Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë. Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL. Programi 2007 Postë dhe Telekomunikacion Niveli I dhe II

Transkript

1 Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL Programi 2007 Postë dhe Telekomunikacion Niveli I dhe II

2 Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria Vlada-Government Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë- Ministarstva Obrazovanja Nauke i Tehnologije-Ministry of Education Science &Technology Kabineti i Ministrit /Kabinet Ministra/ Cabinet of the Minister UDHËZIM ADMINISTRATIV ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: PT, PËR NIVELIN E PARË (KL. X, XI) NUMËR : 18/2008 DATË: Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional, si dhe nenit 25 paragrafit 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, nivelin e parë (kl.x, XI). Planprogrami Neni 2 Plani dhe programi i ri për nivelin e parë (kl.x, XI), fusha PT, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të nivelit të parë (kl.x,xi), zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të kl.x,xi. 2

3 Neni 4 Hyrja në fuqi Ky Udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/

4 PËRMBAJTJA I. Parathënie II. III. Korniza e programit mësimor profesional për profilin e PT-së, nivelet I dhe II. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin I. a) Programet e lëndëve profesionale, kl Gjeografia e Komunikacionit të PT-s, 2. Bazat e Elektroteknikës me Elektronikë, 3. Komunikacionit Postar, 4. Bazat e ekonomisë, 5. Rrjetat dhe digjitalizimi i të dhënave. b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl Pranimi i dërgesave postare, 2. Përpunimi i dërgesave postare, 3. Shërbimet dhe aparatet faksimile, 4. Lidhja e një pajisje të re në rrjetin telefonik lokal, 5. Bërja e një data bazë për rrjetin e ri optik, 6. Funksionet e parasë, 7. Prodhimi, shpërndarja, këmbimi dhe konsumi. a) Programet e lëndëve profesionale, kl Teknikë e PT-s, 2. Komunikacion telefonik, 3. Komunikacion postar, 4. Telekomunikimet, 5. Afarizëm Monetar. b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl Bartja dhe transporti i dërgesave postare, 2. Arritja e dërgesave postare, 3. Dorëzimi i dërgesave postare, 4. Filatelia dhe pullat postare, 5. reklamacionet dhe dëmshpërblimet, 6. Funksioni i një rrjeti të ri optik lokal, 7. Shfrytëzimi i rrjetit IP, 8. Themelimi i marrëdhënies parapagese, 9. Shërbimet e telefonisë mobile dhe Ëireless 10. Menaxhimi në ndërmarrje. 11. Organizimi praktik i funksioneve afariste në ndërmarrje. 12. Udhëheqja si funksion i menaxhmentit. 4

5 IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl Komunikacion telefonik, 2. Komunikacion postar, 3. Bazat e menaxhmentit. 4. Marketingu, 5. Bazat e biznesit, 6. Automatizim dhe mekanizim i PT-s, 7. Shërbimet ekspres dhe kuriere. b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl V. Literatura e rekomanduar 1. Dr. ing.nexhat Orana: Bazat e elektroteknikës, Prishtinë. 2. Adrian Shehu: Telekomunikimet, Tiranë Ekrem Dragusha: Informatika, Prishtinë. 4. Agni Dika: Informatika, Prishtinë. 5. Berim Ramosaj: Bazat e Menaxhmentit, Prishtinë 6. Dr.Sinan Ademaj: Bazat e ekonomisë, Prishtin ë. 7. Dr. Pero Tabak: Poštanski Promet I, Zagreb 8. Mr. Nikola Ðorđevic: Saobraćajni sistemi i PTT geografija, Beograd Dr. Mate Preak: Osnove organizacije i eksploatacije u ptt prometu, Zagreb Ligji për shërbime postare në Kosovë nr. 2003/18 dhe UA nr. 2005/8 11. Mr. Biljana Grgurović: Poštanski saobracaj, Beograd Grup autorësh: Praktični radovi u PTT, Beograd

6 Parathënie Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme. Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji. Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë. Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale. Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë. Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve. Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë. Prishtinë, Gusht

