK-06 nytta PC og leverte svara digitalt i Eksamenskontoret deltek i arbeidet i utdanningsregion Sør-vest, i Helse og sosialfagsamarbeid og samarbeid om sensur av eksamen for praksiskandidatar og lærlingar i heile landet. Eksamenskontoret har og delteke i samarbeid med Utdanningsdirektoratet for å tilpassa deira system for prøveadministrering (PAS) og prøvegjennomføringssystem (PGS) til bruk ved lokal eksamen. Vaksenopplæringa Hordaland hadde om lag vaksne i aldersgruppa år utan fullført vidaregåande opplæring i Fylkeskommunen har etablert ni vaksenopplæringssentra ved dei vidaregåande skulane som tilbyr målgruppa karriererettleiing, vurdering av vaksne sin kompetanse og opplæring i studiespesialiserande fag og yrkesfag. Vaksenopplæringa har prioritert arbeidet med å nå ut til dei vaksne med informasjon om vaksenretten og fylkeskommunen sitt tilbod til målgruppa. Informasjonsarbeidet har gjeve positive resultat i Vaksenopplæringssentra gav informasjon og karriererettleiing til om lag einskilde vaksne og verksemder. Sjølve opplæringstilbodet talde vaksne på dei studiespesialiserande og yrkesfaglege kursa. Det er ein reell auke på 20 % i høve til Teoriopplæring for lærlingar med full opplæring i bedrift For ungdom som av ulike årsaker ikkje ønskjer å fullføre eit ordinært opplæringsløp kan ordninga med full opplæring i bedrift vere eit alternativ. Full opplæring i bedrift inneber at ungdom etter grunnskulen, og ved avbrot i vidaregåande skule kan skaffe seg lærekontrakt i ei bedrift, og gå fire-fem år i lære utan å gå vegen om Vg1 og Vg2. Teorikrava er dei Framfor «smykket» i tilbygget ved Stord vidaregåande skule. Frå venstre rektor Leif-Helge Engelsen, avdelingsleiar Anne Karin Sele Moe, utvalsleiar Roald Stenseide, fylkesordførar Torill Selsvold Nyborg og opplæringsdirektør Svein-Erik Fjeld.

14 14 OPPLÆRING Grafen viser utviklinga i tal formidla lærekontraktar, nye lærekontraktar og på avlagte fagprøvar i åra før. Likevel er det utfordringar knytt til auken i talet på fagskulestudentar og tilbod, fordi løyvingane ikkje held takt med den auka pågangen. I 2010 har det vore arbeidd med å søkja om godkjenning av 6 nye fagskuletilbod innan helsefag, tekniske og marine fag. Desse vert starta hausten same som for ordinære lærlingar, men teoriopplæringa vert organisert i eigne grupper, oftast ein dag pr. veke. Fleirtalet av dei som nyttar ordninga er menn mellom år som ønskjer opplæring og fagbrev innan tømrar-, elektrikar- eller bilfaget. Kvinner er i mindretal og vel tradisjonelt helse- og sosialfag eller frisørfaget. Aktive lærekontraktar pr innanfor denne ordninga var ca. 800, og det vart i 2010 brukt i overkant av 11 mill. kr på teoriopplæring til denne gruppa. Fagskulane i Hordaland Det er 18 fagskuletilbod i Hordaland fordelt på 8 fagskular. Fagskuleutdanning er praktisk og yrkesretta høgare utdanning for personar med fagbrev eller tilsvarande realkompetanse og yrkeserfaring. Utdanningane er ettertrakta i næringane og fagskulane opplever ei stadig auke i etterspurnaden frå både næringane og frå studentar. Fagskulane i Hordaland gjev tilbod innan tekniske fag, maritime fag og helsefag. Hordaland er det fylket i landet som har flest fagskuletilbod og fagskulestudentar. Om lag 20 % av alle studentane som tek fagskuleutdanning i Noreg, tek utdanninga si ved fagskulane i Hordaland. Totalt var det over 1100 personar som tok fagskuleutdanning i Hordaland i Dette er ei monaleg auke frå året Lærlingar og lærekontraktar I 2010 vart det til saman godkjent 1984 nye lærekontraktar, ein auke på 1,5 % samanlikna med Av dei nye lærekontraktane, var det 32 % kvinner og 68 % menn. I 2009 var fordelinga 33 % kvinner og 67 % menn. I 2010 handsama