7 Korniza e programit mësimor profesional ARSIMI PROFESIONAL PT Niveli I dhe II 7

8 Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Profili: Niveli: Komunikacion PT-s, I dhe II I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor PT-s trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale, në tri nivele: - Niveli i parë e arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për nivelin fillestar (hyrës) të punësimit në profesionin e PT-s. Jep një çertifikatë të përgatitjes profesionale si punonjës gjysmë i kualifikuar (ndihmës) në këtë profesion dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional (punonjës i kualifikuar). - Niveli i dytë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës. Jep një çertifikatë të përgatitjes profesionale si punonjës i kualifikuar në këtë profesion dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (punonjës me shkathtësi të larta ). - Niveli i tretë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 13) pas përfundimit me sukses të nivelit të dytë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional me mundësi të mëdha integrimi në tregun e punës. Jep diplomën e maturës për përgatitjen profesionale si punonjës me shkathtësi të larta në këtë profesion, si dhe mundëson kalimin në studimet post-sekondare ose studimet e larta universitare. Ky dokument përmban kornizën e programit mësimor profesional si dhe programet lëndore dhe përshkruesit e moduleve të profilit mësimor PT-s, vetëm për nivelet I dhe II. Plani mësimor është i strukturuar në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike) të ndara në katër grupe kryesore: - Grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm. - Grupi i lëndëve zgjedhore, që synojnë orientimin e nxënësve për shkollim të mëtejshëm dhe i ndihmojnë ata në përcaktimin e drejtimit të karrierës së ardhshme profesionale. - Grupi i lëndëve teorike të teorisë profesionale, që synojnë konsolidimin e koncepteve shkencore te nxënësit, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e PT-s. - Grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të PT-s, të nevojshme për tu integruar me sukses në tregun e punës. 2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dy shkallësh) për profilin e PT-s, është zhvillimi i personalitetit të nxënësve per t u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gatishmërisë për të 8

9 nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t u zhvilluar individualisht në drejtimet emocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t u krijojë nxënësve: - Mundësitë e përshtatshme për të nxënë pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike e mendore; - Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit e aftësimit profesional të mëtejshëm; - Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare; - Kushte për t u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në fushën e PT-s; - Lehtësi për të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri. - Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kuriozitetin intelektual dhe vlerat morale; - Kushte për t u zhvilluar psikologjikishtë dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale. - Mbështetje për te çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional. - Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike. - Mundësi për t u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit Evropian. 3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për profilin e PT-s, nivelet I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të posaçme për këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor të PT-s në nivelin I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor të PT-s, niveli II, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin III, në të njëjtën lami ose profil, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar dhe në kurse post-sekondare. 5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për profilin e PT-s, nivelet I dhe II, i referohet punëve dhe aktiviteteve që zhvillohen në lëmin e PT-s, për këtë nivel, që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës, në të gjitha institucionet dhe kompanitë te cilat e shfrytëzojnë telekomunikacionin dhe komunikacionin postar ose e kanë si biznes primar ose sekondar.. Nisur nga kjo, profili i PT-së nivelet I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje (firma, 9

10 kompani, institucione të ndryshme) që kryejnë punë dhe aktivitete të komunikacionit të PT-s, ose mund të vetëpunësohet si menaxher i shitjes se produkteve telekomunikuese ose si postier i pa varur në këtë sektor, sipas kërkesave të klientëve. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë. II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit 1. Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor të PT-së, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme të cilat do t i shërbejnë atij në përvetësimin e me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për PT-s, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: - Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e ndjenjat e tij dhe për argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. - Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të mbledhjes dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional. - Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror. - Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore. - Të nxisë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente. - Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale. - Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. - Në kontekstin e pavarësisë në vendim-marrje, të tregojë vet-kontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij. - Të organizojë drejt procesin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një të nxënë që zgjat gjithë jetën. - Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave të pranuara. - Të vlerësojë dhe vet-vlerësojë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe çuar më tej arritjet. 2. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në Profilin mësimor të PT-së, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: - Lexon dhe interpreton skema dhe dokumentacionin teknik të instalimeve te rrjetave telefonike. - Përgatit skica të thjeshta për instalimet e rrjetave telefonike. - Përgatit vendin e punës për matje dhe kyçje të pajisjeve të reja. - Për zgjedh veglat, pajisjet dhe materialet duhura për instalimet të pajisjeve të reja. - Përdor dhe mirëmban instrumentet matëse dhe pajisjet e punës për rrjeta telefonike. - Respekton standardet e profesionit. - Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit. 10