fagopplæringskontoret 1829 søknader om læreplass av desse var søkjarar med rett. Av 1375 primærsøkjarar vart 1368 (99 %) formidla av fagopplæringskontoret og fekk lærekontrakt. I faga Kjole- og draktsyar, Elektrikarfaget, Bilfaget lette kjøretøy og innan programområdet Teknikk og industriell produksjon var det ikkje mogeleg å skaffa nok læreplassar. For desse vart det oppretta alternativ Vg3-opplæring i skule. Vurderingsfagleg kompetanse I 2010 gjennomførte fagopplæringskontoret 64 kurs i vurderingsfagleg kompetanse, gjennomføring og kvalitetssikring av fag-/sveineprøva for alle medlemmer i prøvenemndene. Dette arbeidet held fram i Prøvenemndene vart oppnemnde i 2007, og har kompetanse til å vurdera fag- og sveineprøvar etter både R-94 og Kunnskapsløftet. Yrkesopplæringsnemnda har oppnemnt prøvenemndene til å vera rådgjevande yrkesutval. Internasjonaliseringsarbeid Dei fleste av dei 46 vidaregåande skulane til fylkeskommunen har forskjellige internasjonale aktivitetar, og dei vanlegaste aktivitetane er elevturar og elev- og lærarutvekslingar. Fylkeskommunen har fleire tilbod i utlandet til elevane våre enten det gjeld studiespesialiserande eller yrkesfagleg opplæring. Hordaland fylkeskommune tilbyr elevar i vidaregåande skule å søkja på våre utanlandsklassar, dei såkalla hordalandsklassane. Dette er eit tilbod til elevar om å ta delar av skuleåret eller heile skuleåret (Vg2) i utlandet. Alle elevar i Hordaland Austevoll vidaregåande skule. Den tidlegare Fiskarfagskulen i Austevoll er ombygd og fått nybygg for totalt 70 millionar kroner og aukar arealet til kvadratmeter. Skulen har 35 tilsette. Elevtalet er på 262, av dette 50 elevar i den maritime fagskulen. Den nye delen av skulen (biletet) er på kvadratmeter.

15 OPPLÆRING 15 I dag opnar me eit flott og tenleg bygg. Det bringar Kvinnherad vidaregåande skule opp i toppklassen som ein av dei flottaste og best utstyrde skulane til Hordaland fylkeskommune, sa fylkesordførar Torill Selsvold Nyborg då ho 2. september 2010 opna tilbygget og dei ombygde lokala. kan søkje. Tilbod finst i desse landa: Storbritannia (Cardiff og Orknøyane), Tyskland, USA, Ungarn, Tanzania og Frankrike. Gjennomføring og fråfall «Fleire fullfører» er eit prosjekt for å auke gjennomføring ved å betra overgangen mellom grunnskule og vidaregåande opplæring Bakgrunnen for prosjektet er kunnskapen om at overgangen mellom grunnskule og vidaregåande opplæring er kritisk for elevar i risikogruppa (her definert som elevar med svake faglege resultat og høgt fråvere i ungdomsskulen). Prosjektet har som målsetjing å redusera delen av elevar med 5 % innan våren 2011 som: sluttar gjer feilval får ikkje vurdering eller stryk i fag Tiltaka rettar seg mot overgang til ny skule/bedrift, oppstart i vidaregåande opplæring og mot oppfølging i vidaregåande opplæring. Tiltaka skal vera konkrete og systematiske og skal kunne setjast i verk på alle skular. Det er 3 vidaregåande skular og 6 ungdomsskular som tek del i prosjektet. Prosjektet vert frå 2011 lagt inn under den nasjonale satsinga Ny GIV. Oppfølgings- og PP-tenesta (OT/PPT) er ein samarbeidspartnar for skulane når det gjeld førebygging av fråfall, og er deltakar i prosjektet. Saman med PPtenesta for grunnskulen er det i prosjektet starta eit utviklingsarbeid for å lage ein modell for samarbeid i overgangen mellom skuleslaga. Saman med Årstad videregående skole og Laksevåg videregående skole har OT/PPT inngått avtale om å bruka skulane sine studieverkstader som eit tilbod for ungdom som har slutta på skulen. Dette har resultert i at fleire ungdomar har kome tilbake i vidaregåande opplæring. I november 2010 fekk OT/PPT prosjektansvaret for den delen av Ny GIV som skal sikra eit berekraftig system for varig og samordna oppfølging av unge utanfor opplæring og arbeid. Gjennomføring av fag-/sveineprøvar Av dei ca som gjennomførte fag- og sveineprøvane, er hovudvekta lærlingar og praksiskandidatar. Av alle prøvar som vart gjennomførte, var 30 % av kvinner. Prosentvis er det elevar med sluttopplæring i skule som registrerte flest stryk i I 2010 vart og 255 lærekontraktar av ulike grunnar heva, noko som er ein nedgang på 17,5 % samanlinka med Fag- og sveineprøvar 2010, fordeling: Type Totalt % kvinner Lærlingar Elevar med sluttopplæring i skule (Vg3) Praksiskandidatar Lærekandidatar Fag- og sveineprøvar. Strykprosent: Type Lærlingar 10,5 11, ,8 Elevar med sluttopplæring i skule (Vg3) 38,5 24, ,6 Praksiskandidatar 5,7 11,3 5 7,7 Etter- og vidareutdanning Strategien for etter- og vidareutdanning gjeld for perioden , med rullert tiltaksdel for kvart skuleår. Den rullerte planen vart vedteken i fylkestinget i juni Budsjettet til etter- og vidareutdanning for 2010 var på til saman kr og inkluderer statstilskot og fylkeskommunale midlar. Fordelinga mellom gruppene var som følgjer: Lærarar Andre tilsette og støttesystem Fagopplæringa kr kr kr

16 16 TANNHELSE KOSTRA-oversikta viser utviklinga i Hordaland fylkeskommune For 2010 vert Hordaland også samanlikna med Rogaland fylkeskommune og gjennomsnittet for fylkeskommunane utan Oslo. Slit med å skaffa tannlegar til distriktsklinikkar Talet på offentlege tannklinikkar i Hordaland vart i 2010 redusert med fem til 66. Framleis er det vanskeleg å skaffa nok tannlegar til distrikta og få dei til å verta verande. Den positive utviklinga av tannhelsa til born i Hordaland heldt fram i 2010 og er no på høgd med landsgjennomsnittet. Også tannhelsa for ungdom vert gradvis betre, men er dårlegare enn landssnittet. Tannhelsetenesta hadde i 2010 brutto driftsutgifter på 269,1 mill. kr, ein auke på 12,7 mill. kr frå året før. Driftsinntektene var 76,6 mill. kr, vel 3 mill. kr meir enn i Tannhelsedistrikta Sentrum, Nord og Sør fekk mindre underskot i Dette skuldast i tillegg til budsjettreduksjon både meirforbruk og svikt i pasientinntekta. Store investeringar i IT i 2010 førte til underskot på fellespostar. Underskota vart for alle tannhelsedistrikta bortsett frå Sentrum dekte av tidlegare opparbeidde fondsmidlar. Ved utgangen av 2010 hadde tannhelsetenesta fond på 13,3 mill. kr (2009: 16,6 mill. kr). Tannhelsa Tannhelsa til born i Hordaland har heilt sidan målingane starta vore litt dårlegare enn gjennomsnittet for resten av landet. No er tannhelsa til 5-åringane og 12-åringane i Hordaland på nivå med landsgjennomsnittet. Den positive tannhelseutviklinga for 5-åringane heldt fram for niande året på rad. I 2010 var for første gong over 80 % av 5-åringane utan hol eller fylling i tennene. Målet for 2013 er dermed allereie oppfylt. Tannhelsa til 12-åringane har utvikla seg positivt dei siste 5 åra. 12-åringane i Hordaland hadde i 2010 i gjennomsnitt 1,4 DMFT (tenner med hol eller fylling), og 46,3 % (2009: 43,7 %) av årskullet hadde feilfrie tenner. Målet i tannhelseplanen er 50 % innan KOSTRA-tal tannhelse Viktige tannhelsehendingar 2010 Ny tannhelseplan vedteken Over 80 % av 5-åringane er utan hol i tennene tannhelsemål for 2013 er dermed nådd Tannhelsetenesta har tilsette frå 16 nasjonar To nye tannklinikkar tekne i bruk Tannhelsa til 18-åringane i Hordaland er gradvis vorten betre dei siste åra, men ligg framleis ein del etter landsgjennomsnittet. 