11 - Përdor në mënyrë të pavarur literaturën me qëllim ngritjen profesionale. - Interpreton kushtet dhe ligjet e themelimit te marrëdhënieve parapagese. - Lexon, zbaton dhe interpreton standardet e ITU-s. - Zbaton te gjitha ligjet, rregullat dhe marrëveshjet ndërkombëtare apo regjionale që kanë te bëjnë me post-telekomin, të cilat janë ratifikuar nga vendi ynë. - Hulumton marrëveshje alternative për transport në Post dhe Telekom. - Nxënësi duhet të jetë i aftë të bëjë pranimin e dërgesave postare në zyrat postare të pranimit, - Regjistrimin e tyre në dokumentet përkatëse, përpunimin dhe përgatitjen e tyre për transport, - Mënyrën e transportimit të tyre deri në postën e destinacionit, - përpunimin e tyre në zyrën e destinacionit dhe përgatitjen e tyre për shpërndarje dhe dorëzim, - Mënyrën dhe format e dorëzimit të dërgesave marrësit. Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në Profilin mësimor të PT-s, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetencat të tjera profesionale si më poshtë: - Kryen punime në rrjeta telefonike. - Kryen shqyrtime ne rrjeta telefonike. - Kryen shitjen e produkteve telefonike. - Kryen shërbime telefonike. - Kryen llogaritje të thjeshta ekonomike që lidhen me veprimtarinë profesionale. - Respekton legjislacionin për profesionin e instaluesit të rrjetave telefonike. - Krijon marrëdhënie parapagese. - I ekzekuton obligimet reciproke në mes parapaguesit dhe dhënësit të shërbimeve PT-s.. - Jep informata profesionale për produktet në dispozicion. - Njeh dhe respekton legjislacionin postar të brendshëm në fuqi, - Njeh dhe respekton konventat dhe aktet e UPU-së, - Kryen të gjitha punët në sportelet ku pranohen dërgesat postare, - Kryen pranimin, përpunimin, transportin dhe dorëzimin e dërgesave postare, - Realizon pa vështirësi procedurat e mëvonshme lidhur me dërgesat postare, - Kryen shërbime financiare në sportelet e postës, - Bënë udhëheqjen e arkës në zyrat postare, - Ngarkimin dhe shkarkimet me të holla dhe dërgesa postare, - Kryen shërbime te internetit si dhe faturimin e tyre. - Menaxhon një zyre postare-telekomunikuese, - Të ketë komunikim dhe qasje të mirë ndaj shfrytëzuesve (konsumatorëve) etj. 11

12 III. Plani mësimor për profilin e PT-s, Niveli I dhe II Orët javore/vjetore dhe kreditet Nr Lëndët dhe modulet mësimore Niveli I Niveli II Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A Lëndë të përgjithshme ( 994 orë) 14 (490) 12 (420) 1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 3 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 4 Matematikë aplikative 2 (70) 2 (70) 5 Teknologji informimit 2 (70) 1 (35) 6 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 7 Edukatë qytetare 1 (35) - 8 Menaxhimi i projekteve 1 (35) 1 (35) B Lëndë profesionale (755 orë) 8 (280 ) 8 (280 ) 1 Gjeografia e komunikacionit të PT-s 1 (35) - 2 Bazat e elektroteknikës me elektronik 2 (70) - 3 Komunikacioni postar 2 (70) 2 (70) 4 Bazat e ekonomisë 2 (70) - 5 Rrjetat dhe digjitalizimi i të dhënave 1 (35) - 6 Komunikacion telefonik - 2 (70) 7 Telekomunikimet - 2 (70) 8 Teknika e PT-s - 1 (35) 9 Afarizmi financiar ne ndermarrje - 1 (35) 10 Bazat e menaxhimit Marketingu Bazat e Biznesit Automatizim në PT Shërbimet ekspres dhe kuriere - - D Module praktike profesionale (Gjitësej) 9 (315) 12(420) 1 Pranimi i dërgesave postare 72 (12K) - 2 Përpunimi i dërgesave postare 60 (10K) - 3 Shërbimet dhe aparatet faximile 18 (3K) - 4 Lidhja e një produkti të ri në rrjetë 42 (7K) - telefo.lokale 5 Bërja e një data base për rrjetin e ri optik 42 (7K) - 6 Funksionet e parasë 36 (6K) - 7 Prodhimi,shpërndarja,këmbimi dhe konsumi. 45 (7.5K) - 8 Bartja dhe transporti i dërgesave postare - 36 (6K) 9 Arritja e dërgesave postare - 18 (3K) 10 Përgatitja e dërgesave postare për dorëzim - 36 (6K) dhe shpërndarja e tyre 11 Filatelia dhe pullat postare - 18 (3K) 12 Reklamacionet dhe dëmshpërblimet - 48 (8K) 13 Funksioni i një rrjeti të ri optik - 42 (7K) 14 Shfrytëzimi i rrjetit IP - 42 (7K) 15 Themelimi i marrëdhënies parapaguese - 20 (3K) 16 Shfrytëzimi i telefonisë mobile dhe Wireless - 42 (7K) 17 Informatika Afariste - 42 (7K) 18 Punët bankare neutrale - 42 (7K) 12

13 19 Instrumentet e pagesave në qarkullimin e - 30 (5K ) pagesave me botën e jashtme 20 Bilanci dhe balancimi - - Gjithësej A+B+C 1085 (31) 32(1120) IV. Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor profesional: Lëndët e përgjithshme janë të njëjta për të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara të tyre parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: - Klasa javë; Klasa javë (shkalla I). - Klasa javë (shkalla II). Java mësimore ka 5 ditë x 6-7 orë/ditë = orë mësimore në javë. Një orë mësimore është 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore do të përdoret koncepti i kreditit (K), i cili do të jetë i baras vlefshëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktike). Praktikat profesionale do të realizohen ditore ose gjysmë ditore (6 orë ose 3 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë 1 ditë në javë dhe Teori 4 ditë në javë Klasa 11: Praktikë 1,5 ditë në javë dhe Teori 3,5 ditë në javë Klasa 12: Praktikë 2 ditë në javë dhe Teori 3 ditë në javë Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësuesit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësuesit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatis instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor të realizohen në përputhje me rradhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të rradhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Shkolla duhet të planifikojë që mundësisht, modulet profesionale t i realizojë në formë të praktikave ditore, me 6 orë mësimore në ditë dhe në pamundësi për këtë, me 3 orë mësimore në ditë. Kjo mënyrë realizimi do të rrisë efektivitetin e mësimit praktik dhe do të ndihmojë zbatimin e suksesshëm të metodës mësimore me projekte. Plani mësimor përmban gjithashtu 3 lëndë zgjedhore (1 të përgjithshme dhe 2 profesionale), nga të cilat nxënësit janë të obliguar të zgjedhin vetëm 1 prej tyre, sipas kësaj skeme: Zgjedhja e parë: 2 lëndë profesionale zgjedhore. Zgjedhja e dytë: 2 lëndë të përgjithshme zgjedhore. Zgjedhja e tretë: 1 lëndë profesionale zgjedhore dhe 1 lëndë të përgjithshme zgjedhore. Shkollat profesionale duhet të orientojnë nxënësit në lidhje me përparësitë që u krijojnë atyre lëndët zgjedhore për vazhdimësinë e shkollimit si dhe për mundësitë e punësimit. Nxënësit propozojnë lëndët zgjedhore të cilat kanë dëshirë të ndjekin, nisur nga interesat e tyre individuale, por është shkolla profesionale që vendos përfundimisht se cilat prej tyre do të përmbajë programi i shkollës në çdo klasë. Për të vendosur se cilat lëndë zgjedhore do të ofrohen për çdo klasë, shkolla profesionale do të konsiderojë faktorë të tillë si: kërkesat individuale të nxënësve, kushtet e shkollës, kualifikimin e mësimdhënësve, mundësitë e ndarjes së nxënësve në grupe me madhësi të pranueshme, etj. 13

14 Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilës prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin e PT-s, do të organizohet në formë provimesh, të fokusuara në tri drejtime kryesore: - Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme. - Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale. - Provimi i integruar për praktikën profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në çertifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale për të dy nivelet e përgatitjes. Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes së çertifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i të nxënit duke bërë duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit profili i PT-s. Mësuesit dhe duhet të përdorin metoda të tilla të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katër shkallëshe). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. 14