12,3 % av 18-åringane i Hordaland hadde feilfrie tenner i 2010 (2009: 10,4 %). Det er eit godt stykke fram til målet på 20 % kariesfrie 18-åringar i Ny tannhelseplan Tannhelseplan for vart utarbeidd i Planen vart vedteken i fylkestinget 9. mars Planen legg opp til tannklinikkar færre klinikkar i perioden Fylkestinget vedtok at før eit tilbod vert lagt ned, skal kvar enkelt klinikk vurderast som eiga sak. Tannklinikkar I 2010 vart tannklinikkane Haus, Marikollen, Breistein, Flaktveit. Utne, Røldal og Hatlestrand lagde ned. Tannklinikkane Flaktveit, Marikollen og Breistein vart erstatta med ein stor klinikk på Hesthaugen. Tannklinikken på Haus vart flytta til nytt lokale samlokalisert med ny vidaregåande skule i Lonevåg. Pasientane frå Utne og Røldal vert behandla ved tannklinikken i Odda medan pasientane frå Hatlestrand vert behandla ved tannklinikk i Fusa. Ved utgangen av 2010 var det 66 offentlege tannklinikkar i fylket, fem færre enn i Personell Samla var det 335 tilsette i tannhelsetenesta ved utangen av Av dei tilsette er 9 % under 30 år og 57 % over 50 år. Horda- Horda- Horda- Hordal- Roga- Gj.snitt land land land land land u Oslo Netto driftsutgifter tannhelse pr. innbyggjar i kroner Netto driftsutgifter tannhelsetenesta i prosent av samla netto driftsutg. 4,8 4,9 4,8 4,1 4,0 4,3 Brutto investeringsutgifter tannhelse pr. innbyggjar i kroner Brutto driftsutgifter tannhelse pr. innbyggjar i kroner Prioriterte personar, prosent undersøkt/behandla 59,6 60,5 59,8 59,8 65,3 63,6 Avtalte tannlegeårsverk (offentleg og privat) pr innbyggjarar 0,93 0,96 0,89 1,01 0,86 0,85 Barn og ungdom 3-18 år, prosent undersøkt/behandla 65,3 66,5 65,6 65,3 67,8 70,6 Prioriterte personar undersøkt/behandla pr. off. tannl.- og tannpl.årsverk Prosent ledige tannlegestillingar, offentleg tannhelseteneste 2,5 2,1 0,0 0,8 4,4 6,9

17 TANNHELSE 17 I fylkestannlegen si leiargruppe er 43 % kvinner. 70 % av tannlegane er kvinner. I dei andre yrkesgruppene arbeider berre kvinner. I 2010 vart det tilsett 18 tannlegar i fast stilling og 17 i vikariat, 28 kvinner og 7 menn. Pr hadde fylkeskommunen si tannhelseteneste tilsette frå 16 nasjonar. Det er få søkjarar til tannlegestillingar i distrikta, og dei fleste som tek imot slike stillingar flyttar til sentrale strok av fylket etter kort tid. I åra framover vert det ei stor utfordring å få tannlegar til på etablera seg fast i distrikta. I Hardanger og Sunnhordland er det i stor grad rekruttert tannlegar med utanlandsk bakgrunn. Tannlegevakta Fylkeskommunen driv tannlegevakta i Bergen som er open kvar dag året rundt både på dag- og kveldstid. I 2010 var det konsultasjonar, 826 prioritert klientell og vaksne. I alt ein liten nedgang frå Det er sett i gang marknadsføringstiltak for å snu utviklinga. Angst for tannbehandling Alle tannhelsedistrikt i Hordaland har tilbod om tannbehandling i lystgass ved i alt 10 klinikkar. Talet pasientar som får behandling i lystgass går ned fordi fleire får hjelp ved andre metodar. Tannbehandling i narkose til prioritert klientell vert gjeven ved Haukeland universitetssjukehus og Stord sjukehus (i alt 170 pasientar i 2010, 3 færre enn i 2009). Fylkeskommunen har i tillegg inngått samarbeid med Senter for odontofobi ved UiB for at pasientar med angst for tannbehandling skal få naudsynt hjelp. Folkehelsearbeidet Helsefremjande og førebyggjande arbeid i forhold til pasientar, pårørande og eigne tilsette var i fokus i Tannhelsetenesta arbeider med å systematisera folkehelsearbeidet. Kvar klinikk utarbeider ein årsplan for det tverrsektorielle folkehelsearbeidet dei skal gjennomføra. Tannhelsetenestene i Hordaland, Rogaland og Sogn og Fjordane har saman utforma samarbeidsavtalar som skal bidra til at tannhelsetenesta får etablert systematisk samarbeid kommunane. Med unntak av Bergen er det i 2010 inngått samarbeidsavtalar med leiinga i alle kommunane i Hordaland. Tannhelsetenesta er i ein spesiell