15 Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve. 15

16 Programet e lëndëve dhe përshkruesit e moduleve profesionale Programi 2008 PT-ës Niveli I 16

17 Klasa 10 Programet e lëndëve profesionale Programi i lëndës Produktet e Telekomunikimeve Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet : - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e telekomunikimit, zhvillimi historik; - të tregojë për zhvillimin e telekomunikimit në Kosovë; - të dallojë pajisjet e gjenerimit të sinjaleve të ndryshme telekomunikuse; - të dijë të tregojë për mundësitë teknike të paisjevë transmetuese. - të dijë të tregojë për llojet e telekomunikimeve ; - të realizojë një telekomunikim; - të dallojë sistemet telekomunikuse; - të tregojë për sistemet e transmetimit të realizuar me antena MË. - të tregojë për sistemet e transmetimit të realizuar me fibra optik ; - të dallojë sistemet e sëichingut. - të tregoj shërbimet e telefonisë fikse. - të tregojë shërbimet e telefonisë mobile. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Zhvillimi i telekomunikimit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të shpjegojë kronologjinë e zhvillimit të telekomunikimit; - të interpretojë telekomunikimet në Kosovë; - të analizoj kërkesat e konsumatorit; - të interpretojë se si të ofrojë produktet telekomunikuese për konsumatorë; - të shpjegojë format e transportit të sinjalit; - të interpretojë një produkt telekomunikimi; - b) Temat e kapitullit - Zhvillimi i telekomunikimit; 17

18 - Kërkesat për telekomunikim në Kosovë; - Llojet e shërbimeve telekomunikuese; - Kapacitetet transmetuese; - Kërkesat për shërbime transmetuese; - Forma e kërkesës për shërbim transmetimi; - Realizimi i një kërkese nga konsumatori; -. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e kërkesave për konsumatorë; - të testojë nxënësit për kapacitetet transmetuese; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë,të ushtrojnë formularët e kërkesave të konsumatorëve. d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës - hapësira me pajisje transmetuese. Kapitulli 2: Shërbimet telekomunikuese 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të interpretojë për zhvillimin e rrjetit telekomunikues; - të shpjegojë qëllimin e shërbimeve telekomunikuese; - të tregoje mundësitë dhe llojet e telekomunikimeve; - të dmonstrojë për mundësitë që ofron centrali telefonike; - të dmonstrojë mundësitë e shërbimit të telefonisë fikse ; b) Temat e kapitullit - Shërbimet telefonike; - Shërbimet telefax; - Shërbimet ISDN. - Shërbimet ADSL. - Shërbimet Internet. - Shërbimet për video transmetime; - Dhënja me qira e mediumit transmetues; - Disponueshmëria e paisjeve transmetuese; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në testimin e paisjeve transmetuese; - angazhojë nxënësit n nxënësit për testimin e trafikut; 18

19 - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e kapaciteteve të sistemeve komutuese; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me centrale shtëpiake, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. - hapësira ku gjendet centrali telefonik. Kapitulli 3: Menaxhimi me shërbimet telekomunikuese 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të shpjegojë për zhvillimin e kapaciteteve telekomunikuese; - të shpjegojë rritjen e shërbimeve telekomunikuese; - të demonstrojë mundësinë e shumfisht të mediumit transmetues; - të demonstrojë për mundësitë që ofron paisjet transmetuese; - të shpjegojë obligimet e konsumatorit ndaj dhënësit të shërbimeve telekomunikuese ; b) Temat e kapitullit - Multiplexerët; - Modemat endryshëm; - Shëndrruesit nga sinjali E në O. - Gjenerimi i shërbimeve telekomunikuese. - Obligimet e parapaguesit. - Obligimet e dhënësit të Shërbimet telekomunikuese; - Llojet e mediumeve transmetuese; - Politika e qmimeve të shërbimeve telekomunikuese; - Ofertat dhe konkurrenca në treg; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në testimin e paisjeve transmetuese; - të nxisë nxënësit të bëjnë hulumtime dhe opinione me parapagues; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në hulumtime për kualitet më të mirë të shërbimeve; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me centrale shtëpiake, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës; - hapësira ku gjenden paisjet transmetuese; e) literatura: Adrian Shehu Telekomunikimet, Tiranë