posisjon når det gjeld å kunna avdekka omsorgsvikt og overgrep mot barn. Men få bekymringsmeldingar vert sendt til barnevernet. Det er utarbeidd forslag til samarbeidsavtalar med Barnevernet og laga klare intern rutinar og retningslinjer for sending av bekymringsmeldingar. Desse vert sette i verk i Det skal også opprettast ei intern «ressursstilling barnevern» som skal fungera som ein rettleiar og støttespelar for tilsette i tannhelsetenesta. Miljøsatsing Ved utgangen av 2010 var ni klinikkområde sertifisert som Miljøfyrtårn. I tillegg er ti klinikkområde i gang med sertifisering, og dei tre siste starta arbeidet i januar Ein reknar med at alle klinikkar vil vera miljøsertifisert i løpet av Dei tilsette ved den nye tannklinikken i Osterøy, frå venstre: Nina Nyheim, Wenche Jørgensen, Charlotte Knutsen, Tove Strømme, Bjørn Abrahamsen og Monica Landsjø. I stolen overtannlege Stein O. Moe i tanndistrikt Nord. Tannklinnikkane på skulane Flaktveit og Marikollen og tannklinikken på Breistein er lagde ned og flytta inn i ny klinikk sentralt på Hesthaugen. Frå venstre: Klinikksjef Brit Helvik Roll, fylkestannlege Inge Magnus Bruvik, dåverande nestleiar i opplærings- og helseutvalet i Hordaland, Eivind Nævdal-Bosdal, overtannlege Stein O. Moe og overingeniør Ragnhild Aak Skajaa.

18 18 REGIONAL UTVIKLING Månelandinga på Mongstad var mykje omtalt i For regionen er det viktig at Regjeringa held fram og fullfører satsinga. Dette månefangarbiletet vart vinnar av Kom-An sin fotokonkurranse i Biletet som har tittelen «Månefangarar» er teke av Simen Malmin som vann konkurransen. Eit nyskapande og berekraftig Hordaland Viktige hendingar innan regional utvikling 2010 Ny folkehelselov om fylkeskommunars ansvar i folkehelsearbeidet frå 1. januar Fylkestinget vedtok Regional planstrategi for Hordaland. Fylkestinget voktok Klimaplan for Hordaland og Handlingsprogram for Etablering av regionalt forskingsfond Vestlandet, og gjennomført utlysing og tildeling av midlar for første gong. Oppstart av regional plan for folkehelsearbeidet i Hordaland. Oppstart av EU program Clean North Sea Shipping (CNSS) som har overordna mål å redusere utslepp frå skip i hamn og til sjøs og å betra luftkvaliteten i hamn. Miljøsertifisering av Hordaland fylkeskommune er komen godt i gang. Hordaland fylkeskommune er frå styresmakt for tildeling av akvakulturløyve for alle artar i sjø og på land. Hordaland fylkeskommune er frå vassregionmynde (VRM) for vassregion Hordaland. Hordaland fylkeskommune disponerte i 2010 om lag 256 mill. kr til særskilt satsing på regional utvikling, inklusive nye statlege støtteordningar som følgje av forvaltingsreforma. Målet har vore å sikra ei god og berekraftig utvikling av alle regionar i fylket, med vekt på: Framtidsretta utvikling av næringslivet Gode levekår og likeverd for innbyggjarane Berekraftig forvalting av areal- og naturressursane Attraktive og konkurransedyktige lokalsamfunn Forvaltingsreforma frå gav fylkeskommunen ei rekkje nye oppgåver innan regional utvikling, særleg innan Havbruk og forvaltning av oppdrettskonsesjonar Naturressursforvaltning Vassforvaltning Klima Folkehelse Landbruk Næringsutvikling I tillegg gav den nye Planlova fylkeskommunen eit sterkare ansvar innan regional planlegging og arealpolitikk. Hovudansvaret for arbeidet med regional utvikling er lagt til regionalavdelinga med om lag 60 medarbeidarar fordelt på planseksjon, klima- og naturressursseksjon, næringsseksjon, internasjonal seksjon og utviklingsseksjon samt stabseining for analyse, utgreiing og dokumentasjon. Fylkeskommunen sine oppgåver innan samferdsel, kultur og vidaregåande opplæring betyr også svært mykje for regional utvikling i Hordaland.