20 Programi i lëndës,,shërbimet postare Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa : Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet: - të njohë dhe shpjegojë llojet e shërbimeve postare, - të njohë llojet e dërgesave postare, - të njohë procedurat e pranimit të dërgesave postare, dhe kushtet për bartje, - të dallojë të gjitha punët që lidhen me pranimin, përpunimin dhe përgatitjen e dërgesave për transport, - të dallojë punët tjera manipulative që kanë të bëjnë me dërgesat postare. I. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë II. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Shërbimet postare dhe llojet e dërgesave: 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të kuptoj rëndësinë e shërbimeve postare, - të dallojë llojet e dërgesave postare dhe kushtet për bartje, - të dallojë përmasat dhe dimensionet për dërgesat e thjeshta dhe të regjistruara, - të dallojë përmasat dhe dimensionet për pako (koli), - të dalloj mandapostat postare, - të njohë dërgesat EMS, - të njoh procedurat për thasët M, b) Temat e kapitullit: - Kuptimi themelor i shërbimeve postare, - Llojet e dërgesave postare, - Dërgesat e thjeshta, - Dërgesat e regjistruara, - Pakot (kolit), - Mandapostat postare dhe telegrafike, - Dërgesat EMS. - Thasët M. c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi: - të trajtojë shembuj konkret me lloje të ndryshme të dërgesave postare, 20

21 - të ilustrojë me shembuj konkret secilin lloj të dërgesave, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë testim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - klasa, - mostrat e zarfeve të ndryshme, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 2: Shërbimet e veçanta, plotësuese dhe shërbimet tjera postare 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të dalloj llojet e shërbimeve postare. - të krahasojë shërbimet e veçanta nga shërbimet plotësuese dhe shërbimet tjera, - të zbatoj formën e rregullt dhe të drejtë të adresimit të dërgesave postare, b) Temat e kapitullit - Llojet e shërbimeve postare, - Shërbimet e veçanta, - Shërbimet plotësuese (suplementare), - Shërbimet tjera, - Adresimi i dërgesave postare, c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë llojet shërbimeve dhe ti ilustrojë me shembuj konkret shërbimet, - të vizatojë dhe sqaroj veç e veç secilin shërbim, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim, d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostrat të ndryshme të formularëve dhe etiketave, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 3: Pagesat e shërbimeve postare 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegoj se ç është çmimorja për shërbime postare, - të zbatoj në praktikë përdorimin e çmimores, - të dijë të llogarisë taksën postare për dërgesa të ndryshme postare, - të dijë të llogarisë taksën postare për shërbime me të holla, - të shpjegoj pullat postare, vendosjen e tyre në dërgesa, - të shpjegoj makinat e frankimit. b) Temat e kapitullit - Kuptimi themelor i çmimeve të shërbimeve postare, - Çmimet e shërbimeve postare struktura dhe përdorimi i çmimores së shërbimeve postare, - Llogaritja e taksës postare për letër dërgesat e thjeshta, 21

22 - Llogaritja e taksës postare për dërgesat e regjistruara, - Llogaritja e taksës postare për shërbime të veçanta, shërbime plotësuese dhe shërbime tjera, - Llogaritja e taksës postare për shërbime me të holla, - Pulla postare, - Makina për frankimin e dërgesave postare. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj dhe zbatoj në mënyrë praktike përdorimin e çmimores, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të bëjë demonstrimin me mostra të ndryshme, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor, - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të çmimoreve për shërbime postare, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. e) Literatura: Shërbimet Postare 1. Mr. Biljana Grgurovic: Poštanski saobracaj, Beograd Grup autorësh: Praktični radovi u PTT, Beograd Dr. Pero Tabak: Poštanski Promet I, Zagreb

23 Programi i Lëndës,,Gjeografia e komunikacionit të PT-së Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa : 10 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet: - të tregoj sistemet e trafikut të PT-s, dhe ndërlidhjet e tyre, - të tregojë rrjetin e trafikut të PT-s, në Kosovë, - të dalloj postat lëvizëse në qendrat postare, repartet e postës ajrore dhe postat alternative, - të dalloj pikat më të rëndësishme të trafikut postar në Kosovë, - të dalloj hapësirat punuese të rrjetit të PT-s, - të njohë organizimin e bartjes së dërgesave postare, - të njohë mjetet për bartjen e dërgesave postare, - të njohë gjeografin ndërkombëtare të trafikut të PT-s, - të njohë format e organizimit të transportit ndërkombëtar, lirin e transitit dhe transitin e dërgesave, - të dijë rendësin e hekurudhave në transportin e dërgesave postare, - të dijë mënyrat e bartjes së dërgesave me anije dhe aeroplan, - të dijë mënyrat e bartjes së dërgesave në transportin lokal, II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Kuptimi i përgjithshëm i sistemit të gjeografisë së PT-s 12 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të njohë sistemet e trafikut të PT-s, - të njohë strukturën dhe funksionimin e trafikut të PT-s, - të njohë faktorët të cilët ndikojnë në zhvillimi e trafikut të PT-s, - të njohë problemet e ndërtimit, koordinimit dhe zgjidhjet e reja në ndërtimin e trafikut të PT-së, - të njohë treguesit statistikor të zhvillimit të trafikut të PT-s, brenda dhe jashtë Kosovës, b) Temat e Kapitullit - Kuptimi i përgjithshëm i sistemit të trafikut të PT-s, - Faktorët e zhvillimit të trafikut të PT-s, - Proceset e ndërtimit të sistemit të trafikut të PT-s, - Niveli i ndërtimit të sistemit të trafikut të PT-s, brenda dhe jashtë Kosovës, 23

24 c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d) Kushtet për realizimin e Kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme, harta etj. - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 2: Organizimi i dërgesave postare për transportim 13 orë a. Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të dijë mënyrën e përgatitjes së dërgesave për komunikacionin e brendshëm dhe ndërkombëtar, - të njohë format e organizimit të transportit të dërgesave postare brenda dhe jashtë Kosovës, - të dijë rendësin e hekurudhave në transportin e dërgesave postare, - të dijë bartjen e dërgesave postare me anije dhe aeroplan, - të dijë se si bëhet transporti lokal i dërgesave postare, b. Temat e kapitullit - Organizimi dhe përgatitja e dërgesave postare për transport, - Transportimi i dërgesave postare - Transportimi i dërgesave postare me hekurudhë, - Vagonët hekurudhor postar llojet dhe shfrytëzimi, - Transportimi i dërgesave postare me anije, - Transportimi i dërgesave postare me aeroplan, - Transportimi lokal i dërgesave postare. c. Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi : - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d. Kushtet për realizimin e Kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme, - kabineti për mësim kabinetik, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. - Kapitulli 3: Transporti ndërkombëtar i dërgesave 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të njohë konceptet themelore të trafikut postar ndërkombëtar, 24

25 - të njohë transitin postar të dërgesave dhe lirin e transitit, - të njohë territorin gjeografik të UPU-së, - të njohë postat alternative, procesin e formimit të tyre dhe ndarja, - të njohë postat alternative për letra dhe pako, - të dijë se si bëhet komunikimi mes postave alternative. b) Temat e kapitullit - Koncepti themelore lidhur me transportin ndërkombëtar të dërgesave postare, - Transiti postar i dërgesave dhe liria e transitit, - Uniteti territorial i UPU-së, - Postat alternative, formimi dhe ndarja e tyre, - Postat alternative për letra dhe pako (koli), - Lidhjet ndërmjet postave alternative, c) Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi : - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme, - kabineti për mësim kabinetik, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. e) Literatura: 2. Mr. Nikolla Gjorgjevic: Saobracajni sistemi i PTT geografija, Beograd