19 REGIONAL UTVIKLING 169 mill. kr til næringsutvikling og lokalsamfunnsutvikling 19 I 2010 disponerte fylkeskommunen 169,5 mill. kr til prosjekt og tiltak innan næringsutvikling og lokalsamfunnsutvikling, ein auke på 8,5 % frå året før. Frå staten fekk fylkeskommunen 79,2 mill. kr til regional utvikling, 5,3 % meir enn i Midlane gjekk til utviklingstiltak under Regionalt utviklingsprogram (RUP). I tillegg løyvde fylkeskommunen 3,0 mill. kr. Fylkeskommunen løyvde også 15,6 mill. kr til ulike næringsføremål. Midlane gjekk mellom anna til Næringsbarometeret, Oppfinnarprisen, etableraropplæring, entreprenørskap og nyskaping. Mellombels driftsstøtte gjekk til utvalde institusjonar, mellom anna Business Region Bergen, Fjord Noreg, regionkontora og Bergen Vitensenter. Gjennom ordninga «Kompensasjon for auka arbeidsgjevaravgift» fekk fylkeskommunen overført 48,3 mill. kr, 13,3 % meir enn i Midlane går til tiltak i dei 7 kommunane ordninga omfattar i Hordaland, mellom anna Bømlopakka, Jondalstunnelen, Kultursenter i Kvinnherad og eit prosjekt knytt til auka samarbeid skule-næringsliv i Kvinnherad. Fylkeskommunen fekk overført 5,9 mill. kr øyremerkt til vidare utbygging av breibandsnettet og annan digital infrastruktur. Også desse midlane er ein del av kompensasjonsordringa, men kan nyttast i heile det distriktspolitiske verkemiddelområdet i fylket. Som følgje av regionreforma fekk fylkeskommunen for første gong 1,2 mill. kr frå Landbruks- og matdepartementet til kompetansehevande tiltak i landbruket. Fylkeskommunen nytta 3,3 mill. kr til ulike tiltak innan lokalsamfunnsutvikling og næringsutvikling. Midlane er knytt til dei tre satsingane LivOGLyst, Lokalsamfunnsutvikling i kommunane (LUK) og Kom-an.no. For 2010 løyvde fylkesutvalet 13 mill. kr til regionale utviklingstiltak frå sal av konsesjonskraft. Regionalt utviklingsprogram 2010 (RUP 2010) RUP 2010 er ein vidareføring av tidlegare års program og fastsett prioriterte innsatsområde for 2010 innan næringsutvikling. Programmet fastsett også mål og retning for andre offentlege aktørar sin bruk av næringsretta verkemidlar i Hordaland. RUP 2010 definerer konkrete innsatsområde på desse felta: A. Næringar med særlege føremoner (energi, marine næringar, maritime næringar, reiseliv, kulturnæringar). B. Livskraftige lokalsamfunn C. Næringsretta kompetanse D. Entreprenørskap E. Innovasjon og internasjonalisering 42 mill. kr gjekk til bedriftsretta tiltak gjennom Innovasjon Noreg, 5 % meir enn i Det meste av dei midlane fylkeskommunen sjølv disponerte gjekk til ulike tiltak innan tilrettelegging for næringsutvikling, til regionale næringsfond og til ulike omstillingsprosjekt. 85 prosjekt fekk støtte frå posten «Tilrettelegging for næringsutvikling», og 6 tiltak innan «Omstilling og nyskaping» fekk tilskot. Ramma til regionale næringsfond auka med 6,7 %, til 8,0 mill. kr i 2010 og vart fordelt slik: Sunnhordland kr Hardanger kr Aurland-Vik-Voss kr Bjørnefjorden kr Sotra/Øygarden kr Osterfjorden kr Nordhordland kr Her følgjer nokre eksempel på prosjekt finansiert med midlar frå RUP RAFF Design 2010 I 2010 støtta fylkeskommunen 12 prosjekt under kulturnæringar med i alt 2,6 mill. kr. Innsatsen har særleg vore retta mot