26 Programi i lëndës Bazat e elektroteknikës me elektronikë Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e elektroteknikës; - të dallojë madhësitë dhe njësitë themelore elektrike në qarqe të ndryshme; - të përshkruan natyrën e ngarkesave elektrostatike; - të përshkruajë efektin e fushës elektrike në kondensatorë të ndryshëm; - të përshkruan lidhshmërinë e energjisë elektrostatike dhe kapacitetit elektrik; - të dallojë kondensatorët si komponent dhe të bëj lidhjet e tyre; - të interpretojë ligjet themelore të elektroteknikës; - të përshkruan ligjet e tensionit dhe rrymave; - të dallojë burimet njëkahore dhe alternative - të përshkruan fushën magnetike,induksionin elektromagnetik. - të tregon rëndësinë e elektromagnetëve dhe llojet e tyre; - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e qarqeve elektronike; - të dallojë elementet gjysmëpërçues: diodat, transistorin, tiristorin, qarqet e integruara etj. - të lexojë skemat e qarqeve elektronike. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Njohuri themelore nga elektroteknika 25 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të përshkruajë rëndësinë e elektroteknikës në PT-s; - të shpjegojë madhësitë elektrike dhe njësitë e tyre; - të dallojë burimet e rrymës së vazhduar; - të analizojë raportet ndërmjet intensitetit, tensionit dhe rezistencës; - të analizojë qarkun e thjeshtë elektrik; - të analizojë ligjin e parë dhe të dytë të Kirkofit; - të shpjegojë punën dhe fuqinë elektrike; - të shpjegojë rrymën alternative dhe burimet e saja. b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektroteknikë. - Fusha elektrike. Potenciali elektrik. Tensioni. 26

27 - Përçuesit dhe izolatorët. - Rryma e vazhduar. Burimet e rrymës së vazhduar. - Ligji i parë i Kirkofit. Intensiteti i rrymës elektrike. - Ligji i Omit. Rezistenca elektrike. - Rezistenca elektrike specifike. - Lidhja e rezistencave elektrike,ne seri,paralel dhe e kombinuar. - Ligji i Xhulit. Puna dhe fuqia elektrike. - Gjeneratori elektrik. Forca elektromotorike. - Ligji i dytë i Kirkofit. Qarku i përbërë. - Rryma alternative. Gjeneratori i rrymës alternative. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta elektrike; - të kryejë punë laboratori për qarqet elektrike; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë. d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. Kapitulli 2: Kapaciteti i trupave 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të shpjegojë kapacitetin e trupave; - të shpjegojë rëndësinë e zbrazjes së ngarkesave elektrike. - të analizojë punën e kondensatorit elektrostatik; - të shpjegon tipet e kondensatorëve; - të tregon format e lidhjes se kondensatorëve dhe përfitimin e kapaciteteve të ndryshme; - të krahason kapacitetin me qarqet memorike; b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektrostatikë. - kapaciteti i trupave dhe ndryshimi i potencialit; - kondensatorët dhe llojet e tyre; - lidhja e kondensatorëve; - lidhja në seri,paralel dhe e kombinuar c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta elektrike me kondensatorë; 27

28 - të kryejë punë laboratori për qarqet elektrike me kondensatorë; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e kapaciteteve të kondensatorëve për lidhje të ndryshme. d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. Kapitulli 3: Elektromagnetizmi i trupave 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të shpjegojë dukuritë magnetike të trupave; - të paraqes llojet e magnetëve; magnetët natyror, artificial dhe elektromagnetët; - të shpjegojë Fushat magnetike,induksioni elektromagnetik; - të tregojë për rëndësinë e Qarqeve elektromagnetike; - të tregojë zbatimin dhe ndikimin e fushave magnetike; b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektromagnetikë. - Magnetët permanent. - Polet e magnetit,gjilpëra magnetike. - Elektromagnetët. - Përfitimi i elektromagnetëve. - Qarqet elektromagnetike. - Fusha elektromagnetike. - Induksioni elektromagnetik. - Forca elektromagnetike. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta elektrike me kondensatorë; - kryejë punë laboratori për qarqet elektrike me kondensatorë; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e kapaciteteve të kondensatorëve për lidhje të ndryshme.. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. 28

29 Kapitulli 3: Elektronika 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të shpjegojë elektronikën si lami moderne; - të shpjegojë përfitimin e komponentëve elektronike; - të tregojë për rëndësinë e komponentëve elektronike; - të tregojë për rëndësinë e Qarqeve elektronike; - të testojë qarqet elektronike; - të lexojë skemat e qarqeve elektronike. b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektronikë. - Gjysmë përçuesit. - Dioda gjysmë përçuese. - Llojet e diodave dhe zbatimi i tyre ne qarqe elektronike. - Diodat si ridrejtues ne qarqe elektrike. - Transistorët dhe llojet e tyre. - Qarqet e integruara. - Realizimi i qarqeve elektronike. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. - kabineti i elektroteknikës. e) Literatura: Dr. ing. Nexhat Orana: Bazat e elektroteknike, Prishtinë