film/media og design. RAFF Design 2010 vart støtta med kr. RAFF designveke vart første gong arrangert frå 30. august til Midlar til næringsutvikling 2010 Regionalt utviklingsprogram (RUP) kr Av dette gjekk mellom anna til følgjande: Bedriftsretta verkemiddel via Innovasjon Norge kr Til rettelegging for næringsutvikling - Bransjesatsingar (Energi, marine næringar, maritime, næringar, reiseliv og kulturbaserte næringar) kr Entreprenørskap og innovasjon kr Internasjonalisering kr Livskraftige lokalsamfunn kr Næringsretta kompetanse kr NCE Subsea kr Kulturelt utviklingsprogram kr Regionale næringsfond kr Omstilling og nyskaping kr Kompensasjonsmidlar for auka arbeidsgjevaravgift kr Regionale utviklingstiltak i dei sju kommunane Modalen, Kvam, Jondal, Tysnes, Kvinnherad, Etne og Bømlo. Breibandutbygging i Hordaland kr Kompetansefremjande tiltak i landbruket kr Konsesjonskraftmidlar kr Fylkeskommunale midlar til næringsføremål utanom RUP kr Clean North Sea Shipping (CNSS) kr Frie midlar til rådvelde for næringsføremål kr Driftskostnader/innovasjonstiltak kr Prosjekt/institusjonar med førebelse driftstilskot kr Satsingar knytt til lokalsamfunnsutvikling kr Kom-an.no kr LivOGLyst programmet kr Lokalsamfunnsutvikling i kommunane (LUK satsinga) kr TOTALT kr

20 20 REGIONAL UTVIKLING Prosjektet «Vandring i Hordaland» skal klargjera og marknadsføra eit avgrensa utval av løyper av god kvalitet. Bieltet er frå Kvinnherad der Einar Mikkelsen Eik studerer informasjonstavla for løypa til Nonshaug. 4. september designarar og 2 nykommarar vart profilert. Både designarar, butikkar og publikum viste enorm interesse og besøket var overveldande. RAFF ønskjer å bidra til at vestlandske designarar kjem opp, fram og ut. Målet er at RAFF vert ei årleg designveke og at prosjektet bidreg til at fleire unge vel å satsa på design-, tekstil- og motebransjen. LivOGLyst programmet LivOGLyst - Program for lokal utvikling i Hordaland er tufta på heilskaplege og inkluderande utviklingsprosessar. Prosjektet er eit samarbeid med Landbruksavdelinga Fylkesmannen i Hordaland, Innovasjon Noreg og Sparebanken Vest. Målsetjinga er å stimulera til vedvarande mobilisering av lokal utviklings- og attraksjonskraft ved systematisk innsats for å; - auka trivsel, bulyst, sosial integrasjon, identitetsskaping og lokalt forankra sosiale mobiliseringsprosessar i Hordaland - styrka lokalt entreprenørskap og lokalt næringsliv - styrka lokal kompetanse innan prosjektutvikling og spesifikke handlingsområde. Kvart år vert tre nye søkjarar/lokalsamfunn tatt opp som fullverdige treårige deltakarar i programmet pluss at to søkjarar får delta i eitt år. I tillegg vert alle søkjarar som vert kvalifisert gjennom prekvalifiseringsrunden tatt opp som assosierte LivOGLyst prosjekt. Sidan programmet starta opp i 2008 har over tretti prosjekt vore med i LivOGLyst porteføljen. Kom-an.no Nettstaden Kom-an.no vart lansert på konferansen lokal vekstkraft i Hordaland den 3. februar Kom-an.no er ein virtuell ressurs for etablerarar og rettleiarar som søkjer hjelp og oversyn i rådgjevingsog finansieringsordningar i Hordaland. Nettstaden er eit samarbeidsprosjekt mellom Hordaland fylkeskommune, Fylkesmannen i Hordaland og Innovasjon Noreg. Nettstaden har vore godt besøkt med preg av jamn og trufast bruk gjennom heile året. Clean North Sea Shipping RUP set tydeleg fokus på verdien av internasjonalt samarbeid. Dette skal skje gjennom deltaking i næringsretta EU program som INTERREG IVB (Nordsjø-programmet) og INTERREG IVC (transregionalt). I tillegg skal HFK oppfylla intensjonane om næringsretta utviklingsarbeid gjennom avtalar med utvalde europeiske regionar. Clean North Sea Shipping (CNSS) har som overordna mål å redusera utslepp frå skip i hamn og til sjøs og å betra luftkvaliteten i hamn. Prosjektet byggjer på eit samarbeid mellom 18 partnarar i 6 land rundt Nordsjøen. Samarbeidet inkluderar både kommunar, forskingsinstitusjonar, hamnestyresmakter og skipsbyggingsindustri. Hordaland fylkeskommune har hovudansvaret for prosjektleiinga. Prosjektet starta i oktober 2010 og vil bli avslutta i oktober 2013 og har eit totalbudsjett på 4,1 mill. Euro kor halvparten blir dekt av EU, medan resten vert dekka av dei 18 partnarane. Vandring i Hordaland Saman med prioriteringane i RUP er Reiselivsstrategien for Hordaland retningsgjevande for reiselivsutviklinga i fylket. Den peikar på dei fire strategiske satsingsområda produktutvikling, områdeutvikling, kompetanse og marknadsføring. Reiseliv er det området som har fått størst merksemd gjennom RUP 2010 med samla støtte på ca, 5,7 mill. kr til eit 20-tals prosjekt. Prosjektet Vandring i Hordaland skal klargjera og marknadsføra eit avgrensa utval av løyper av god kvalitet, både korte turar og turar over fleire dagar. Prosjektet har ein total kostnad på 1,95 mill. kr, der Hordaland fylkeskommune finansierer kr. Prosjektet skal gå fram til Landbruk I samband med forvaltningsreforma fekk fylkeskommunane ansvar for fleire oppgåver direkte knytt til landbruket frå 1. januar Dette inkluderer medansvar for rekruttering, kompetanseheving og likestilling i landbruket, oppgåver som før var Fylkesmannen si landbruksavdeling sitt ansvar. RULL - Strategi for forvaltning av midlar til rekruttering, utdanning og likestilling i landbruket i Hordaland for vart vedteken av fylkesutvalet i desember Strategien skal nyttast til å samkøyra fylkeskommunen sine nye oppgåver saman med partnarskapet. Landbruk har også fått ein meir synleg posisjon innafor RUP. Hordaland fylkeskommune fekk i 2010 tilført 1,2 mill. kr frå Landbruks- og matdepartementet. Midlane er øyremerkte kompetansefremjande tiltak. Eigarskap i Innovasjon Noreg Innovasjon Noreg er frå og med 2010 eigd med 51 % av staten og 49 % av fylkeskommunane. Dette var ein del av forvaltningsreforma. Som medeigarar møter fylkeskommunane staten gjennom tre ulike fora, eigarmøte, føretaksmøte og samarbeidsforum. Eigarmøte er ein arena der ein diskuterer felles eigarpolitikk knytt til forventningar til eigarskapet i Innovasjon Noreg. Føretaksmøte er ein arena der den forretningsmessige og formelle eigarskapen vert utøvd. Fylkeskommunane si rolle i samarbeidsforumet er å spela inn regionale utfordringar, basert på innspel frå den regionale partnarskapen og dei regionale innovasjonsmiljøa. Fylkeskommunane skal også bidra til at det blir lagt inn auka regionale omsyn og regionale føringar i komande års oppdragsbrev.